Οστεοπόρωση: Η πιο συχνή πάθηση των οστών

Διαβάζετε το άρθρο της Ευαγγελίας Καταξάκη MD,MSc,PhD

Ρευματολόγος

Δ/τρια ΕΣΥ Γ.Ν. Ελευσίνας “Θριάσιο”

Δ.Σ. Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδος ΕΡΕ-ΕΠΕΡΕ

Η οστεοπόρωση είναι η πιο συχνή πάθηση των οστών με τεράστιες κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη οστική αντοχή, με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών και είναι πολύ συχνότερη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες με τη συχνότητά της να αυξάνει με την ηλικία. Υπολογίζεται ότι 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών θα υποστούν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα. Σε παγκόσμιο επίπεδο συμβαίνουν έως και 37 εκατομμύρια κατάγματα ευθραυστότητας (70 κατάγματα ανά λεπτό) και περισσότερα από 10 εκατομμύρια κατάγματα ισχίου ετησίως σε άτομα άνω των 55 ετών.

Η εμφάνιση ενός κατάγματος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης και άλλων καταγμάτων κατά 86% ενώ θεωρούνται παγκοσμίως η δεύτερη αιτία σωματικής ανικανότητας και θνητότητας. Μετά από κάταγμα ισχίου περίπου το 60% θα χρειαστεί μακροχρόνια νοσηλευτική φροντίδα ενώ και τα ποσοστά θνητότητας κυμαίνονται τον πρώτο χρόνο από 20- 24% και αναμένεται το 2050 θα αυξηθούν κατά 240% στις γυναίκες και κατά 310% στους άνδρες. Το μεγαλύτερο ποσοστό καταγμάτων συμβαίνει μετά από μια απλή πτώση συνήθως κατά την διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων μέσα στο σπίτι ή σε ένα περίπατο. Η μεγάλη πλειονότητα των ατόμων ( > 80% ) που ήδη υπέστησαν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα δεν λαμβάνουν αγωγή πρόληψης νέου κατάγματος.

Πολλοί παράγοντες του σύγχρονου τρόπου ζωής (κάπνισμα, αλκοόλ, ακινησία, φάρμακα, διατροφή κλπ.) μπορούν να προκαλέσουν οστεοπόρωση. Η συχνότερη όμως αιτία είναι η ελάττωση της οστικής μάζας που συμβαίνει στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, αυτό δηλαδή που ονομάζεται μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση. Επιπλέον σημαντικό ρόλο έχει η κληρονομικότητα, το προηγούμενο κάταγμα, η παρουσία άλλων παθήσεων όπως ο υπογοναδισμός, οι θυρεοειδοπάθειες, οι νεφροπάθειες, τα νοσήματα του πεπτικού, η ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.α. αλλά και φάρμακα όπως η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης, αντιεπιληπτικών κ.α.

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης γίνεται σήμερα με την μέτρηση της οστικής πυκνότητας, DXA, είναι μια απλή εξέταση, έχει ελάχιστη ακτινοβολία και διαρκεί λίγα λεπτά. Μπορεί να γίνει στη σπονδυλική στήλη, στο ισχίο, ή και στα δύο ανάλογα με την κρίση του γιατρού. Όσο χαμηλότερη είναι η τιμή της οστικής πυκνότητας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος κατάγματος. Η απάντηση στο ερώτημα ποιος πρέπει να κάνει αυτή την εξέταση είναι, όλες οι γυναίκες άνω των 65 ετών και όλοι οι άνδρες άνω των 70 ετών.

Επίσης, μέτρηση θα πρέπει να κάνουν και τα άτομα οποιασδήποτε ηλικίας που έχουν υποστεί κάποιο οστεοπορωτικό κάταγμα ή έχουν αυξημένους παράγοντες κινδύνου. Αν η οστεοπόρωση διαγνωστεί έγκαιρα, υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να βελτιώσουν την οστική μάζα, ή να επιβραδύνουν τον ρυθμό οστικής απώλειας με σκοπό την πρόληψη των καταγμάτων.

Σήμερα, υπάρχουν αποτελεσματικά και ασφαλή φάρμακα για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης. Η επιλογή και η έναρξη της θεραπευτικής αγωγής, ποια φάρμακα και για πόσο διάστημα, είναι κάτι που θα αποφασιστεί από τον θεράποντα ιατρό με βάση το ιστορικό, την ηλικία και την βαρύτητα της νόσου. Η οδός χορήγησης τους ποικίλλει. Κάποια χορηγούνται από το στόμα, άλλα με υποδόρια ή ενδοφλέβια ένεση. Αξίζει να τονιστεί ότι παράλληλα με τη θεραπευτική αγωγή για οστεοπόρωση θα πρέπει να λαμβάνονται συμπληρωματικά σκευάσματα ασβεστίου αλλά και βιταμίνης D, με στόχο τη διόρθωση κυρίως της έλλειψης ή της ανεπάρκειας της βιταμίνης D.

Και φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία και θα πρέπει να αρχίζει από νωρίς, από την παιδική και εφηβική ηλικία, στις ηλικίες δηλαδή που δημιουργούνται τα οστά, καθώς οι διατροφικοί παράγοντες και ο τρόπος ζωής επηρεάζουν σημαντικά την υγεία του σκελετού. Η προσεγμένη διατροφή ανάλογα με το φύλο και την ηλικία είναι η βάση για την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Στα προληπτικά μέτρα περιλαμβάνονται επίσης η συνεχής καθημερινή σωματική άσκηση, η διακοπή του καπνίσματος, η αποφυγή του αλκοόλ αλλά και η προστασία των ηλικιωμένων από τις πτώσεις.

Επομένως, ακολουθείτε ένα υγιεινό τρόπο ζωής με ισορροπημένη διατροφή που να περιλαμβάνει επαρκή λήψη πρωτεΐνης, ασβεστίου, βιταμίνης D, φρούτων και λαχανικών που έχουν θετική επίπτωση στην σκελετική υγεία. Επίσης βάλτε στη ζωή σας την καθημερινή σωματική δραστηριότητα που να περιλαμβάνει απλές αεροβικές ασκήσεις όπως η βάδιση, το ελαφρύ τρέξιμο (τζόκιν), την κολύμβηση και τον χορό.

Κλειδί στην σωστή αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης αποτελεί η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία με στόχο την αποφυγή των συνεπειών της δηλαδή την εμφάνιση καταγμάτων.