2021: ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΩΝ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Το πολυαναμενόμενο φιλμ για τον Άντονι Μπουρντέν, το «μαύρο Woodstock» του 1969 και το καταστροφικό Woodstock ’99, η απελευθέρωση της Britney κι άλλες doc προτάσεις γιατί οι πληροφορίες ποτέ δεν είναι αρκετές.
Η χρονιά ξεκίνησε με βουτιά στον κόσμο του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, το Framing Britney Spears σε παραγωγή των NY Times περιέγραψε πώς η κάποτε νο.1 ποπ σταρ στον κόσμο έχασε τον έλεγχο της ζωής και της καριέρας της, η αντιπαραβολή του φιλμ ΓΙΑ την Τίνα Τέρνερ με το doc ΤΗΣ Μπίλι Άιλις δείχνει γλαφυρά τη μετάβαση σε μια γενιά σύγχρονων σταρ που θέλουν να πουν οι ίδιοι την ιστορία τους (ως documercial), την ίδια στιγμή που ο βρετανός γκουρού Αντάμ Κέρτις διηγήθηκε σε 6 μέρη τη «συναισθηματική ιστορία του μοντέρνου κόσμου» σε ένα ακόμα πυκνό πολιτικό ντοκιμαντέρ μετά το σπουδαίο HyperNormalization.
Τα ντοκιμαντέρ περνούν την χρυσή περίοδό τους αφενός μεν γιατί η εποχή έχει περισσότερη ανάγκη από ποτέ να εξηγήσει την πολυπλοκότητα της κι αφετέρου δε γιατί οι streamers προσφέρουν πια άπλετο χώρο για να ειπωθεί ακόμα και η πιο απίθανη ιστορία. Η καλοκαιρινή παραγωγή του 2021 είχε φιλμ που αναμένονταν, δίχασαν, άνοιξαν συζητήσεις. Χαρακτηριστικό της, μια σοδειά δυνατών ντοκιμαντέρ που επανέφεραν τη μουσική ως άξονα για να καταλάβουμε καλύτερα τον κόσμο…
Roadrunner: A Film About Anthony Bourdain
Στα μέσα Ιουλίου κυκλοφόρησε το πλέον αναμενόμενο ντοκιμαντέρ της χρονιάς. Το φιλμ του Μόργκαν Νέβιλ για τον σεφ, εστιάτορα, συγγραφέα, τηλεοπτικό παρουσιαστή κι αθεράπευτο ταξιδιώτη Άντονι Μπουρντέν που αυτοκτόνησε τον Ιούνιο του 2018, 17 μέρες πριν κλείσει τα 62.
Τα καλά νέα: ο Νέβιλ θεωρεί δεδομένο ότι όποιος κοιτάζει την οθόνη ξέρει ποιος ήταν ο Τόνι. Τον έχει διαβάσει, θαυμάσει, ζηλέψει αφού «κάνει την καλύτερη δουλειά στον κόσμο – ταξιδεύει σε απίθανα μέρη, γνωρίζει απίθανους ανθρώπους, δοκιμάζει απίθανα φαγητά». Γλιτώνει έτσι την γραμμική αγιογραφία (αποφεύγοντας μάλιστα και την ευκολία να αποθεώσει την sex, drugs & rock ’n’ roll πλευρά του) και δείχνει την άλλη όψη: ο Μπουρντέν δεν ήταν από την αρχή χαρισματικός on camera, η σταδιακή μετατροπή του σε σελέμπριτι είχε βαρύ τίμημα που το πλήρωσε σε μοναξιά, δεν ήταν πάντα ως συνεργάτης και συντροφος αυτός ο αδιανόητα κουλ τύπος.
Τα κακά νέα: το ντοκιμαντέρ πέφτει (σκόπιμα ή όχι) στην παγίδα να «εξιχνιάσει» την αυτοκτονία. Κι αυτό, μπορεί να προσφέρει σε συγκίνηση αλλά, είναι λάθος για όλους τους προφανείς λόγους. Με προφανέστερο ότι για τους «δικούς του ανθρώπους» (η πρώην σύζυγος, οι παραγωγοί του, τα μέλη του συνεργείου του) ήταν μάλλον too soon να κάτσουν μπροστά σε κάμερα και καταλήγουν να ρίξουν λίγο πολύ το φταίξιμο στην Άζια Αρτζέντο, τελευταία σύντροφό του μέχρι πριν (;) την αυτοχειρία. Χωρίς μάλιστα να της έχει ζητηθεί καν να συμμετέχει στο doc. Μπροστά σε αυτό το φάουλ που αφήνει μια γεύση ξεκαθαρίσματος λογαριασμών στο φινάλε, το αν χρησιμοποιήθηκαν deepfakes (τεχνικά επεξεργασμένης μετά θάνατον) φωνής του Μπουρντέν για 50 δευτερόλεπτα σε ενα δίωρο φιλμ είναι μάλλον μια συζήτηση που εξυπηρετεί περισσότερο το hype παρά την όποια κουβέντα περί δεοντολογίας.
Μπορείτε να ενοικιάσετε το Roadrunner εδώ
30 χρόνια μετά τις αυθεντικές «3 μέρες ειρήνης και μουσικής», το Woodstock ’99 – στην αχανή έκταση μιας πρώην βάσης της αμερικάνικης αεροπορίας – υποσχόταν να αναβιώσει το πνεύμα του θρυλικού φεστιβάλ για τη γενιά του μιλένιουμ. Απέτυχε παταγωδώς. Αποπνικτική ζέστη, υποδομές φτωχές και κακοσχεδιασμένες για να εξυπηρετήσουν τους συνολικά 400.000 φεστιβαλιστές κι εγκληματικά λάθη των διοργανωτών (οι αθώοι χίπηδες του ’69 που είχαν γίνει στο μεταξύ κυνικοί εντρεπρενέρ) έφεραν το απόλυτο χάος: αφυδατωμένο κοινό να πλατσουρίζει σε ξεχειλισμένες τουαλέτες, φωτιές και πλιάτσικο, φόβος και κίνδυνος.
O σκηνοθέτης Γκάρετ Πράις προσπαθεί να εξηγήσει γιατί το Woodstock ’99 ήταν ένα τριήμερο οργής και να καταλάβει αν εκεί είδαμε τα πρώτα σημάδια της σύγχρονης «τοξικής αρρενωπότητας» αφού ο αριθμός των σεξουαλικών επιθέσεων με θύματα γυναίκες που συνέβησαν το τριήμερο (άσχετα με το πόσες καταγγέλθηκαν) είναι σοκαριστικός. Μας μεταφέρει πυρετικά, σχεδόν λεπτό προς λεπτό, σε ένα φεστιβάλ που όσο εξελισσόταν έμοιαζε όλο και περισσότερο με κοινωνικό πείραμα. Και μας βάζει να αναρωτηθούμε, σε μια ελαφρύτερη νότα, τι πήγε τόσο στραβά μετά το grunge και το βαρύ πυροβολικό του line-up αποτελούσαν ονόματα όπως Limp Bizkit, Kid Rock και Korn;
To Woodstock ’99 (πρώτο επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ Music Box του Ringer) είναι διαθέσιμο αποκλειστικά στη Vodafone TV.
Παράλληλα με το παλιό Woodstock το ορθόδοξο, εκτυλίσσεται το ντοκιμαντέρ του ηγέτη των Roots, Questlove, που επιστρέφει κι αυτός στο καλοκαίρι του 1969. Συγκεκριμένα, στο Πολιτιστικό Φεστιβάλ του Χάρλεμ, μια διοργάνωση 6 εβδομάδων που αποθέωσε την μαύρη κουλτούρα κεφαλαιοποιώντας λίγο πριν το τέλος τους τα σημαντικά (αλλά ακόμα και σήμερα όχι αρκετά) βήματα που έγιναν στα 60s όσον αφορά της κοινωνικές και πολιτικές ελευθερίες των Αφροαμερικανών. Μόνο που το «μαύρο Woodstock», σε αντίθεση με το λευκό αδερφάκι του, σκεπάστηκε από τη λήθη. Παρότι βιντεοσκοπήθηκε, το υλικό έμεινε για 50 χρόνια σε ένα υπόγειο. Μέχρι, ευτυχώς, να το ξεθάψει ο Questlove και να το αναστήσει σε ένα δίωρο φιλμ-πραγματικό ντοκουμέντο για τότε που «…η επανάσταση δεν μπορούσε να μεταδοθεί τηλεοπτικά».
Το ντοκιμαντέρ βασίζεται σε μεγάλα αποσπάσματα απ’ όσα συνέβησαν επί σκηνής με εμφανίσεις μεγαθηρίων όπως ο 19χρονος τότε Stevie Wonder, η Nina Simone με το trademark ύ φ ο ς, ο Sly με τους Family Stone σε μεγάλα κέφια, οι λαμπεροί 5th Dimension και πολλοί άλλοι. Κι αν αφεθεί κανείς σε αυτή τη φέτα μαύρης ιστορίας που ξεδιπλώνεται στην οθόνη, θα νιώσει την προσμονή και την επιθυμία από τα χιλιάδες κορμιά που μαζεύτηκαν πριν 52 χρόνια στο πάρκο Μάουντ Μόρις για να δουν τα ινδάλματά τους. (Οι περισσότεροι για πρώτη φορά, αφού στα nightclubs η τιμή του εισιτηρίου ήταν απαγορευτική.)
Κι όμως, σε μια εποχή που η πληροφορία ταξιδεύει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, επρεπε να περάσουν 17 ολόκληρα χρόνια από το Νοέμβριο του 2004 για να γίνει εκείνος ο αγώνας Pistons-Pacers το θέμα ενός ντοκιμαντέρ υψηλών προδιαγραφών. Ίσως γιατί σήμερα ο απόηχος του Black Lives Matter επιβάλλει διαφορετική ανάγνωση ακόμα και στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν. Όπως στη βραδιά που συνέβησαν τα μεγαλύτερα επεισόδια στη σύγχρονη ιστορία του NBA: ρίψη αντικειμένων, εισβολή θεατών στον αγωνιστικό χώρο αλλά και ντου παικτών στις εξέδρες, πολλά θεατρικά και πολλές γροθιές σε κάθε πιθανό συνδυασμό των εμπλεκόμενων. Το NBA πήρε αυστηρά μέτρα τιμωρώντας δρακόντεια τους παίκτες που παραστράτησαν, προστατεύοντας το προϊόν αλλά και υποκύπτοντας στην πίεση των λευκών μίντια που παραπονιούνταν ότι η κάποτε λίγκα των Μπερντ, Μάτζικ και Τζόρνταν ήταν πια γεμάτη από πιτσιρικάδες με σορτσάκια μέχρι το γόνατο που μετέφεραν την κουλτούρα του gangsta rap στο παρκέ. Το 2021, το πρώτο επεισόδιο της σειράς Untold (που φιλοδοξεί να γίνει κάτι σαν το 30 for 30 του Netflix) επιστρέφει σε εκείνη τη βραδιά με διαφορετικους όμως φυλετικούς όρους.
To Malice at the Palace στριμάρει στο Netflix.
Αν έτσι κι αλλιώς αγαπάτε τους Sparks, όπως ο Έντγκαρ Ράιτ (Baby Driver) που γύρισε το ντοκιμαντέρ, θα λατρέψετε αυτήν την κεφάτη εξωνυχιστική αναδρομή στην 50χρονη ιστορία του γκρουπ με τα 25 άλμπουμ. Αν πάλι δε σας έρχεται στο μυαλό ούτε ένα τραγούδι τους, δεν είστε οι μόνοι: οι Sparks έχουν επιβιώσει ως «η πιο σημαντική άγνωστη μπάντα όλων των εποχών». Κι αν σκέφτεστε γιατί να σπαταλήσετε 140 λεπτά για να τους μάθετε, η απάντηση ίσως είναι «γιατί είναι η αγαπημένη μπάντα της αγαπημένης σας μπάντας». Για πόσους άλλους, εκτός από τα εκκεντρικά αδέρφια Μελ, θα δέχονταν να μιλήσουν με την ιδιότητα του fan/συνεργάτη oι Beck, Θέρστον Μουρ (Sonic Youth), Flea (Red Hot Chilli Peppers), Τζόρτζο Μορόντερ, Άλεξ Καπράνος (Franz Ferdinand), Björk, Μάικ Μάιερς (Austin Powers), o κορυφαίος fantasy δημιουργός Νιλ Γκέιμαν, η εμβληματικότερη γκρούπι όλων των εποχών Πάμελα Ντε Μπαρ, καθώς και μέλη των Sex Pistols, Duran Duran, New Order; Ίσως γιατί όλοι τους θαυμάζουν το σθένος που είχαν αυτοί οι δυο μυστήριοι Καλιφορνέζοι να αλλάζουν συνεχώς δημουργικά κάπελα (σπάνια με εμπορική επιτυχία), μέχρι που φέτος το καλοκαίρι τους ανήκει. Τόσο με αυτό το doc, όσο και με το πολυζητημένο Annette του Λεός Καράξ που βασίζεται σε δική τους ιστορία και μουσική.
Μπορείτε να ενοικιάσετε το Sparks Brothers εδώ.
Δείτε κι αυτά: το Amazon original VAL για τη ζωή του Βαλ Κίλμερ, του ηθοποιού που υποδυθηκε τον Batman, τον Τζιμ Μόρισον και τον Τζον Χολμς, μέσα από 800 ώρες προσωπικού υλικού που φτανουν μέχρι την τλευταία πενταετια που παλεύει με τον καρκινο // το ντοκιμαντέρ για τον καλτ «τηλεοπτικό ζωγράφο» Μπόμπ Ρος που θα σας κάνει να ψάξετε στη ντουλάπα όχι για σκελετούς αλλά για πολυκαιρισμένα memes (Netflix) // η σειρά NYC Epicenters: 9/11 → 2021 ½ φέρει τη βαριά υπογραφή του Σπάικ Λι και διηγείται την ιστορία της Νέας Υόρκης από την 11η Σεπτεμβρίου μέχρι και την πανδημία μέσα από φωνες τόσο διαφορετικές όσο ο Στιβ Μπουσεμι, η Αλεξάνδρια Οκείζιο-Κορτέζ, ο «αμερικάνος Τσιόδρας» Άντονι Φάουτσι κι αρκετές θεωρίες συνωμοσίας για τις οποίες αναγκάστηκε να ξαναμοντάρει το τελευταίο επεισόδιο (ΗΒΟ).
Προσεχώς: The Beatles: Get Back, ο Πίτερ Τζάκσον διηγείται σε έξι ώρες πώς φτιάχθηκε το Let It Be, άλμπουμ-κύκνειο άσμα τω Fab Four. Την παραγωγή συνυπογράφουν Πολ, Ρίνγκο, Γιόκο κι Ολίβια Χάρισον. Αυτό σημαίνει εποποιία ή σούπα; (Disney+, 25/11) // Τέλος, Bitchin’: The Sound and Fury of Rick James
(Showtime, 3/9). Για την αλητεία.
