5 ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ, ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΚΑΤΕΒΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ, ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΕΣ
Ο σκηνοθέτης και οι πρωταγωνιστές της παράστασης “Ιφιγένεια εν Αυλίδι” μιλούν στο Magazine για τις "σύγχρονες Ιφιγένειες" και την έννοια της θυσίας.
Αν η “Αντιγόνη”, που μας απασχόλησε τόσο φέτος το καλοκαίρι, τόλμησε να ορθώσει το ανάστημά της ενάντια στον κυρίαρχο ανδρικό λόγο, η “Ιφιγένεια” είναι το σύμβολο κάθε θυσίας και το εξιλαστήριο θύμα των πολιτικών σκοπιμοτήτων κάθε εποχής.
Επιστρέφοντας για τρίτη φορά στην “Ιφιγένεια εν Αυλίδι” ο σκηνοθέτης Θέμης Μουμουλίδης, επιχειρεί να επανατοποθετήσει τα όρια, αναδεικνύοντας την εφιαλτική σχέση της τραγωδίας του Ευριπίδη με την δυστοπία της εποχής μας.
Η παράσταση “Ιφιγένεια εν Αυλίδι”, βασισμένη σε ένα από τα κορυφαία κείμενα της αρχαίας ελληνικής πραγματείας, παρουσιάζεται στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, την Παρασκευή 19 και το Σάββατο 20 Αυγούστου.
“Η θυσία είναι μια υπόθεση καθημερινή. Συμβαίνει, κατάφωρα ή αθόρυβα, κάθε στιγμή. Σε κάθε εποχή”.
Στην “Ιφιγένεια εν Αυλίδι”, όπως αναφέρει ο Θέμης Μουμουλίδης, μια κοινωνία σε παρακμή θυσιάζει την Ιφιγένεια – και μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων- για έναν μάταιο και άδικο πόλεμο. Η “Ιφιγένεια” είναι η τραγωδία της Ιστορίας. Μια ωδή σ’ αυτό που κάθε φορά θυσιάζεται – για να γεννηθεί η καινούργια εποχή ή για να ανοίξει ένας νέος κύκλος καταστροφής;
Και συνεχίζει μιλώντας στο Magazine: “Τίποτε δεν επιτυγχάνεται χωρίς κάποιου είδους θυσία. Το ζήτημα είναι τι προσπαθούμε να πετύχουμε, τόσο ως πρόσωπα όσο και ως κοινωνία, και αν τελικά αξίζει τις θυσίες μας. Αν, τελικά, το πρόσημο της προσπάθειας είναι θετικό. Είναι, με άλλα λόγια, ζήτημα αξιών.
Στον Ευριπίδη, η Ιφιγένεια θυσιάζεται στο βωμό της ισχύος και της απληστίας. Δέκα χρόνια κράτησε ο Τρωικός πόλεμος, αποδεκατίζοντας μια ολόκληρη γενιά, απορφανίζοντας μια κοινωνία. Και η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αμέτρητες επώνυμες και, κυρίως, ανώνυμες Ιφιγένειες θυσιάζονται κάθε στιγμή, σε κάθε εποχή, σε κάθε μορφής «πολέμους», πάντα στο βωμό της κυριαρχίας και του κέρδους – με ό,τι ένδυμα κι αν μεταμφιέζονται. Πολύ περισσότερο σήμερα, που ο ίδιος θανάσιμος συνδυασμός ισχύος και απληστίας απειλεί τον πλανήτη και την ύπαρξή μας, που είμαστε δυνητικά όλοι Ιφιγένειες, το ερώτημα τι θυσιάζουμε και σε ποιους βωμούς είναι πιο επίκαιρο από ποτέ“.
Αλλά ποια είναι η έννοια της θυσίας στη δική μας ταραγμένη εποχή;
Ποια είναι η σύγχρονη Ιφιγένεια και τι θυσιάζουμε στον βωμό του να μπορέσουμε να καταφέρουμε κάτι είτε σε προσωπικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο; Οι συντελεστές της παράστασης, που θα παρουσιαστεί στον φορτισμένο χώρο του Αργολικού θεάτρου, απάντησαν στο Magazine, δίνοντας τη δική τους οπτική.
Λάζαρος Γεωργακόπουλος (Αγαμέμνων)
“Οσο ο κόσμος μας είναι σκληρός, βίαιος και διεφθαρμένος, όσο ο “όχλος” παραμένει έτοιμος να επιτεθεί, όσο η εποχή μας δεν αναγνωρίζει τους “ήρωες”, τόσο “αναγκαίο” γίνεται να θυσιάσουμε το φως μέσα μας για να μπορέσουμε να υπάρξουμε.
Κι όσο κι αν χρειαζόμαστε ένα ωραίο όνομα για την θυσία μας, ένα “ζωτικό ψεύδος” για να μπορέσουμε να μετατρέψουμε τον θάνατο σε ζωή και την “ανάγκη” σε ελευθερία, ο φόβος θα είναι πάντα εκεί, αξεπέραστος, διαλύοντας τα πάντα. Το ερώτημα είναι αν αξίζει η ζωή με φόβο”.
Παντελής Δεντάκης (στους ρόλους του Πρεσβύτη και των Αγγελιοφόρων)
“Οι σύγχρονες Ιφιγένειες είναι οι λαοί, οι προλετάριοι, που χρησιμοποιούνται ως αναλώσιμα όντα και επί της ουσίας θυσιάζονται στον βωμό της “ανάπτυξης”, που φαινομενικά σημαίνει τη βελτίωση του παγκόσμιου βιοτικού επιπέδου, αλλά ουσιαστικά, την αύξηση του πλούτου των λίγων”.
Ιωάννα Παππά (Κλυταιμνήστρα)
“Η θυσία. Ίσως είναι η ευγενέστερη πράξη. Για αυτόν που αποφασίζει να θυσιαστεί όχι για προσωπικό του όφελος, αλλά για να μην σταματήσει κάποιος άλλος να ελπίζει σε κάτι καλύτερο.
Είναι όλοι όσοι συναισθάνονται τον πόνο του άλλου και προσφέρουν χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα, χωρίς να παραπονιούνται, χωρίς να ζητούν επιβράβευση για τον κόπο τους.
Είναι όλοι όσοι ξεπερνούν καθημερινά τα προσωπικά τους όρια για να εξυπηρετήσουν αυτούς που απλώς κάπως αναίμακτα υπάρχουν”.
Μαρία Πετεβή (Ιφιγένεια)
“Η Ιφιγένεια για μένα στο σήμερα, είναι ο κάθε άνθρωπος που παλεύει να παραμείνει άνθρωπος. Που παλεύει να βρει τον εαυτό του, να ανακαλύψει το δρόμο του. Να θυμηθεί τη φύση του από την οποία βίαια ξεριζώθηκε.
Ο άνθρωπος που φροντίζει για την αγάπη, τη φύση, τα ζώα. Που δεν υποκύπτει στη σκληρότητα, τον κυνισμό και τον ωφελιμισμό της εποχής. ‘’Ιφιγένεια’’ είναι ο κάθε άνθρωπος που θυσιάζει το χρόνο του ή αφιερώνει τη ζωή του με αυταπάρνηση σ’ ένα υψηλό σκοπό.
Ο κάθε άνθρωπος που έχει το βλέμμα του στραμμένο στην συνεισφορά και τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος που απλώνει το χέρι για να βοηθήσει όποιον τον χρειάζεται.”
Γιώργος Χρυσοστόμου (Αχιλλέας)
“Για μένα Ιφιγένεια είναι ο εγωισμός. Εκφράζεται μέσα από την υπεροψία του αρχιστράτηγου Αγαμέμνονα αλλά και την αδυναμία του Αχιλλέα να υποχωρήσει και να υπερασπιστεί το δίκαιο παρά την αρχική πρόθεση. Όταν η εγωπάθεια κυριαρχεί οι προθέσεις δεν έχουν σημασία”.
Το έργο
Πανέτοιμη για τη μεγάλη εκστρατεία ενάντια στην Τροία, η τεράστια πολεμική μηχανή των Ελλήνων καθηλώνεται στην Αυλίδα, περιμένοντας να φυσήξουν ούριοι άνεμοι. Και, ενώ η αναμονή τούς εξουθενώνει, ο μάντης Κάλχας χρησμοδοτεί ότι, αν θέλουν να αποπλεύσουν, θα πρέπει ο αρχιστράτηγος Αγαμέμνων να θυσιάσει την κόρη του, την Ιφιγένεια.
Αντιμέτωπος με το φρικτό δίλημμα, σπαρασσόμενος ανάμεσα στην πατρική αγάπη και το καθήκον προς την πατρίδα, ο Αγαμέμνων τελικά υποκύπτει στην “ανάγκη” και αποφασίζει να θυσιάσει το παιδί του. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;
Σ’ αυτόν τον κόσμο, όπου τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται, ο Ευριπίδης, από σκηνή σε σκηνή, διαλύει κάθε βεβαιότητα, θέτοντας υπό αμφισβήτηση ολόκληρο το κοινωνικοθρησκευτικό σύστημα. Το επιτελείο των Ελλήνων ηγεμόνων, που υποτίθεται ότι ενώθηκαν για έναν πανεθνικό σκοπό, αποδεικνύεται ένας θεσμός πατριδοκάπηλων – ο καθένας με τη δική του “ατζέντα”.
Ο περήφανος στρατός ένας αφιονισμένος όχλος που διψάει για σφαγή και πλιάτσικο. Η “αγία” οικογένεια ένας καταναγκασμός θεμελιωμένος στη βία.
Ωστόσο, ένα βήμα πριν από την απόλυτη άρνηση, η ίδια η Ιφιγένεια κάνει την ανατροπή, δραπετεύοντας από τη μοίρα του θύματος και περνώντας από την έσχατη απελπισία στην τελική κατάφαση. Κατάφαση στη ζωή και την αξία της, κατάφαση στην αιώνια περιπέτεια του ανθρώπου.
Ο Θέμης Μουμουλίδης δημιουργεί μια παράσταση που στοχάζεται πάνω στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, με όχημα τη νέα μετάφραση του έργου από την Παναγιώτα Πανταζή. Την παράσταση διατρέχει ένα ολοκληρωμένο μουσικό έργο του συνθέτη Σταύρου Γασπαράτου, ο οποίος εμπνέεται από τη μορφή της Ιφιγένειας, δημιουργώντας μια παράλληλη, δική του αφήγηση, σε διάλογο με τη σκηνοθεσία.
Παίζουν (με σειρά εμφάνισης): Λάζαρος Γεωργακόπουλος (Αγαμέμνων), Παντελής Δεντάκης (Πρεσβύτης – Αγγελιαφόρος), Άκης Σακελλαρίου (Μενέλαος), Ιωάννα Παππά (Κλυταιμνήστρα), Μαρία Πετεβή (Ιφιγένεια), Γιώργος Χρυσοστόμου (Αχιλλέας).
Χορός: Ιουλία Γεωργίου, Σοφία Κουλέρα, Ειρήνη Λαφαζάνη, Ιωάννα Λέκκα, Λένα Μποζάκη, Αγγελική Νοέα, Δανάη Πολίτη, Βικτώρια Φώτα.
