5 ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΝΟΥΝ “ΟΞΥΓΟΝΟ” ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΜΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ

Στο δυστοπικό σήμερα, όλοι βιώνουμε έναν παραλογισμό που ακροβατεί στα όρια της τραγικής ειρωνείας. Μετά τους απανωτούς εγκλεισμούς, επιστρέψαμε δριμύτεροι σε μία οιονεί κανονικότητα και τρέχουμε με απίστευτους ρυθμούς, σαν να θέλουμε να αναπληρώσουμε τον χαμένο χρόνο της καραντίνας. Κάποιος θα περίμενε πως αυτή η επιβεβλημένη παύση θα μας έκανε καλό και θα περιόριζε τους εγωισμούς και τις άκρατες φιλοδοξίες μας, θα μας έφερνε σε επαφή με το βαθύτερο εγώ και τις επιθυμίες μας. Ωστόσο, βγήκαμε έξω από τα σπίτια μας και τρέχουμε σαν τρελοί, θυμωμένοι και αγχωμένοι. Σαν να μη βάλαμε μυαλό, σαν να μην ήρθαμε ποτέ σε επαφή με τη θνητότητά μας και τους εαυτούς μας.

Το μόνο αντίδοτο σ’ όλον αυτό τον μάταιο αγώνα δρόμου είναι το βιβλίο. Μπορεί να ακούγεται πλέον κλισέ, αλλά δεν έχει χαρακτηριστεί τυχαία ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου. Ένα καλό βιβλίο μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο στον κόσμο. Ανοίγει ορίζοντες, προκαλεί συζητήσεις, μας χορηγεί ζωογόνο πνευματικό οξυγόνο κάνοντας τη σκέψη μας να αναπνέει. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως ένα μόνο βιβλίο μπορεί να αλλάξει ολόκληρη την κοσμοθεωρία μας, να μας κάνει να δούμε τον κόσμο αλλιώς, να μας μετατοπίσει.

Εμείς επιλέξαμε και σας παρουσιάζουμε πέντε non fiction βιβλία των εκδόσεων Μεταίχμιο, με την υπογραφή κορυφαίων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, που προκαλούν προβληματισμούς και ξαφνιάζουν με την οξυδέρκεια της γραφής και την πρωτοτυπία τους.

Στη σειρά “Οξυγόνο” των εκδόσεων Μεταίχμιο το ενδιαφέρον μας κίνησαν μια συναρπαστική και ιδιαίτερα προσιτή ξενάγηση στις πέντε δυνητικές συντέλειες του κόσμου, σύμφωνα με την επιστήμη της αστροφυσικής, μία νευραλγική θεώρηση της ιστορίας του ανθρώπινου πολιτισμού μέσα από το πρίσμα της σχέσης μας με την εργασία, αλλά και μία απολαυστική περιδιάβαση στην Ιστορία από δωμάτιο σε δωμάτιο. Στη συνέχεια τη σκυτάλη παίρνουν άλλα δύο πολύ ιδιαίτερα βιβλία. Ένα συγκλονιστικό, έγκυρο και γεμάτο ανθρωπιά χρονικό για μία από τις πιο καθοριστικές στιγμές της Ιστορίας, τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα, και μια αιχμηρή και ανορθόδοξη προσέγγιση στην πολυπλόκαμη διείσδυση της θρησκείας, τόσο στην πατρίδα μας όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.

Αναλυτικότερα:

Το Τέλος των Πάντων (…σύμφωνα με την αστροφυσική) – Κatie Mack

Το να κατανοήσει κάποιος τις έννοιες της αστροφυσικής είναι μάλλον μία ιδιαίτερα δύσκολη… αποστολή. Ωστόσο, το βιβλίο της θεωρητικής αστροφυσικού Κatie Mack “Το Τέλος των Πάντων (…σύμφωνα με την αστροφυσική)” δεν έγινε διεθνές μπεστ σέλερ τυχαία. Κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2020 σε ΗΠΑ και Αγγλία και ήδη μεταφράζεται σε περισσότερες από 15 γλώσσες, πέρασε στην τελική φάση των Goodreads Choice Awards, στην κατηγορία Science and Τechnology, ενώ η “Washington Post”, το “Publishers Weekly”, το “Εconomist”, το “New Scientist” και η “Guardian” το συγκαταλέγουν στα καλύτερα βιβλία του 2020. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί σε μετάφραση του Ανδρέα Μιχαηλίδη, ενώ ο πολυβραβευμένος επίτιμος διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου Διονύσης Π. Σιμόπουλος έχει γράψει μία εξαιρετική εισαγωγή.

Πρόκειται για ένα άρτιο επιστημονικά βιβλίο που παντρεύει το χιούμορ και την ποπ κουλτούρα με την εκλαϊκευτική ανάλυση περίπλοκων φυσικών και μαθηματικών εννοιών και συνιστά μια συναρπαστική ξενάγηση στις πέντε δυνητικές συντέλειες του κόσμου, σύμφωνα με την επιστήμη της αστροφυσικής και με βάση τα δεδομένα και τις θεωρίες που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας.

Συγκεκριμένα αναφέρεται στη Μεγάλη Σύνθλιψη, την αντίστροφη διαδικασία της Μεγάλης Έκρηξης, όπου η βαρύτητα της ύλης του σύμπαντος θα «φρενάρει» τη διαστολή του, και στον Θερμικό Θάνατο, όπου η διαστολή του σύμπαντος συνεχίζεται μέχρι του σημείου που τίποτα δεν αλληλεπιδρά με τίποτε άλλο, δεν σχηματίζονται σταθερές δομές και τελικά ο χώρος μετατρέπεται σε μια απέραντη, ψυχρή, αδρανή σούπα σωματιδίων. Ακολουθούν η Μεγάλη Θραύση, όπου η σκοτεινή ενέργεια είναι τόσο μεγάλη, ώστε το σύμπαν αντί να σβήσει ουσιαστικά «ξηλώνεται» από τη βίαιη διαστολή του, και η Αποσύνθεση Κενού, όπου εξετάζονται ορισμένες ανησυχίες που υπήρχαν για τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων, από το απλό καταστροφικό ατύχημα μέχρι το ενδεχόμενο άνοιγμα μιας μαύρης τρύπας στη Γη. Τέλος, μαθαίνουμε για την Αναπήδηση, για το σύμπαν δηλαδή μέσα από το πρίσμα των υπερ-χορδών και υπερ-μεμβρανών, αλλά και για το Μέλλον του Μέλλοντος, την τρέχουσα δηλαδή κατάσταση της κοσμολογικής κοινότητας και τις σκέψεις της αναφορικά με το μέλλον της επιστήμης και του σύμπαντος.

Εργασία: Η ιστορία του πώς περνάμε τον χρόνο μας – James Suzman

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί πώς θα ήταν ο κόσμος αν η εργασία έπαιζε λιγότερο σημαντικό ρόλο στη ζωή μας; Γιατί άραγε εργαζόμαστε τόσο σκληρά και πώς έφτασε η εργασία να γίνει η βασική οργανωτική αρχή των κοινωνιών μας; Πώς διαμόρφωσε την εξέλιξή μας και τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τον κόσμο γύρω μας και αλληλεπιδρούμε με αυτόν;

Το βιβλίο του κοινωνικού ανθρωπολόγου James Suzman (μετάφραση: Λίζα Εκκεκάκη) αποτελεί ουσιαστικά την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού μέσα από το πρίσμα της σχέσης μας με την εργασία. Η εργασία κυριαρχεί και καθορίζει τη ζωή μας, καθώς επηρεάζει τις πολιτικές μας αξίες, το κύρος και την αυτοεκτίμησή μας. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι, σύμφωνα με τον Suzman. Η αγροτική επανάσταση άλλαξε δραστικά τον τρόπο που σκεφτόμασταν για τον κόσμο. Και μπορεί οι οικονομολόγοι να φαντάζονταν ένα μέλλον όπου η αυτοματοποίηση θα έφερνε μια χρυσή εποχή ελεύθερου χρόνου, ωστόσο η ριζωμένη μας άποψη ότι η παραγωγικότητα ισοδυναμεί με την επιτυχία σημαίνει ότι αυτή η εκδοχή του μέλλοντος είναι ουτοπική.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός πως ο συγγραφέας, αξιοποιώντας ιδέες από τη γονιδιωματική μελέτη, την κοινωνική ανθρωπολογία, την οικονομολογία και την εξελικτική θεωρία, εξηγεί τι θα συμβεί εάν αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες που μας προσφέρει η αυτοματοποίηση, το πώς δηλαδή θα μπορούσε να αποτελέσει την ευκαιρία για τις πλέον σημαίνουσες αλλαγές από τον καιρό της αγροτικής επανάστασης· μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο και δίκαιο μέλλον για το ανθρώπινο είδος.

“Πρόκειται για ένα από τα σπάνια βιβλία που αλλάζουν εκ βάθρων τον τρόπο που σκέφτεσαι. Μια διεισδυτική και πρωτότυπη ιστορική προσέγγιση για να επανεξετάσουμε τη σχέση μας με την εργασία και να δούμε τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος σε ένα μέλλον με όλο και μεγαλύτερη αυτοματοποίηση” αναφέρει πολύ εύστοχα η συγγραφέας Susan Cain.

Στο σπίτι: Μια περιδιάβαση στην Ιστορία από δωμάτιο σε δωμάτιο – Bill Bryson

Έχετε σκεφτεί ποτέ πως αφιερώνουμε πολύ περισσότερο χρόνο στη μελέτη των μαχών και των πολέμων απ’ ό,τι στο πραγματικό υλικό της Ιστορίας, τους ανθρώπους και την καθημερινότητά τους; Κι όμως, οι περισσότερες από τις βασικές ανακαλύψεις της ανθρωπότητας εντοπίζονται στα ίδια τα σπίτια όπου ζούμε.

Το γεγονός αυτό ενέπνευσε τον Μπιλ Μπράισον (τα βιβλία του οποίου αγαπήθηκαν από εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο και του χάρισαν τον τίτλο του σπουδαιότερου σύγχρονου αφηγητή – συγκεκριμένα έχει πουλήσει περισσότερα από 16.000.000 αντίτυπα παγκοσμίως) να ξεκινήσει ένα ταξίδι στο σπίτι του, ένα παλιό πρεσβυτέριο στο Νόρφολκ, περιπλανώμενος από το ένα δωμάτιο στο άλλο και αναλογιζόμενος πώς προέκυψαν πράγματα συνηθισμένα. Στο ερευνητικό του αυτό ταξίδι ανακάλυψε ότι, αν και εκ πρώτης όψεως οι οικιακές ζωές μας φαίνονται απίστευτα αδιάφορες στις γωνιές κάθε σπιτιού παραμονεύουν η Ιστορία, το ενδιαφέρον, ο ενθουσιασμός, μέχρι και κίνδυνοι.

Συνοψίζοντας, το βιβλίο αυτό (μετάφραση: Κωστής Πανσέληνος) συνιστά μια απολαυστική περιδιάβαση στην Ιστορία μέσα σε τέσσερις… τοίχους με την καθημερινότητα να φαντάζει στα μάτια του αναγνώστη άγνωστη και οικεία ταυτόχρονα.

Χιροσίμα 1945: Η αντίστροφη μέτρηση. Οι 116 μέρες που άλλαξαν τον κόσμο – Chris Wallace, Mitch Weiss

Ο Chris Wallace, βετεράνος δημοσιογράφος και κεντρικός παρουσιαστής του “Fox News Sunday”, και ο βραβευμένος με Πούλιτζερ δημοσιογράφος Mitch Weiss παραδίδουν το συγκλονιστικό και πλέον έγκυρο χρονικό μιας από τις πιο καθοριστικές στιγμές της Ιστορίας.

Αφηγούνται με σθένος, ευφυΐα και ανθρωπιά την αληθινή ιστορία των πολυτάραχων ημερών, εβδομάδων και μηνών έως την 6η Αυγούστου του 1945, οπότε ο Τρούμαν έδωσε τη διαταγή να πέσει η βόμβα στη Χιροσίμα.

Το “Χιροσίμα 1945” (μετάφραση: Ανδρέας Παππάς) δεν είναι απλώς ένα βιβλίο για την ατομική βόμβα. Η ιδιαίτερη αφήγηση και η έμφαση που δίνεται στα πρόσωπα και τη δράση συνιστούν ένα καταιγιστικό χρονικό της ζωής των απλών Αμερικανών και Ιαπώνων πολιτών τον καιρό του πολέμου. Από τα «Calutron girls» στο Όουκ Ριτζ του Τενεσί, όπως η Ruth Sisson, ως τη δεκάχρονη Χιντέκο Ταμούρα, που επιζεί της έκρηξης στο σημείο μηδέν στη Χιροσίμα, αλλά χάνει τη μητέρα της και αργότερα μεταναστεύει στις ΗΠΑ, όπου ζει ως σήμερα, καθώς και τους Aμερικανούς στρατιώτες που μάχονταν στον Ειρηνικό, περιμένοντας με φόβο τη διαταγή για την εισβολή στην Ιαπωνία.

Οι συγγραφείς διεισδύουν στο μυαλό των προσωπικοτήτων που συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις για τη βόμβα για διαφορετικούς λόγους ο καθένας και προσδίδουν στις σελίδες του άρωμα κατασκοπικού θρίλερ: του θρυλικού Άλμπερτ Αϊνστάιν που θα αποκαλέσει τελικά τη δυναμική του υποστήριξη για την ατομική βόμβα ως «το μεγάλο λάθος της ζωής του», του βασικού ερευνητή Ρόμπερτ «Όπι» Οπενχάιμερ και των Σοβιετικών κατασκόπων που διεισδύουν στην ομάδα του, αλλά και των πιλότων του αεροπλάνου που επιλέγεται για να ρίξει τη βόμβα, και πολλών άλλων.

Τέλος, το βιβλίο αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως η ιστορία ενός αδοκίμαστου νέου προέδρου, που βρίσκεται αντιμέτωπος με μια απόφαση που γνωρίζει ότι θα αλλάξει τον κόσμο για πάντα. Η διαδρομή του Τρούμαν αυτές τις 116 μέρες είναι μια ιστορία άκρως δραματική: από το σοκ του όταν πληροφορείται την ύπαρξη της βόμβας, στις αντιφατικές συμβουλές που του δίνουν στρατηγοί όπως ο Αϊζενχάουερ και ο Μάρσαλ, στη μάχη με το ολέθριο μακελειό που θα επέλθει αν δώσει τη διαταγή να χρησιμοποιηθεί το πρώτο αμερικανικό όπλο μαζικής καταστροφής.

Το όπιο του λαού: Μια ανορθόδοξη προσέγγιση – Πέτρος Τατσόπουλος

Ο γνωστός συγγραφέας Πέτρος Τατσόπουλος επιχειρεί μια αιχμηρή και ανορθόδοξη προσέγγιση στην πολυπλόκαμη διείσδυση της θρησκείας, τόσο στην πατρίδα μας όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.

Πρόκειται για τον επιθανάτιο ρόγχο του σκοταδισμού ή για τη θριαμβευτική επιστροφή του ύστερα από την ορθολογική αναδίπλωση; Άλλοτε με βιτριολικό χιούμορ και άλλοτε με βλάσφημη διάθεση, σταθερά απέναντι στην πολιτική ορθότητα των ημερών, ο Πέτρος Τατσόπουλος δίνει απρόβλεπτες απαντήσεις σε ενοχλητικές ερωτήσεις, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που όχι μόνο εγείρει ερωτήματα, αλλά και προκαλεί.