ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ NON-FICTION ΒΙΒΛΙΑ

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η εκλαϊκευμένη επιστήμη αντιμετωπιζόταν ως ένας εκχυδαϊσμός των ακαδημαϊκών κεκτημένων. Αν όλοι μπορούν να έχουν ένα κομμάτι από την πολύτιμη γνώση, μήπως τότε το επιστημονικό γλυκό χάνει ένα μέρος από την αξία του; Ευτυχώς, τα πράγματα έχουν πια αλλάξει.

Στο εξωτερικό, εδώ και κάποια χρόνια (αν όχι δεκαετίες), τα non-fiction κείμενα διαγωνίζονται και πολλές φορές ξεπερνούν τη λογοτεχνία στη λίστες με τα ευπώλητα. Υπάρχει ένας θαυμαστός καινούργιος εκδοτικός κόσμος εκεί έξω. Αστροφυσικοί όπως ο Carl Sagan και ψυχίατροι σαν τον Irvin Yalom βοήθησαν σε αυτό, αποδεικνύοντας περίτρανα πως το fiction δεν είναι ο μόνος λόγος για να ανοίξεις ένα βιβλίο.

Τι συμβαίνει όμως στην Ελλάδα; Συνήθως τα αναγνωστικά trends αργούν να φτάσουν μέχρι τα μέρη μας, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις μουσικές τάσεις με άλλα λόγια. Όταν όμως φτάνουν γίνονται ανάρπαστα. Γιατί, τελικά, τα non-fiction βιβλία είναι ο πιο εύκολος και ίσως διασκεδαστικός τρόπος για να μάθεις τι ακριβώς συμβαίνει γύρω σου.

Non-Fiction εκδοσεις

Κάποτε, στις αρχές των 00s, πολλοί πιστέψαμε πως το ίντερνετ είναι το κλειδί για το θησαυροφυλάκιο της ανθρώπινης γνώσης. Σήμερα, έχουμε διαψευστεί οικτρά. Οι πληροφορίες είναι όλες εκεί έξω, στο ατέλειωτο ψηφιακό πουθενά και εμείς αδυνατούμε να τις φιλτράρουμε. Αντί να αποκτούμε περισσότερες γνώσεις, κατρακυλάμε προς μία νέου τύπου άγνοια.

Μήπως ζούμε σε μία οργουελιανή εποχή που ακόμα και ο George Orwell ήταν ανίκανος να προβλέψει; Διαφημιστικοί αλγόριθμοι, ληστρικά χρηματοπιστωτικά συστήματα, fake news, κάμερες παντού, και, γενικά, μία εικόνα όπου «τίποτα δεν είναι αληθινό, τα πάντα επιτρέπονται». Σε αυτό το τρομακτικό πλαίσιο ρίχνει φως το Νέα σκοτεινή εποχή: Η τεχνολογία και το τέλος του μέλλοντος (εκδ. Μεταίχμιο) του James Bridle, ενός συγγραφέα και καλλιτέχνη, που έχει ασχοληθεί με το πώς ο ψηφιακός κόσμος επικοινωνεί -ή αν θες παρεμβάλλεται- με την πραγματικότητα. Τα συμπεράσματα του βιβλίου δεν είναι δυστυχώς αισιόδοξα. Είναι όμως διαφωτιστικά. Κάτι, δηλαδή, που στην παρούσα φάση έχουμε περισσότερη ανάγκη από ποτέ.

Σε λιγότερο δυσοίωνο κλίμα τώρα, κινείται το κλασικό πια Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν) (εκδ. Μεταίχμιο) του μετρ της εκλαϊκευμένης επιστήμης Bill Bryson. Εκεί ο αναγνώστης βρίσκει απαντήσεις για τις ραγδαίες εξελίξεις στον κόσμο των θετικών επιστημών -από την αστροφυσική μέχρι τη χημεία- μέσα από μία εύστοχη και απολαυστική αφήγηση.

Τι συμβαινει με το σημειο G και πως αναπαραγονται τα χελια;

Βέβαια, δεν έχουν βρεθεί λύσεις για όλα τα μυστικά του κόσμου: Το βιβλίο των χελιών (εκδ. Μεταίχμιο) είναι η αγωνιώδης προσπάθεια του Σουηδού δημοσιογράφου Patrik Svensson να σκιαγραφήσει τη σχέση με τον δικό του πατέρα, χρησιμοποιώντας το παράξενο ταξίδι αυτών των ψαριών ως μία φυσιολατρική αλληγορία. Κανείς δεν ξέρει πώς, πού και πότε αναπαράγονται τα χέλια – κανείς, αντίστοιχα, δεν μπορεί να μιλήσει με σιγουριά για το ανθρώπινο πεπρωμένο, παρά μόνο να διατηρήσει τις όποιες υπερβατικές ανησυχίες έχει.

Μιλώντας, όμως, για αναπαραγωγή, ας δούμε ένα θέμα που αποτελεί αιώνιο ταμπού: το αιδοίο. Τι συμβαίνει με το σημείο G; Υπάρχει κίνδυνος για καρκίνο από τα κονδυλώματα; Και η εμμηνόπαυση; Η γυναικολόγος Jen Gunter έρχεται να διαλύσει τους δεκάδες μύθους που κυκλοφορούν -άλλους γελοίους, άλλους παράλογους, άλλους επικίνδυνους- για αυτό το σημείο του γυναικείου σώματος μέσα από το Η βίβλος του κόλπου (εκδ. Μεταίχμιο).

Οσο ζω, μαθαινω

Θα ήταν αστείο, αν δεν ήταν επικίνδυνο το πόσο λίγο έχει ασχοληθεί η παγκόσμια ιστοριογραφία με το θέμα της μητρότητας. Δυστυχώς, όπως είναι γνωστό, οι γυναίκες έρχονται σε δεύτερη μοίρα σε έναν ξεκάθαρα αντρικό κόσμο. Αυτή τη διαχρονική αδικία έρχεται να διορθώσει η διάσημη ιστορικός Sarah Knott, η οποία αντί να ασχοληθεί με πολεμικές συρράξεις καταπιάνεται με το θέμα της μητρότητας στο Μητέρες (εκδ. Μεταίχμιο). Πόσο έχει αλλάξει η εμπειρία μέσα από τους τελευταίους αιώνες; Πόσο διαφορετικά βιώνει αυτό το θαύμα μία σκλάβα στις φυτείες του αμερικανικού Νότου με την ερωμένη ενός βασιλιά που περιμένει τον διάδοχο;

Κλείνοντας, επειδή όσο ζούμε μαθαίνουμε, το Βαβέλ, ο γύρος του κόσμου σε 20 γλώσσες (εκδ. Μεταίχμιο) του γλωσσολόγου Dorren Gaston είναι μία εντυπωσιακή περιπέτεια γεμάτη από άγνωστες λέξεις. Γιατί οι γυναίκες της Ιαπωνίας μιλούν διαφορετικά από τους άντρες και τι τελικά σημαίνει ότι τα ρωσικά «συγγενεύουν» με τα αγγλικά;

Οι εύλογες ερωτήσεις οδηγούν σε εντυπωσιακές ανακαλύψεις για κάτι που σπάνια αντιλαμβανόμαστε ότι αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό: την ποικιλία, ποικιλομορφία αλλά και εξέλιξη των ανθρώπινων γλωσσών σε κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη. Μία εντυπωσιακή ανθρώπινη ιδιαιτερότητα, δηλαδή, την οποία δε χρειάζεται να είσαι εξειδικευμένος επιστήμονας για να απολαύσεις.