ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ: ΠΩΣ ΘΑ ΓΛΙΤΩΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ

Δεν είναι μόνο το ωραίο χαμόγελο… Τα δόντια είναι από τα πιο σημαντικά και απαραίτητα όργανα του σώματός μας.

Όσο σκληρά και εάν φαίνονται, έχουν κι αυτά τα προβλήματά τους και θέλουν ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα.

Και καθώς ο ΕΟΠΥΥ καλύπτει ελάχιστα έξοδα του οδοντιάτρου, είναι σημαντική η πρόληψη για όλες τις παθήσεις των δοντιών.

Από τι μπορούν, όμως να προσβληθούν τα δόντια και πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να προλάβουμε τα χειρότερα;

Χαλασμένα δόντια και τερηδόνα

Δόντια σάπια, τερηδονισμένα, με τρύπες και χρυσά σφραγίσματα. Σίγουρα δεν θα θέλατε να είναι αυτό το δικό σας στόμα αυτό.

Η τερηδόνα όμως είναι η πιο συχνή από όλες τις ασθένειες των δοντιών και τη συναντάμε και στα… καλύτερα σπίτια. Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και το δόντι να πέσει.

Το δόντι έχει μια εξωτερική επιφάνεια (την αδαμαντίνη ή σμάλτο), ένα ενδιάμεσο στρώμα (την οδοντίνη) και έναν πυρήνα (τον πολφό).

Όσο περισσότερα στρώματα του δοντιού καταστρέφονται, τόσο περισσότερο μεγαλώνει η τρύπα. Αν τα βακτήρια που την προκαλούν φθάσουν μέχρι τον πολφό, το δόντι κατά πάσα πιθανότητα θα νεκρωθεί. Μετά τη νέκρωση ενός τερηδονισμένου δοντιού, ενδέχεται να δημιουργηθεί πάνω στο οστό στο άκρο της ρίζας μια κοιλότητα γεμάτη πύο (απόστημα).

Ποιοι προσβάλλονται από τερηδόνα;

Πολλοί πιστεύουν ότι η τερηδόνα προσβάλλει μόνο τα παιδιά, αλλά οι αλλαγές που επέρχονται με τη γήρανση καθιστούν και τους ενήλικες ευάλωτους στην τερηδόνα. Η υφίζηση (υποχώρηση των ούλων από το δόντι), που συνδέεται συχνά με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης ουλίτιδας, αφήνει τη ρίζα του δοντιού εκτεθειμένη στην πλάκα. Εξάλλου, στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η επιθυμία για κατανάλωση γλυκών αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής της εγκύου από τερηδόνα. Σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, επίσης, συχνά εμφανίζεται τερηδόνα γύρω από την περίμετρο των σφραγισμάτων. Οι σημερινοί ενήλικες δεν είχαν στην παιδική τους ηλικία την πολυτέλεια της φθορίωσης ή της σύγχρονης προληπτικής οδοντιατρικής, συνεπώς οι περισσότεροι έχουν αρκετά σφραγίσματα. Με τα χρόνια, τα σφραγίσματα αυτά μπορεί να φθαρούν ή να υποστούν μικρορωγμές, στις οποίες συγκεντρώνονται τα βακτήρια και προκαλούν τερηδόνα.

Πώς μπορώ να καταλάβω αν έχω τερηδόνα;

Ο οδοντίατρός σας έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει τις κοιλότητες που προκαλούνται από την τερηδόνα στη διάρκεια του τακτικού οδοντιατρικού προληπτικού ελέγχου. Αν υπάρχει τερηδόνα, η επιφάνεια του δοντιού είναι μαλακή όταν την εξετάζει ο οδοντίατρος με το εργαλείο του. Επίσης, οι κοιλότητες φαίνονται στην ακτινογραφία πριν καν γίνουν ορατές με γυμνό μάτι. Αν το δόντι είναι πολύ χαλασμένο, μπορεί να έχετε πονόδοντο, ιδίως μετά από κατανάλωση γλυκών, ζεστών ή κρύων τροφών ή ποτών. Ορατές τρυπούλες ή κοιλότητες στο δόντι επίσης δηλώνουν την ύπαρξη τερηδόνας.

Πώς αντιμετωπίζεται η τερηδόνα;

Η αντιμετώπιση της τερηδόνας εξαρτάται από τη σοβαρότητά της. Οι μικρές κοιλότητες αντιμετωπίζονται με σφράγισμα (έμφραξη). Στις μεγαλύτερες μπορεί να χρειαστεί θήκη (κορώνα) ή απονεύρωση. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί αφαίρεση του δοντιού (εξαγωγή). Αν η βλάβη δεν είναι εκτεταμένη, αφαιρείται με τρόχισμα το χαλασμένο τμήμα του δοντιού και το κενό που μένει σφραγίζεται με ένα υλικό που συνήθως είναι κράμα αργύρου, χρυσού, πορσελάνη ή σύνθετη ρητίνη (λευκά σφραγίσματα). Τα υλικά αποκατάστασης που χρησιμοποιούνται στα σφραγίσματα θεωρούνται ασφαλή. Κατά καιρούς εκφράζονται ορισμένες ανησυχίες για τα κράματα αργύρου που περιέχουν υδράργυρο, αλλά η Αμερικανική Οδοντιατρική Ένωση (ADA), ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και άλλοι οργανισμοί αρμόδιοι για θέματα δημόσιας υγείας συνεχίζουν να θεωρούν ασφαλή τα οδοντιατρικά αμαλγάματα.

Οι αλλεργικές αντιδράσεις στα αμαλγάματα, όπως και στα υπόλοιπα υλικά αποκατάστασης, είναι σπάνιες. Αν η βλάβη είναι εκτεταμένη και παραμένει ελάχιστη οδοντική ουσία, χρησιμοποιούνται κορώνες (θήκες). Αν χρειάζεται να τοποθετηθεί κορώνα, αφαιρείται η τερηδονισμένη ή χαλασμένη περιοχή του δοντιού και τοποθετείται η κορώνα πάνω από το δόντι που απομένει. Οι κορώνες κατασκευάζονται από χρυσό, πορσελάνη ή συνδυασμό πορσελάνης και μετάλλου. Αν έχει νεκρωθεί το νεύρο ή ο πολφός του δοντιού, γίνεται ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση), αφαιρείται δηλαδή και ο πολφός του δοντιού (μαζί με το νεύρο, το αιμοφόρο αγγείο και τον ιστό) μαζί με το χαλασμένο τμήμα της οδοντικής ουσίας. Στη συνέχεια σφραγίζεται η ρίζα. Αν χρειάζεται, τοποθετείται και κορώνα (θήκη) πάνω στο σφραγισμένο δόντι.

Οι οδοντικές θεραπείες εξελίσσονται συνεχώς. Μια τεχνική που βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο χρησιμοποιεί λαμπτήρες φθορισμού για τον εντοπισμό της τερηδόνας σε πολύ προγενέστερο στάδιο από το στάδιο στο οποίο εντοπίζεται σήμερα με τα παραδοσιακά μέσα, π.χ. ακτινογραφία ή οδοντιατρική εξέταση. Πολλές φορές, αν η τερηδόνα εντοπιστεί εγκαίρως, η εξέλιξή της ανακόπτεται ή αναστρέφεται. Οι ερευνητές ασχολούνται επίσης με την ανάπτυξη ενός «έξυπνου σφραγίσματος» που θα προλαμβάνει την περαιτέρω καταστροφή του δοντιού με έκλυση μικρών ποσοτήτων φθορίου για μεγάλο χρονικό διάστημα γύρω από τα σφραγίσματα και στα παρακείμενα δόντια. Το καλύτερο όμως είναι η πρόληψή της…

Πρόληψη της τερηδόνας:

• Βουρτσίζετε τα δόντια σας τουλάχιστο δυο φορές τη μέρα με οδοντόκρεμα που περιέχει φθόριο. Το βούρτσισμα πρέπει να γίνεται κατά προτίμηση μετά τα γεύματα και ιδίως πριν πέσετε για ύπνο το βράδυ.
• Καθαρίστε καθημερινά τα μεσοδόντια διαστήματα με οδοντικό νήμα ή μεσοδόντια βουρτσάκια.
• Φροντίστε να τρώτε θρεπτικά και ισορροπημένα γεύματα και περιορίστε το τσιμπολόγημα. Αποφεύγετε τους υδατάνθρακες, π.χ. καραμέλες, τσουρέκια και πατατάκια, που κολλάνε στην επιφάνεια των δοντιών. Όταν τρώτε τροφές που κολλάνε στα δόντια, φροντίστε να βουρτσίσετε τα δόντια σας το δυνατόν συντομότερο.
• Ρωτήστε τον οδοντογιατρό σας αν χρειάζεστε συμπληρωματικά φθορίωση, που ενισχύει τα δόντια.
• Ρωτήστε τον οδοντογιατρό σας αν πρέπει να κάνετε προληπτικά σφραγίσματα. Στα προληπτικά σφραγίσματα εφαρμόζεται μια πάστα από συνθετικό υλικό πάνω στη μασητική επιφάνεια των πίσω δοντιών (γομφίων), η οποία προστατεύει τα δόντια από την τερηδόνα.
• Πίνετε φθοριωμένο νερό. Μπορείτε να προμηθευτείτε ταμπλέτες φθορίου από το φαρμακείο (apoflux) και κατόπιν οδηγιών του οδοντιάτρου σας για την ποσότητα.
• Επισκεφθείτε τακτικά τον οδοντογιατρό σας για καθαρισμό και οδοντιατρικό έλεγχο.

Ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα

Ο όρος ουλίτιδα περιγράφει τη διαδικασία που ξεκινά με την ανάπτυξη βακτηρίων εντός της στοματικής κοιλότητας και μπορεί να καταλήξει, εφόσον δεν γίνει η κατάλληλη θεραπεία, σε απώλεια δοντιών λόγω καταστροφής του ιστού που τα περιβάλλει.

Ποια η διαφορά ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας;

Συνήθως η ουλίτιδα προηγείται της περιοδοντίτιδας. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι δεν εξελίσσονται όλες οι ουλίτιδες σε περιοδοντίτιδα. Στα αρχικά στάδια της ουλίτιδας, αναπτύσσονται βακτήρια στην πλάκα, τα οποία προκαλούν φλεγμονή των ούλων -τα ούλα κοκκινίζουν και πρήζονται και συνήθως ματώνουν εύκολα κατά το βούρτσισμα. Παρότι όμως τα ούλα είναι ερεθισμένα, τα δόντια εξακολουθούν να στηρίζονται γερά στα φατνία. Στο στάδιο αυτό δεν έχει προκληθεί ακόμη μόνιμη βλάβη στο οστό της γνάθου ή στον συνδετικό ιστό που στηρίζει τα δόντια.

Αν η ουλίτιδα παραμεληθεί και δεν γίνει θεραπεία, μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντίτιδα. Στην περίπτωση αυτή, το εσωτερικό των ούλων και το οστό υποχωρούν και δημιουργείται μια σχισμή, ένα διάκενο ανάμεσα στο ούλο και το δόντι, στο οποίο συγκεντρώνονται υπολείμματα τροφών που μπορεί να δημιουργήσουν φλεγμονή. Όσο εξαπλώνεται και αναπτύσσεται η πλάκα κάτω από τα ούλα, τόσο το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού προσπαθεί να καταπολεμήσει τα βακτήρια.

Τα βακτήρια της πλάκας αλλά και τα «καλά» ένζυμα του οργανισμού που καταπολεμούν τις φλεγμονές παράγουν τοξίνες, οι οποίες σιγά σιγά καταστρέφουν τον οστικό και συνδετικό ιστό που συγκρατεί το δόντι στη θέση του. Με την πρόοδο της νόσου, τα διάκενα μεγαλώνουν, τα ούλα υποχωρούν περισσότερο και καταστρέφεται όλο και περισσότερο οστό και συνδετικός ιστός. Στο στάδιο αυτό, τα δόντια δεν έχουν πια πού να στηριχθούν, αρχίζουν και κουνιούνται και μπορεί ακόμη και να πέσουν. Η περιοδοντίτιδα είναι η πρώτη αιτία απώλειας δοντιών στους ενήλικες.

Πώς προκαλείται η περιοδοντίτιδα;

Η περιοδοντίτιδα προκαλείται κυρίως από την πλάκα. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή της, όπως:

• Οι ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στην εφηβεία, στην εμμηνόπαυση και στη διάρκεια της έμμηνης ρήσης αυξάνουν την ευαισθησία των ούλων κι έτσι αναπτύσσεται πιο εύκολα η ουλίτιδα.
• Κάποιες ασθένειες ενδέχεται να επηρεάσουν την κατάσταση των ούλων, όπως ο καρκίνος ή ο HIV, που διαταράσσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο διαβήτης, επίσης, επειδή διαταράσσει την ικανότητα του οργανισμού να μεταβολίζει τα σάκχαρα, αυξάνει τον κίνδυνο να προσβληθεί ο ασθενής από φλεγμονές κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένης της περιοδοντίτιδας.
• Μερικά φάρμακα επηρεάζουν την υγεία της στοματικής κοιλότητας γιατί μειώνουν τη ροή σάλιου, το οποίο προστατεύει τα δόντια και τα ούλα. Φάρμακα όπως το αντιεπιληπτικό Dilantin και τα Procardia και Adalat για τη στηθάγχη μπορεί να προκαλέσουν αφύσικη ανάπτυξη του ιστού των ούλων.
• Οι κακές συνήθειες όπως το κάπνισμα δεν επιτρέπουν στα ούλα να αποκατασταθούν τόσο καλά από μόνα τους.
• Η παραμέληση της στοματικής υγιεινής διευκολύνει την εκδήλωση της περιοδοντίτιδας. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό το καθημερινό βούρτσισμα και η χρήση οδοντικού νήματος.
• Το οικογενειακό ιστορικό ουλίτιδας μπορεί να συντελεί στην εκδήλωση περιοδοντίτιδας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της περιοδοντίτιδας;

Η περιοδοντίτιδα μπορεί να εξελίσσεται χωρίς πόνο και να δίνει ελάχιστα ορατά συμπτώματα, ακόμη και στα τελευταία στάδια. Παρά ταύτα, η νόσος δίνει κάποια προειδοποιητικά σημάδια. Υπάρχουν συμπτώματα που παραπέμπουν σε κάποια μορφή της νόσου, αν και συνήθως είναι δυσδιάκριτα, π.χ.:

• Ούλα που ματώνουν κατά το βούρτσισμα ή μετά το βούρτσισμα
• Κόκκινα, πρησμένα ή ευαίσθητα ούλα
• Επίμονη κακοσμία του στόματος ή άσχημη γεύση
• Υποχώρηση ούλων
• Δημιουργία μεγάλων διάκενων ανάμεσα στα δόντια και στα ούλα
• Χαλάρωση, κούνημα ή μετατόπιση των δοντιών
• Αλλαγές στη σύγκλειση των δοντιών ή αλλαγές στην εφαρμογή κάποιας γέφυρας.

Πώς κάνει διάγνωση της περιοδοντίτιδας ο οδοντίατρός μου;

Κατά την περιοδοντολογική εξέταση, ο οδοντίατρος συνήθως ελέγχει τα εξής:

• Αιμορραγία των ούλων, οίδημα (πρήξιμο), σφριγηλότητα και κενά στο περιδόντιο (περιοχή μεταξύ ούλου και δοντιού). Όσο μεγαλύτερο το κενό, τόσο σοβαρότερη η νόσος.
• Ευαισθησία και κινητικότητα των δοντιών
• Ελέγχει επίσης τη γνάθο, ώστε να διαγνώσει καλύτερα τυχόν καταστροφή του οστού που περιβάλλει τα δόντια.

Πώς θεραπεύεται η περιοδοντίτιδα;

Στόχος της περιοδοντικής θεραπείας είναι να διευκολύνει την επανασυγκόλληση των υγιών ούλων στα δόντια, ώστε να μειώσει το οίδημα, το βάθος των σχισμών και τον κίνδυνο φλεγμονής, καθώς και να σταματήσει την πρόοδο της νόσου. Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, από το πώς ανταποκρίθηκε ο ασθενής σε τυχόν προηγούμενη θεραπεία και από τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του.

Οι θεραπευτικές επιλογές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα, από τη μη χειρουργική αντιμετώπιση για τον έλεγχο της ανάπτυξης των βακτηρίων μέχρι τη χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση των συνδετικών ιστών. Για πλήρη περιγραφή των θεραπευτικών δυνατοτήτων, βλέπε Θεραπεία Περιοδοντίτιδας.

Πώς προλαμβάνεται η ουλίτιδα;

Η ουλίτιδα είναι αναστρέψιμη σχεδόν πάντα, εφόσον γίνεται αποτελεσματικός έλεγχος της πέτρας. Αποτελεσματικός έλεγχος της πέτρας σημαίνει καθαρισμός (αποτρύγωση) από τον οδοντίατρο τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο και βούρτσισμα και οδοντικό νήμα καθημερινά. Το βούρτσισμα απομακρύνει την πλάκα από τις επιφάνειες των δοντιών που φθάνει η βούρτσα, ενώ το νήμα απομακρύνει τα υπολείμματα των τροφών και την πλάκα από τα μεσοδόντια διαστήματα και κάτω από τα ούλα.

Άλλες αλλαγές καθημερινών συνηθειών που μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης ουλίτιδας, τουλάχιστον σε σοβαρή μορφή, ή επιβραδύνουν την εξέλιξή της είναι οι εξής:

• Κόψτε το κάπνισμα. Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης περιοδοντίτιδας. Οι καπνιστές έχουν επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν περιοδοντίτιδα από τους μη καπνιστές, ενώ το κάπνισμα μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες επιτυχίας ορισμένων θεραπειών.
• Μειώστε το στρες. Το στρες δυσχεραίνει την καταπολέμηση της φλεγμονής από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού.
• Φροντίστε να έχετε μια ισορροπημένη διατροφή. Η σωστή διατροφή διευκολύνει την καταπολέμηση της φλεγμονής από το ανοσοποιητικό σας. Η κατανάλωση τροφών με αντιοξειδωτικές ιδιότητες, π.χ. τροφών που περιέχουν βιταμίνη E ή βιταμίνη C (βιταμίνη E περιέχουν κυρίως τα φυτικά έλαια, οι ξηροί καρποί και τα πράσινα λαχανικά, ενώ βιταμίνη C περιέχουν τα εσπεριδοειδή, τα μπρόκολα και οι πατάτες), βοηθά τον οργανισμό να αποκαταστήσει τους ιστούς που έχουν υποστεί βλάβη.
• Μην σφίγγετε και μην τρίζετε τα δόντια σας. Αν το κάνετε, επιβαρύνετε περισσότερο τον συνδετικό ιστό των δοντιών και μπορεί να επιταχυνθεί ο ρυθμός καταστροφής του.

Η περιοδοντίτιδα συνδέεται με άλλα προβλήματα υγείας;

Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι υγιές, τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας που περνούν στην κυκλοφορία του αίματος είναι συνήθως ακίνδυνα. Σε συγκεκριμένες συνθήκες, όμως, οι μικροοργανισμοί αυτοί συσχετίζονται με προβλήματα υγείας όπως εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιοπάθειες. Επιπλέον, ο διαβήτης όχι απλώς είναι παράγοντας κινδύνου για περιοδοντίτιδα, αλλά και η περιοδοντίτιδα μπορεί να επιδεινώσει τον διαβήτη.

Αποστήματα των δοντιών

Το απόστημα είναι μια φλεγμονή στη ρίζα του δοντιού ή μεταξύ ούλου και δοντιού, η οποία συνοδεύεται από πόνο. Συνήθως προκαλείται από βαριά τερηδόνα, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε τραυματισμό του δοντιού, π.χ. κάταγμα ή αποτριβή, ή σε ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα. Όλα τα παραπάνω μπορεί να δημιουργήσουν ρωγμές στο σμάλτο του δοντιού (αδαμαντίνη), από τις οποίες εισέρχονται βακτήρια που προσβάλλουν τον πυρήνα του δοντιού (τον πολφό). Η φλεγμονή μπορεί επίσης να μεταδοθεί από τη ρίζα του δοντιού στο οστό (φατνίο) που στηρίζει το δόντι.

Τι συμπτώματα έχει το απόστημα;

Έντονος και επίμονος πονόδοντος με σουβλιές ή πόνος που δημιουργεί το αίσθημα ότι κάτι χτυπάει μέσα στο ούλο είναι τα πιο κοινά συμπτώματα του αποστήματος. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλωθούν είναι:

• Πυρετός
• Πόνος κατά τη μάσηση
• Ευαισθησία του δοντιού στο ζεστό ή στο κρύο
• Πικρή γεύση στο στόμα
• Κακοσμία
• Πρησμένοι λεμφαδένες στο λαιμό
• Γενική δυσφορία, ανησυχία ή κακουχία
• Ερυθρότητα και πρήξιμο των ούλων
• Τοπικό πρήξιμο στην άνω ή την κάτω γνάθο
• Ανοιχτό έλκος που πυορροεί στην επιφάνεια του ούλου

Αν νεκρωθεί η ρίζα του δοντιού λόγω της φλεγμονής, ο πονόδοντος ενδέχεται να σταματήσει. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πέρασε και η φλεγμονή. Η φλεγμονή συνεχίζει να υφίσταται και να εξαπλώνεται και να καταστρέφει ιστό. Επομένως, αν έχετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, πρέπει να επισκεφθείτε τον οδοντίατρό σας ακόμη κι αν ο πόνος υποχωρήσει.

Πώς γίνεται η διάγνωση του αποστήματος στο δόντι;

Ο οδοντίατρος ελέγχει τα δόντια με ένα εργαλείο. Αν έχετε απόστημα, θα αισθανθείτε πόνο όταν ο γιατρός χτυπήσει το δόντι με το εργαλείο. Ο οδοντίατρος θα σας ρωτήσει επίσης αν πονάτε περισσότερο όταν μασάτε ή όταν κλείνετε σφιχτά το στόμα. Μπορεί εξάλλου να υποψιαστεί την ύπαρξη αποστήματος αν τα ούλα σας είναι πρησμένα και κόκκινα. Ο γιατρός μπορεί να σας κάνει και ακτινογραφία για να διαπιστώσει αν έχει διαβρωθεί το οστό γύρω από το απόστημα.

Πώς θεραπεύεται το απόστημα;

Στόχος της θεραπείας είναι η καταπολέμηση της φλεγμονής, η σωτηρία του δοντιού και η πρόληψη επιπλοκών. Για την καταπολέμηση της φλεγμονής, ενδέχεται να χρειαστεί να ανοιχτεί το απόστημα και να γίνει παροχέτευση του πύου. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από το δόντι με μια διαδικασία που είναι γνωστή ως απονεύρωση. Απονεύρωση μπορεί να χρειάζεται να γίνει και για την αφαίρεση τυχόν κατεστραμμένου ιστού της ρίζας μετά την υποχώρηση της φλεγμονής. Τότε μπορεί να προστεθεί και θήκη στο δόντι (στεφάνη ή κορώνα).

Μπορεί επίσης να γίνει εξαγωγή του δοντιού και παροχέτευση από το φατνίο. Τέλος, παροχέτευση του αποστήματος μπορεί να γίνει και με διάνοιξη του πρησμένου ούλου. Για την ταχύτερη καταπολέμηση της φλεγμονής χορηγούνται αντιβιοτικά. Για την ανακούφιση από τον πόνο και την ενόχληση που προκαλεί το απόστημα, συνιστούνται πλύσεις με χλιαρό αλατόνερο και γενικής χρήσης παυσίπονα όπως η παρακεταμόλη (ντεπόν, παναντόλ).

Μπορούμε να προλάβουμε το απόστημα;

Ακολουθώντας τις ορθές πρακτικές στοματικής υγιεινής, μειώνουμε τον κίνδυνο δημιουργίας αποστήματος. Επίσης, σε περίπτωση τραυματισμού στα δόντια (π.χ. αν το δόντι κουνιέται ή έχει σπάσει ένα κομματάκι), επισκεφθείτε αμέσως τον οδοντίατρο.

Στραβά δόντια και κακή σύγκλειση

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα δόντια ορισμένων ανθρώπων φυτρώνουν στραβά, βγαίνει το ένα πάνω στο άλλο ή δεν είναι ευθυγραμμισμένα. Κάποιοι έχουν πολύ μικρό στόμα σε σχέση με τα δόντια τους κι αυτό δημιουργεί συμφόρηση η οποία αναγκάζει τα δόντια να φυτρώσουν στραβά. Σε άλλες περιπτώσεις, η άνω και η κάτω γνάθος δεν έχουν το ίδιο μέγεθος ή έχουν κάποια δυσπλασία, γεγονός που δημιουργεί προγναθισμό ή υπογναθισμό της άνω ή της κάτω γνάθου.

Συχνά τα στραβά δόντια, ο υπογναθισμός και ο προγναθισμός είναι κληρονομικά, όπως ακριβώς το χρώμα των ματιών ή το μέγεθος των χεριών. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως η κακή σύγκλειση οφείλεται σε πρώιμη απώλεια των νεογιλών ή των μόνιμων δοντιών, σε κακότεχνα σφραγίσματα ή θήκες, σε ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα, σε υπερβολική πίεση των δοντιών ή των ούλων, σε παραμόρφωση της γνάθου μετά από σοβαρό τραυματισμό στο πρόσωπο, σε όγκο στη στοματική κοιλότητα ή στη γνάθο ή σε κακές συνήθειες της παιδικής ηλικίας, όπως το πιπίλισμα του δάχτυλου, η πίεση των δοντιών με τη γλώσσα, η χρήση πιπίλας μετά την ηλικία των τριών ετών ή η παρατεταμένη χρήση του μπιμπερό.

Τι προβλήματα δημιουργούν τα στραβά δόντια ή η κακή σύγκλειση;

Τα στραβά δόντια και η κακή σύγκλειση ενδέχεται να:

• Μειώνουν τη μασητική ικανότητα.
• Δυσχεραίνουν το καθάρισμα των δοντιών, αυξάνοντας τον κίνδυνο για τερηδόνα και ουλίτιδα.
• Δημιουργούν πίεση στα δόντια, τις γνάθους και τους μυς, αυξάνοντας τον κίνδυνο να σπάσει κάποιο δόντι.
• Κάνουν τον άνθρωπο να αισθάνεται άσχημα με την εμφάνισή του και να επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή του.

Πώς μπορώ να καταλάβω αν τα δόντια μου είναι στραβά ή αν έχω κακή σύγκλειση;

Αν έχετε στραβά δόντια μπορείτε να το δείτε και μόνος σας, ωστόσο ο οδοντίατρος είναι αυτός που θα κρίνει αν το πρόβλημά σας απαιτεί θεραπεία. Ο οδοντίατρος εξετάζει τα εξής:

• Αφύσικη ευθυγράμμιση των δοντιών
• Αφύσικη εμφάνιση του προσώπου
• Δυσκολία ή προβλήματα στη μάσηση και τη δήξη
• Δυσκολίες στο λόγο, π.χ. ψεύδισμα

Ο οδοντίατρος θα σας παραπέμψει σε ορθοδοντικό, έναν οδοντίατρο που ειδικεύεται στη διάγνωση και τη θεραπεία των μη ευθυγραμμισμένων δοντιών και της κακής σύγκλεισης των γνάθων.

Τι εξετάσεις θα μου κάνει ο ορθοδοντικός;

Ο ορθοδοντικός κατά πάσα πιθανότητα θα κάνει ακτινογραφίες, θα βγάλει φωτογραφίες του προσώπου σας και θα πάρει αποτυπώματα των δοντιών προκειμένου να αποφασίσει εάν απαιτείται θεραπεία και τι είδους. Οι ακτινογραφίες παρέχουν πληροφορίες για τη θέση των δοντιών σας και των ριζών, καθώς και για το αν υπάρχουν δόντια τα οποία δεν έχουν φυτρώσει (ανατείλει) ακόμη. Οι ειδικές κεφαλομετρικές ή πανοραμικές ακτινογραφίες δείχνουν τη σχέση δοντιών και γνάθων προς το κρανίο.

Ο ορθοδοντικός ενδέχεται να βγάλει και κανονικές φωτογραφίες του προσώπου σας, προκειμένου να εξετάσει τη σχέση μεταξύ των δοντιών σας, των γνάθων και του κρανίου. Τέλος, θα πάρει και αποτυπώματα των δοντιών σας, ζητώντας σας να δαγκώσετε ένα υλικό το οποίο χρησιμοποιείται στη συνέχεια για να δημιουργηθεί ένα πανομοιότυπο αντίγραφο της οδοντοστοιχίας σας.

Τι θεραπείες υπάρχουν για τα στραβά δόντια και την κακή σύγκλειση;

Αφού γίνει η διάγνωση, ο ορθοδοντικός θα αποφασίσει ποια θεραπεία σας ταιριάζει καλύτερα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το μόνο που χρειάζεται για να διορθωθεί το πρόβλημα είναι ένα αφαιρούμενο μασελάκι, για να σταθεροποιηθούν τα δόντια στη νέα τους θέση. Αν το βασικό πρόβλημα είναι η συμφόρηση, μπορεί να χρειαστεί εξαγωγή ενός ή περισσότερων δοντιών. Στις περισσότερες περιπτώσεις, πάντως, χρειάζονται σιδεράκια. Σε σπάνιες και ακραίες περιπτώσεις, π.χ. πολύ σοβαρός προγναθισμός ή υπογναθισμός, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

Οδοντική πλάκα

Πλάκα ονομάζεται η άχρωμη, κολλώδης μικροβιακή μεμβράνη που σχηματίζεται πάνω στα δόντια. Κάνει τα δόντια να μην είναι «λεία» όταν τα αγγίζουμε με τη γλώσσα και γίνεται πιο έντονα αισθητή όταν δεν έχουμε βουρτσίσει τα δόντια.

Τι προκαλεί την πλάκα και γιατί κάνει κακό;

Η πλάκα αναπτύσσεται όταν παραμένουν για μεγάλο διάστημα πάνω στα δόντια τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες (σάκχαρα και άμυλο), όπως το γάλα, τα αναψυκτικά, οι σταφίδες, τα κέικ ή οι καραμέλες. Τα βακτήρια που ζούνε φυσιολογικά μέσα στη στοματική κοιλότητα πολλαπλασιάζονται με τις τροφές αυτές, τις μεταβολίζουν και τις μετατρέπουν σε οξέα. Με τον καιρό, τα οξέα καταστρέφουν το σμάλτο των δοντιών και δημιουργούν τερηδόνα. Η πλάκα μπορεί να αναπτυχθεί και στις ρίζες των δοντιών κάτω από τα ούλα και να προκαλέσει διάβρωση του οστού που στηρίζει το δόντι.

Πώς προλαμβάνεται ο σχηματισμός πλάκας;

• Βουρτσίζετε τα δόντια σας τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα με μαλακή οδοντόβουρτσα με στρογγυλεμένες άκρες. Προσέξτε ιδιαίτερα το σημείο μεταξύ ούλων και δοντιών. Χρησιμοποιείτε οδοντόκρεμα που περιέχει φθόριο.
• Καθαρίστε με οδοντικό νήμα τα μεσοδόντια διαστήματα τουλάχιστον μία φορά την ημέρα για να απομακρύνετε τα υπολείμματα των τροφών και τα βακτήρια.
• Επισκεφθείτε τον οδοντίατρό σας τουλάχιστον μία φορά το εξάμηνο για προληπτικό έλεγχο και καθαρισμό των δοντιών.
• Ρωτήστε τον οδοντίατρό σας αν είναι σκόπιμο να κάνετε προληπτικές εμφράξεις. Στις προληπτικές εμφράξεις η μασητική επιφάνεια των δοντιών καλύπτεται με μια λεπτή στρώση συνθετικού υλικού για να τα προστατεύσει από τον τερηδονισμό.
• Φροντίστε να έχετε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο και περιορίστε το τσιμπολόγημα μεταξύ των γευμάτων. Αν θέλετε να τσιμπήσετε κάτι, επιλέξτε θρεπτικές τροφές, π.χ. γιαούρτι χωρίς ζάχαρη, τυρί, ένα φρούτο ή ωμά λαχανικά. Λαχανικά όπως το σέλινο συμβάλλουν στην απομάκρυνση των τροφών και βοηθούν το σάλιο να εξουδετερώσει τα οξέα που δημιουργούν πλάκα.

Υπερευαισθησία των δοντιών

Υπερευαισθησία των δοντιών σημαίνει ενόχληση σε ένα ή περισσότερα δόντια που προκαλείται από την κατανάλωση ζεστών, κρύων, γλυκών ή ξινών τροφών και ποτών, ή ακόμη και από τον κρύο αέρα. Ο πόνος είναι αιφνίδιος και έντονος και φθάνει βαθιά μέχρι τις νευρικές απολήξεις των δοντιών.

Τι προκαλεί την υπερευαισθησία;

Η υπερευαισθησία προκαλείται όταν αποκαλυφθεί το ενδιάμεσο στρώμα του δοντιού (η οδοντίνη) λόγω υποχώρησης των ούλων (του προστατευτικού ιστού που καλύπτει τις ρίζες των δοντιών). Οι ρίζες δεν καλύπτονται από αδαμαντίνη (το σκληρό σμάλτο του δοντιού) και περιέχουν χιλιάδες μικροσκοπικούς πόρους που επικοινωνούν με τα νεύρα που βρίσκονται στο κέντρο του δοντιού (τον πολφό). Μέσα από αυτούς τους οδοντικούς πόρους, τα ερεθίσματα (π.χ. ζεστό, κρύο ή γλυκό) φθάνουν στα νεύρα των δοντιών και προξενούν τον πόνο που αισθάνεστε.

Πολλοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στην υπερευαισθησία των δοντιών, όπως:

• Πολύ δυνατό βούρτσισμα. Το βούρτσισμα των δοντιών με μεγάλη δύναμη ή η χρήση σκληρής οδοντόβουρτσας με τον καιρό μπορεί να προκαλέσουν φθορά του σμάλτου και αποκάλυψη της οδοντίνης. Μπορεί επίσης να προκαλέσουν υφίζηση (υποχώρηση των ούλων από τα δόντια).
• Υποχώρηση των ούλων. Με την υποχώρηση των ούλων λόγω π.χ. περιοδοντίτιδας, μπορεί να αποκαλυφθεί η επιφάνεια της ρίζας του δοντιού.
• Ουλίτιδα. Η φλεγμονή των ούλων ή μια πληγή στα ούλα μπορεί να προκαλέσουν υπερευαισθησία λόγω απώλειας συνδετικών ιστών, η οποία εκθέτει τη ρίζα του δοντιού σε ερεθίσματα τα οποία φθάνουν κατευθείαν στο νεύρο.
• Σπασμένο δόντι. Αν το δόντι ξεφλουδιστεί ή σπάσει, τα βακτήρια της πλάκας συσσωρεύονται στη ρωγμή και διεισδύουν μέχρι τον πολφό δημιουργώντας φλεγμονή.
• Τρίξιμο δοντιών. Το τρίξιμο ή το σφίξιμο των δοντιών μπορεί να φθείρει το σμάλτο και να οδηγήσει σε αποκάλυψη της οδοντίνης.
• Λευκαντικά προϊόντα για τα δόντια ή οδοντόκρεμα με σόδα και υπεροξείδιο του υδρογόνου (οξυζενέ). Τα προϊόντα αυτά είναι κατεξοχήν υπεύθυνα για την υπερευαισθησία των δοντιών.
• Ηλικία. Η μεγαλύτερη υπερευαισθησία των δοντιών παρατηρείται μεταξύ 25 και 30.
• Πλάκα. Η παρουσία πλάκας στην επιφάνεια της ρίζας μπορεί να προκαλέσει υπερευαισθησία.
• Στοματικό διάλυμα. Μακροχρόνια χρήση ορισμένων στοματικών διαλυμάτων. Κάποια στοματικά διαλύματα που χορηγούνται χωρίς συνταγή γιατρού περιέχουν οξέα τα οποία μπορεί να επιδεινώσουν την ευαισθησία των δοντιών αν υπάρχει αποκάλυψη οδοντίνης (του μεσαίου στρώματος του δοντιού). Τα οξέα προκαλούν ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή της οδοντίνης. Αν έχετε ευαίσθητα δόντια, ζητήστε από τον οδοντίατρό σας να σας συστήσει ένα ουδέτερο φθοριούχο διάλυμα.
• Όξινες τροφές. Η τακτική κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε οξέα, π.χ. εσπεριδοειδή, ντομάτες, τουρσιά και τσάι, μπορεί να προκαλέσει διάβρωση του σμάλτου.
• Πρόσφατες οδοντιατρικές εργασίες ρουτίνας. Υπερευαισθησία μπορεί να παρατηρηθεί μετά από βαθύ καθαρισμό των δοντιών από πέτρα, τοποθέτηση θήκης ή σφράγισμα δοντιού. Αυτή η υπερευαισθησία είναι προσωρινή και συνήθως εξαφανίζεται σε 4 έως 6 εβδομάδες.

Τι μπορώ να κάνω για να περιορίσω την υπερευαισθησία;

• Να τηρείτε τους κανόνες στοματικής υγιεινής. Συνεχίστε να βουρτσίζετε τα δόντια σας και να χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα τακτικά, ώστε να καθαρίζει καλά κάθε σημείο της οδοντοστοιχίας και της στοματικής κοιλότητας.
• Να χρησιμοποιείτε μαλακή οδοντόβουρτσα. Θα τρίβεται λιγότερο η επιφάνεια των δοντιών και θα ερεθίζονται λιγότερο τα ούλα σας. Βουρτσίζετε τα δόντια απαλά και προσεκτικά γύρω από τα ούλα, ώστε να μην αφαιρείτε περισσότερο ιστό.
• Να χρησιμοποιείτε οδοντόκρεμα για ευαίσθητα δόντια. Κυκλοφορούν πολλές οδοντόκρεμες για ευαίσθητα δόντια. Αν τις χρησιμοποιείτε τακτικά, θα παρατηρήσετε περιορισμό της ευαισθησίας. Ίσως όμως χρειαστεί να δοκιμάσετε διάφορες μάρκες μέχρι να βρείτε αυτή που σας ταιριάζει καλύτερα. Η συμβουλή μας: απλώστε μια λεπτή στρώση οδοντόκρεμας πάνω στην εκτεθειμένη ρίζα του δοντιού με το δάχτυλό σας ή με μια μπατονέτα πριν πάτε για ύπνο. Μη χρησιμοποιείτε οδοντόκρεμα κατά της πέτρας, προτιμήστε μια οδοντόκρεμα που περιέχει φθόριο.
• Να προσέχετε τι τρώτε. Η τακτική κατανάλωση πολύ όξινων τροφών μπορεί σταδιακά να διαβρώσει το σμάλτο των δοντιών και να οδηγήσει σε αποκάλυψη της οδοντίνης. Μπορεί επίσης να επιδεινώσει την ευαισθησία και να προκαλέσει πόνο στα δόντια.
• Να χρησιμοποιείτε φθοριούχα προϊόντα στοματικής υγιεινής. Η καθημερινή χρήση φθοριούχου στοματικού διαλύματος μπορεί να περιορίσει την υπερευαισθησία. Ζητήστε από τον οδοντίατρό σας να σας συστήσει κάποιο προϊόν για καθημερινή χρήση.
• Προσπαθήστε να μην τρίζετε τα δόντια σας. Αν σφίγγετε ή τρίζετε τα δόντια σας, χρησιμοποιήστε το ειδικό μασελάκι για τον ύπνο.
• Να επισκέπτεστε τακτικά τον οδοντογιατρό σας. Κάντε καθαρισμό δοντιών και φθορίωση και πάρτε οδηγίες για τη στοματική σας υγιεινή κάθε εξάμηνο.

Αν εξακολουθείτε να έχετε ενοχλήσεις, συζητήστε το με τον οδοντογιατρό σας. Κάποιες οδοντιατρικές παρεμβάσεις μπορεί να βοηθήσουν να μειωθεί η υπερευαισθησία, όπως π.χ.:

• Λευκά σφραγίσματα για να καλυφθεί η εκτεθειμένη επιφάνεια της ρίζας
• Κάλυψη της εκτεθειμένης επιφάνειας της ρίζας με φθοριούχο βερνίκι
• Προληπτική έμφραξη της οδοντίνης πάνω στην εκτεθειμένη επιφάνεια της ρίζας

Τρίξιμο των δοντιών (βρουξισμός)

Οι περισσότεροι άνθρωποι τρίζουν ή σφίγγουν τα δόντια τους κατά καιρούς. Το περιστασιακό τρίξιμο των δοντιών, που στην ιατρική ονομάζεται βρουξισμός, συνήθως δεν βλάπτει, όταν όμως γίνεται σε μόνιμη βάση μπορεί να προκαλέσει καταστροφή των δοντιών και άλλες επιπλοκές.

Γιατί τρίζουμε τα δόντια μας;

Παρότι το τρίξιμο των δοντιών μπορεί να προκληθεί από άγχος και στρες, συχνά εκδηλώνεται στη διάρκεια του ύπνου και μάλλον οφείλεται σε κακή σύγκλειση, σε μη ευθυγραμμισμένα δόντια ή σε έλλειψη δοντιών.

Πώς μπορώ να καταλάβω αν τρίζω τα δόντια μου;

Επειδή το τρίξιμο των δοντιών συνήθως εκδηλώνεται στη διάρκεια του ύπνου, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν ότι τρίζουν τα δόντια τους. Ωστόσο, ένας μόνιμος ήπιος πονοκέφαλος ή πόνος στο σαγόνι είναι χαρακτηριστικά συμπτώματα βρουξισμού. Πολλές φορές μαθαίνουμε ότι τρίζουμε τα δόντια μας από τους συντρόφους μας, που το ακούνε τη νύχτα. Αν έχετε την υποψία ότι τρίζετε τα δόντια σας, συζητήστε το με τον οδοντογιατρό σας κι εκείνος θα εξετάσει το στόμα και τις γνάθους σας για ενδείξεις βρουξισμού, π.χ. ευαισθησία των γνάθων ή ανωμαλίες των δοντιών.

Γιατί κάνει κακό το τρίξιμο των δοντιών;

Κάποιες φορές το χρόνιο τρίξιμο των δοντιών μπορεί να προκαλέσει κάταγμα, χαλάρωση ή και απώλεια δοντιού. Το χρόνιο τρίξιμο των δοντιών μπορεί να οδηγήσει σε αποτριβή των δοντιών μέχρι τη ρίζα. Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορεί να χρειαστεί γέφυρα, κορώνα, απονεύρωση, οδοντικό εμφύτευμα ή ακόμη και μερική ή ολική τεχνητή οδοντοστοιχία. Το έντονο τρίξιμο των δοντιών δεν προκαλεί απλώς σοβαρές φθορές και απώλεια δοντιών, αλλά μπορεί να επηρεάσει και τις γνάθους, προκαλώντας απώλεια ακοής, να προξενήσει ή να επιδεινώσει κροταφογναθικές διαταραχές ή ακόμη και να αλλοιώσει την εμφάνιση του προσώπου.

Τι μπορώ να κάνω για να σταματήσω να τρίζω τα δόντια μου;

Ο οδοντογιατρός σας μπορεί να σας δώσει ένα ειδικό μασελάκι που θα φοράτε στον ύπνο για να προστατεύσετε τα δόντια σας. Αν το τρίξιμο των δοντιών οφείλεται σε στρες, ζητήστε συμβουλές από το γιατρό ή τον οδοντογιατρό σας για να μειώσετε το στρες. Οι επιλογές που έχετε, μεταξύ άλλων, είναι να ξεκινήσετε συμβουλευτική θεραπεία για την αντιμετώπιση του στρες, να αρχίσετε πρόγραμμα σωματικής άθλησης, να κάνετε φυσιοθεραπεία ή να πάρετε μυοχαλαρωτικά φάρμακα.

Συμβουλές για να σταματήσετε να τρίζετε τα δόντια σας:

• Αποφύγετε ή μειώστε την κατανάλωση τροφών ή ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη, π.χ. αναψυκτικών τύπου κόλα, σοκολάτας και καφέ.
• Αποφύγετε την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. Το τρίξιμο των δοντιών συνήθως εντείνεται μετά από κατανάλωση οινοπνευματωδών.
• Μη μασάτε μολύβια ή στυλό ή ο,τιδήποτε δεν τρώγεται. Αποφύγετε να μασάτε μαστίχα, γιατί με τον τρόπο αυτό οι μυς της γνάθου συνηθίζουν το σφίξιμο και αυξάνονται οι πιθανότητες να τρίζετε τα δόντια σας.
• Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας. Αν παρατηρήσετε ότι σφίγγετε ή τρίζετε τα δόντια σας στη διάρκεια της μέρας, βάλτε την άκρη της γλώσσας σας ανάμεσα στα δόντια. Έτσι συνηθίζουν σιγά σιγά να χαλαρώνουν οι μυς της γνάθου.
• Χαλαρώστε τους μυς της γνάθου το βράδυ κρατώντας μια πετσέτα μουσκεμένη σε ζεστό νερό πάνω στο μάγουλό σας μπροστά από τον λοβό του αυτιού.

Πονόδοντος

Πονόδοντος είναι ο πόνος μέσα ή γύρω από ένα δόντι και μπορεί να οφείλεται σε:

• Τερηδόνα
• Οδοντικό απόστημα
• Οδοντικό κάταγμα
• Φθαρμένο σφράγισμα
• Επαναλαμβανόμενες κινήσεις, π.χ. μάσημα μαστίχας ή τρίξιμο δοντιών
• Φλεγμονή στα ούλα

Συμπτώματα:

• Έντονος ή επίμονος πονόδοντος με σουβλιές. Ορισμένοι αισθάνονται πόνο μόνον όταν ασκείται πίεση στο δόντι.
• Πρήξιμο γύρω από το δόντι
• Πυρετός ή πονοκέφαλος
• Δυσάρεστα στη γεύση υγρά που τρέχουν από το μολυσμένο δόντι

Πότε να πάω στον οδοντίατρο;

Επισκεφθείτε τον οδοντίατρο το συντομότερο δυνατόν εάν:

• Έχετε πονόδοντο που διαρκεί πάνω από μια δυο μέρες
• Ο πόνος είναι πολύ ισχυρός
• Έχετε πυρετό, πόνο στο αυτί ή πόνο όταν ανοίγετε πολύ το στόμα σας

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των οδοντικών φλεγμονών είναι πολύ σημαντική, ώστε να προληφθεί η εξάπλωσή τους σε άλλα μέρη του προσώπου ή του κρανίου ή ακόμη και σε άλλα μέρη του σώματος, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.

Τι θα γίνει όταν επισκεφθώ τον οδοντίατρο;

Ο οδοντίατρος θα πάρει το ιατρικό ιστορικό σας και θα σας εξετάσει. Θα σας κάνει ερωτήσεις για τον πόνο, π.χ. πότε ξεκίνησε, πόσο έντονος είναι, πού ακριβώς εντοπίζεται, πότε επιδεινώνεται και πότε μετριάζεται. Ο οδοντίατρος θα εξετάσει τη στοματική κοιλότητα, τα δόντια, τα ούλα, τις γνάθους, τη γλώσσα, το λαιμό, τα ιγμόρεια, τα αυτιά, τη μύτη και τον αυχένα. Μπορεί να σας ζητήσει να κάνετε ακτινογραφίες ή και άλλες εξετάσεις, ανάλογα με το τι υποψιάζεται ότι μπορεί να προκαλεί τον πονόδοντο.

Τι θεραπεία υπάρχει;

Η θεραπεία εξαρτάται από το σε τι οφείλεται ο πονόδοντος. Αν ο πονόδοντος οφείλεται σε τερηδονισμένο δόντι, ο οδοντίατρος θα σας το σφραγίσει ή, αν χρειάζεται, θα κάνει εξαγωγή. Ενδέχεται να χρειάζεται να γίνει απονεύρωση, αν ο πονόδοντος οφείλεται σε φλεγμονή στο νεύρο του δοντιού από βακτήρια που έχουν φθάσει μέχρι τον πυρήνα του δοντιού. Αν έχετε πυρετό ή πρήξιμο στη γνάθο, μπορεί να σας γράψει και αντιβίωση.

Πώς προλαμβάνονται οι πονόδοντοι;

Οι περισσότεροι πονόδοντοι οφείλονται σε τερηδόνα, επομένως προλαμβάνονται αν φροντίζετε τη στοματική σας υγιεινή. Η φροντίδα συνίσταται σε τακτικό βούρτσισμα με οδοντόκρεμα που περιέχει φθόριο, χρήση οδοντικού νήματος μια φορά την ημέρα και επίσκεψη στον οδοντογιατρό δυο φορές το χρόνο για καθαρισμό. Πέραν αυτών, φροντίζετε να μην τρώτε τροφές που περιέχουν ζάχαρη και συζητήστε με τον οδοντογιατρό σας αν είναι σκόπιμο να κάνετε προληπτικά σφραγίσματα ή φθορίωση.

Αποχρωματισμός δοντιών

Τα δόντια γκριζάρουν για διάφορους λόγους, μεταξύ άλλων:

• Τροφές / ποτά. Ο καφές, το τσάι, τα αναψυκτικά τύπου κόλα, τα κρασιά και ορισμένα φρούτα και λαχανικά (π.χ. μήλα και πατάτες) μπορεί να αφήσουν λεκέδες στα δόντια.
• Κάπνισμα. Το κάπνισμα ή το μάσημα καπνού μπορεί να αφήσει λεκέδες στα δόντια.
• Κακή στοματική υγιεινή. Αποχρωματισμός των δοντιών μπορεί να προκληθεί από το μη τακτικό βούρτσισμα και καθάρισμα των δοντιών με νήμα για την απομάκρυνση της πλάκας, σε συνδυασμό με την κατανάλωση τροφών που λεκιάζουν τα δόντια (π.χ. καφές) και το κάπνισμα.
• Ασθένειες. Πολλές ασθένειες που επηρεάζουν το σμάλτο (τη σκληρή επιφάνεια του δοντιού, την αδαμαντίνη) και την οδοντίνη (το στρώμα που βρίσκεται κάτω από το σμάλτο) μπορούν να προκαλέσουν αποχρωματισμό. Επίσης, αποχρωματισμό των δοντιών μπορεί να προκαλέσουν και οι θεραπείες για ορισμένες παθήσεις, π.χ. ακτινοθεραπεία στο κεφάλι και στον αυχένα ή χημειοθεραπεία. Ορισμένες ασθένειες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν να προκαλέσουν αποχρωματισμό των δοντιών του βρέφους, επηρεάζοντας την ανάπτυξη του σμάλτου.
• Φάρμακα. Τα αντιβιοτικά τετρακυκλίνη και δοξυκυκλίνη είναι γνωστό ότι προκαλούν αποχρωματισμό των δοντιών όταν χορηγούνται σε παιδιά τα δόντια των οποίων δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη (πριν την ηλικία των 8 ετών). Τα αντισηπτικά στοματικά διαλύματα που περιέχουν χλωρεξιδίνη και χλωριούχο κετυλοπυριδίνιο επίσης μπορεί να δημιουργήσουν λεκέδες στα δόντια. Αποχρωματισμός μπορεί να προκληθεί και από αντισταμινικά, αντιψυχωσικά και αντιυπερταστικά φάρμακα.
• Οδοντιατρικά υλικά. Ορισμένα υλικά που χρησιμοποιούν οι οδοντίατροι, π.χ. αμαλγάματα και ιδίως όσα περιέχουν θειούχο άργυρο, μπορεί να δώσουν μια γκριζόμαυρη απόχρωση στο δόντι.
• Μεγάλη ηλικία. Όσο γερνάμε, τόσο φθείρεται το εξωτερικό στρώμα του σμάλτου κι αποκαλύπτεται το φυσικό κίτρινο χρώμα της οδοντίνης.
• Γενετικοί παράγοντες. Κάποιοι άνθρωποι από τη φύση τους έχουν πιο ανοιχτόχρωμο ή παχύτερο σμάλτο από άλλους.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Αποχρωματισμός των δοντιών μπορεί να προκληθεί από υπερβολική φθορίωση είτε από περιβαλλοντικές πηγές (φυσικά υψηλά επίπεδα φθορίου στο νερό) είτε από υπέρμετρη λήψη φθορίου (φθοριώσεις, στοματικά διαλύματα, οδοντόκρεμα και συμπληρώματα φθορίου σε χάπι).
• Τραυματισμός. Ο τραυματισμός του δοντιού (π.χ. από πτώση) μπορεί να διαταράξει το σχηματισμό του σμάλτου στα μικρά παιδιά, τα δόντια των οποίων δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως ακόμη. Ο τραυματισμός του δοντιού μπορεί να προκαλέσει αποχρωματισμό και σε ενήλικα.

Πώς προλαμβάνεται ο αποχρωματισμός των δοντιών;

Μπορείτε να προλάβετε τον αποχρωματισμό των δοντιών αλλάζοντας μερικές απλές καθημερινές συνήθειες. Π.χ. αν πίνετε καφέ ή καπνίζετε, προσπαθήστε να μειώσετε τους καφέδες και τα τσιγάρα ή να τα κόψετε τελείως. Επίσης, φροντίστε την υγιεινή της στοματικής σας κοιλότητας με τακτικό βούρτσισμα και χρήση οδοντικού νήματος και κάντε καθαρισμό στον οδοντίατρο μια φορά το εξάμηνο. Αν τα δόντια σας αλλάξουν χρώμα για ανεξήγητους λόγους και εμφανίζετε και άλλα συμπτώματα, επισκεφθείτε τον οδοντογιατρό σας.

Τι μπορώ να κάνω για να έχω λευκά δόντια;

Ανάλογα με την αιτία του αποχρωματισμού, υπάρχουν διάφορες λύσεις, μεταξύ άλλων:

• Χρήση κατάλληλων τεχνικών βουρτσίσματος και καθαρισμού με νήμα ή βουρτσάκι
• Αποφυγή τροφών και ποτών που λεκιάζουν τα δόντια
• Λευκά σφραγίσματα
• Βερνίκια
• Χρήση λευκαντικών προϊόντων που χορηγούνται χωρίς συνταγή γιατρού

Φρονιμίτες

Οι φρονιμίτες είναι το τρίτο και τελευταίο ζεύγος γομφίων που βγάζουν οι περισσότεροι άνθρωποι σε ηλικία είκοσι ετών περίπου. Κάποιες φορές τα δόντια αυτά είναι πολύτιμα για το στόμα, αν είναι γερά και ίσια, συνήθως όμως φυτρώνουν στραβά και χρειάζονται εξαγωγή.

Οι φρονιμίτες, όταν φυτρώνουν στραβά, μπορούν να δημιουργήσουν διάφορα προβλήματα –μπορεί να βγαίνουν προς το πλάι και όχι προς τα κάτω, να έχουν κλίση προς τους τραπεζίτες ή εντελώς αντίθετη από αυτούς, να βγαίνουν με κλίση προς τα μέσα ή προς τα έξω. Οι στραβοί φρονιμίτες μπορούν να δημιουργήσουν συμφόρηση ή να καταστρέψουν τα παρακείμενα δόντια, τη γνάθο ή τα νεύρα.

Όταν οι φρονιμίτες έχουν κλίση προς τους τραπεζίτες, αυξάνεται η πιθανότητα να τερηδονιστούν οι τραπεζίτες λόγω παγίδευσης πλάκας και υπολειμμάτων τροφών. Εξάλλου, οι φρονιμίτες μπορεί να μην ανατείλουν καθόλου και να παραμείνουν όπως λέμε έγκλειστοι μέσα στο ούλο και/ή τη γνάθο ή να ανατείλουν μερικώς (ημιέγκλειστοι).

Όταν ο φρονιμίτης είναι ημιέγκλειστος, συσσωρεύονται βακτήρια ανάμεσα στο ούλο και στο δόντι, τα οποία προκαλούν φλεγμονές με πόνο, πρήξιμο, ακαμψία της γνάθου και γενική κακουχία. Τα ημιέγκλειστα δόντια είναι επίσης πολύ πιο ευάλωτα στην τερηδόνα και στην ουλίτιδα γιατί, λόγω θέσης, είναι δύσκολο να τα φθάσει η οδοντόβουρτσα και να καθαριστούν καλά όλες οι επιφάνειές τους.

Πώς γίνεται η εξαγωγή του φρονιμίτη;

Οι φρονιμίτες μπορεί να μην ανατείλουν καθόλου και να παραμείνουν όπως λέμε έγκλειστοι μέσα στο ούλο και/ή τη γνάθο ή να ανατείλουν μερικώς, να φυτρώσει δηλαδή μόνο ένα τμήμα τους. Το πόσο εύκολα ο οδοντίατρος ή ο ειδικός χειρούργος οδοντίατρος θα βγάλει το φρονιμίτη εξαρτάται από τη θέση του έγκλειστου δοντιού. Ο γιατρός θα σας εξηγήσει τι περίπου να περιμένετε κατά την εξέταση που θα σας κάνει πριν την εξαγωγή.

Αν ο φρονιμίτης έχει ανατείλει ολόκληρος μέσα από το ούλο, η εξαγωγή του γίνεται εξίσου εύκολα με αυτή οποιουδήποτε άλλου δοντιού. Αν όμως ο φρονιμίτης δεν έχει ανατείλει και είναι έγκλειστος στη γνάθο, τότε χρειάζεται να γίνει τομή στο ούλο και στη συνέχεια αφαίρεση του τμήματος του οστού που βρίσκεται πάνω από το δόντι. Σε τέτοιες περιπτώσεις, συνήθως γίνεται τμηματική εξαγωγή του δοντιού και δεν αφαιρείται ολόκληρο, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ποσότητα οστού που πρέπει να αφαιρεθεί για την εξαγωγή του δοντιού.

Και οι μεγάλοι φοβούνται τον οδοντίατρο

Αν φοβάστε να πάτε στον οδοντίατρο, δεν είστε ο μόνος. Μεταξύ 9% και 15% των Αμερικανών δηλώνουν ότι αποφεύγουν να πάνε στον οδοντίατρο από άγχος ή φόβο. Όσοι φοβούνται τον οδοντίατρο, αισθάνονται ανησυχία όσο πλησιάζει η μέρα και η ώρα του ραντεβού. Μπορεί επίσης να νιώθουν υπέρμετρο εκνευρισμό ή φόβο. Η φοβία του οδοντιάτρου είναι μια πιο σοβαρή κατάσταση, όπου το άτομο κυριαρχείται από πανικό και τρόμο.

Όσοι πάσχουν από φοβία έχουν συναίσθηση ότι ο φόβος τους είναι εντελώς παράλογος, αλλά δεν μπορούν να κάνουν και πολλά για να τον καταπολεμήσουν. Εκδηλώνουν την κλασική συμπεριφορά αποφυγής, κάνουν δηλαδή ό,τι περνά και δεν περνά από το χέρι τους προκειμένου να μην πάνε στον οδοντίατρο. Όσοι πάσχουν από φοβία επισκέπτονται τον οδοντίατρο μόνον όταν δεν έχουν καμία άλλη επιλογή, λόγω εξαιρετικά ισχυρού πόνου.

Άλλα σημάδια που φανερώνουν φοβία του οδοντιάτρου:

• Ανήσυχος ύπνος το βράδυ πριν το προγραμματισμένο ραντεβού με τον οδοντίατρο
• Νευρικότητα που φθάνει στο αποκορύφωμά της στην αίθουσα αναμονής του οδοντιάτρου
• Το άτομο ξεσπά σε κλάματα ή αισθάνεται άρρωστο και μόνο στη σκέψη της επίσκεψης στον οδοντίατρο
• Το άτομο εκδηλώνει έντονη ανησυχία στη σκέψη ότι ο οδοντίατρος θα βάλει εργαλεία στο στόμα του ή τη στιγμή που τα βάζει στη διάρκεια της εξέτασης ή αισθάνεται ξαφνικά ότι δυσκολεύεται να πάρει ανάσα

Ευτυχώς, υπάρχουν τρόποι να πείσουμε όσους αισθάνονται άγχος ή φοβούνται τον οδοντίατρο να τον επισκεφθούν.

Τι προκαλεί το άγχος και τη φοβία για τον οδοντίατρο;

Το άγχος και η φοβία που έχουν ορισμένοι άνθρωποι για τον οδοντίατρο οφείλεται σε διάφορους λόγους, οι πιο κοινοί εκ των οποίων είναι οι εξής:

• Ο φόβος του πόνου.
• Ο φόβος της ένεσης ή ο φόβος ότι η ένεση δεν θα φέρει αναισθησία.
• Ο φόβος των παρενεργειών της αναισθησίας.
• Το αίσθημα της ανικανότητας για αντίδραση και της απώλειας του ελέγχου.

Πώς να αντιμετωπίσετε τη φοβία

Για να αντιμετωπίσετε το άγχος σας, συζητήστε τους φόβους σας με τον οδοντίατρό σας. Αν ο οδοντίατρος γνωρίζει τι φοβάστε, θα μπορέσει να συνεργαστεί καλύτερα μαζί σας ώστε να βρει τρόπους να μειώσει το άγχος σας και να σας κάνει να αισθανθείτε πιο άνετα. Αν ο οδοντίατρός σας δεν πάρει τους φόβους σας στα σοβαρά, αλλάξτε οδοντίατρο. Αν ο παράγοντας που σας προξενεί άγχος είναι κυρίως η απώλεια του ελέγχου, συζητήστε εκτενώς με τον οδοντίατρο για τη θεραπεία σας και θα ανακουφιστείτε από την ένταση.

Ζητήστε του να σας εξηγεί τι ακριβώς συμβαίνει σε κάθε φάση της διαδικασίας, ώστε να είστε προετοιμασμένος για αυτό που πρόκειται να σας συμβεί. Μια άλλη χρήσιμη τακτική είναι να συμφωνήσετε ότι θα κάνετε ένα νόημα στον οδοντίατρο (π.χ. θα σηκώνετε το χέρι σας) όταν θέλετε να σταματήσει αμέσως. Κάντε το νόημα αυτό μόλις αισθανθείτε δυσφορία, όταν θέλετε να ξεπλύνετε το στόμα σας ή απλώς να πάρετε ανάσα.