ΑΟΥΝΓΚ ΣΑΝ ΣΟΥ ΚΙ: ΑΠΟ ΘΥΜΑ ΘΥΤΗΣ ΚΑΙ ΞΑΝΑ ΘΥΜΑ

Από όλα τα (όχι λίγα είναι η αλήθεια) πραξικοπήματα του 2021, ξεχωρίζει εκείνο που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στη μακρινή Μιανμάρ, όχι μόνο επειδή ήρθε να επανακαθορίσει την στάση μιας χώρας 54 εκατομμυρίων κατοίκων που αξιολογείται ως «στρατηγικά σημαντική» για τις ευρύτερες εξελίξεις στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας, αλλά και επειδή ανέτρεψε από την εξουσία μια διεθνώς διάσημη νομπελίστρια Ειρήνης όπως είναι η Αούνγκ Σαν Σου Κι.

Η, 76χρονη πια, Αούνγκ Σαν Σου Κι βρίσκεται στη φυλακή – άγνωστο σε ποια φυλακή ακριβώς – από τον περασμένο Φεβρουάριο. Προ ημερών μάλιστα, στις 6 Δεκεμβρίου, έπειτα από περίπου δέκα μήνες προφυλάκισης, ανακοινώθηκε και η ποινή της: δύο χρόνια κάθειρξης, κι αυτά «χαριστικά», διότι η αρχική απόφαση του δικαστηρίου δεν ήταν δύο έτη αλλά τέσσερα, ενώ και η δίκη που είχε προηγηθεί πραγματοποιήθηκε κεκλεισμένων των θυρών, χωρίς την παρουσία δημοσιογράφων ή ανεξάρτητων παρατηρητών.

ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ

Τι κι αν η 76χρονη επικράτησε άνετα στις γενικές εκλογές του 2020, πετυχαίνοντας μια σαρωτική νίκη με την φιλελεύθερη παράταξη National League for Democracy (NDL) της οποίας ηγείται, έναντι του υποστηριζόμενου από τον στρατό ακροδεξιού κόμματος USDP; Οι ένοπλες δυνάμεις (Tatmadaw) της χώρας, υπό τον στρατηγό Μιν Ανγκ Χλάινγκ, είχαν διαφορετικά σχέδια.

Ακύρωσαν το εκλογικό αποτέλεσμα επικαλούμενες περιστατικά νοθείας και έστειλαν την Αούνγκ Σαν Σου Κι στη φυλακή με την κατηγορία πως εκείνη είχε, μεταξύ άλλων, παραβιάσει… και τα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας του κορονοϊού το 2020, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής της εκστρατείας.

Σημαντική σημείωση υπ’ αριθμόν 1: η ποινή ενδεχομένως να αυξηθεί καθώς εκκρεμούν και άλλες κατηγορίες σε βάρος της 76χρονης. Σημαντική σημείωση υπ’ αριθμόν 2: η Σου Κι σύρθηκε στη φυλακή από τις ίδιες ένοπλες δυνάμεις που η ίδια ως πρωθυπουργός-state counsellor είχε υπερασπιστεί πίσω στα τέλη του 2019 ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου (International Court of Justice-ICJ) στη Χάγη, ενάντια τότε στις κατηγορίες που ήθελαν τις Αρχές της Μιανμάρ να έχουν διαπράξει τα τελευταία χρόνια «γενοκτονία» και «εθνοκάθαρση» σε βάρος της μουσουλμανικής μειονότητας των Ροχίνγκια.

Δύο χρόνια έπειτα από εκείνον τον χειμώνα του 2019 στη Χάγη, η διεθνής κοινότητα κοιτά πια ξανά προς την πλευρά της πρώην βρετανικής αποικίας της Μιανμάρ, πλην όμως τώρα από διαφορετική σκοπιά.

ΚΑΤΑΚΡΑΥΓΗ

Η Δύση (ΗΠΑ, ΕΕ) έσπευσε να καταδικάσει απερίφραστα το πραξικόπημα του 2021 επιβάλλοντας μάλιστα και κυρώσεις στους πραξικοπηματίες της Μιανμάρ, αν και αξίζει να σημειωθεί πως στις ΗΠΑ υπήρξαν και 14 βουλευτές των Ρεπουμπλικάνων που αρνήθηκαν να συνυπογράψουν την καταδίκη. Διόλου τυχαία, πρόκειται για μέλη της ομάδας House Freedom Caucus που τοποθετείται στα ακροδεξιά του πολιτικού φάσματος εντός της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε και εκείνη, επιβάλλοντας περιοριστικά μέτρα (ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, δεσμεύσεις περιουσιακών στοιχείων, οικονομικούς περιορισμούς) κατά περίπου 35 ατόμων και τουλάχιστον δύο εταιρειών που σχετίζονται «με το στρατιωτικό πραξικόπημα που εκδηλώθηκε στη Μιανμάρ/Βιρμανία την 1η Φεβρουαρίου 2021 και την επακόλουθη στρατιωτική και αστυνομική καταστολή εις βάρος ειρηνικών διαδηλωτών». Παράλληλα, η ΕΕ διατήρησε σε ισχύ και μια σειρά από περιοριστικά μέτρα που έχει επιβάλει από παλαιότερα κατά των Αρχών της Μιανμάρ: εν προκειμένω το εμπάργκο στις πωλήσεις όπλων και εξοπλισμού που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για εσωτερική καταστολή.

Ενδεικτική ως προς την στάση των Ευρωπαίων και η σχετική ανακοίνωση που είχε δώσει στη δημοσιότητα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών πίσω στις αρχές Φεβρουαρίου, εκφράζοντας τότε «τη βαθιά του ανησυχία για τις εξελίξεις στη Μιανμάρ, μετά τα νέα σχετικά με τη σύλληψη και την κράτηση της βραβευμένης με Νόμπελ Aung San Suu Kyi, καθώς και άλλων πολιτικών προσώπων» των οποίων η Ελλάδα «ζητά την άμεση απελευθέρωση».

ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ, ΔΙΩΞΕΙΣ, ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ

Σημειωτέον ότι από το πραξικόπημα του περασμένου Φεβρουαρίου και έπειτα, στη Μιανμάρ (πρώην Βιρμανία) έχουν, σύμφωνα με όσα καταγγέλλονται, πραγματοποιηθεί πάνω από 5.000 με 10.000 συλλήψεις αντιφρονούντων αλλά και περισσότερες από 1.300 δολοφονίες πολιτών, εκατοντάδες από τους οποίους λέγεται μάλιστα πως άφησαν την τελευταία τους πνοή στα χέρια των ενόπλων δυνάμεων κατά τη διάρκεια βασανιστηρίων.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Μέσα σε όλα αυτά ωστόσο, υπάρχει και μια χώρα που αρνήθηκε να καταδικάσει το πραξικόπημα του περασμένου Φεβρουαρίου, κι αυτή είναι η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ. Το Πεκίνο δεν φημίζεται για τις δημοκρατικές του ευαισθησίες, ούτε για τον σεβασμό του προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους νομπελίστες Ειρήνης – Αυτό είναι γνωστό. Εάν ήθελε κανείς να προβεί σε παραλληλισμούς, θα μπορούσε να υποστηρίξει πως οι Ουιγούροι είναι οι «Ροχίνγκια» της Κίνας, ενώ υπάρχει και το «προηγούμενο» του Λιου Σιαομπό, του Κινέζου ακαδημαϊκού που είχε τιμηθεί μεν με το Νόμπελ Ειρήνης το 2010 για τον ειρηνικό αγώνα του υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα αλλά δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην σχετική τελετή (άφησαν στη θέση του συμβολικά μια άδεια καρέκλα) καθώς τότε βρισκόταν πίσω από τα σίδερα σε κάποια κινεζική φυλακή.

Είναι ενδεικτικό ότι τα κρατικά κινεζικά ΜΜΕ τον περασμένο Φεβρουάριο δεν μιλούσαν καν για πραξικόπημα στη Μιανμάρ αλλά για «σαρωτικό κυβερνητικό ανασχηματισμό» («major cabinet reshuffle»)… αν και στην πορεία κάποια πράγματα θα άλλαζαν. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το κινεζικό καθεστώς δεν είδε τους περασμένους μήνες τον βαθμό της συνεργασίας που θα επιθυμούσε από την πλευρά των πραξικοπηματιών, πράγμα που προκάλεσε μια κάποια ενόχληση πίσω στο Πεκίνο. Το διακύβευμα άλλωστε για τους Κινέζους στην προκειμένη περίπτωση είναι μεγάλο.

Η «ΑΞΙΑ» ΤΗΣ ΜΙΑΝΜΑΡ

Μέσα από το έδαφος της πρώην Βιρμανίας περνούν κινεζικών συμφερόντων αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου, που ξεκινούν από τον Κόλπο της Βεγγάλης και καταλήγουν στην νοτιοδυτική κινεζική επαρχία Γιουνάν. Μέσα από το έδαφος της Μιανμάρ περνούν όμως και κινεζικών συμφερόντων σιδηροδρομικές γραμμές που συνδέουν την περίκλειστη από ξηρά (και εξαιρετικά απομακρυσμένη από τις ανατολικές κινεζικές ακτές) νοτιοδυτική Κίνα με τον Ινδικό Ωκεανό, επιτρέποντας έτσι στις κινεζικές εφοδιαστικές αλυσίδες να φτάσουν ως και τη Σιγκαπούρη παρακάμπτοντας όμως τον Πορθμό της Μαλάκκα.

Το Πεκίνο έχει, λοιπόν, κάθε λόγο να θέλει να θέσει υπό την επιρροή του τη Μιανμάρ, όπως και επιχειρεί άλλωστε να κάνει μέσα από πρότζεκτ, υποδομές και επενδύσεις στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας Μια Ζώνη Ένας Δρόμος» (China-Myanmar Economic Corridor), πράγμα που προκαλεί όμως ανησυχία σε άλλες γειτονικές χώρες. Το Νέο Δελχί έχει, για παράδειγμα, κατηγορήσει την Κίνα πως εκμεταλλεύεται το έδαφος της Μιανμάρ για να προωθήσει την αποσταθεροποιητική δράση αποσχιστικών ομάδων στις βορειοανατολικές περιοχές της Ινδίας.

Η «στρατηγική» γεωγραφική θέση της πρώην βρετανικής αποικίας που άλλοτε ονομαζόταν Βιρμανία (την οποία είχαν καταλάβει για ένα διάστημα και οι Ιάπωνες) έρχεται, στην πραγματικότητα, να εξηγήσει και το διεθνές ενδιαφέρον για όσα επεισοδιακά λαμβάνουν χώρα εκεί, με πρωταγωνίστρια τις τελευταίες δεκαετίες μια γυναίκα πολιτικό, την Αούνγκ Σαν Σου Κι: μια γυναίκα που τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 1991 για «τον ειρηνικό αγώνα της υπέρ της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» ενώ όμως η ίδια τότε τελούσε υπό κατ΄ οίκον περιορισμό…

15 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ

Η προσωπική πορεία της Σου Κι αντικατοπτρίζει σε έναν βαθμό και την πολυκύμαντη πορεία της Μιανμάρ. Κόρη του ηγέτη της ανεξαρτησίας και «εθνάρχη» Αούνγκ Σαν, η Σου Κι έφυγε σε νεαρή ηλικία στο εξωτερικό, για σπουδές πρώτα στην Ινδία και εν συνεχεία στην Οξφόρδη. Η ίδια έζησε για χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και στη Νέα Υόρκη, ενώ παράλληλα εργάστηκε και για τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Το 1988 ωστόσο εκείνη επέστρεψε στην τότε Βιρμανία, όχι για να συμβάλει στην αποκατάσταση της δημοκρατίας (η χώρα ήταν υπό στρατιωτικό-δικτατορικό ζυγό από το 1962 και έπειτα) αλλά για να βρεθεί στο πλευρό της μητέρας της που ήταν άρρωστη.

Την ίδια χρονιά, θα ξεσπούσε όμως και ένα κύμα εξεγέρσεων (8888 Uprising) ενάντια στο τότε στρατιωτικό καθεστώς, με την Σου Κι να αποκτά στην πορεία κεντρικό ρόλο στις εξελίξεις, προκαλώντας έτσι και την οργή του καθεστώτος που θα την έθετε υπό κράτηση (κατ’ οίκον περιορισμό) για ένα διάστημα σχεδόν… 15 ετών μεταξύ 1989 και 2010.

«ΠΑΙΔΙ ΤΟΥ ΓΚΑΝΤΙ» ΚΑΙ «ΜΑΝΤΕΛΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ»

Εν τω μεταξύ, ενόσω βρισκόταν φυλακισμένη κατ’ οίκον, εκείνη τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης (το 1991) αλλά και με σειρά από άλλα βραβεία (από τις πόλεις της Οξφόρδης και του Δουβλίνου), «αγιοποιήθηκε» ως «παιδί του Γκάντι» από το περιοδικό TIME (το 1999), έγινε διάσημη διεθνώς για τον αγώνα της, επέζησε απόπειρας δολοφονίας (το 2003), και είδε τους Βρετανούς βουλευτές να την καταχειροκροτούν όρθιοι ως «ηρωίδα του ανθρωπισμού» (το 2012). Κι όταν τελικώς το 2015, εκείνη κέρδισε τις εκλογές με το κόμμα της, National League for Democracy-NLD, παίρνοντας την εξουσία, η υφήλιος – ή τουλάχιστον μεγάλο μέρος αυτής – πανηγύρισε βλέποντας στο πρόσωπό της τον «Νέλσον Μαντέλα της Ασίας».

Τα χαμόγελα ωστόσο δεν θα κρατούσαν για πολύ. Ήδη από το 2015 αλλά κυρίως από το 2017 και έπειτα, το – υπό την Σου Κι πια – καθεστώς της Μιανμάρ θα άρχιζε και πάλι να απασχολεί τη διεθνή ειδησεογραφία, με την νομπελίστρια ωστόσο να έχει εν τω μεταξύ μετατραπεί από ειρηνικό «θύμα» σε βίαιο «θύτη», προσελκύοντας πάνω της τα πυρά της διεθνούς κοινότητας ως υπεύθυνη – ή, πιο σωστά, ως συνυπεύθυνη – για τις πολύνεκρες διώξεις σε βάρος της μειονότητας των μουσουλμάνων Ροχίνγκια.

ΑΠΟ ΘΥΜΑ «ΘΥΤΗΣ»

Όσοι της είχαν άλλοτε πλέξει το εγκώμιο, θα άρχιζαν τώρα να της γυρνούν την πλάτη, άλλοι επικρίνοντάς την ανοιχτά και άλλοι αποσύροντας κάθε στήριξη προς το πρόσωπό της (Οξφόρδη και Δουβλίνο πήραν πίσω τις τιμητικές τους διακρίσεις). Αιτία: το γεγονός πως εκείνη, αν και πρωθυπουργός, δεν έκανε – σύμφωνα με τους επικριτές της – τίποτα για να σταματήσει τις πολύνεκρες διώξεις κατά των μουσουλμάνων Ροχίνγκια όταν οι τελευταίοι τρέπονταν σε φυγή κατά εκατοντάδες χιλιάδες προς το γειτονικό Μπανγκλαντές για να γλιτώσουν από τις άγριες διαθέσεις των ενόπλων δυνάμεων της πλειοψηφικά βουδιστικής Μιανμάρ.

Για τους εθνικιστές της Μιανμάρ, οι Ροχίνγκια βρίσκονται «παράνομα» στη χώρα τους, δεν δικαιούνται υπηκοότητα και πρέπει να φύγουν, ενώ ένοπλες ομάδες αποτελούμενες από Ροχίνγκια έχουν στο παρελθόν πραγματοποιήσει και επιθέσεις κατά αστυνομικών και στρατιωτών (τέτοιες επιθέσεις έχουν όντως πραγματοποιηθεί αλλά, σύμφωνα με οργανώσεις όπως είναι η Διεθνής Αμνηστία, δεν δικαιολογούν σε καμία περίπτωση την αδιάκριτη στοχοποίηση του συνόλου των Ροχίνγκια ως «εχθρών»).

Σημειωτέον πως οι Ροχίνγκια της Μιανμάρ υπολογίζονταν έως και πριν από λίγα χρόνια σε ένα με ενάμιση εκατομμύριο και εντοπίζονταν γεωγραφικά κυρίως στην πολιτεία Ρακίν στα δυτικά της χώρας. Από αυτούς, περισσότεροι από 700.000 υπολογίζεται πως έχουν πια αναζητήσει καταφύγιο στο εξωτερικό.

Ο Ντέσμοντ Τούτου, ο Μπομπ Γκέλντοφ, η Μαλάλα Γιουσαφζάι και ο Bono των U2 είναι μόνο κάποιοι από τους διάσημους που είχαν επικρίνει δημόσια τα προηγούμενα χρόνια την Αούνγκ Σαν Σου Κι για τη στάση της έναντι των Ροχίνγκια. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον στον αντίποδα, την είχε υπερασπιστεί υποστηρίζοντας πως εκείνη κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί.

Όσο για τους ψηφοφόρους πίσω στη Μιανμάρ, εκείνοι μάλλον συμφωνούν πιο πολύ με τον Τζόνσον παρά με τον Bono, για αυτό και χάρισαν μια νέα σαρωτική νίκη στην Αούνγκ Σαν Σου Κι και το κόμμα της στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2020.

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΩΣ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ

Πλέον, κάτι παραπάνω από έναν χρόνο μετά, η Σου Κι βρίσκεται στη φυλακή, ο στρατός στην εξουσία, οι Ροχίνγκια κυνηγημένοι στο εξωτερικό και οι ψηφοφόροι της Μιανμάρ πίσω στους δρόμους να διαδηλώνουν υπέρ της δημοκρατίας.

Το θέμα δεν είναι πια προσωπικά η Αούνγκ Σαν Σου Κι, υποστηρίζουν πολλοί. Τα θέματα είναι όλα τα άλλα, και στο επίκεντρο αυτών των θεμάτων βρίσκεται η δημοκρατία υπέρ της οποίας διοργάνωσε άλλωστε και ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν την δική του διαδικτυακή Σύνοδο Κορυφής στις 9 και 10 Δεκεμβρίου… μια Σύνοδο για τη Δημοκρατία που ήρθε ωστόσο στην εκπνοή μιας χρονιάς πλούσιας σε πραξικοπήματα. Διότι δεν ήταν μόνο η Μιανμάρ. Ήταν και το Μάλι, ο Νίγηρας, το Τσαντ και το Σουδάν που έζησαν πραξικοπήματα τους περασμένους μήνες, αλλά και ευρύτερα ένα πολύ μεγάλο μέρος της υφηλίου (Κίνα, Ρωσία, Τουρκία, Πολωνία κ.ά.) που κινείται πια στη σκιά ενός εντεινόμενου αυταρχισμού.