37 ΓΥΝΑΙΚΕΣ “ΚΥΒΕΡΝΟΥΝ” ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΕ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥΣ

Εδώ και λίγους μήνες το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης έχει δεχθεί μία αλλόκοτη… επιδρομή. 37 γυναίκες και καλλιτέχνες* που αυτοπροσδιορίζονται ως θηλυκότητες, αυτή τη στιγμή έχουν καταλάβει τις αίθουσές του εκφράζοντας τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες και συμμετέχουν σε έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα κύκλο εκθέσεων υπό τον ευρύτερο τίτλο-ομπρέλα “Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο; (What if Women Ruled the World?).

Πολύτιμη η πρωτοβουλία της καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΕΜΣΤ Κατερίνας Γρέγου, γιατί είναι πια – εν έτει 2024-  η κατάλληλη στιγμή για να αποκατασταθούν επιτέλους οι ανισότητες μέσα στην ιστορία της τέχνης, που για χρόνια περιθωριοποίησε ή κατέστησε αόρατες τόσες γυναίκες δημιουργούς, πόσο μάλλον σε μια χώρα όπως την Ελλάδα όπου, έως τώρα, δεν υπήρξε οργανωμένο φεμινιστικό κίνημα στα εικαστικά.

Τώρα, η γυναίκα και δη η γυναικεία δημιουργία δηλώνει “παρούσα” στο ΕΜΣΤ. Ολόκληρο το ΕΜΣΤ καταλαμβάνεται από γυναικείες δημιουργίες και επανεξετάζει ριζικά το πώς θα ήταν ένα μουσείο σήμερα εάν τα περισσότερα έργα της συλλογής του είχαν δημιουργηθεί από γυναίκες καλλιτέχνιδες.

Τι θα συνέβαινε λοιπόν αν η διακυβέρνηση του κόσμου είχε θηλυκά χαρακτηριστικά; Θα υπήρχε λιγότερη βία; Θα παρατηρούσαμε περισσότερη δικαιοσύνη στη διακυβέρνηση; Θα σήμαινε αυτό το τέλος των πολέμων και των ένοπλων συγκρούσεων και αδιεξόδων; Θα ήταν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε καλύτερη μοίρα; Θα ήταν η οικονομική πολιτική πιο δίκαιη και με μεγαλύτερη μέριμνα για το περιβάλλον και τον κόσμο πέραν των ανθρώπων; Ή θα υπήρχε η ίδια εμμονή με το κέρδος, ανεξάρτητα από το ανθρώπινο και περιβαλλοντικό κόστος, και ο εγωιστικός ανθρωποκεντρισμός που μας έχει οδηγήσει στα σημερινά αδιέξοδα; Θα βλέπαμε περισσότερες συζητήσεις και συμβιβασμούς; Και, εντέλει, θα βιώναμε περισσότερη στοργή και ενσυναίσθηση στον κόσμο;

Σήμερα, 8 Μαρτίου 2024, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, εγκαινιάζονται έξι νέες εκθέσεις πέντε καλλιτέχνιδων, ως το δεύτερο μέρος του κύκλου των εκθέσεων. Αυτές έρχονται να προστεθούν στις εκθέσεις του πρώτου κύκλου.

Εμείς επιλέξαμε από ένα αγαπημένο μας έργο και σας εξηγούμε το γιατί.

ΓYNAIKEΣ, ΜΑΖΙ

Ομαδική έκθεση με έργα από τη συλλογή του ΕΜΣΤ
14.12.2023
Χώρος έκθεσης: 3
Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου, Ελένη Κούκου

Η έκθεση “ΓΥΝΑΙΚΕΣ, μαζί” είναι τω όντι εντυπωσιακή. Αποτελεί την πρώτη επανέκθεση της συλλογής του Μουσείου μετά την εναρκτήρια παρουσίασή της – το 2019- και παρουσιάζει έργα από τη συλλογή του ΕΜΣΤ, μεταξύ αυτών και την πρώτη παρουσίαση μιας σειράς έργων από τη Δωρεά της Συλλογής Δ.Δασκαλόπουλου στο ΕΜΣΤ, τη σημαντικότερη και πιο γενναιόδωρη δωρεά στην ιστορία του Μουσείου.

Το σημαντικό με τη δωρεά αυτή είναι πως τα έργα της συνομιλούν με τα έργα της Συλλογής του ΕΜΣΤ και δημιουργούν ένα συνολικό αρμονικό αφήγημα. Στην ομαδική αυτή έκθεση, το έργο Berlin/Studio της Χριστίνας Δημητριάδη (1967, Θεσσαλονίκη) ξεχωρίζει.

Η καλλιτέχνιδα χρησιμοποιεί το μέσο της φωτογραφίας για να εξετάσει, να αναλύσει και να καταγράψει τις ανθρώπινες σχέσεις και τα ανθρώπινα όρια, τη μεταβλητή ταυτότητα, την αποξένωση στον χώρο και τον χρόνο, τη μνήμη και τη λήθη, τα αντικρουόμενα συναισθήματα.

Στα φωτογραφικά έργα της είναι διακριτό το αρχιτεκτονικό ή χωρικό στοιχείο, όχι ωστόσο με την έννοια του δημόσιου ή δομημένου χώρου αλλά ως ιδιωτικός χώρος και στη λογική της αυστηρά δομημένης, σκηνοθετημένης εικόνας, από την οποία απουσιάζει το τυχαίο.

Το έργο αυτό ανήκει στην ενότητα Private Spaces (Ιδιωτικοί Χώροι), η οποία απασχόλησε τη Δημητριάδη στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και επικεντρώνεται σε αυτό που η ίδια αποκαλεί «περιβάλλοντα ζωής». Πρόκειται για μια σειρά σκηνοθετημένων αυτοπροσωπογραφιών της σε οικείους, ιδιωτικούς εσωτερικούς χώρους, όπως το πατρικό της σπίτι ή το διαμέρισμά της στη Γερμανία. Η καλλιτέχνιδα, που φωτογραφίζεται διαφορετική από χώρο σε χώρο, απεικονίζεται θολά –λόγω του μεγάλου χρόνου έκθεσης– με αποτέλεσμα σχεδόν να αναμιγνύεται με τον χώρο που την περιβάλλει. Μέσα από τα έργα της συγκεκριμένης ενότητας, την έννοια του εαυτού και τις οικογενειακές σχέσεις, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με το πώς «υπάρχουμε» μέσα στους ιδιωτικούς μας χώρους.

ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΟΥ- Λήδα Παπακωνσταντίνου

Αναδρομική 14.12.2023-21.04.2024
Χώρος έκθεσης: -1
Επιμέλεια: Τίνα Πανδή

Συγκινησιακά φορτισμένη η πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση της Λήδας Παπακωνσταντίνου (1945), μία από τις σημαντικότερες καλλιτέχνιδες της ιστορίας της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα.

Περπατώντας στο – 1 του Μουσείου ανάμεσα στα έργα της Λ. Παπακωνσταντίνου, μπορεί κάποιος να συναισθανθεί τη ριζοσπαστικότητα και τη ρηξικέλευθη ματιά της στην Τέχνη και τη ζωή. Εκεί, σε μία σκοτεινή αίθουσα δεσπόζει το έργο Spider Space, ένα έργο στα χρώματα του χρυσού. Μέσα σε ένα γυάλινο βάζο, δεσπόζει ένα φυτό φτιαγμένο από ιστούς αράχνης και ξύλο. Μία εντυπωσιακή σπουδή πάνω στην έννοια του χρόνου.

Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΓΙΝΕΤΑΙ

Χρύσα Ρωμανού
Έως 27.10.2024
Χώρος έκθεσης: 4
Επιμέλεια: Ελένη Κούκου – Δημήτρης Τσουμπλέκας

Η Χρύσα Ρωμανού (1931-2006) είναι μια από τις σημαντικότερες Ελληνίδες καλλιτέχνιδες που αναδύθηκαν τη δεκαετία του 1960. Είναι ταυτόχρονα μία γυναίκα που έζησε στη σκιά του συζύγου της, του σπουδαίου Νίκου Κεσσανλή. Οι περισσότεροι την ήξεραν ως γυναίκα του και όχι ως μία αυτόνομη σπουδαία καλλιτέχνιδα.

Στην έκθεσή των έργων της σαγηνεύουν οι Χάρτες-Λαβύρινθοι με την εντυπωσιακή χαρακτηριστική τεχνική του ντεκολάζ σε πλέξιγκλας. Ταξίδια πραγματικά και νοερά, αναμνήσεις και όνειρα αποτυπωμένα με τρόπο ποιητικό πάνω στα έργα αυτά. Αρκεί και μόνο να τα κοιτάξεις για να σε ταξιδέψουν μακριά.

D POSSESSIONS

Δανάη Ανεσιάδου
14.12.2023-27.10.2024
Χώρος έκθεσης: 4
Επιμέλεια: Ιόλη Τζανετάκη

Μπαίνοντας στον τέταρτο όροφο του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην έκθεση της Δανάης Ανεσιάδου “D POSSESSIONS” σε κατακλύζει μία απόκοσμη αίσθηση αποφόρτισης.

Δύο τεράστιες γκιλοτίνες δεσπόζουν στο βάθος της έκθεσης και εντυπωσιάζουν με την επιβλητικότητά τους. Αυτές οι δύο γκιλοτίνες – που τις έδωσε στη Δανάη Ανεσιάδου ένας φίλος και τις είχε τοποθετήσει στη διάρκεια της πανδημίας σε ένα τεράστιο σπίτι με κήπο στην Μπρυζ- είναι αντικείμενα είναι λειτουργικά/δραστικά και ακόμη και σε κατάσταση αδράνειας δημιουργούν μία είδους performance.

ΚΙ ΑΝ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΟΥΣΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Yael Bartana
[What if Women Ruled the World]
Βόρεια & Νότια πρόσοψη κτηρίου ΕΜΣΤ 08.03-10.11.2024
Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης

Δε θα μπορούσαμε να μη σχολιάσουμε την επιβλητική εγκατάσταση της Yael Bartana, What if Women Ruled the World, η οποία και έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για την ομπρέλα- τίτλο της έκθεσης.
Η καλλιτέχνιδα δημιουργεί εγκαταστάσεις με Νέον όπου φράσεις, δηλώσεις, συνθήματα αποκτούν γλυπτική υπόσταση, ενώ αποτελούν παράλληλα σύμβολα ενός ακόμα απραγματοποίητου πολιτικού οράματος.

Το έργο What if Women Ruled the World [Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο] (2016) προσαρμόστηκε ως εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας, σε δύο γλώσσες, Ελληνικά και Αγγλικά, στην βόρεια και νότια πρόσοψη του κτιρίου Φιξ, θέτοντας πλέον το αρχέτυπο ερώτημα στους διερχόμενους της λεωφόρου Συγγρού. Είναι τω όντι εντυπωσιακό.

Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΚΡΟΥΣΤΙΚΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ- ΚΙΤΡΙΝΟ ΚΑΙ ΤΥΡΚΟΥΑΖ

Claudia Comte
Nέα παραγωγή του ΕΜΣΤ 08.03.2024-12.01.2025
Χώρος έκθεσης: Φουαγιέ ΕΜΣΤ Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη

Μια τριαντάμετρη εντυπωσιακή και περίπλοκη χορογραφία/τοιχογραφία χρωμάτων και μορφών που συντονίζεται με την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Μουσείου και συνδέει τον κεντρικό χώρο του με το φουαγιέ της εισόδου μαγνητίζει το βλέμμα των επισκεπτών.
Πρόκειται για το νέο έργο της Claudia Comte, ειδικά για το ΕΜΣΤ με τίτλο “Η προέλευση του φαινομένου του κρουστικού κύματος (κίτρινο και τυρκουάζ), 2024”, χαρακτηριστικό παράδειγμα της καλλιτεχνικής πρακτικής της που συνδυάζει παραδοσιακές χειροτεχνικές διαδικασίες και σύγχρονη τεχνολογία, με ένα λεξιλόγιο που παραπέμπει σε οργανικά μοτίβα μορφολογίες.

Η Comte είναι γνωστή για τις in-situ εγκαταστάσεις και οι τοιχογραφίες της – που δημιουργούνται ψηφιακά και κατόπιν πραγματοποιούνται με την χρήση βινυλίου, στένσιλ και ζωγραφικής απευθείας στον τοίχο – μοιάζουν σχεδόν σαν παραισθησιογόνες οπτικές πανδαισίες που καθηλώνουν και περιβάλλουν τους θεατές.

Η συγκεκριμένη τοιχογραφία διακρίνεται από ένα εντυπωσιακό εφέ κυματισμού, δημιουργώντας μια δυναμική οπτική κίνηση. Αυτός ο κυματισμός τυλίγεται γύρω από ένα κοίλο σώμα, δημιουργώντας αντιθετικές αντιλήψεις σε κάθε πλευρά. Μία χρωματική διαβάθμιση που ρέει από το τυρκουάζ στο κίτρινο, και καταλήγει στο λευκό, απηχεί τη ζωντάνια και την ποικιλομορφία της φύσης.

Θολώνοντας τα όρια μεταξύ τέχνης, φύσης και αρχιτεκτονικής, το έργο προσφέρει μια μοναδική οπτική και αισθητηριακή εμπειρία.

ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ ΕΔΕΜ

Hadassah Emmerich
Νέα Παραγωγή του ΕΜΣΤ 08.03.2024
Χώρος έκθεσης: Χώρος εκπαιδευτικών προγραμμάτων- Μεσοπάτωμα
Συντονισμός καλλιτεχνικής παραγωγής: Γιάννης Αρβανίτης

Μία νέα μεγάλης κλίμακας τοιχογραφία σχεδιασμένη ειδικά για το ΕΜΣΤ, καλύπτει ένα μέρος του ισογείου και του ημιώροφου του Μουσείου και καταλαμβάνει τον εκπαιδευτικό του χώρο, μεταμορφώνοντάς τον ριζικά σε ένα καθηλωτικό και πολύχρωμο Gesamtkunstwerk, ιδανικό για παιδιά.

Ο λόγος για τον “Επικούρειο Εδέμ” της Hadassah Emmerich, μιας καλλιτέχνιδας γνωστής για τις πολύχρωμες, τολμηρές, πληθωρικές τοιχογραφίες της και τα ζωγραφικά της έργα στα οποία πλέκονται περίτεχνα στυλιζαρισμένες απεικονίσεις εξωτικών φρούτων, μελών του ανθρώπινου σώματος και φυσικών στοιχείων.

Από το 2016, η Emmerich επινόησε μια νέα τεχνική ζωγραφικής, χρησιμοποιώντας στένσιλ που κόβει από δάπεδο βινυλίου και στη συνέχεια τα καλύπτει με μελάνι και τα αποτυπώνει σε καμβά, χαρτί ή τοίχο.
Το έργο αυτό αντανακλά μια εμβυθιστική και ενστικτώδη εξερεύνηση του σώματος και της ταυτότητας, περιηγούμενο στα πεδία του αισθητηριακού και του αισθησιακού, ενώ παράλληλα διερευνά την εμπορευματοποίηση της επιθυμίας, του ερωτικού και του εξωτικού.

SALT [Αλάτι]

Lola Flash
08.03-10.11.2024
Χώρος έκθεσης: Χώρος κοινού, 2ος όροφος Επιμέλεια: Ιόλη Τζανετάκη

Η Lola Flash απεικονίζει σε μία σειρά πορτρέτων σημαντικές ηλικιωμένες γυναικείες προσωπικότητες (άνω των εβδομήντα ετών), οι οποίες είχαν σιωπηλό αντίκτυπο στον κόσμο τους και εξακολουθούν να ασχολούνται με πάθος με το έργο της ζωής τους τραβούν το βλέμμα στον δεύτερο όροφο, στον χώρο κοινού.

Το βλέμμα μας μαγνήτισε η φωτογραφία της Tony Parks, της φωτογράφου και κόρης του θρυλικού φωτογράφου Gordon Parks που αντικατοπτρίζει τη σοφία, την γοητεία, την ελκυστικότητα και τη δύναμή της. Σε μια κουλτούρα όπου η ομορφιά ταυτίζεται με τη νεότητα, αυτές οι γυναίκες δεν είναι μόνο όμορφες αλλά και καταξιωμένες και έχουν σημαντική συνεισφορά στην κοινωνία.

ΟΛΑ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΟΧΛΗΤΙΚΑ

Μαλβίνα Παναγιωτίδη
Νέα Παραγωγή του ΕΜΣΤ 08.03-02.06.2024
Χώρος έκθεσης: Project Room 2, 3ος όροφος Επιμέλεια: Άννα Μυκονιάτη

Το Project Room 2 του ΕΜΣΤ μεταμορφώθηκε σε ένα εμβυθιστικό σκηνικό, έναν «μαγικό» χώρο όπου γλυπτά από γυαλί, κερί και χαλκό συνδιαλέγονται με ένα βίντεο και ένα ηχητικό έργο. Εκεί, η ιδιοσυγκρασιακή καλλιτέχνιδα Μαλβίνα Παναγιωτίδη επανεξετάζει τον μύθο της «τρελής γυναίκας στη σοφίτα» με μια καλλιτεχνική πρακτική που εστιάζει στα σημεία τομής του αποκρυφιστικού μοντερνισμού, της λειτουργίας του φαντασιακού και της ανοίκειας ανθρώπινης συμπεριφοράς σε διαφορετικές κοινωνικοπολιτικές συνθήκες.

Ο τίτλος της έκθεσης αυτής είναι All Dreams Are Vexing | Όλα τα όνειρα είναι ενοχλητικά και είναι αποτέλεσμα της ενδελεχούς έρευνας που έκανε η καλλιτέχνιδα το καλοκαίρι του 2023 στις Σπέτσες, στο σπίτι όπου απομονώθηκε μετά τον πρόωρο θάνατο των δύο παιδιών της -από φυματίωση- η πρώτη Ελληνίδα ζωγράφος, Ελένη Μπούκουρα- Αλταμούρα (1821-1900).

*Οι καλλιτέχνιδες που συμμετέχουν αυτήν την περίοδο στις εκθέσεις του Μουσείο: Etel Adnan, Diana Al-Hadid, Ghada Amer, Δανάη Ανεσιάδου, Helene Appel, Bertille Bak, Yael Bartana, Karla Black, Πάκυ Βλασσοπούλου, Andrea Bowers, Hera Büyüktaşciyan, Μαρίνα Γιώτη, Claudia Comte, Jeanna Criscitiello, Χριστίνα Δημητριάδη, Hadassah Emmerich, Lola Flash, Mona Hatoum, Emily Jacir, Ελένη Καμμά, Μαρία Λοϊζίδου, Tala Madani, Δέσποινα, Μεϊμάρογλου, Annette Messager, Tracey Moffatt, Ελένη Μυλωνά, Rivane Neuenschwander, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Cornelia Parker, Agnieszka Polska, Χρύσα Ρωμανού, Χριστιάνα Σούλου, Άσπα Στασινοπούλου, Μαρία Τσάγκαρη, Aleksandra Waliszewska, Gillian Wearing.