ABRAMOVIć – ULAY: Ο ΕΡΩΤΑΣ ΠΟΥ ΑΓΓΙΞΕ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΡΕΛΑ

Από τη στιγμή που το 1976 η Marina Abramović και ο Ulay (Frank Uwe Laysiepen) είδαν για πρώτη φορά ο ένας στον άλλον, ένας μεγάλος έρωτας άνθισε.

Ένας παράφορος έρωτας, που άγγιξε τα όρια, την τρέλα και το μίσος. Κι όλα αυτά μέσα από το πρίσμα της τέχνης.

Ο Ulay βρήκε την Abramović μαγική και απόκοσμη. Εκείνη τον χαρακτήρισε συναρπαστικό και άγριο.

Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΗ ΤΕΧΝΗ

Συναντήθηκαν στο Άμστερνταμ, στα κοινά τους γενέθλια στις 30 Νοεμβρίου και ο έρωτας ξεκίνησε γρήγορα. Οι δυο τους περιέγραφαν τους εαυτούς τους ως «ένα σώμα με δύο κεφάλια».

Για χρόνια ζούσαν έναν νομαδικό τρόπο ζωής, ταξιδεύοντας σε όλη την Ευρώπη με ένα βανάκι, κάνοντας παραστάσεις σε πόλεις και χωριά.

Οι καλλιτεχνικές τους συνεργασίες επικεντρώθηκαν σε παραστάσεις που τους έφερναν αντιμέτωπους με τον κίνδυνο, τον πόνο, ακόμη και με τον θάνατο.

Οι πιο γνωστές και επιδραστικές παραστάσεις των «Relation Works» εκδηλώνονταν με ωμή, σωματική βία, κάποιες από αυτές ήταν στοχαστικές, κάποιες επαναλαμβανόμενες.

Οι Ulay και Abramović είχαν δηλώσει ότι αυτά τα βίαια ξεσπάσματα δεν αντανακλούσαν την κοινή τους ζωή.

Ήταν «το αντίθετο του πώς κατανοούσαν, ζούσαν και αγαπούσαν ο ένας τον άλλον», σύμφωνα με τον Ulay.

Στην πρώτη τους παράσταση, «Relation in Space», οι δύο καλλιτέχνες έτρεχαν και χτυπούσαν ο ένας τον άλλον με τα γυμνά τους σώματα επί μία ώρα.

Στο «Light/Dark», το ζευγάρι κάθεται αντικριστά, ανταλλάσσοντας διαδοχικά χαστούκια στο δεξί μάγουλο. Ξεκινούν αργά και επιταχύνουν τον ρυθμό των χαστουκιών. «AAA-AAA», φωνάζουν, με τα πρόσωπα σε απόσταση λίγων εκατοστών το ένα από το άλλο, για σχεδόν δέκα λεπτά.

Στο performane «Relation in Time» παραμένουν δεμένοι από τα μαλλιά τους για 17 ώρες.

Εξερευνούν τη σύγκρουση, φτάνοντας στα άκρα: τρέχουν ο ένας πάνω στον άλλο, γυμνοί και χτυπώντας ο ένας το πρόσωπο του άλλου μέχρι να μην αντέχουν άλλο από τον πόνο.

Στο «Imponderabilia» του 1977, στέκονται ολόγυμνοι στην είσοδο, έτσι ώστε, όταν ένας επισκέπτης περάσει, να πρέπει να ακουμπήσει τα σώματά τους και να αντικρύσει πολύ κοντά τον έναν από τους δύο.

Σε ένα άλλο performance τους, το «Rest Energy», που παρουσιάστηκε στο Δουβλίνο το 1980, ισορροπούν στις αντίθετες πλευρές ενός τραβηγμένου τόξου και βέλους, με το βέλος στραμμένο στην καρδιά της Αμπράμοβιτς.

Μια λάθος κίνηση από τον Ουλάι θα μπορούσε να την είχε σκοτώσει.

ΔΥΟ “ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΙ” ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΤΟΥ ΣΙΝΙΚΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ

Το 1983, Abramović και Ulay ανακοίνωσαν μια ιστορική συνεργασία: Το «The Lovers».

Ξεκινώντας μόνοι τους από τα αντίθετα άκρα, σχεδίασαν να συναντηθούν στη μέση του Σινικού Τείχους, με στόχο να παντρευτούν σε αυτό το σημείο.

Το ζευγάρι φαντάστηκε να περπατά μόνο του σε μεγάλες εκτάσεις του Σινικού Τείχους, να κατασκηνώνει κάτω από τα αστέρια και να ολοκληρώνει το ταξίδι με την απόλυτη δέσμευση.

Έβλεπαν αυτή τη διαδικασία ως μια Οδύσσεια και μια παράσταση στην οποία μόνοι τους θα ήταν και παίκτες οι και το κοινό.

Πρόθυμος να προετοιμάσει το τεχνικό μέρος του «The Lovers», o πάντα πρακτικός Ulay αποξήρανε τόφου και φύκια για έναν χρόνο ώστε να έχουν προμήθειες, οργάνωσε τα πάντα, αγόρασε μέχρι και σκηνές και σόμπες κατασκήνωσης.

Αυτό για το οποίο το ζευγάρι ήταν λιγότερο προετοιμασμένο, ωστόσο, ήταν η κινεζική γραφειοκρατία.

Οι αρχές του Πεκίνου προσπάθησαν να κατανοήσουν τα κίνητρα του ζευγαριού για το ταξίδι. Κανείς μέχρι τότε δεν είχε κατασκηνώσει στο Σινικό Τείχος, στο πλαίσιο ενός «έργου τέχνης». Και ποιος θα ήθελε να παντρευτεί σε αυτό;

Τα μονοπάτια ήταν περίπλοκα. Στο ζευγάρι είπαν ότι θα ήταν πολύ επικίνδυνο να κάνουν κάτι τέτοιο μόνοι τους και ότι θα έπρεπε να έχουν συνοδεία μαζί τους.

Καθώς τα τηλεφωνήματα, οι επιστολές και τα έγγραφα στέλνονταν χωρίς σταματημό μεταξύ της Κίνας και των καλλιτεχνών, πέρασαν 5 χρόνια.

Αφού συμφώνησαν να συμμετάσχουν σε μια ταινία «μελέτης» για το Σινικό Τείχος για την Κινεζική Κεντρική Τηλεόραση, τους δόθηκε η απαιτούμενη άδεια.

Η Αμπράμοβιτς και ο Ουλάι ξεκίνησαν το εγχείρημά τους στις 30 Μαρτίου 1988, ο καθένας από την κάθε άκρη του Σινικού Τείχους.

Η Αμπράμοβιτς ξεκίνησε προς τα δυτικά από το κεφάλι του δράκου στη Θάλασσα Μποχάι, μια προέκταση της Κίτρινης Θάλασσας μεταξύ της Κίνας και της κορεατικής χερσονήσου.

Μεγάλο μέρος του ταξιδιού της αποδείχθηκε επίπονο.

Η Αμπράμοβιτς περπατούσε στις ορεινές περιοχές της ανατολικής Κίνας σε τόσο δύσκολο και απρόσιτο έδαφος που έπρεπε να προσέχει το κάθε της βήμα. Την τέταρτη μέρα, η ίδια και ο οδηγός της βρέθηκαν κρεμασμένοι πάνω από μια άβυσσο, αφού γλίστρησαν σε ολισθηρούς βράχους. Τελικά, κατάφεραν να σωθούν.

Βρήκαν σπίτια και στάβλους για να μείνουν. Σε κάθε χωριό που έμενε, η Αμπράμοβιτς ζητούσε να συναντήσει τον γηραιότερο κάτοικο και να μοιραστούν έναν τοπικό μύθο.

Πέντε χιλιάδες χιλιόμετρα δυτικά της Αμπράμοβιτς, ο Ουλάι είχε ξεκινήσει τη διαδρομή του στην ουρά του δράκου στην έρημο Γκόμπι. Με μακριά μαλλιά και σκούρο μπλε παντελόνι και κάπα, ο Ulay θα φαινόταν για τον δυτικό κόσμο ως ο μποέμ ταξιδιώτης.

Το μεγαλύτερο μέρος του ταξιδιού του θα το περνούσε πεζοπορώντας στις ερήμους της Κίνας. Διέσχισε τον μεγάλο Κίτρινο Ποταμό πάνω σε μια σχεδία καλυμμένη με προβιές και, όπως και η Αμπράμοβιτς, είδε οικογένειες να ζουν σε σπηλιές μέσα στο Τείχος.

Μερικές νύχτες κοιμόταν κάτω από τα αστέρια, με το -σαστισμένο- πλήρωμά του να τον παρακολουθεί από τα τζιπ. Τις περισσότερες φορές, όμως, ο Ulay έπρεπε να κοιμάται σε κοντινά χωριά.

Οι Κινέζοι που συνάντησαν τους καλλιτέχνες είχαν μεγάλη περιέργεια για το εγχείρημά τους. Σε πόλεις και χωριά, πλήθη τους ακολουθούσαν όπου κι αν πήγαιναν.

Σε έναν οικισμό συγκεντρώθηκαν χωρικοί για να δουν την Αμπράμοβιτς να κοιμάται. Όταν ξύπνησε, μια άλλη ομάδα ήταν εκεί και την παρατηρούσε σιωπηλά.

Περισσότερο τυχαία, παρά ως μέρος του πλάνου τους, ο Ulay και η Abramović συναντήθηκαν στο κέντρο μιας πέτρινης γέφυρας στο Shenmu στην επαρχία Shaanxi, ανάμεσα σε μια σειρά ναών που χτίστηκαν στη δυναστεία Ming.

Είχαν κάνει κατά μέσο όρο 20 χιλιόμετρα την ημέρα, περπάτησαν 90 ημέρες και είχαν διανύσει περισσότερα από 2.000 χιλιόμετρα ο καθένας.

Καθώς έδωσαν μια χειραψία και μια αγκαλιά, ο Ulay μοιράστηκε με την Abramović την επιθυμία του να συνεχίσει τη βόλτα «για πάντα»…

Η Αμπράμοβιτς απάντησε πως απλά θέλει να πάει στο σπίτι της.

Ο Ulay έκανε ένα σχόλιο για τα παπούτσια της που φάνηκε να την ενοχλεί. Και μετά δάκρυα…

Ενώ οι μουσικοί, ο κινεζικός Τύπος και μια επίδειξη πυροτεχνημάτων είχαν στηθεί για το ζευγάρι, τελικά δεν υπήρξε γαμήλια τελετή.

Υπήρξε απλά ένας χωρισμός.

Χρειάστηκαν πάνω από 5 χρόνια για να εξασφαλίσουν άδεια από την κινεζική κυβέρνηση για να ξεκινήσουν αυτό το ταξίδι. Το αρχικό σχέδιο ήταν να κορυφωθεί ο περίπατος με έναν γάμο, μια γιορτή της αγάπης.

Αντ’ αυτού, ο “αγώνας” των περίπου 5.000 χιλιομέτρων εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα ερωτικά φινάλε της σύγχρονης ιστορίας.

Τι είχε συμβεί;

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΕΙΧΕ ΗΔΗ ΗΤΤΗΘΕΙ

Στα πέντε χρόνια που ο Ulay και η Abramović περίμεναν την άδεια για να πραγματοποιήσουν το πρότζεκτ τους στο Σινικό Τείχος, η ζωή τους είχε αλλάξει δραματικά.

Το έργο τους είχε γίνει διεθνώς γνωστό.

Η Αμπράμοβιτς είχε κουραστεί να είναι η φτωχή, αντισυμβατική καλλιτέχνιδα και θέλησε να “γευτεί” τη μεγάλη επιτυχία, αλλά ο Ουλάι δεν είχε κανένα ενδιαφέρον για τα φώτα της διασημότητας.

Ένας αναρχικός που απολάμβανε τη μοναξιά, επαναστάτησε ενάντια σε αυτό που έβλεπε ως μια αυξανόμενη εμπορευματοποίηση της δουλειάς τους.

Στο «Nightsea Crossing», μια σειρά από 22 παραστάσεις μεταξύ 1981 και 1987, το ζευγάρι καθόταν για επτά ώρες κατά τη διάρκεια τεσσάρων ημερών, κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον σε διάφορα περιβάλλοντα.

Η προετοιμασία γι’ αυτό «απαιτούσε αποχή και απόσταση στις ελεύθερες ώρες μας», έγραψε η Abramović στα απομνημονεύματά της.

Αυτή η διαδικασία σηματοδότησε την αρχή του τέλους της σχέσης τους.

Ο Ulay δεν ένιωθε άνετα με την εκκολαπτόμενη φήμη τους και δεν μπορούσε πλέον να υπομείνει σωματικά τις μακρόχρονες παραστάσεις. Εν τω μεταξύ, η Abramović επέμενε να συνεχίσει τη δουλειά που έκαναν και αρνήθηκε να εγκατασταθούν κάπου για να δημιουργήσουν οικογένεια.

Και οι δύο είχαν παράλληλες σχέσεις και άρχισαν να μιλούν όλο και λιγότερο.

Στο μυαλό της Abramović, απομακρύνθηκαν για «τον πιο ανόητο, μικρόψυχο λόγο – την αποτυχία της οικογενειακής μας ζωής». Η ιδιωτική ζωή, είπε, ήταν επίσης μέρος του καλλιτεχνικού έργου.

Με λίγα λόγια, ό,τι είχαν δημιουργήσει με κόπο, ξαφνικά άρχισα να “σπάει”.

Η εμπιστοσύνη που είχαν ο ένας στον άλλο “γκρεμίστηκε”, κι αυτό ήταν το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί.

Ωστόσο, ο Ulay και η Abramović δεν ήταν οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να παρατήσουν κάτι τόσο εύκολα.

Πέρα από τη σχέση τους, αν χώριζαν θα καταστρεφόταν και το “κινεζικό όνειρό” τους.

Έτσι, λοιπόν, αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν αυτή τη βόλτα, όχι για να παντρευτούν αλλά για να δώσουν ένα μεγαλειώδες τέλος.

Οι “Εραστές” συναντήθηκαν, όχι για να παντρευτούν, αλλά για να πουν το τελευταίο αντίο.

Μετά από τη συνέντευξη Τύπου στο Πεκίνο, επέστρεψαν χωριστά στο Άμστερνταμ και δεν μίλησαν, ούτε είδαν ο ένας τον άλλον για 22 χρόνια.

Τις επόμενες δύο δεκαετίες, το έργο της Αμπράμοβιτς συνέχισε να προσεγγίζει όλο και περισσότερο κοινό. Η φήμη της μεγάλωσε. Η δουλειά της ενέπνευσε τη Lady Gaga και τον Jay-Z, η ίδια έκανε διαφημίσεις για μεγάλα brands και έγινε γνωστή ως «η γιαγιά της performance art».

Η ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΧΩΡΙΣΜΟ

22 χρόνια μετά, η Αμπράμοβιτς και ο Ουλάι θα συναντηθούν ξανά το 2010, κατά τη διάρκεια της έκθεσής της στο μουσείο ΜοΜΑ της Νέας Υόρκης.

Η καλλιτέχνιδα δεν γνώριζε ότι ο Ουλάι ήταν στον χώρο με σκοπό να τη συναντήσει μετά από δύο και πλέον δεκαετίες.

Οι παρευρισκόμενοι στο χώρο της έκθεσης έζησαν στιγμές δέους βλέποντας ξανά μαζί τα δύο αυτά ιερά τέρατα της σύγχρονης Τέχνης.

Στην έκθεση του έργου της με τίτλο «The Artist Is Present», η Abramović καθόταν οκτώ ώρες την ημέρα –750 ώρες συνολικά– σιωπηλή σε ένα τραπέζι. Μέλη του κοινού πήγαιναν ένα-ένα κοντά της για να καθίσουν και να την κοιτάζουν. Ήταν σε δύο μέτρα απόσταση μεταξύ τους στα απέναντι άκρα ενός τραπεζιού, ενώ δεν επιτρεπόταν η επαφή.

Πολλοί έκαναν ουρές για ώρες για να καθίσουν απέναντι από την Αμπράμοβιτς για λίγα λεπτά, για λίγες ώρες ή και για ολόκληρη τη μέρα.

Την βραδιά έναρξης του performance, ο Ulay έκανε μια εμφάνιση-έκπληξη, βγαίνοντας από το κοινό για να αντικρύσει και πάλι την πρώην αγαπημένη του.

Ο ίδιος ξεπροβάλλει από το κοινό, τεντώνει νευρικά τα πόδια του, φτιάχνει το σακάκι του και κάθεται απέναντι από την Αμπράμοβιτς.

Εκείνη, ανοίγει τα μάτια της και τον βλέπει μπροστά της.

Είναι η πρώτη φορά μετά από 22 χρόνια που θα δει ο ένας τον άλλον.

Χαμογελούν αμήχανα. Δάκρυα γεμίζουν τα μάτια τους.

Λίγα δευτερόλεπτα μετά, η Αμπράμοβιτς παραβιάζει τον κανόνα της μη επαφής και πιάνει τα χέρια του Ulay.

Οι θεατές αρχίζουν να χειροκροτούν.

Μετά από το επίπονο ταξίδι τους, μετά τον χωρισμό τους, επιτέλους ξανασμίγουν.

Έστω για λίγο, πριν ο Ulay αποχωρήσει από το τραπέζι.

Το σχετικό βίντεο:

Η ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΕΝΟΣ ΠΑΘΙΑΣΜΕΝΟΥ ΕΡΩΤΑ

Και μετά, τι;

Μετά, έρχεται η αποδόμηση και το τέλος του μεγάλου αυτού έρωτα.

Ο Ulay κάνει μήνυση στην Abramović το 2015 για διαφορές που είχαν σχετικά με το κοινό έργο τους.

Ο ίδιος κερδίζει τη νομική διαμάχη και λαμβάνει δικαιώματα αξίας 250.000 ευρώ που του όφειλε η πρώην σύντροφός του για παραβίαση της σύμβασής τους σχετικά με τα κοινά τους έργα.

Η αποδήμηση δεν τελειώνω, όμως, εδώ.

Η Abramović δημοσιεύει το 2016 απομνημονεύματα που περιείχαν λεπτομέρειες για την απιστία του Ulay κατά τα τελευταία χρόνια της σχέσης τους, ενώ αποκάλυψε και ότι ο καλλιτέχνης άφησε έγκυο τη μεταφράστριά του, κατά τη διάρκεια του performance τους στο Σινικό Τείχος.

Οι δυο τους τελικά συμφιλιώθηκαν το 2017, όταν μίλησαν στην κάμερα για το έργο και το ειδύλλιό τους, στο πλαίσιο ενός ντοκιμαντέρ για την πορεία τους.

«Για εκείνη ήταν πολύ δύσκολο να συνεχίσει μόνη της», δήλωσε ο Ulay για τον χωρισμό τους.

«Για μένα, ήταν πραγματικά αδιανόητο να συνεχίσω μόνη μου» θα πει με τη σειρά της η Abramović.

Ο Ulay πέθανε το 2020.

Άφησε την τελευταία του πνοή στη Λουμπλιάνα της Σλοβενίας, σε ηλικία 76 ετών, έπειτα από μάχη με τον καρκίνο.

Την είδηση του θανάτου του εικαστικού γνωστοποίησε μέσω ανάρτησης στα social media η Μαρίνα Αμπράμοβιτς.

«Με μεγάλη θλίψη έμαθα σήμερα για τον θάνατο του φίλου και πρώην συνεργάτη μου, Ulay. Ήταν ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης και ανθρώπινο ον, που θα μας λείψει βαθιά. Την ημέρα αυτή, είναι παρήγορο να γνωρίζουμε ότι η τέχνη και η κληρονομιά του θα ζήσουν για πάντα», σημείωσε στην ανάρτησή της.

Αυτό ήταν το επίσημο, οριστικό, ψυχρό, κυνικό, ασπρόμαυρο τέλος τους.

Επί 12 έτη αποτέλεσαν ένα από τα πιο διάσημα και πρωτοπόρα καλλιτεχνικά ζευγάρια της παγκόσμιας τέχνης.

Ο έρωτάς τους ήταν παθιασμένος, θυελλώδης, αναρχικός, τρελός, αντισυμβατικός και επικίνδυνος.

Ωστόσο, όπως συμβαίνει πάντα, έτσι και σ’ αυτή την περίπτωση, ο έρωτάς τους ήταν καταδικασμένος να πεθάνει.