ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΡΓΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΠΟΥ “ΜΠΑΙΝΕΙ” ΣΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ

Δίπλα στην είσοδο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Δήλου, ανάμεσα σε ένα ακέφαλο γλυπτό και τρία κιονόκρανα, στέκεται πλέον μία εντυπωσιακή ανθρωπόμορφη γλυπτική εγκατάσταση. Ατενίζει τα ερείπια και την θαλάσσια απεραντοσύνη και αποπνέει ηρεμία. Δεν πρόκειται για κάποια επιβλητική θεϊκή μορφή, ούτε για κάποιον μυθικό ήρωα. Ένας απλός άνθρωπος είναι, με σώμα σμιλεμένο από σίδηρο, που κάθεται εκεί, όπου ο χρόνος και το φως συναντιούνται σε μια αιώνια αγκαλιά.

Ο λόγος για το “RULE II (2019)”, την εντυπωσιακή ανθρωπόμορφη σιδερένια γλυπτική εγκατάσταση του βραβευμένου Βρετανού καλλιτέχνη Antony Gormley, που θα εκτίθεται πλέον μόνιμα στον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου ως σημείο αναφοράς της συνομιλίας μεταξύ κλασικού και σύγχρονου πολιτισμού.

Το νησί της Δήλου, το μικρό κομμάτι γης που κατά την αρχαιότητα φλεγόταν από φως και ιερότητα, γίνεται ο πρώτος αρχαιολογικός χώρος της Ελλάδας που υποδέχεται μόνιμα στους βράχους του ένα σύγχρονο έργο Τέχνης μετά τη γενναία δωρεά του ιδρύματος ΝΕΟΝ του Δημήτρη Δασκαλόπουλου προς το Υπουργείο Πολιτισμού.

Στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με αφορμή τη δωρεά του Ιδρύματος ΝΕΟΝ, ο καλλιτέχνης Antony Gormley, ο ιδρυτής του ΝΕΟΝ Δημήτρης Δασκαλόπουλος, η διευθύντρια του οργανισμού Ελίνα Κουντούρη, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και ο διευθυντής της Εφορίας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων κ. Αθανασούλης μοιράστηκαν τις σκέψεις τους για αυτήν την κίνηση και για την αναγκαιότητα της συνέχισης του διαλόγου μεταξύ σύγχρονης τέχνης και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος μίλησε για τη σημασία του ΝΕΟΝ στο να προάγει τη σύγχρονη τέχνη ώστε τα δημιουργήματά της να είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό. “Η τέχνη έχει νόημα μόνο μέσα από τη συνδιαλλαγή της με τον κόσμο. Όταν, δε, η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία συνομιλεί αρμονικά με τις αρχαιότητές μας, δημιουργούνται νέες αναγνώσεις που μπορούν να συγκινήσουν, να εμπνεύσουν, να κεντρίσουν τη συλλογική συνείδηση” τόνισε.

“Το έργο του Gormley, με τη χαρακτηριστική ανθρωπόμορφη μορφή του, συνομιλεί με τα γλυπτά της αρχαιότητας, δημιουργώντας μια γέφυρα ανάμεσα στους πολιτισμούς του παρελθόντος και του σήμερα. Ο καλλιτέχνης αναγνωρίζει τη Δήλο ως έναν τόπο πλούσιο σε ιστορική και πολιτιστική σημασία, και το έργο του αποσκοπεί στο να ενσωματωθεί φυσικά στο τοπίο του νησιού, προσφέροντας μια σύγχρονη ανάγνωση της ανθρώπινης μορφής και της σχέσης της με τον χρόνο και τον χώρο”. σημείωσε η Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια του ΝΕΟΝ.

Ο Antony Gormley και το Rule II

Η Δήλος σε ποιητικά κείμενα περιγράφεται ως ένας πλάνητας βράχος που αναδύθηκε από τα βάθη του Αιγαίου και σταθεροποιήθηκε με αδαμάντινους κίονες, όταν η Λητώ έφερε στον κόσμο τον Απόλλωνα και την Άρτεμη. Ένας τόπος που, με τη γέννηση των θεών, απέκτησε μια διαχρονική ιερότητα και μια λάμψη, που διαχέεται στον χώρο και τον χρόνο, κατακτώντας τη θέση του στο κέντρο του κόσμου και του φωτός.

Ο Antony Gormley συγκινημένος, περιέγραψε την πρώτη του επαφή με το νησί αυτό: “Όταν έφτασα για πρώτη φορά στη Δήλο το 2019 – μετά την πρόσκληση που έλαβα από τον Οργανισμό ΝΕΟΝ να δημιουργήσω το SIGHT- με υποδέχτηκαν χαλιά από λουλούδια και ένιωσα αμέσως την ατμόσφαιρά του: μια ήπια, υπόκωφη ενέργεια που δεν σχετιζόταν με τα ίδια τα ερείπια, αλλά έμοιαζε να υπάρχει μέσα στα ίδια τα βράχια.
Αυτό το νησί, το επίκεντρο των Κυκλάδων, χωρίς δέντρα και ίχνη ανθρώπινης ζωής, γεμάτο ιστορία και μυστήριο, ήταν ένα πλούσιο και μοναδικό περιβάλλον για να δημιουργήσει κανείς”.

Παράλληλα, χαρακτήρισε επαναστατική αλλαγή το γεγονός πως πλέον ένα σύγχρονο έργο Τέχνης θα εκτίθεται σε έναν αρχαιολογικό χώρο, όπως αυτός της Δήλου.
Και συνέχισε αναρωτώμενος πώς δημιουργείται η ιστορία: “Η ιστορία γίνεται από τις πράξεις των ανθρώπων στο παρόν. Πολιτισμός είναι αυτό που κάνουν οι άνθρωποι. Για να πιστέψουμε στο μέλλον, πρέπει να πιστέψουμε στη ζωντάνια και την κεντρικότητα του πολιτισμού που δημιουργούμε.

Ζω στη Βρετανια, μια χώρα όπου ο απόλυτος έλεγχος της κληρονομιάς έχει περιορίσει την κατανόηση της τέχνης ως αναγκαίο συνεχές. Μας μεγάλωσαν με την ιδέα ότι η τέχνη είναι συνεχιζόμενη επανάσταση, ότι πρέπει να είναι άρνηση ή να γυρίσουμε την πλάτη στο παρελθόν.

Αλλά δεν θέλω να γυρίσω την πλάτη μου στα μεγάλα πλεονεκτήματα της απελευθέρωσης της τέχνης. Για μένα, η τέχνη είναι κάτι που δεν έχω άλλη επιλογή από το να το κάνω. Εκφράζω τα συναισθήματά μου μέσα από αυτό που δημιουργώ, μέσω της δράσης των χεριών μου.

Μόνο μέσω αυτών των πρωτοβουλιών, όπου η τέχνη παίρνει τη θέση της σε έναν ζωντανό κόσμο, μπορεί να κάνει το καλύτερο από αυτό που είμαστε. Και με αυτόν τον τρόπο, είναι μια μικρή χειρονομία που λέει, ναι, ο πολιτισμός είναι απαραίτητος και ναι, ο πολιτισμός είναι ένα συνεχές”.

Και συνέχισε: “Ήθελα τα έργα να βοηθήσουν όλους μας να αναπροσανατολιστούμε – ενεργώντας ως σημεία βελονισμού, ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας στον χώρο και στιγμές αιχμαλωτισμένου ανθρώπινου χρόνου. Το να φέρουμε στη Δήλο, έναν αρχαίο τόπο, ένα σώμα από σίδηρο – ένα υλικό της Βιομηχανικής Επανάστασης – έχει ιδιαίτερο νόημα. Είναι σαν να φέρνουμε τη μέθοδο και την ένταση του μοντερνισμού σε διάλογο με τον αρχαίο κόσμο», εξηγεί.

Τι είναι όμως το “Rule II”;

Για τον Antony Gormley είναι “υλοποιημένα pixels. Είναι η ψηφιοποίηση της ανθρώπινης παρουσίας. Σε πλήρη αντίθεση με την απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής τα τελευταία 3.000 χρόνια. Δεν με ενδιαφέρει να αναπαραστήσω έναν μυθικό ή ιστορικό ήρωα. Με ενδιαφέρει η ιδέα του ανθρώπινου χώρου, του σώματος μέσα στο χρόνο και τον τόπο. Το έργο μου δεν είναι εικόνα, συνιστά ερώτηση”.

Η έκθεση SIGHT

Το αρχικό έργο RULE δημιουργήθηκε από τον Gormley ως νέα ανάθεση από τον ΝΕΟΝ στο πλαίσιο της έκθεσης “SIGHT” που πραγματοποιήθηκε στο νησί της Δήλου κατά το διάστημα Μαΐου-Οκτωβρίου 2019.

Η έκθεση SIGHT ήταν η πρώτη έκθεση σύγχρονης τέχνης που παρουσιάστηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου το 2019, προϊόν σύμπραξης του ΝΕΟΝ, του Υπουργείου Πολιτισμού και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Τότε, ο Antony Gormley παρουσίασε 29 γλυπτές ανθρώπινες μορφές από σίδηρο, ανάμεσά τους και πέντε νέα έργα-αναθέσεις ειδικά για την έκθεση.

Διασκορπισμένες σε όλο το ιερό νησί, από την είσοδο του εμπορικού λιμανιού μέχρι την κορυφή του όρους Κύνθος, στον αρχαιολογικό χώρο, το Στάδιο, το Θέατρο, τα εμπορικά μαγαζιά και το Μουσείο, οι γλυπτικές μορφές του Gormley «αποκαθιστούσαν» την ανθρώπινη παρουσία δημιουργώντας ένα φυσικό μονοπάτι που οδηγούσε πίσω στη μυθολογία και την ανθρώπινη δραστηριότητα του παρελθόντος της Δήλου.

Σημειώστε πως η μόνιμη εγκατάσταση του έργου του Antony Gormley στη Δήλο αποτελεί την πρώτη από μια σειρά δωρεών που πραγματοποιεί ο ΝΕΟΝ προς αρχαιολογικούς χώρους όπου στο παρελθόν έχει διοργανώσει εκθέσεις, σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων.

Στη διάρκεια της 12ετούς δράσης του, o NEON έχει συνεργαστεί με το Υπουργείο Πολιτισμού για την πραγματοποίηση 11 εκθέσεων σε αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους, οι οποίες είχαν ως στόχο να προβάλλουν νέες αναγνώσεις υπό το πρίσμα της σύγχρονης τέχνης.