ΕΔΩ ΖΕΙ ΤΟ ALIEN ΤΟΥ ΡΙΝΤΛΕΪ ΣΚΟΤ

Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του φανταστικού ρεαλισμού και το μουσείο που στεγάζει τις δημιουργίες του, αν και μικρό, είναι σίγουρα ένα από τα πιο εντυπωσιακά στην Ευρώπη.

Ο H. R. Giger ήταν ένας πολυπράγμων Ελβετός καλλιτέχνης και οραματιστής. Φέτος το μουσείο που στεγάζει το σύνολο του έργου του οργανώνει πληθώρα επετειακών events για τα 10 χρόνια από τον ξαφνικό χαμό του.

Οι περισσότεροι τον γνωρίζουμε ως “πατέρα του Alien”, του εντυπωσιακού εξωγήινου πλάσματος που έγινε συνώνυμο του εξτρατερέστριαλ απόλυτου τρόμου στα 80ς – δημιουργώντας στρατιές σινεφίλ θαυμαστών!

Με το γλοιώδες Alien “γνωριστήκαμε” για πρώτη φορά μέσα από την ομώνυμη ταινία του Ridley Scott το 1979,  όπου η ηθοποιός Σιγκούρνι Γουίβερ, κυνηγήθηκε ανηλεώς (ως Ρίπλεϊ) ξυρίζοντας μέχρι και το κεφάλι της για τις ανάγκες αυτού του sci-fi εφιάλτη.

“Ακόμα δεν καταλαβαίνεις με τι έχεις να κάνεις, έτσι δεν είναι;” Αυτή είναι η περίφημη ερώτηση που θέτει ο Ash (Ian Holm) σε μια από τις πολλές σκηνές έντασης της ταινίας Alien. Ο Ash συνεχίζει: “Ένας δομικά τέλειος οργανισμός. Χωρίς συνείδηση, τύψεις ή αυταπάτες ηθικής“. Μια ξενομορφή σκοτεινή και απόλυτη, που δεν έχει βρει μέχρι σήμερα κάποια όμοιά της.

Ο ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας και δημιουργός των πιο εντυπωσιακών πλασμάτων που έχουν εμφανιστεί ποτέ στην μεγάλη οθόνη πέθανε άδοξα στις 12 Μαΐου του 2014 σε νοσοκομείο της Ζυρίχης. Στα 74 του χρόνια έφυγε από τη ζωή αφού γλίστρησε κι έπεσε από τις σκάλες του σπιτιού του.

Ακόμα και αν δεν ξέρεις τον Hans Ruedi Giger ως εικαστικό, σίγουρα έχεις δει κάπου τα σχέδιά του να έχουν αναπαραχθεί σε φετίχ κοσμήματα, τατουάζ, διεστραμμένες πολυθρόνες, εξώφυλλα δίσκων και πίνακες.

Σε φοβίζει το Alien και ο κόσμος που δημιούργησε; Ο Giger θα σου απαντούσε σαρδόνια: “Μα σκοπός της Τέχνης δεν είναι να δημιουργεί έντονα συναισθήματα;”

Το Alien ζει και βασιλεύει στη μικρή ελβετική πόλη Gruyères

Το έργο του Giger εκτίθεται μόνιμα στο Μουσείο του στο Gruyères της Ελβετίας, έναν πύργο στον οποίο κατοικούσε με τη δεύτερη γυναίκα του. Ο καλλιτέχνης αγόρασε το κάστρο St. Germain το 1997 και εγκαινίασε το μουσείο του τον Ιούνιο του 1998.

Χάρη σε αυτό το μουσείο, η ασήμαντη πόλη Gruyères – που ούτε και η μικρούλα Χάιντι δεν θα την καταδεχόταν – απέκτησε μια νέα διάσταση. Εκεί δύο εντελώς διαφορετικοί κόσμοι συναντιούνται: ένας μικρός μεσαιωνικός οικισμός, καταπράσινος και γραφικός και ένα παράλληλο φουτουριστικό και εξωπραγματικό σύμπαν.

Το μουσείο ήταν ουσιαστικά μια προέκταση του ονείρου του, να πραγματώσει τη ζωγραφική του σε τρισδιάστατα περιβάλλοντα.

Ως μόνιμη έδρα πολλών από τα σημαντικότερα έργα του καλλιτέχνη, το μουσείο στεγάζει τη μεγαλύτερη συλλογή έργων ζωγραφικής, γλυπτών, επίπλων και κινηματογραφικών σχεδίων του Giger, που χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έως σήμερα. Και κάποια τρισδιάστατα Alien που μοιάζουν έτοιμα να σε κατασπαράξουν.

Ο τελευταίος όροφος του κτιριακού συγκροτήματος τεσσάρων επιπέδων στεγάζει κορυφαία δείγματα της τεράστιας ιδιωτικής συλλογής έργων τέχνης του Giger, η οποία περιλαμβάνει έργα των: Salvador Dali, Ernst Fuchs, Dado, Bruno Weber, Günther Brus, Claude Sandoz, François Burland, Friedrich Kuhn, Joe Coleman, Sibylle Ruppert, Andre Lassen, καθώς και έργα πολλών άλλων καταξιωμένων συγχρόνων του καλλιτέχνη.

Το τελευταίο επιβλητικό δημιούργημα του HR Giger ήταν ένα μπαρ γοτθικού στυλ, που θύμιζε το εσωτερικό ενός οργανικού σώματος ή ενός καθεδρικό ναό από οστά, που βρίσκεται απέναντι από την είσοδο του Μουσείου. Οι πελάτες μπορούν να απολαύσουν ένα ποτό καθήμενοι στις εντυπωσιακές ουρές των Alien και να γίνουν αναπόσπαστο μέρος αυτού του σουρεαλιστικού και φουτουριστικού οράματος του Ελβετού καλλιτέχνη.

Giger – Το μοντέλο που αυτοκτόνησε είναι το πρόσωπο που βλέπουμε στα έργα του

Ένα εκκεντρικό πλασματάκι γεννήθηκε το 1940 στην πόλη Chur της Ελβετίας. Ο πατέρας του ήταν χημικός και λέγεται ότι έκανε τα πάντα για να τον αποτρέψει από τον δρόμο της τέχνης, και να τον κάνει έναν απλό και τίμιο φαρμακοποιό. Εις μάτην.

Στα 22 ο Giger μετακόμισε στη Ζυρίχη, όπου σπούδασε αρχιτεκτονική και βιομηχανικό σχεδιασμό στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών.

“Όταν ήμουν περίπου 5 ετών, ο πατέρας μου πήρε ένα ανθρώπινο κρανίο“, είχε πει σε συνεντευξή του. “Αυτό ήταν κάτι ξεχωριστό. Ήμουν πολύ μικρός και ήταν λίγο τρομακτικό. Αλλά ήμουν περήφανος που είχα ένα κρανίο. Το ενδιαφέρον μου για τα κρανία και τα οστά ξεκίνησε πολύ νωρίς“.

“Όταν ήμουν περίπου 6 ετών, κάθε Κυριακή πήγαινα στο μουσείο της πόλης μας, όπου στο υπόγειο φυλάσσονταν μια όμορφη μούμια. Είχε μια παλιά μυρωδιά και με γοήτευε. Αργότερα, όταν άρχισα να ζωγραφίζω και να χρησιμοποιώ αερογράφο, αυτό ήταν για μένα μια ανάμνηση μεγάλης έμπνευσης … Η αιγυπτιακή τέχνη έχει πολύ θάνατο“.

Μέχρι το 1964 ο νεαρός παρήγαγε τα πρώτα του έργα, κυρίως σχέδια με μελάνι και ελαιογραφίες, με αποτέλεσμα την πρώτη του ατομική έκθεση το 1966.

Λίγο αργότερα, ανακάλυψε το αερογράφο και μαζί με το δικό του μοναδικό ελεύθερο στυλ ζωγραφικής, δημιούργησε τα σουρεαλιστικά βιομηχανικά ονειρικά τοπία, τα οποία αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο της φήμης του. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί περισσότερα από 20 βιβλία για την τέχνη του Giger, ενώ διάσημα είναι και τα τατουάζ αφιερωμένα στην τέχνη του.

Μέχρι το 1970 αφοσιώνεται στις σπουδές του, αλλά και γνωρίζει τον μεγάλο του έρωτα.

Η όμορφη 18χρονη ηθοποιός και μοντέλο Li Tobler γίνεται η μούσα του και ποζάρει για τα πρώτα του έργα. Δυστυχώς σε ηλικία 27 ετών και μετά από χρόνια μάχης με την κατάθλιψη και τις ουσίες, η Li αυτοκτόνησε το 1975. Το γεγονός ήταν κομβικό για τον καλλιτέχνη και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την δημιουργική του πορεία, όπως είχε δηλώσει και ο ίδιος.

Η Li είναι το πρωτότυπο για τις πολλές αιθέριες γυναίκες στους πίνακές του, οι οποίες ξεφεύγουν από το μαρτύριο των φιδιών, των βελόνων και των ασφυκτικών οστέινων φυλακών – σε έναν κόσμο πέρα από όλα αυτά.

Ο Giger ζωγράφισε το σώμα της Li αρκετές φορές με αερογράφο και υπάρχουν αρκετές φωτογραφίες της που την απεικονίζουν να ποζάρει γυμνή – σαν μια μυστηριώδης θηλυκότητα που αγωνίζεται να βγει από τον εφιάλτη που έχει κυριεύσει την ψυχή της.

Πολλά από τα γυναικεία πρόσωπα που μπορεί να δει κανείς στο πρώιμο έργο του Giger είναι βασισμένα στο πρόσωπο της Τόμπλερ. Αναμφισβήτητα οι πιο διάσημοι πίνακες που την απεικονίζουν είναι οι Li I και Li II (1974).

Όταν η μηχανή είναι παντοδύναμη

Τα μοτίβα της δουλειάς του είναι: η γέννηση, το υποσυνείδητο, τα όνειρα, τα βάσανα, η ζωή, η βία, ο πόλεμος, οι μηχανές, ο φόβος και ο θάνατος. Στον HR Giger άρεσε να δείχνει την εσωτερική πλευρά του ανθρώπινου σώματος: μια βιολογική αρχιτεκτονική.

Ζωγράφισε σαρκικά, οργανικά και ερωτικά τοπία. Επιπλέον, η μηχανή είναι παντοδύναμη, παρούσα στο έργο του, συνδεδεμένη και μεταμοσχευμένη στο ανθρώπινο σώμα. Προβλέποντας την τεχνική πρόοδο στην εποχή μας αναφορικά με τη ρομποτική, ο Giger απεικόνισε την έννοια της Βιομηχανικής.

Το 1977 ο Giger εκδίδει το “Necronomicon”, ένα άλμπουμ με σχέδια και ζωγραφιές πάνω στις οποίες βασίστηκε ολοκληρωτικά το sci-fi Alien του Ridley Scott. Ο καλλιτέχνης επιμελήθηκε όλο το artwork, τα εφέ, τα σκηνικά, τις μορφές/μάσκες του Alien αλλά και τα περιβάλλοντα (που σήμερα ίσως φαντάζουν απλοϊκά αλλά για την εποχή τους ήταν πρωτοποριακά).

Η επιτυχία ήταν τεράστια και το Alien του χάρισε το Όσκαρ στην κατηγορία των ειδικών εφέ το 1980.

Το 1985 εκδίδει και το Necronomicon II, κρατώντας τον ίδιο τίτλο ως αναφορά στο περιβόητο γριμόριο (βιβλίο μαγείας) των μυθιστορημάτων του πατέρα της horror fiction λογοτεχνίας H. P. Lovecraft, ο οποίος αποτέλεσε και τη μεγαλύτερη του ίσως επιρροή.

Άλλες γνωστές κινηματογραφικές δουλειές του Giger περιλαμβάνουν: τα σχέδιά του για τα Poltergeist II, Alien 3 και Species, καθώς και για τη θρυλική ταινία Dune του Alejandro Jodorowsky, που δεν γυρίστηκε ποτέ.

Παράλληλα, από το ξεκίνημα της καριέρας του, ο Giger είχε ασχοληθεί με τη γλυπτική (δες το μικρόφωνο των KORN που έρχονται στην Ελλάδα φέτος το καλοκαίρι, ή την onstage φιγούρα της Ίσις στις συναυλίες της Mylène Farmer) έχοντας μια διαρκή επιθυμία να επεκτείνει τα βασικά στοιχεία του καλλιτεχνικού του οράματος πέρα από τα όρια του χαρτιού στην τρισδιάστατη πραγματικότητα του περιβάλλοντός του.

Ο επίλογος γράφεται μακριά από το Χόλιγουντ

Ο Giger ήταν σύμφωνα με τον Ridley Scott “ο πιο αυθεντικός καλλιτέχνης” που γνώρισε ποτέ – και το απέδειξε με το να μην ξανασυνεργαστεί με το… Χόλιγουντ.

Στις λίγες συνεντεύξεις του μετά το Όσκαρ επαναλάμβανε ότι τα σχέδια που επιχείρησε να κάνει για άλλες παραγωγές έπεφταν στα χέρια ανθρώπων που δεν ήξεραν να τα διαχειριστούν, τα αλλοίωναν και το αποτέλεσμα ήταν πάντα υποδεέστερο και όχι… ακριβώς δικό του.

Συνήθιζε να αναφέρει ότι τα χρήματα που πήρε από το Alien χρηματοδότησαν όλα τα υπόλοιπα project του… ευτυχώς – αλλά ότι πάλεψε σκληρά για την αναγνώριση τόσο στον κόσμο του κινηματογράφου όσο και στον κόσμο της τέχνης.

Παρά το γεγονός ότι ήταν ο απόλυτος εμπνευστής του Alien (σχεδίασε το πλάσμα σε όλες τις φάσεις του, από το αυγό μέχρι τον υπερ-θηρευτή) και των διαστημοπλοίων και των σκηνικών της ταινίας, ένιωθε ότι το Χόλιγουντ τον σνόμπαρε.

“Η Fox άρχισε να με φοβάται”, έγραψε ο Γκίγκερ σε ένα σημειωματάριο που εκτίθεται στο μουσείο, αναφερόμενος στο στούντιο παραγωγής.”Η Fox δεν θέλει να μου δώσει καμία απολύτως αναγνώριση”.

Πάντως η φήμη δεν ήταν ο στόχος του. Η σκληρή δουλειά αποτελούσε πάντα τον μοναδικό κανόνα ηθικής για τον Giger. Αναγνώριζε με ευκολία ότι η ζωή ενός καλλιτέχνη ήταν συνεχώς πολυάσχολη και σε μεγάλο βαθμό άχαρη.

“Δούλεψα σκληρά“, συνοψίζει στη συνέντευξη που παραχώρησε το 2012. “Ειδικά μεταξύ 1972-1992, όταν ζωγράφισα τους μεγάλων διαστάσεων πίνακές μου με αερογράφο. Μερικές φορές, όταν είμαι στεναχωρημένος, ξεφυλλίζω τους καταλόγους των έργων μου και βλέπω τι έχω κάνει. Αυτό μου δίνει τεράστια ικανοποίηση“.

Όσο για εκείνες τις ενοχλητικές μέρες στα γυρίσματα του Alien, όπου “τα πάντα είναι βρεγμένα και γεμάτα γλίτσα και λάδι”, ο Giger αντλούσε δύναμη πάλι από τον κόπο του. “Τουλάχιστον“, διαβεβαίωνε στο ημερολόγιό του, “υπάρχει μία και μοναδική ικανοποίηση. Στο τέλος θα είναι μια πολύ καλή ταινία“.