ΕΙΔΑΜΕ ΤΗΝ “ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ” ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΟΣΧΟΥ – ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΕΧΕΙ ΠΛΕΟΝ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ BINGE WATCHING

Εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα «Επιστροφή στο Χάουαρντς Έντ» του Ε. Μ. Φόρστερ, το έργο “Η Κληρονομιά μας” του Μάθιου Λόπεζ μεταφέρει την ιστορία σε μια παρέα ομοφυλόφιλων ανδρών στη Νέα Υόρκη, στα τέλη της δεκαετίας του 2010.

Ο Γιάννης Μόσχος επέλεξε το έργο αυτό να αποχαιρετήσει το Εθνικό Θέατρο από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή. Πρωτοδιάβασε το έργο αυτό το καλοκαίρι του 2018, λίγους μήνες μετά την παγκόσμια πρεμιέρα του στο Λονδίνο. Έκτοτε ονειρευόταν να το σκηνοθετήσει. Και στην περίοδο της πανδημίας το μετέφρασε, χωρίς καν να έχει κάποιο σχέδιο να ανέβει. Όπως ο ίδιος παραδέχεται “υπήρξε η δική του σανίδα σωτηρίας στον εγκλεισμό που όλοι βιώσαμε την άνοιξη του 2020”.

Το έργο σημείωσε τεράστια επιτυχία στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, κερδίζοντας πλήθος βραβείων, μεταξύ των οποίων Τόνι και Ολίβιε. Η πρώτη του παρουσίαση στο Young Vic ήταν εντυπωσιακή, ενώ στη συνέχεια ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ από τον Στίβεν Ντάλντρι («Billy Elliot», «Ώρες» και το τηλεοπτικό «The Crown»).

Η αλήθεια είναι πως παρά τις δάφνες που έχει δρέψει, είναι ένα έργο εξαιρετικά δύσκολο εκ πρώτης όψεως. Η θεματική του είναι εξόχως τολμηρή για τα ελληνικά δεδομένα -καθώς πραγματεύεται μία παρέα γκέι ανδρών- και η διάρκειά του αγγίζει τις έξι ωρες, γεγονός αποτρεπτικό για τον μέσο θεατή.

Το ανέβασμα ενός θεατρικού binge watching από τον Γιάννη Μόσχου

Και όμως ο Γιάννης Μόσχος πήρε το ρίσκο και το ανέβασε. Σαν το δικό του “αντίο” στο Εθνικό Θέατρο, σαν τη δική του Κληρονομιά. Και έπραξε άριστα, καθώς σύστησε στο ελληνικό κοινό ένα συγκλονιστικό έργο που καταπιάνεται με όλα τα νευραλγικά θέματα της σύγχρονης εποχής και που δεν αφορά μόνο την κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ. Αφορά τον καθένα που επιθυμεί να κατανοήσει την πολυπλοκότητα του κόσμου γύρω του και την έννοια της κληρονομιάς ως ένα καθοριστικό στοιχείο του προσωπικού και συλλογικού αγώνα για την αποδοχή, την ελευθερία και την ισότητα.

Η “Κληρονομιά μας” είναι μια επαναστατική, βαθιά συγκινητική δραματουργική προσέγγιση της αμερικανικής κοινωνίας του 2010, ένα έργο που ενσωματώνει καίρια πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα, ιδίως για την γκέι κοινότητα. Ο Μάθιου Λόπεζ δεν περιορίζεται στο δράμα, αλλά καταφέρνει να συνδυάσει τις κωμικές και τραγικές στιγμές του έργου με μια φυσικότητα που κάνει τον θεατή να αναγνωρίσει τον ίδιο τον εαυτό του στις ιστορίες των χαρακτήρων, δίνοντας έναν συγκλονιστικό τόνο ισορροπίας ανάμεσα στην ελαφρότητα και τη βαρύτητα των θεμάτων.

Η ιστορία επικεντρώνεται σε μια παρέα ΛΟΑΤΚΙ ανδρών – που την απαρτίζουν τρεις γενιές, αυτή που ανδρώθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, η μετέπειτα γενιά της δεκαετίας του 1980, η οποία μεγάλωσε μέσα στην καρδιά της επιδημίας του AIDS, και η σημερινή γενιά ανδρών – και εξετάζει τις επιπτώσεις της πολιτικής, των προσωπικών σχέσεων και της ιστορίας του HIV/AIDS στην καθημερινή τους ζωή.

Δεν πρόκειται απλώς για ένα δράμα για τη ζωή των ομοφυλόφιλων ανδρών, αλλά για ένα καθρέφτισμα της κοινωνίας, μια εξερεύνηση του πώς η πολιτική, η ιστορία και οι προσωπικές μας επιλογές καθορίζουν τη ζωή μας. Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει το ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο του έργου που φέρνει στο φως τη γενιά που χάθηκε σχεδόν αόρατα, μέσα στη σκιά της επιδημίας του AIDS, όταν χιλιάδες άντρες πέθαιναν χωρίς να ακουστεί η φωνή τους, χωρίς να καταγραφούν στις επίσημες στατιστικές, χωρίς να αναγνωριστούν ως απώλειες. Και πάλι δεν μένει εκεί. Το έργο μιλά για τη σημερινή πολιτική κατάσταση, για την Αμερική του Τραμπ, για την κοινωνική και οικονομική ανισότητα, για την ανάγκη να βρούμε ξανά το «σπίτι» μας – είτε αυτό είναι ένας τόπος, μια κοινότητα ή ένα πρόσωπο.

Η ταξική κατανομή των χαρακτήρων είναι εξίσου νευραλγική και λειτουργεί ως καθρέπτης των σύγχρονων κοινωνικών δομών. Οι άνδρες της παρέας αντιπροσωπεύουν τα κοινωνικά στρώματα της Νέας Υόρκης: την ανώτερη τάξη, τη μεσαία, αλλά και το περιθώριο. Καθένας από αυτούς φέρει την προσωπική του ιστορία, τα τραύματα και τις διεκδικήσεις του, και μαζί αναπτύσσουν μια δυναμική που αντικατοπτρίζει τις κοινωνικές και πολιτικές αντιφάσεις της εποχής.

Αυτή η προσωπική και συλλογική κληρονομιά των χαρακτήρων, η μνήμη και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν με την έννοια της αποδοχής, αναδεικνύουν τη σημασία της ταυτότητας και της συλλογικής μνήμης σε μια κοινωνία που δεν θέλει και δεν έχει ξεχάσει τον πόνο και τη σιωπή του παρελθόντος.

Η σκηνοθετική οπτική

Το καστ πολυπρόσωπο και οι συζητήσεις εκτενείς γύρω από την αλήθεια της ανθρώπινης ύπαρξης και του νοήματος της ζωής. Παρά τις εγγενείς δυσκολίες του έργου, ο Γιάννης Μόσχος κατάφερε να ενορχηστρώσει τα πάντα στην εντέλεια και να μας χαρίσει μία απολαυστική εξάωρη θέαση που δεν έκανε πουθενά “κοιλιά”. Με έναν έξυπνο συνδυασμό συγκίνησης και αλληγορίας, κατάφερε να τραβήξει το χαλί κάτω από τα πόδια μας και να μας προβληματίσει. Ήταν μία από τις σπάνιες φορές που αφεθήκαμε σε ένα θεατρικό binge watching τόσο φυσικά που δεν κοιτάξαμε ούτε για μία φορά το ρολόι μας – εμείς παρακολουθήσαμε την εξάωρη μορφή της παράστασης μία Κυριακή απόγευμα και όχι τη διαδεκομένη σε δύο τρίωρα και ημέρες εκδοχή της.

Η σκηνοθετική προσέγγισή του Γ. Μόσχου είναι απλή, γραμμική και νευρώδης, επιλογή που αποκαλύπτει την ουσία του κειμένου και φέρνει στο προσκήνιο τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών, οι χαρακτήρες των οποίων αντιμετωπίζουν ζητήματα ταυτότητας, επιβίωσης, φιλίας, αγάπης και θυσίας, δημιουργώντας ένα πλέγμα συναισθημάτων που αντανακλά την αίσθηση της αναζήτησης και της συνειδητοποίησης.

Ο Κώστας Μπερικόπουλος δίνει μία συγκλονιστική ερμηνεία στον διπλό ρόλο του Ε.Μ. Φόρστερ -ναι στη σκηνή ο Λόπεζ ανεβάζει και τον ίδιο τον Άγγλο ομοφυλόφιλο συγγραφέα να βοηθά τους ήρωες να αφηγηθούν την ιστορία του- και του Γουόλτερ Πουλ.

Ο Γιώργος Χριστοδούλου ενσαρκώνει με λεπτότητα τον εύθραυστο Τόμπι, ενώ ο Κώστας Νικούλι εκπλήσσει με το βάθος της υποκριτικής του, αποδεικνύοντας τις δυνατότητές του. Η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, που στον μονόλογό της είναι αδύνατον να συγκρατήσει κάποιος τα δάκρυά του. Όλες οι ερμηνείες είναι εξαιρετικές: Συγκινητικός ο Άγγελος Μπούρας ως Έρικ Γκλας – τα βουρκωμένα του μάτια θα τα θυμάμαι για καιρό- αλλά και ο Θέμης Πάνου που ως Χένρι Ουίλκοξ μας δείχνει μία αναπάντεχη εξαιρετικά ευαίσθητη πτυχή του.

Η συμμετοχή του Θοδωρή Οικονόμου στην παράσταση είναι καθοριστική και νευραλγική, καθώς βρίσκεται συνεχώς επί σκηνής, συνοδεύοντας τους χαρακτήρες στο πιάνο. Οι νότες του, με την απλότητα και την ένταση που προσδίδουν, πολλές φορές λειτουργούν ως προέκταση των λέξεων των ηρώων, προσφέροντας μια επιπλέον διάσταση στα συναισθήματα και τις συγκρούσεις τους και γίνονται τα αόρατα συναισθηματικά ρεύματα που καθοδηγούν και ενισχύουν τις έντονες στιγμές της παράστασης, κάνοντάς την πιο ζωντανή και φορτισμένη συναισθηματικά.

Αξίζει τελικά να δει κανείς την εξάωρη Κληρονομιά μας στο Εθνικό Θέατρο;

Η «Κληρονομιά μας» είναι ένα έργο για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Είναι ένα έργο που αφορά τους πάντες, γιατί όλοι κουβαλάμε τις δικές μας κληρονομιές – προσωπικές, κοινωνικές, πολιτικές. Η παράσταση αυτή του Γιάννη Μόσχου ξεπερνά τα όρια ενός απλού θεατρικού έργου και γίνεται μια εμπειρία που μιλά κατευθείαν στην καρδιά. Μια εμπειρία, με πολιτικό στοχασμό, βαθιά ανθρώπινη και συγκινητική, για την ανάγκη όλων μας να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε.