ΕΙΔΑΜΕ ΤΟ “ΠΕΡΛΙΜΠΛΙΝ ΚΑΙ ΜΠΕΛΙΣΑ” – ΑΙΣΘΗΣΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΙΣΤΙΑ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΟΡΕΙΑ

Η ερωτική ιστορία αγάπης του μεσόκοπου Περλιμπλίν και της δροσερής και πανέμορφης Μπελίσα ή αλλιώς αυτό το “ερωτικό αλληλούια” του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα συγκίνησε τον Δημήτρη Τάρλοου και επέλεξε το έργο του σπουδαίου Ισπανού ποιητή να είναι η δεύτερη του σκηνοθεσία στο Θέατρο Πορεία (μετά το Έγκλημα και Τιμωρία)

Ο “Περλιμπλίν και η Μπελίσα” γράφτηκε το 1928 και παίχτηκε για πρώτη φορά το 1933 τρία χρόνια πριν την δολοφονία του συγγραφέα. Ο πλήρης τίτλος του είναι “Ο Έρωτας του Δον Περλιμπίν με την Μπελίσα στον κήπο του – Τραγούδι της αγάπης σε τέσσερις εικόνες και έναν πρόλογο – Παραλλαγή δωματίου”. Ο Λόρκα πραγματεύεται τον ανεκπλήρωτο έρωτα μέσα από μια ιστορία άσεμνη και βάναυση από τη μία, τρυφερή και οδυνηρή από την άλλη, γραμμένη στη μοναδική, τη γεμάτη ονειρικές εικόνες και λυρισμό γλώσσα του ποιητή. Πρόκειται για ένα ετερόκλητο έργο που συνδυάζει υλικά διαφορετικής προέλευσης, όπως τη φάρσα, την κομέντια ντελ άρτε, την όπερα δωματίου, ακόμη και τη μυστικιστική λογοτεχνία.

Η υπόθεση του έργου του Λόρκα που σκηνοθετεί ο Δ. Τάρλοου

Ο γερασμένος πια Περλιμπλίν ζει βυθισμένος στον κόσμο των βιβλίων του, μέχρι που πείθεται από την υπηρέτριά του να παντρευτεί τη νεαρή πανέμορφη γειτόνισσά του, τη Μπελίσα, για να μη μείνει μόνος κι αβοήθητος στα γεράματα. Ωστόσο, ο γάμος τους απέχει πολύ από μία συμβατική μορφή, καθώς η Μπελίσα από την πρώτη κιόλας νύχτα αναζητά ερωτική ικανοποίηση από άλλους άνδρες.

Η αντίδρασή του Περλιμπλίν δεν είναι η αναμενόμενη. Δε συμπεριφέρεται με ζήλια, αλλά αντίθετα δηλώνει ότι μέσω της Μπελίσα ανακάλυψε την αληθινή έννοια της αγάπης. Η κοπέλα, ωστόσο, αρχίζει να λαμβάνει ερωτικά γράμματα από έναν μυστηριώδη άνδρα με κόκκινη κάπα, τον οποίο ερωτεύεται και με τον οποίο συμφωνεί να συναντηθεί στον κήπο του σπιτιού του Περλιμπλίν. Ο Περλιμπλίν δεν αντέχει να ζει χωρίς την αγάπη της Μπελίσα και “σκοτώνει” τον ανώνυμο εραστή, ενώ η Μπελίσα ανακαλύπτει την αλήθεια χάνοντας διαμιάς σύζυγο και ερωμένο…

Όπως πολύ εύγλωττα αναφέρεται στο πρόγραμμα του θεάτρου “η Μπελίσα θα αγαπήσει τελικά νεκρό τον Περλιμπλίν. Είναι όπως και άλλες ηρωίδες του Λόρκα, φτιαγμένη για να αγαπάει τους απόντες, η ανάγκη του απόλυτου που τη διακατέχει, ανυψώνει τον κοσμικό έρωτα σ΄έναν έρωτα μυστικιστικό, σε μία αγάπη θρησκευτική, και την ίδια σε μία άλλη γυναίκα”. 

Η σκηνοθετική ματιά του Δημήτρη Τάρλοου

Ο Δημήτρης Τάρλοου βλέπει και σκηνοθετεί αυτή την αρχετυπική ιστορία γύρω από την πολυπλοκότητα του έρωτα, της επιθυμίας και των κοινωνικών προσδοκιών, σαν ένα λυρικό παραμύθι. Ενσωματώνει μέσα της στοιχεία σουρεαλισμού και φαντασίας και θολώνει με τρόπο γοητευτικό τα όρια μεταξύ ψευδαίσθησης και πραγματικότητας.

Όλα στην παράσταση αυτή μοιάζουν να ισορροπούν και να ανισορροπούν την ίδια στιγμή.
Ο αισθησιασμός είναι πανταχού παρών. Η Μπελίσα καίγεται από μία άσβεστη ερωτική ορμή και κάνει οτιδήποτε επί σκηνής για να τη σβήσει. Μετά την πρώτη νύχτα του γάμου τους, ο Μπερλιμπλίν έχει βγάλει στο κεφάλι “κέρατα” και μοιάζει με ένα αλλόκοτο πλάσμα που ακροβατεί ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα.

Η σκηνογραφία και οι μουσικές

Βασικός και πολύτιμος σύμμαχός του Δημήτρη Τάρλοου είναι η σκηνογραφία του Άγγελου Μέντη και η μουσική του Φοίβου Δεληβοριά.

Ο Άγγελος Μέντης μάς χαρίζει μία από τις πιο όμορφες δουλειές του στη σκηνογραφία. Η σκηνή του θεάτρου Πορεία είναι ολόμαυρη και επιβλητική. Την έχει καταλάβει ένα πελώριο κρεβατι με μαύρα σεντόνια και παπλώματα. Εκεί ο άμοιρος ο Περλιμπλίν περνά τις ώρες του διαβάζοντας, μέχρι που στη ζωή του εισέρχεται η Μπελίσα. Το κρεβάτι σταδιακά “ξεφλουδίζεται” από τις στρώσεις των σκεπασμάτων του και τελικά καταλήγει σε έναν ολάνθιστο, αλλά ολόμαυρο κήπο. Έξοχος ο τρόπος που αναπαρίσταται η μητέρα της Μπελίσα -και συνεκδοχικά η έννοια της μητέρας γενικότερα- που μοιάζει με ένα υπερμεγέθες ξωτικό και με μία γιγαντιαία απόκοσμη παρουσία που δίνει ζωογόνο πνοή σε όλο το σύμπαν. Από τα σωθικά των πτυχώσεων του φορέματός της “βγαίνουν” ακόμη και λωρίδες λουλουδιών και άστρων που στολίζουν στο δεύτερο μέρος τον κήπο, εκεί που θα λάβει χώρα το τραγικό τέλος.

Ο Φοίβος Δεληβοριάς εκπλήσσει με τις μουσικές του συνθέσεις. Πολλές δε θυμίζουν σε τίποτα το προσωπικό του ύφος, παραπέμπουν στην ισπανική παράδοση και σε παρασύρουν με τη λυρικότητα και την αισθαντικότητά τους. Δε θα μπορούσε να απουσιάζει και ο προσφιλής του πειραματισμός. Έτσι, ακούμε από μελωδίες οπερατικές μέχρι και τολμηρή ερωτική ραπ από τους μουσικούς επί σκηνής, Κώστα Νικολόπουλο και Αθηνόδωρο Καρκαφίρη.

Οι ερμηνείες

Αξιόλογες είναι και οι ερμηνείες. Προεξάρχων ο πιο έμπειρος Χρήστος Σαπουντζής στον ρόλο του Περλιμπλιν που απεικονίζεται ως ένας κάπως αφελής και παθητικός, εύκολα χειραγωγούμενος ηλικιωμένος άνδρας που ζει μια ήσυχη και μοναχική ζωή, ίσως ικανοποιημένος με τη ρουτίνα του και συνηθισμένος στη μοναξιά του που ξεμυαλίζεται με μια νεότερη, πιο ζωηρή γυναίκα, αναδεικνύοντας θέματα γήρανσης, επιθυμίας και ανασφάλειας.

Η Μαριάννα Πουρέγκα δίνει μία συμπαθητική ερμηνεία στον ρόλο της Μπελίσα. Ελέγχει ως επί το πλείστον επαρκώς τα κινησιολογικά και ερμηνευτικά της μέσα στις εξάρσεις τους και αμφισβητεί τα κοινωνικά πρότυπα σχετικά με τους ρόλους των φύλων και τις κοινωνικές προσδοκίες. Ουσιαστικά η επιθυμία της για εξωσυζυγικές σχέσεις, συμβολίζει το πάθος της για αυτονομία.

Η Γιολάντα Μπαλαούρα στον ρόλο της μάνας, παρόλο που στέκεται ακίνητη μέσα στο υπεμεγέθες φόρεμά της, είναι αυτή που με την ερμηνεία της εντείνει ακόμη περισσότερο το παραμυθιακό στοιχείο της προσέγγισης αυτής.

Συμπέρασμα

Μία λυρική -σχεδόν ονειρική- σκηνοθετική προσέγγιση από τον Δημήτρη Τάρλοου που δίνει νέα πνοή στο έργο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Το χαμένο παιχνίδι του έρωτα, της προδοσίας, η ερωτική επιθυμία και η απώλεια σε μία απρόσμενη μείξη με τραγικά και κωμικά στοιχεία γεγονός που αναδεικνύει τον παραλογισμό και το απρόβλεπτο των ανθρώπινων συναισθημάτων.