ΕΙΔΑΜΕ ΤΟΝ “ΑΣΧΗΜΟ” ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΦΕΑ ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗ – ΟΤΑΝ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ “ΠΛΑΣΤΙΚΗΣ” ΟΜΟΡΦΙΑΣ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΕΦΙΑΛΤΗ

Ο Γιώργος Κουτλής επέλεξε να σκηνοθετήσει άλλο ένα έργο του Marius von Mayenburg, μετά το “Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι” που είχε παρουσιάσει με ξεχωριστή επιτυχία στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Ο Marius von Mayenburg είναι μια εξέχουσα προσωπικότητα του σύγχρονου γερμανικού θεάτρου, συγγραφέας και δραματουργός στην εμβληματική Schaubuhne του Βερολίνου, ενώ έχει τιμηθεί με το βραβείο “Κλάιστ, για νέο θεατρικό συγγραφέα” (1997), το βραβείο της Εταιρείας Συγγραφέων της Φρανκφούρτης (1998), καθώς και με το βραβείο του νεοεμφανιζόμενου θεατρικού συγγραφέα της χρονιάς (1999) από το περιοδικό Theater Heute.

Τα θεατρικά του έργα φέρουν επί σκηνής σύγχρονους προβληματισμούς και εμβαθύνουν με τρόπο ανατρεπτικό στην πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων, των κοινωνικών προτύπων προσδοκιών και της ατομικής ταυτότητας.

Ο “Ασχημος” είναι ίσως το δημοφιλέστερο έργο του. Γράφτηκε το 2007 και μετά την πρώτη του παρουσίαση στη Γερμανία έχει ανέβει σε περισσότερες από 30 χώρες. Στην Ελλάδα το έχουμε δει αρκετά ανεβάσματά του (στην Αθήνα πρωτοανέβηκε το 2008 στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Θανάση Σαράντου και πριν λίγα χρόνια, το 2019, το σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Λάλος στο Tempus Verum).

Πρόκειται για μία μαύρη κωμωδία με έντονο το στοιχείο της φάρσας και των αλληγορικών νοημάτων. Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από τον κεντρικό ήρωα, τον Λέττε, ο οποίος είναι πάρα πολύ άσχημος. Αλλά δεν το ξέρει. Ποτέ δεν είχε παρατηρήσει την ασχήμια του, μέχρι τη στιγμή που ο διευθυντής και οι συνάδελφοί του αναγκάζονται να του το εξομολογηθούν. Τον πληροφορούν πως δεν μπορεί να πάει σε ένα μεγάλο συνέδριο για να παρουσιάσει στον κόσμο τη νέα του εφεύρεση.

“Δεν αντέχουμε να σε βλέπουμε“, του λένε. “Δεν μπορείς να πουλήσεις τίποτα με αυτό το πρόσωπο”.

Έτσι, αποφασίζει να πάρει δραστικά μέτρα και υποβάλλεται σε πλαστική εγχείρηση προσώπου. Η εγχείρηση πηγαίνει υπερβολικά καλά, τόσο που μεταμορφώνεται σε ένας νεόκοπος Απόλλωνας. Το ανείπωτα όμορφο πρόσωπό του, γίνεται διαβατήριό του για μια νέα ζωή, όπου όλοι θέλουν να του μοιάσουν. Όταν όμως αυτή του η ομορφιά γίνεται προϊόν προς πώληση, τα πράγματα θα πάρουν μια πραγματικά άσχημη τροπή…

Το έργο του Mayenburg λειτουργεί παράλληλα σε δύο επίπεδα: σαν μια ευφυή καταιγιστική φάρσα που προκαλεί το γέλιο και συντηρεί ζωηρό το ενδιαφέρον στη θέαση και σαν μία φιλοσοφική αλληγορία για την έννοια της ομορφιάς και της μάζας, ένας δυστοπικός εφιάλτης- σχόλιο πάνω στη φρενίτιδα των πλαστικών επεμβάσεων που υπόσχονται μία επίπλαστη ομορφιά και στον ισοπεδωτικό καπιταλισμό που επιβάλλει να είμαστε όλοι όμορφοι και… ίδιοι.

Η σκηνοθετική ματιά του Γιώργου Κουτλή

Ο Γιώργος Κουτλής ξέρει πολύ καλά πως να χειριστεί τα σκοτεινά και σαρδόνια νοήματα του “Άσχημου”, πώς να εμποτίσει με ένταση τους γρήγορους και αιχμηρούς διαλόγους και πώς να εναλλάσσει το χιούμορ με την τραγικότητα. Η σκηνοθετική του ματιά χαρακτηρίζεται από την ταχύτητα του ιδιοσυγκρασιακού του δαιμονίου (το απολαύσαμε και στους “Παίκτες” και στον ¨Άνθρωπο από το Παντόλσκ”), καταφέρνει και ακροβατεί ανάμεσα στις εύθραυστες ισορροπίες του έργου και σχολιάζει πολύ εύστοχα τη σύγχρονη ομοιογένεια, τη λατρεία στην επίπλαστη ομορφιά των πλαστικών επεμβάσεων, τον αγώνα για τη διατήρηση της ατομικότητας και τη γενικότερη ηθική πτώση των αξιών. Τελικά, ενώ το “πρόσωπο” φαίνεται να είναι το κεντρικό θέμα του έργου, η αφομοίωση και ο αυτοπροσδιορισμός είναι στην πραγματικότητα τα πραγματικά κεντρικά του θέματα.

Μέσα στο λειτουργικό πολύχρωμο σκηνικό του Κωνσταντίνου Σκουρλέτη, με τα βεραμάν πλακάκια και τις έξυπνες κατασκευές να μεταμορφώνουν διαρκώς τον χώρο και με όπλο τους τέσσερις πρωταγωνιστές του (Ορφέα Αυγουστίδη, Γιάννη Κλίνη, Μαίρη Μηνά και Ηλία Μουλά) – που είναι έξοχα δουλεμένοι κινησιολογικά από τη Χαρά Κότσαλη– μας χαρίζει μία καταιγιστική καυστική σάτιρα, όπου ο άνθρωπος αναζητά εναγωνίως την προσωπική του ταυτότητα, το πυρηνικό του “εγώ” μέσα στο σύγχρονο κοινωνικό ναρκισσιστικό παραλήρημα.

Ωστόσο, παρά το γεγονός πως έχουμε να κάνουμε με μία παράσταση που ρέει αβίαστα και δείχνει να οδηγείται στην τελική της κορύφωση ισορροπημένα και αρμονικά σχηματοποιώντας έναν δυστοπικό εφιάλτη, στο τελευταίο μισάωρο -μάλλον- προς χάριν εντυπωσιασμού, το όριο ταχύτητας παραβιάζεται εις βάρος της θέασης, η ένταση αγγίζει κόκκινο χωρίς αυτό να εξυπηρετεί ιδιαίτερα τα επί σκηνής γενόμενα και η ουσία φαίνεται να “θυσιάζεται” στο βωμό του γέλιου που και αυτό φαίνεται να εκβιάζεται.

Οι ερμηνείες

Οι ερμηνείες της υποκριτικής ομάδας είναι υπέροχες, καθώς όλοι υποστηρίζουν στην εντέλεια το βάθος και την αυθεντικότητα των ρόλων τους και συμμετέχουν σ΄ένα γαϊτανάκι μεταμορφώσεων. Ο Ορφέας Αυγουστίδης αποδεικνύεται ιδανικός στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Λέττε. Μεταπηδά με τρομερή ερμηνευτική ευκολία στα αντιθετικά στοιχεία του χαρακτήρα του, γίνεται από Ασχημόπαπο Κύκνος και σαν Λέττε απολαμβάνει τα πρόσκαιρα οφέλη αυτής της μεταμόρφωσης. Υπό τη λάμψη της ομορφιάς του μετατρέπεται σταδιακά από έναν συμπαθητικό, πράο σύζυγο και αξιόπιστο εργαζόμενο σε έναν υπερόπτη εγωιστή που προσπαθεί να πείσει τη σύζυγό του ότι θα πρέπει απλώς να αποδεχτεί ότι είναι μία από τις δώδεκα ερωμένες του. Ακολούθως ψάχνει εναγωνίως να ανακαλύψει εκ νέου μέσα στον παραλογισμό της εποχής μας τον εαυτό του. “Εξακολουθώ να είμαι εγώ, ακόμη και όταν μοιάζω με κάποιον άλλον;” αναφωνεί, αλλά πια είναι πολύ αργά γιατί έχει τόσο αλλοτριωθεί εκ των έσω.

Απολαυστικός ο Γιάννης Κλίνης στον ρόλο του χειρουργού και του Σέφλερ εντυπωσιάζει για ακόμη μία φορά με τα κωμικά και κινησιολογικά του μέσα. Η Μαίρη Μηνά εκπλήσσει ευχάριστα, καθώς αποδεικνύει πως η κωμωδία της πηγαίνει και μάλιστα πολύ. Και ως σύζυγος του Λέττε, αλλά κυρίως ως ασυγκράτητη σεξουαλικά γραία πλουσία έχει εξαιρετικές στιγμές. Ο Ηλίας Μουλάς καταφέρνει και σαν συνάδελφος του Λέττε και σαν πλούσιος ανισόρροπος κληρονόμος να ανταποκριθεί στις ανάγκες των ρόλων του και να συντονιστεί με την υπόλοιπη ομάδα.

Συμπέρασμα

Μία καλοκουρδισμένη καταιγιστικών ρυθμών παράσταση που απευθύνεται σε όλους και προκαλεί το κοινό να αμφισβητήσει τις καθιερωμένες νόρμες και να προβληματιστεί για τους δικούς του ρόλους μέσα στην κοινωνία.