Η ΔΑΝΑΗ ΑΝΕΣΙΑΔΟΥ ΔΕΝ ΗΘΕΛΕ ΠΟΤΕ ΝΑ ΖΕΙ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ

Μπαίνοντας στον τρίτο όροφο του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην έκθεση της Δανάης Ανεσιάδου “D POSSESSIONS” – που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του νέου κύκλου εκθέσεων του Μουσείου υπό τη θεματική “Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;” – σε κατακλύζει μία απόκοσμη αίσθηση αποφόρτισης.

Στο δάπεδο έχει στρωθεί ένα παχύ κόκκινο χαλί, οι τοίχοι επίσης έχουν βαφτεί κόκκινοι, ακούγεται δυνατή σύγχρονη μουσική, ενώ αλλόκοτα γλυπτά είναι τοποθετημένα στον χώρο. Στο βάθος δεσπόζουν δύο τεράστιες γκιλοτίνες και στους τοίχους αφίσες με αναφορές στον κινηματογράφο επεξεργασμένες με τρόπο ιδιοσυγκρασιακό.

Γεννημένη στη Γερμανία από γονείς ελληνικής καταγωγής και εγκατεστημένη στις Βρυξέλλες από νεαρή ηλικία, η Ανεσιάδου τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχει ενσταλάξει ένα ευρύ φάσμα μεταφυσικών και προσωπικών ανησυχιών σε ένα σαγηνευτικό και πολυπρισματικό σύνολο έργων, με αναφορές στον κινηματογράφο, τον αποκρυφισμό, την ελληνική αρχαιότητα, τον υπερρεαλισμό, καθώς και σε ζητήματα της επικαιρότητας.
Δεν είναι τυχαίο που η καλλιτέχνιδα αυτή έχει «πλέον χαρακτηριστική ευρωπαϊκή φωνή της κρίσης του 21ου αιώνα».

Αν πλησιάσει και παρατηρήσει κάποιος τα γλυπτά με προσοχή θα δει πως κρύβουν μέσα τους έναν είδους εξορκισμό και εξαγνισμό. Η καλλιτέχνιδα, θέλοντας να απαλλαγεί οριστικά από όλα τα υπάρχοντά της, τα χύτευσε σε εποξική ρητίνη, μετατρέποντάς τα σε έργα τέχνης. Πρόσθεσε στο μείγμα μεταλλικά ρινίσματα και κρυστάλλους χαλαζία και τα μετέπλασε σε οργονίτες, δηλαδή, σε συσκευές μετατροπής ενέργειας που, όπως θεωρούν ορισμένοι, προσελκύουν την οργόνη, η οποία απορροφά την αρνητική ενέργεια και τη μετατρέπει σε θετική.

Τα οργονικά γλυπτά, χυτευμένα σε καλούπια σκηνικών εξαρτημάτων από κινηματογραφικές ταινίες, αποκτούν διάφορες μορφές και σχήματα και τα συναισθήματα που δημιουργούν είναι ποικίλλα. Λειτουργώντας σαν μια εξορκίστρια της εποχής μας, η Ανεσιάδου επιχειρεί να εξαγνίσει και να μεταμορφώσει όχι μόνο τα υλικά της υπάρχοντα, αλλά και τις ενέργειες που αυτά φέρουν.

Τη συνάντησα ανάμεσα στις δημιουργίες της, καθόταν στο κέντρο της αίθουσας σε μία από τις πολυθρόνες της. Άλλωστε όλα τα αντικείμενα της έκθεσης είναι δικά της, αντικείμενα που ήθελε να “αποχωριστεί” και να τα μοιραστεί με το κοινό.

“Κάτσε μου λέει, στις καρέκλες και τις πολυθρόνες μπορεί να κάτσει όποιος θέλει, γι΄αυτό τις έφερα εδώ”. Είναι ένας ιδιαίτερα ζεστός και πρόσχαρος άνθρωπος που όπως παραδέχεται έχει μεγάλο άγχος όταν μιλάει με δημοσιογράφους για τη δουλειά της. “Αν ποτέ έκανα ψυχανάλυση, βασικά θα ήταν για να ξεπεράσω το φόβο μου να μιλήσω για τη δουλειά μου. Είναι ένας τεράστιος φόβος μου αυτός, να μιλώ για τη δουλειά μου. Γι’ αυτό και δε θα βρει κάποιος να έχουν γραφτεί πολλά για μένα”  μου λέει και έχει δίκιο, δε θα βρει κάποιος εύκολα πληροφορίες γι΄αυτήν όσο κι αν ψάξει.

Τη ρωτώ ποια η σχέση της με την Ελλάδα. “Γεννήθηκα στη Γερμανία, αλλά έζησα στη Θεσσαλονίκη μέχρι τα οκτώ μου χρόνια. Όταν με ρωτούν ποια είναι η μητρική μου γλώσσα λέω ελληνικά, ενώ δεν τα μιλώ καλά. Το περίεργο είναι πως μερικοί μου λένε ότι όταν παραμιλάω στον ύπνο μου, το κάνω στα ελληνικά” εξηγεί και μου ζητά την άδεια να μιλήσουμε στα αγγλικά που της είναι πιο οικεία σαν γλώσσα.

“Έχω παρατηρήσει πως δε σκέφτομαι σε καμιά γλώσσα. Μόνο όταν πρέπει να ρωτήσω κάτι επίσημο. Το έψαξα και καταλάβα πως η σκέψη μου είναι μη συμβολική. Αν το μυαλό είναι ένας υπολογιστής φτιαγμένος από διάφορα αρχεία που περιέχουν πληροφορίες όπως εικόνες, προτάσεις, λέξεις, τα οποία πρέπει να ανοίξεις για να έχεις πρόσβαση, τα δικά μου αρχεία παραμένουν ως επί το πλείστον κλειστά. Απλώς έχω την αίσθηση ότι “ξέρω” τι περιέχουν (χωρίς τις εικόνες, προτάσεις λέξεις). Ίσως έχω μία απλώς τεμπέλικη… σκέψη” συνεχίζει.

Η περιπέτεια της Τέχνης

Πώς ξεκίνησε όλη αυτή η περιπέτεια της Τέχνης;

“Ποτέ δεν ήθελα να γίνω καλλιτέχνιδα. Ξεκίνησα από τα “παρασκήνια”, δηλαδή με ακαδημαϊκές σπουδές -που και εκεί δυσκολεύτηκα γιατί παράλληλα είμαι και δυσλεξική. Σπούδασα ενδυματολογία γιατί δεν τολμούσα να σπουδάσω καλές Τέχνες, ήταν κάτι πολύ ιερό για μένα. Επίσης, δεν ήξερα ότι αυτό που πραγματικά ήθελα να δημιουργήσω ήταν performances με σώματα, ήχους, διαθέσεις σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα. Κάτι όχι ακριβώς θέατρο, ούτε ακριβώς χορό. Ήταν βλέπεις η δεκαετία του ’90 και τότε οι performances δεν ήταν “hot”.

Ωστόσο, αποφοίτησα από τη σχολή παρουσιάζοντας μία είδος performance. Κάποιος στην κριτική επιτροπή μού συνέστησε να κάνω αίτηση στην Ακαδημία RIJKS στο Άμστερνταμ για ένα υψηλού κύρους μεταπτυχιακό. Και αμέσως αρνήθηκα. “Σε καμία περίπτωση, εγώ; του απάντησα”.

Μου πήρε πολύ καιρό να αποδεχθώ πως θα ασχοληθώ με την Τέχνη, αν και όλοι οι φίλοι μου ζούσαν στον κόσμο της και γνώριζα πολλούς καλλιτέχνες. Σταδιακά άρχισα να κάνω πράγματα μόνη μου, έως ότου το 2008 αποφάσισα να κάνω μια σόλο παράσταση στο πλαίσιο της διπλωματικής μου εργασίας στο μεταπτυχιακό που έκανα στο Άμστερνταμ που μάλιστα παρουσιάστηκε στην 5η Biennale του Βερολίνου, μετά με “βρήκε” μία γκαλερί. Ήταν μια περίοδος που η performances ήταν περιζήτητες και άρχισα να φτιάχνω πράγματα, αντικείμενα, κολλάζ, βίντεο… Ενιωσα ελεύθερη με έναν αθώο τρόπο να πειραματίζομαι χωρίς πολύ σεβασμό για τα μέσα ή τις παραδόσεις.”.

Η έκθεση αυτή με τα οργονικά αυτά γλυπτά πως προέκυψε;

(Μου δείχνει τη μηχανή παρασκευής συσκευασιών που βρίσκεται στην είσοδο της έκθεσης) “Το 2013 και ενώ πια ήμουν καλλιτέχνιδα, αποφάσισα να αποσυρθώ. Ήθελα να αποχαιρετήσω βασικά τα πάντα και να βρω έναν άλλο σκοπό. Ήταν μία περίοδος που δεν είχα στούντιο και περιπλανιόμουν από μέρος σε μέρος. Zούσα κάπως σαν νομάς, δεν έβρισκα σπίτι. Αλλά αυτή είναι και η ιστορία της ζωής μου.

Εκείνη την περίοδο, με το ένα πόδι μέσα και το άλλο έξω από τον κόσμο της Τέχνης, δημιουργούσα περιστασιακά γλυπτά “κλείνοντας” τα ρούχα μου και τα προσωπικά μου αντικείμενα σε σακούλες. Ήταν ουσιαστικά γλυπτά σε “κώμα” που διατηρούνταν “ζωντανά” με το να ρουφώ τον αέρα από μέσα τους, επειδή συνεχώς ξεφούσκωναν. Ήταν ένας παραλληλισμός με τη ζωή που ζούσα. Είχα μετακομίσει στην Αθήνα το 2015. Κάπως έτσι τότε έμοιαζε και η Ελλάδα.

Όλα αυτά με κάποιο μαγικό τρόπο συνδέονται με το πώς έγινα καλλιτέχνιδα. Στο Βέλγιο, τα καλοκαίρια οι έφηβοι κάνουμε “δουλειές…διακοπών”. Δουλεύουμε για να δούμε τι εστί δουλειά. Έτσι, ένα καλοκαίρι, ο πατριός μου και η μαμά μου με έστειλαν να δουλέψω. Και κατέληξα να δουλεύω στο μεγαλύτερο εργοστάσιο κρέατος του Βελγίου. Εκεί πακέταρα κρέας. Ωμό κρέας. Ευτυχώς, δεν ήμουν στο σφαγείο. Ήταν μία τρομερή βάναυση δουλειά”.

Μα γιατί σε τόσο σκληρή δουλειά;

“Οι γονείς μου ήθελαν να ζήσω την εμπειρία της πραγματικής δουλειά, ώστε να έχω κίνητρο να επιμείνω στις ακαδημαϊκές μου σπουδές. Αυτό που τελικά συνειδητοποίησα σε νεαρή ηλικία, είναι τι είναι η δουλεία και δεν ήθελα να λάβω μέρος σε τίποτα από αυτά. Τελικά το να γίνω καλλιτέχνις είναι προϊόν αυτής της εμπειρίας. Ούτε οι καλλιτέχνες είναι εντελώς ελεύθεροι και ανεξάρτητοι”.

Αυτά τα γλυπτά, δε χάνουν σταδιακά το σχήμα τους;

“Ναι, βέβαια. Γι΄αυτό ήθελα λοιπόν ένα πολύ καλό σύστημα προκειμένου να τα φτιάχνω και να μην χάνουν τον αέρα τους. Και είναι τρομερά ειρωνικό και μία απίστευτη σύμπτωση το γεγονός ότι αυτό το μηχάνημα, πριν από την έκθεσή μου στις Βρυξέλλες, μου παραχωρήθηκε από την ίδια ακριβώς εταιρεία κρέατος στην οποία εργαζόμουν ως έφηβη. Και αυτό ήταν κάτι εντελώς τυχαίο. Χρησιμοποιούσαν αυτό το μηχάνημα για να συσκευάζουν μεγάλα κομμάτια κρέατος και εγώ ήθελα να συσκευάσω τα γλυπτά μου με αυτό. Ωστόσο, ήταν ένα εξαιρετικά βαρύ και πολύπλοκο μηχάνημα και τελικά το μετέτρεψα σε γλυπτό. Βασικά είναι μία αποτυχημένη μου προσπάθεια για την κατασκευή ενός ολογράμματος και τελικά ένα τόσο υπέροχο λάθος που δεν μπορούσα να προβλέψω”.

Πάντως η αίσθηση που αποπνέει η έκθεση είναι πως θες να κάνεις restart στη ζωή σου…

“Στις δουλειές μου μιλάω για το συλλογικό, οι ανησυχίες μου είναι θραύσματα του Όλου. Συνέλαβα σαν ιδέα την έκθεση αυτή κατά την περίοδο της πανδημίας, μια περίοδο που σημαδεύτηκε από το συλλογικό και την αίσθηση του προγραμματισμού. Ήθελα να κάνω κάτι παρόμοιο, να αισθανθεί ο επισκέπτης με έναν συγκεκριμένο τρόπο και να τον χειραγωγήσω – με την καλή έννοια του όρου. Με τον ήχο, τη μυρωδιά, το χαλί, τα οργονικά γλυπτά που εξουδετερώνουν τις ηλεκτρομαγνητικές συχνότητας ή όλα τα αόρατα πράγματα που υποτίθεται ότι μας επηρεάζουν. Αυτά τα γλυπτά περιέχουν τα δικά μου αντικείμενα.

Possesions στα αγγλικά σημαίνει “τα προσωπικά σας πράγματα, τα υπάρχοντά σας”. Εγώ προσπάθησα να αφήσω τα υπάρχοντά μου για πάντα, μετατρέποντάς τα σε συσκευές ευεξίας.

Κοιτώντας τα κάποιος νιώθει να αποφορτίζεται συναισθηματικά…

“Τα τελευταία δέκα χρόνια μελέτησα πολύ όλα τα είδη του κακού. Σ΄αυτήν την έκθεση προσπάθησα να αλχημεύσω όλο αυτό το κακό σε κάτι – τολμώ να πω, καλό.

Αυτό νιώθουμε και εμείς…

“Ήθελα να ερευνήσω το πώς μπορείς να αλχημεύσεις το σκοτάδι, να βάλεις τα “σκατά” μέσα στον χρυσό και να αφήσεις το φως να μπει. Γι’ αυτό και έβαλα το κόκκινο χαλί και αυτή τη μουσική. Ήθελα να απαλλαγώ από το σκοτάδι, να το ξορκίσω…

Δύσκολα μένουν απαρατήρητες δύο γκιλοτίνες φυσικού μεγέθους στο βάθος της αίθουσας, αντικείμενα που σκορπίζουν στον χώρο μία ατμόσφαιρα απειλητική.

“Αυτές ήρθαν σε μένα με λίγο περίεργο τρόπο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήμουν σε καραντίνα μόνη μου σε ένα τεράστιο σπίτι με κήπο στη Μπρυζ. Είχα αποφασίσει να γυρίσω μια ταινία εκεί, οπότε όταν ένας φίλος καλλιτέχνης, ο Ryan Cullen, μου είπε ότι είχε δύο γκιλοτίνες που τις θεωρούσε αξιοποιήσιμες. Χρειαζόμουν και περφόρμερ για την ταινία μου και εγώ είχα πολύ χώρο, ενώ εκείνος όχι. Η ταινία δεν γυρίστηκε ποτέ, αλλά οι γκιλοτίνες έμειναν στον κήπο μου. Την περίοδο της καραντίνας τις κοιτούσα κάθε φορά που έπλενα τα πιάτα ακούγοντας podcast για το “Great Reset”. Αυτά τα αντικείμενα είναι λειτουργικά/δραστικά και ακόμη και σε κατάσταση αδράνειας δημιουργούν μία είδους performance. Αλλά και το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μου είναι διφορούμενο, πολυεπίπεδο και παράδοξο.

Όταν ήσουν μικρή διάβασα κάπου πως ήθελες να γίνεις αιθέρας. Τώρα, τι θα ήθελες να γίνεις στο μέλλον;

“Πόσο ειρωνικό για κάποιον που ήθελε να γίνει αιθέρας να φτιάχνει τόσο βαριά γλυπτά ε; Στόχος μου είναι να ξεφύγω από αυτήν την προσομοίωση, αυτό το βιντεοπαιχνίδι που λέγεται ζωή και να μην επιστρέψω ποτέ σε αυτόν τον πλανήτη.”