Η ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΕΙΔΑ ΤΟ “ΣΑΛΟ” ΤΟΥ ΠΑΖΟΛΙΝΙ

Έντεκα συντελεστές της πολυαναμενόμενης παράστασης «Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα», βασισμένης στην εμβληματική ομώνυμη ταινία του Πιερ Πάολο Παζολίνι, που θα παρουσιαστεί μέσα από την ανατρεπτική σκηνοθετική ματιά του Άρη Μπινιάρη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, στο ΚΠΙΣΝ, (από τις 10/2), μοιράζονται στο NEWS 24/7 την εμπειρία τους την πρώτη επαφή με το ζοφερό, βίαιο σύμπαν του αριστουργήματος του σπουδαίου Ιταλού σκηνοθέτη.

Η ταινία, βασισμένη στο ημιτελές μυθιστόρημα «Οι 120 μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, σόκαρε το κοινό και τους κριτικούς την εποχή της κυκλοφορίας της (αμέσως μετά τη δολοφονία του δημιουργού της) και παραμένει απαγορευμένη σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Παζολίνι σε συνέντευξή του: «Νομίζω ότι ο καταναλωτισμός χειραγωγεί και βιάζει τα σώματα εξίσου με τον ναζισμό. Η ταινία μου αντιπροσωπεύει αυτή τη δυσοίωνη σύμπτωση μεταξύ καταναλωτισμού και ναζισμού».

Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου

Η πρώτη φορά που είδα το «Σαλό» του Παζολίνι ήταν στις τελευταίες τάξεις του λυκείου. Δεν θυμάμαι εάν είχα δανειστεί την ταινία από το video club της γειτονιάς ή την είχα βρει στο περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ που αγόραζα τότε. Πάντως κάπως βρέθηκε στα χέρια μου. Θυμάμαι πως δεν κατάφερα να τη δω ως το τέλος και σαν έφηβος είχα αναστατωθεί ερωτικά από κάποιες σκηνές της ταινίας. Τρόμαξα πολύ στον κύκλο του αίματος. Δεν είχα ξαναδεί κάτι τόσο σκληρό στη ζωή μου μέχρι τότε.

Είχα κλείσει με τα χέρια μου τα μάτια μου και κρυφοκοιτούσα με το ζόρι τις σκηνές των βασανιστηρίων. Κατάφερα να τη δω ολόκληρη, ενώ έχω προσπαθήσει ξανά κάποιες φορές στο παρελθόν, για τις ανάγκες της παράστασης. Κάθε φορά που βλέπω το ΣΑΛΟ νιώθω την ίδια ανησυχία και λύπη.

Γιώργος Ζιάκας

Την πρώτη φορά που είδα το «Σαλό» βρισκόμουν μόνος μου σπίτι. Ήταν βράδυ και είχα πάρει και φαγητό για να βλέπω και να τρώω παράλληλα – λάθος. Αν και αγαπώ τις ταινίες τρόμου με όλα τα παραφυσικά στοιχεία και τις ανεξήγητες ιστορίες, το «Σαλό» με έφερε αντιμέτωπο με το πλέον τρομαχτικό στα μάτια μου, την ανθρώπινη φύση. Η κατάχρηση εξουσίας της οποίας γινόμαστε μάρτυρες και οι φρικιαστικές εικόνες που από τη μια στιγμή στην άλλη μεταβάλλονται σε πίνακες ζωγραφικής δημιουργούν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και θαρραλέες ταινίες που έχω δει.

Απόστολος Καμιτσάκης

Ξεκίνησα να βλέπω την ταινία και, ήδη από την αρχή της, ήμουν σε μια ταραχή διότι δεν ήξερα τι θα αντικρίσω καθώς η φήμη της προηγείται και, οι απόψεις γύρω από αυτήν είναι αμφιλεγόμενες. Ερωτήσεις όπως, «τι με περιμένει;, «τι πρόκειται να δω;» γυρνούσαν διαρκώς στο κεφάλι μου. Η αλήθεια είναι ότι το πρώτο μεγάλο σοκ το έφαγα με τον κύκλο των κοπράνων. Η ταινία έγινε ακόμα πιο σκληρή στην πορεία και, κάπου πριν το τέλος, άρχισα να αναρωτιέμαι πως θα γίνει παράσταση.

Δεν ξέρω αν χωράει το μου άρεσε η δεν μου άρεσε η ταινία γιατί μάλλον δεν είναι αυτός ο σκοπός της. Καταγγέλλει τον φασισμό με τον πιο ωμό και σκληρό τρόπο, με απόλυτη ειλικρίνεια και το πετυχαίνει. Σε μια Ευρώπη που ακόμα το πολιτικό σκηνικό είναι ασταθές και σε μια χώρα που βράζει και το παρακράτος δρα ανενόχλητο. Λίγο αργότερα θα δολοφονηθεί με βάναυσο τρόπο ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι και θα απαγορευθεί η αναπαραγωγή της σε πολλές χώρες. Ένα πραγματικά αποτρόπαιο αριστούργημα.

Νάντια Κατσούρα

Είδα το «Σαλό» κάποια χρόνια πριν όταν ήμουν ακόμα στην Δραματική σχολή. Δεν μπορώ να πω ότι δεν υπήρξαν σκηνές και στιγμιότυπα όπου δεν σοκαρίστηκα ή ακόμα και αηδίασα. Παρ όλα αυτά σε μεγάλο βαθμό κατάφερα να μείνω αποστασιοποιημένη και να δω την κοινωνικοπολιτική αλληγορία της ταινίας.
Αυτό οφείλεται αφενός στο ότι ήμουν προϊδεασμένη για το τι πρόκειται να δω και αφετέρου σε μια εποχή που έχουμε τόσο άμεση προσβασιμότητα στις σκληρές εικόνες και τη βία, τί μπορεί πραγματικά σήμερα να μας σοκάρει;

Σκεφτόμουν όσο έβλεπα την ταινία πώς μπορεί να βίωσε την αντίστοιχη εμπειρία ο μπαμπάς μου, όταν το 1976 παρακολούθησε στο σινεμά Αλκυονίς το «Σαλό» λίγες μέρες πριν απαγορευτεί η ταινία και κατέβει. Σίγουρα για τότε αποτελούσε μια τομή όχι μόνο για το Σινεμά αλλά και για τα πολιτικά τεκταινόμενα της εποχής. Σήμερα όμως; Δεν έχω την απάντηση. Έχω όμως την βαθειά πίστη πως ένα τέτοιο υλικό που καταγγέλλει μ αυτόν τον τρόπο τον φασισμό, τον υπερκαταναλωτισμό και την βία που αυτά παράγουν, παραμένει διαχρονικό και καταφέρνει να ταρακουνήσει τελικά ακόμα και τα πλαδαρά αντανακλαστικά της εποχής μας.

Μάριος Κρητικόπουλος

Πανεπιστήμιο, πρωί ή μεσημέρι ήτανε στο μάθημα του κινηματογράφου, ημέρα Τρίτη ή Πέμπτη, όταν η καθηγήτρια είπε ότι σήμερα θα δούμε Παζολίνι (συνήθως ασχολούμασταν με τον Ευρωπαϊκό Κινηματογράφο και λιγότερο με τον αμερικανικό). Παρακολουθούσαμε αποσπάσματα από τις ταινίες και μετά τα σχολιάζαμε! Ανακοινώνει τον τίτλο «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα». Δεν είχα ιδέα, ούτε τι είναι το Σαλό ούτε για το τι θα έβλεπα.

Η επιλογή των αποσπασμάτων που είδαμε, δεν ήταν και οι πιο «δύσκολες» σκηνές της ταινίας. Με θυμάμαι να βλέπω με γουρλωμένα μάτια και μισάνοιχτο στόμα. Δε θυμάμαι να σχολιάζω τίποτα για το περιεχόμενο! Αυτό ήταν, δε μπήκα ποτέ στη διαδικασία να δω ολόκληρη την ταινία. Να όμως που η μοίρα μου επιφύλασσε όχι απλώς να την δω αλλά και να είμαι μέρος της θεατρικής της μεταφοράς σε ελληνική σκηνή. Την είδα ολοκληρωμένη δύο μέρες πριν την πρώτη μας πρόβα και κομμένη σε δύο μέρη. Οι χαραμάδες που έκαναν τα χέρια μου μπροστά από το πρόσωπο μου, με βοήθησαν να την παρακολουθήσω λίγο πιο εύκολα. Παρόλα αυτά είμαι ευγνώμων που συμμετέχω σε μια παραγωγή σαν κι αυτή που κάθε της στιγμή γίνεται με σεβασμό, προσοχή και λεπτομέρεια!

Λένα Μποζάκη

Ας μην μετριάσω τα λόγια μου. Η ταινία γεννά φρικτά συναισθήματα. Γι’ αυτό δημιουργήθηκε. Δεν έχει διπλή ανάγνωση, δεν έχει υπέρ και κατά, δεν έχει «εμένα μου άρεσε αυτό και διαφωνώ με το άλλο». Δεν έχω δει άλλη … τέτοια ταινία. Την είδα γιατί μιλώντας με τον Άρη για την παράσταση που ετοίμαζε μου είπε «δες την ταινία πρώτα και μετά απάντησε μου αν θες να είσαι». Στο σπίτι δεν ήμουν μόνη, παρόλα αυτά δεν έμεινε κανείς μαζί μου όταν την έβαλα. Την είδα. Δεν θυμάμαι τίποτα άλλο πιο έντονα από το «δες το σαν ηθοποιός Λένα, δες το τεχνικά…» που σκεφτόμουν κάθε φορά που σφιγγόμουν. Σάμπως ήταν εύκολο;

Αναρωτιόμουν πώς θα γίνει αυτό παράσταση και ταυτόχρονα ένιωθα μια τεράστια ηδονή στην ιδέα ότι θα συμμετέχω σε κάτι τόσο ισχυρό , τολμηρό, πέρα από την ασφάλεια μου. Σε ένα δημιούργημα που απροκάλυπτα, ωμά, αναδεικνύει την αρρώστια μιας ιδεολογίας που μόνο λίγες δεκαετίες (!) πριν εξαπλώθηκε παγκοσμίως και που είναι ακόμα ανάμεσα μας. Έρπει στα σκοτάδια και ψάχνει συμμάχους. Οφείλουμε να ανάβουμε τα φώτα. Και Δεν χωράει τίποτα «ευγενικό» ή ωραιοποιημένο όταν ανάβουν τα φώτα να φανεί η αλήθεια. Δεν την ξαναείδα μέχρι πρόσφατα που ήδη κάναμε πρόβες. Τίποτα δεν άλλαξε.

Εύη Οικονόμου

Όταν είδα για πρώτη φορά το «Σαλό» με άγγιξε, με συγκίνησε και σοκαρίστηκα. Σοκαρίστηκα κυρίως με τα όρια στα οποία μπορεί να φτάσει το μυαλό ενός φασιστικού ανθρώπου. Ένιωσα λύπη, συγκίνηση και κυρίως οργή. Αυτό ήταν και ο κυρίως λόγος που με ώθησε να συμμετέχω στο έργο του Άρη Μπινιάρη. Μια οργή μέσα μου που φώναζε ότι η αλήθεια πρέπει να βγαίνει στο φως όσο επίπονη κι αν είναι γιατί έτσι κατευνάζει πολλά συναισθήματα. Έπειτα λύτρωση.

Ειρήνη Τσέλλου

Την ταινία την είδα με αφορμή την παράσταση. Θυμάμαι να πατάω παύση κάθε τρεις και λίγο. Έπρεπε να χωνέψω αυτό που έβλεπα. Θυμάμαι να ρωτάω τον εαυτό μου: Γιατί; Γιατί αυτό; Γιατί έτσι; Γιατί αυτοί; Γιατί σ΄αυτούς; Γιατί τόσο πολύ; Γιατί; Και μετά: Γιατί ακόμα; Γιατί εδώ; Γιατί παντού; Γιατί σ’ εμάς; Γιατί στους άλλους; Απ’ τη μέση και μετά την είδα με τα μάτια κλειστά. Έκλεινα τα μάτια μου μ’ έναν τρόπο παιδικό σαν να μην θέλω να δω, αλλά με έτρωγε μια περιέργεια. Και την είδα ολόκληρη. Τελείωσε και ήμουν αποκαμωμένη, αλλά σίγουρη ότι ήθελα να γίνω μέρος αυτής της ιστορίας. Έπρεπε –σκεφτόμουν, με κάθε τρόπο να δικαιώσω την πιανίστρια που ρίχτηκε στο κενό, λίγο πριν το τέλος της ταινίας. Έπρεπε γιατί ήμουν εγώ αυτή, και είμαι εγώ, και είσαι εσύ. Εμείς είμαστε.

Γιάννης Χαρκοφτάκης

Την ταινία του Παζολίνι, «Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα», δεν είχε τύχει να την δω μέχρι που με πήρε τηλέφωνο ο Άρης Μπινιάρης και με κάλεσε σε ακρόαση για το συγκεκριμένο έργο. Το μόνο που γνώριζα για αυτήν, είναι διάφοροι τίτλοι όπως «μία από τις πιο σοκαριστικές ταινίες όλων των εποχών», «απαγορευμένη σε πολλές χώρες», «η τελευταία ταινία του Παζολίνι πριν δολοφονηθεί» κ.α. Την ξεκίνησα ένα βράδυ και ενώ είχα -ή πίστευα πως είχα- προετοιμάσει τον εαυτό μου για τις πιθανές σοκαριστικές σκηνές που θα ακολουθούσαν, υπήρχαν στιγμές που δεν άντεξε να παραμείνει το βλέμμα μου στην οθόνη.

Ωστόσο, αυτό που με τάραξε ουσιαστικά, δεν ήταν τόσο οι σκηνές αυτές -που είναι ούτως ή άλλως τρομακτικές έως και αηδιαστικές-, αλλά η ατμόσφαιρα της. Δηλαδή το γεγονός ότι ήταν σκηνοθετημένη με άψογη αισθητική ενώ συνέβαιναν απανωτά ακραία γεγονότα που κλιμακώνονταν σταδιακά μέχρι το τέλος και όλα αυτά σε ένα πλαίσιο μιας κανονικότητας. Τελείωσε και ένιωθα μουδιασμένος. Και αυτό γιατί φώτισε τόσο εύστοχα, με αλληγορικό αλλά και κυριολεκτικό τρόπο, την φύση του φασισμού.

Εβίτα Αγαΐτση

Η πρώτη απόπειρα παρακολούθησης της ομώνυμης ταινίας του Παζολίνι συνέβη στην άγουρη ηλικία των 16. Δεν ήμουν σε θέση να αντιληφθώ το βαθύτερο νόημα της και παρέμεινα σε ένα πρώτο επίπεδο ερμηνείας της, χωρίς φυσικά να μπορέσω να την ολοκληρώσω, καθώς μου δημιούργησε έντονο αποτροπιασμό και αναστάτωση. Δέκα χρόνια αργότερα, γνωρίζοντας πλέον το σκοπό του Παζολίνι, να φωτίσει τα σκοτεινά σημεία της ιστορίας αλλά και να καταδείξει το θηριώδες πρόσωπο του φασισμού και κάθε μορφής ολοκληρωτισμού, μπόρεσα να την κατανοήσω και να την παρακολουθήσω πάνω από μια φορά. Ποτέ με ευκολία και ελαφρά την καρδία, αλλά πάντα με έναν κόμπο στο στομάχι ιδιαίτερα με την σκέψη πως οτι παρουσιάζει δεν πρόκειται για μια τάση του σκηνοθέτη να σοκάρει αλλά αντιθέτως να παρουσιάσει πράγματα που όντως συνέβησαν κ δυστυχώς συμβαίνουν ακόμα σε πολλές χώρες.

Κώστας Phoenix

Η πρώτη φορά που είδα το «Σαλό», ήταν και η πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με το έργο του Παζολίνι. Έντονη, προκλητική, ακραία πρωτοποριακή για την εποχή της, είναι κατά τη γνώμη μου, οι προσδιορισμοί που μπορούν να περιγράψουν την ταινία. Δεν μπορώ να κρύψω ότι ως θεατής έφτασα σε σημείο αποστροφής και αηδίας, ένιωσα άβολα σε αρκετές σκηνές και δυσκολεύτηκα στην ωμότητα με την οποία επιλέγει ο σκηνοθέτης να σχολιάσει θέματα όπως ο φασισμός, η πολιτική διαφθορά και η σεξουαλικότητα. Αναγνωρίζω όμως την μοναδικότητα και την καλλιτεχνική της αξία και ακριβώς επειδή έχει σκηνοθετηθεί με έναν τόσο δεξιοτεχνικά θεατρικό τρόπο, αποφάσισα να συμμετέχω και να μεταβώ από θεατής στον ρόλο του ερμηνευτή , στην θεατρική απόδοσή της από τον Άρη Μπινιάρη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ.

Συντελεστές

Μετάφραση, δραματουργία, θεατρική διασκευή: Άρης Μπινιάρης, Έλενα Τριανταφυλλοπούλου
Σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης
Μουσική: Tζεφ Βάγγερ
Σκηνικό: Μικαέλα Λιακατά
Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη
Κινησιολογία: Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου
Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Σχεδιασμός ήχου: Χάρης Κρεμμύδας

Ερμηνεύουν: Κώστας Μπερικόπουλος, Ιωάννα Μαυρέα, Αγορίτσα Οικονόμου, Γιάννης Κότσιφας, Ιερώνυμος Καλετσάνος, Εβίτα Αγαΐτση, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Γιώργος Ζιάκας, Απόστολος Καμιτσάκης, Νάντια Κατσούρα, Μάριος Κρητικόπουλος, Λένα Μποζάκη, Νικόλας Ντούρος, Εύη Οικονόμου, Άιντι Ορμένι, Ειρήνη Τσέλλου, Γιάννης Χαρκοφτάκης, Κώστας Phoenix