ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΠΑ: “ΞΥΠΝΑΜΕ ΚΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ ΟΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΣΤΗΣΕΙ ΜΙΑ ΖΩΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΥΣ”

Η Ιωάννα Παππά πρωταγωνιστεί φέτος στην παράσταση Demons του Λαρς Νόρεν, ενσαρκώνοντας έναν ρόλο γεμάτο συναισθηματικές εντάσεις και ψυχολογικές αντιφάσεις.

Με την υποκριτική της δεξιότητα, η καταξιωμένη ηθοποιός αναμετριέται με ένα από τα πιο απαιτητικά έργα του σύγχρονου ευρωπαϊκού θεάτρου, όπου οι σχέσεις μετατρέπονται σε έναν σκοτεινό ψυχολογικό «χορό» γεμάτο συγκρούσεις και πάθη. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, μας μιλά για τις προκλήσεις του ρόλου της, τη σκηνική δυναμική της παράστασης και τον τρόπο που οι Δαίμονες του Νόρεν αντικατοπτρίζουν τα σύγχρονα αδιέξοδα στις ανθρώπινες σχέσεις.

Η Ιωάννα Παππά και οι σύγχρονοι Δαίμονες

Τι είναι αυτό που σε γοητεύει σε αυτούς τους δαίμονες;

Το “Demons” είναι μια “καινούργια” πρόταση σε ό, τι αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις. Είναι ένα έργο που εμπεριέχει βαθιά υπαρξιακά ζητήματα που σχετίζονται με φοβίες, τραύματα, άγχη και διαταραχές μέχρι και το αν τελικά είναι εφικτό να συνυπάρχουμε με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

Αν και το έργο γράφτηκε γύρω στο 1980, φαίνεται σαν να γράφτηκε μέσα στο 2020. Η γραφή του έχει τις ρίζες της στον Στρίντμπεργκ και ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά σύγχρονη.

Με γοητεύει πολύ η θεματολογία του έργου, ιδιαίτερα τώρα που είμαι σε μία σχέση δεκαετίας που είναι ακόμα ενεργή, μία σχέση που έχει περάσει από πάρα πολλά στάδια και έχω γίνει πια μητέρα, ενώ συναναστρέφομαι με κόσμο που είτε έχουν διαλυθεί οι σχέσεις τους, είτε δεν έχουν προχωρήσει σε κάτι πιο “σοβαρό”, είτε ζουν με τις ματαιώσεις του παρελθόντος. Για μένα το να τελειώνει κάτι, δε σημαίνει ότι είναι ότι έχει αποτύχει. Είναι πολύ σημαντικό να τελειώνεις μια σχέση σωστά από ότι να τη συντηρείς χωρίς νόημα. Δηλώνει μεγάλη ευαισθησία, μια γενναιότητα ψυχική και μια γενναιοδωρία.

Το έργο μοιάζει με το “Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ”, πρόκειται για δύο ζευγάρια που συναντιούνται και τους “κυνηγά” το φάντασμα του παιδιού στη μία εκδοχή, οι δαίμονες στη δική μας. Και ενώ φαινομενικά έχουμε να κάνουμε με ένα “τακτοποιημένο” και καθωσπρέπει ζευγάρι μίας κάποιας οικονομικής άνεσης, με δύο ανθρώπους ευφυείς, με ένα πολύ ιδιαίτερο χιούμορ, όταν  συναντιούνται με το άλλο ζευγάρι, συνειδητοποιούμε ότι τίποτα δεν είναι στη θέση του.

Αποδομούνται ουσιαστικά τα πάντα…

Αποδομούν και τους εαυτούς τους και τη σχέση και τους υπόλοιπους την ίδια στιγμή.

Αυτό θυμίζει πάρα πολύ το σήμερα, ειδικά τις εικόνες που βλέπουμε στα social media, όπου που φαίνονται όλοι πανευτυχείς και από πίσω υπάρχει μια αποδόμηση…

Νομίζω ότι έχουμε φτάσει στο σημείο να είμαστε εγκλωβισμένοι στην εικόνα. Πάντοτε έπαιζε ρόλο η εικόνα, αλλά ήταν περισσότερο θέμα αισθητικής. Δεν ήταν θέμα ζωτικής σημασίας, δεν καθόριζε το πώς λειτουργείς, πώς κινείσαι, ποια είναι η καθημερινότητά σου και δεν όριζε τη στιγμή της ευτυχίας σου. Πλέον ζούμε μια παράλληλη πραγματικότητα, η οποία δεν ακουμπά καθόλου το πραγματικό. Και τελικά τον καλύτερό μας εαυτό τον δίνουμε σε κάτι πλασματικό.

Η δική μας γενιά νομίζω ότι κάπως μπορεί να “σωθεί” σε σχέση με αυτό που συμβαίνει αυτή την εποχή. Στις νεότερες γενιές πραγματικά δεν γνωρίζω τι θα συμβεί.

Περιέγραψέ μου το ζευγάρι αυτό…

Είναι ένα ζευγάρι χωρίς παιδιά. Υπάρχει και μια παράλληλη ιστορία με τον άντρα, ο οποίος απ’ ότι φαίνεται έχει μια τάση προς τα νεότερα αγόρια και μάλιστα αυτό γίνεται με τη συμμετοχή της συντρόφου του. Είναι πολύ ιδιαίτερη η σχέση τους, εξαρτητική, με μια περίεργη, βαθιά αγάπη. Λειτουργούν συμπληρωματικά αυτοί οι δύο άνθρωποι. Δε θα μπορούσαν να χωρίσουν ποτέ, αλλά το να είναι μαζί είναι καταστροφικό.

Το άλλο ζευγάρι έχει δύο παιδιά. Είναι σε μια τελείως διαφορετική κατάσταση και φάση ζωής. Αλλά συνειδητοποιούμε ότι πάνω κάτω όλοι τα ίδια βιώνουν. Όσο και αν φαινομενικά έχεις κάνει τα πράγματα που θα ήθελες στη ζωή σου και όσο και αν έχεις επιτύχει, όσο και αν έχεις καταφέρει να κάνεις τα παιδιά ή τα λεφτά που πάντα επιθυμούσες, υπάρχουν πράγματα που θα έρθουν στην επιφάνεια, που έχεις παραβλέψει, που δεν έχεις τη δύναμη να αντιμετωπίσεις. Και έρχονται σαν δαίμονες, σαν φαντάσματα και δεν μπορείς να ξεφύγεις…

Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί οι δαίμονες;

Ίσως το ότι μεγαλώνουμε σε ένα πλαίσιο το οποίο δε βοηθάει να ζήσουμε μια όμορφη, αρμονική ζωή. Οπότε προσπαθώντας να αμυνθούμε απέναντι σε αυτό, περιχαρακωνόμαστε μέσα σε ένα πλαίσιο που νομίζουμε ότι διαμορφώνουμε σωστά, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο τα κριτήρια που έχουμε εμπιστευτεί για να χτίσουμε αυτό το πλαίσιο, είναι αυτά που θα έπρεπε να μας καθοδηγήσουν.

Έτσι, ξυπνάμε μια μέρα και ανακαλύπτουμε ότι έχουμε στήσει μια ζωή που δεν μας κάνει ευτυχισμένους. Και τότε προσπαθούμε να καταλάβουμε γιατί έχει προκύψει όλο αυτό. Ήταν τα παιδικά τραύματα; Ήταν μια αδυναμία χαρακτήρα λόγω του ότι υποστήκαμε κάποιες ματαιώσεις και κάποια στιγμή παραδώσαμε τα όπλα; Μήπως δεν ψάχνουμε για την πραγματική αλήθεια και τελικά στήνουμε μια ζωή ανάλογη με των υπολοίπων, χωρίς να ακούμε αυτή την εσωτερική βαθιά φωνή που συνήθως πια κοιμάται στην εποχή μας;

Οι οριακές στιγμές της ζωής μας

Μήπως οι ισχυρότεροι δαίμονες είναι ότι κυνηγάμε τα επίπλαστα θέλω μας και όχι τα πραγματικά;

Νομίζω ότι χρειάζεται δύναμη και τόλμη για να μπορέσεις να κυνηγήσεις αυτό που πραγματικά θέλεις. Και δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι πια. Δηλαδή ένας άνθρωπος που πρέπει να πληρώνει συγκεκριμένα λεφτά κάθε μήνα για την ασφάλιση, τη διαβίωση και το ενοίκιο του, αυτό και μόνο είναι τόσο ακριβό που σε αποτρέπει από το να έχεις την ευκαιρία να κάνεις μια ζωή που απαιτεί λιγότερες ώρες εργασίας. Οπότε σίγουρα δεν ξεκινάς από μια αφετηρία που είσαι ελεύθερος να αφουγκραστείς τι πραγματικά θα σε έκανε ευτυχισμένο.

Αν κάποιος έχει καταφέρει να νιώθει χαρούμενος μέσα στο πλαίσιό του και να μην καταπιέζεται είτε από τον σύντροφό σύντροφο του, είτε από τους φίλους του, είτε από την οικογένειά του, είτε στο επαγγελματικό του περιβάλλον, είναι σε πολύ καλό δρόμο.

Νομίζω πως αρχίζουμε να βλέπουμε με ανοιχτά μάτια γύρω μας, όταν κάτι οριακό συμβεί στη ζωή μας. Αυτό πάντοτε λειτουργεί αφυπνιστικά και σου δίνει μια ευκαιρία για αλλαγή. Γιατί πόσες οριακές στιγμές μπορεί να έχουμε στη ζωή μας;

Αυτές τις στιγμές είναι που σταματάς να ετεροκαθορίζεσαι, είτε από το σύντροφό σου, είτε από την κοινωνία…

Γιατί ο πόνος μάς κάνει να ερχόμαστε σε βαθιά επαφή με τον εαυτό μας. Οπότε, για μένα είναι πραγματικά σημαντικό να αντιληφθούμε τη δύναμη της στιγμής που μας έχει συμβεί κάτι πραγματικά κακό.

Ο ήρωες του έργου βίωσαν μια σε μια οριακή στιγμή;

Ίσως δεν είναι τυχαίο το ότι ο συγγραφέας μας βάζει να δούμε αυτό το ζευγάρι τη συγκεκριμένη νύχτα, όπου μόλις έχει πεθάνει η μητέρα του Φρανκ.

Υπάρχει μια κηδεία λοιπόν…

Ναι, υπάρχει μία κηδεία. Ο Φρανκ έρχεται στο σπίτι με ένα δοχείο με τις στάχτες της μητέρας του. Και έτσι ξεκινούν όλα. Περιμένουν να έρθει ο αδερφός του, αλλά εκείνος μάλλον χρησιμοποιεί ως δικαιολογία το ότι θέλει να δει έναν κρίσιμο ποδοσφαιρικό αγώνα. Οπότε τους ακυρώνει την επίσκεψη. Και ακριβώς για να μην μείνουν μόνοι τους, καλούν το ζευγάρι από κάτω που έχουν απλώς τυπικές επαφές.
Ίσως λοιπόν, ακριβώς επειδή πρόκειται για μία οριακή στιγμή, νιώθουμε πως από κάτω κάτι σιγοβράζει μέχρι το τέλος της νύχτας. Υπάρχει το πένθος με έναν τρόπο πολύ έμμεσο.

Για σένα υπήρξε μία οριακή στιγμή;

Τώρα από μία ηθοποιό, τι περιμένεις να σου πει; Ότι η πραγματικότητά της είναι φανταστική; Ένας καλλιτέχνης εν γένει έχει μια τάση να μη ζει αυτό που ζει. Υπάρχει μια τάση φυγής, αυτός είναι ο βασικός λόγος που θέλουμε να κάνουμε αυτά τα επαγγέλματα. Δεν μας αρέσει κάτι σε αυτό που ζούμε και προσπαθούμε να το ζήσουμε αλλιώς. Και αυτό το αλλιώς μας το προσφέρει η τέχνη μας.