ΥΠΗΡΞΑΜΕ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΣΤΗ “ΜΑΖΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ” ΤΩΝ MASSIVE ATTACK ΣΤΟ RELEASE

Επιτέλους το βράδυ της Τετάρτης έφτασε η συναυλιακή στιγμή του φετινού καλοκαιριού, η στιγμή που περιμέναμε από την πρώτη μέρα των ανακοινώσεων του Release, κάτι μήνες πριν. Οι Massive Attack επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά από 14 χρόνια με ένα σόου που όμοιό του δεν έχουμε ξαναδεί.

Ένα οπτικοακουστικό υπερθέαμα στα όρια του ντοκιμαντέρ, με όλες τις επιτυχίες τους back-to-back. Μία βραδιά που είχε άπειρο προβληματισμό και χιλιάδες καρφωμένα μάτια στις οθόνες. 

Το σπουδαίο συγκρότημα από το Μπρίστολ μάς άφησε με το στόμα ανοιχτό, σχολιάζοντας τη μαζική κουλτούρα, τον καπιταλισμό, την παγκοσμιοποίηση, τα συστήματα χειραγώγησης και τους… νευρώνες στον εγκέφαλό μας, με μουσικό “χαλί” τις μεγαλύτερες επιτυχίες μιας μπάντας που έχει γράψει ιστορία. Η βασική ερώτηση πίσω από όλα… Ποιος είμαι; Ξέρω ποιος είμαι; Και ποιος αποφασίζει για μένα; 

 

Όλη η συναυλία ήταν ένα αντιπολεμικό μανιφέστο, με απανωτές εικόνες πριν-και μετά. Πριν τον πόλεμο και μετά τον πόλεμο. Αλλά και ένα σχόλιο για το τι μπορεί να συμβαίνει, όταν εσύ βρίσκεσαι στην ασφάλεια του σπιτιού σου. Κάπου αλλού υπάρχουν βόμβες και ερείπια.

Κι αν οι Massive Attack ξεκίνησαν με φόντο την “καταιγίδα της Ερήμου” και κάποιος θα ευχόταν να έχουμε βάλει μυαλό… σήμερα η εμφάνισή τους στη σκηνή συμπίπτει με δύο πολέμους στη “γειτονιά” μας και ασύλληπτα νούμερα νεκρών παιδιών στη Γάζα. Οι Massive Attack δεν έδωσαν απαντήσεις μέσα από τα βίντεό τους. Έθεσαν τις ερωτήσεις. Και ήταν δύσκολες οι ερωτήσεις για να διασκεδάσουμε απλά και ανέμελα. 

Release Athens – Η αρχή με τους Mount Kimbie και τους έξοχους Beak> 

Οι Mount Kimbie ξεκίνησαν δυναμικά ανοίγοντας στην συναυλιακή μέρα της Τετάρτης 17/7, αν και όπως παραδέχτηκαν ο ήλιος ήταν δυνατός και η ζέστη επίσης.

Ακολούθησαν οι Beak> το γκρουπ του Geoff Barrow (Portishead) που έρχεται έχοντας στις αποσκευές του έναν από τους κορυφαίους δίσκους του πρώτου μισού της χρονιάς. Τα “RSI”, “Allé Sauvage” και το “Wulfstan II” θα γίνουν τα επόμενα αγαπημένα μας, και εμείς το επόμενο αγαπημένο κοινό των Beak> που είδαν την Πλατεία Νερού γεμάτη και ενθουσιάστηκαν. Ένα “Free Palestine” ξεσήκωσε το κοινό, που άρχισε να διπλασιάζεται αργά και σταθερά για την έναρξη των Massive Attack. Αν υπάρχει μία συναυλία φέτος που έπρεπε να … δεις από την αρχή, ήταν οι Massive. 

* Σημείωση: Κάτι πολύ ωραίο και αναπάντεχο που απολαμβάνουμε στο Release είναι τα συγκεντρωτικά βίντεο με ενσταντανέ από τις προηγούμενες συναυλιακές ημέρες του Φεστιβάλ. Εκεί βλέπουμε … πόσο ωραία περάσαμε και τον κόσμο να δημιουργεί αναμνήσεις. Πρόσωπα χαρούμενα, φιλίες που δυναμώνουν ή και νέες που δημιουργούνται μέσα στον κόσμο. Πραγματικά μας φτιάχνουν τη διάθεση πριν από κάθε act. 

Με τα μάτια καρφωμένα στα βίντεο των Massive Attack…
Πώς διαμορφώνεται το νόημα; Τι σημαίνουν οι λέξεις; 

Τα φώτα χαμηλώνουν λίγο μετά τις 10.  Από τις πρώτες εικόνες καταλαβαίνεις ότι δεν πρόκειται για ένα live που θα χαλαρώσεις θα πιεις τη μπίρα σου και η ζωή είναι ωραία, έτσι απλά. Οι Massive ξεκινούν θέτοντας τις αρχικές υπαρξιακές ερωτήσεις, μέσα από το στόμα μιας νεαρής κοπέλας. Πώς νιώθω, ποιος είμαι, ξέρω ποιος είμαι; Νιώθει σίγουρη ότι ξέρει, κάτι που οι Massive έρχονται να ανατρέψουν με την αφήγησή τους σε όλη την υπόλοιπη συναυλία.

Μια συναυλία γεμάτη από βίντεο και εικόνες από διαφημίσεις, ειδήσεις, ταινίες, τέχνη, τηλεοπτικά σόου, αλλά και σκληρές πραγματικότητες που αφορούν τον πόλεμο και τα όσα δημιουργεί. Συχνά μοιάζει η μουσική να συνοδεύει τα βίντεο και όχι τα βίντεο τη μουσική.

Όλα τα βίντεο και οι ψηφιακές προβολές έχουν υποτιτλιστεί στα ελληνικά, ώστε το κοινό να καταλαβαίνει απόλυτά όσα λέγονται… Ξεκινάμε με το πείραμα της Neuralink του Ίλον Μασκ με απώτερο στόχο να συνδέσει τους υπολογιστές απευθείας στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Στο βίντεο βλέπουμε έναν μακάκο ρέζους να παίζει το κλασικό βιντεοπαιχνίδι Pong ελέγχοντας τον υπολογιστή με τη δύναμη της σκέψης. Ακούγεται το “In My Mind” διότι θα ασχοληθούμε με τα παιχνίδια του μυαλού. 

Στις οθόνες σχηματίζονται λέξεις και υπαρξιακές ερωτήσεις. Είναι η σκέψη γέφυρα ή φράγμα; Μπορώ να νιώσω; Μπορώ να πιστέψω; Το να ψάχνεις το νόημα είναι το νόημα; Μπορώ να ανήκω; Οι Massive ξεκινούν με τις λέξεις. Γιατί οι λέξεις μπορούν να επηρεάσουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά μέσω των νευρωνικών συνδέσεων που δημιουργούν. Οι λέξεις μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε ή αισθανόμαστε. Η γλώσσα επηρεάζει τη σκέψη και την αντίληψή μας για τον κόσμο. Οι λέξεις προγραμματίζουν το πώς αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα. Έχουν δύναμη να διαμορφώνουν την κοινωνική αντίληψη και να επιδρούν στις απόψεις και τις πεποιθήσεις μας. Κουβαλούν πολιτισμικές αξίες και παραδόσεις. 

Με ένα “Efxaristo” ο 59χρονος Robert Del Naja προλόγισε τον Τζαμαϊκανό τραγουδοποιό και τραγουδιστή της roots reggae, Horace Andy (και επί χρόνια “συνεργάτη” της μπάντας) που θεωρείται ως ένας από τους πιο σεβαστούς και επιδραστικούς τραγουδιστές στην Τζαμάικα. Το “Girl I Love You” ακούγεται και βλέπουμε μια οθόνη αλα Matrix, που δινει ένα χαστούκι στα εγκεφαλικά μας κύτταρα.

Κεφαλάκια-πορτρέτα από ανθρώπους του κοινού εμφανίζονται στην οθόνη και από κάτω ένας επιθετικός προσδιορισμός. Ο εγωιστής, ο αλαζόνας, ο κουρασμένος, η χαρούμενη, ο ντροπαλός, ο σκεπτικός. Ταμπέλες που κάποιος τις βάζει. Ποιος; Και ποια είναι η αλήθεια; Αυτή που κάποιος θέτει;

Κάπου στον κόσμο οι άνθρωποι ζουν την καθημερινότητα και αλλού… η μαζική καταστροφή

Ο Naja προλογίζει την Elizabeth Fraser, άλλη μία μυθική μορφή της μουσικής σκηνής. H Σκοτσέζα τραγουδίστρια των Cocteau Twins είναι επί χρόνια φίλη και συνεργάτιδα των Massive Attack – είπε το “Black Milk”, αλλά το μυαλό μας δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί παρά μόνο στις εικόνες του βίντεο. Ουκρανία 22/2/2022, εργοστάσιο παραγωγής βομβών στην Οκλαχόμα, όπου η μέρα κυλάει βαρετά στη γραμμή παραγωγής, πισίνες όπου ο κόσμος περνάει χλιδάτα, και μετά καταστροφή, πόλεμος και εικόνες από ερείπια. Κάπου στον κόσμο οι άνθρωποι ζουν την καθημερινότητα και αλλού… η μαζική καταστροφή. Τι τα διαχωρίζει αυτά τα δύο; 

Καταιγιστικές οι εικόνες των βίντεο όπου πλάνα από κινηματογραφικές ταινίες όπως ο Λώρενς της Αραβίας μπλέκονται με εικόνες του Νετανιάχου, του Πούτιν, του Μπιν Λάντεν και στο τέλος τι μένει; Τα ερείπια της Γάζας. Εκεί που άλλοτε ήταν εύρωστες γειτονιές, τώρα βλέπουμε βομβαρδισμένα τοπία και στρατιώτες. Ο αλγόριθμος παράγει αριθμούς, ενώ ο Horace Andy τραγουδά το “Hymn Of The Big Wheel”.

Οι Young Fathers αναλαμβάνουν το βαρύ πυροβολικό με τα “Gone”, “Minipoppa” και το φανταστικό “Voodoo In My Blood” που η Πλατεία το περίμενε με θέρμη.  Ένας ηλεκτρονικός πίνακας ανακοινώσεων για πτήσεις σε πόλεις του κόσμου εμφανίζεται στην οθόνη. Όλες οι πτήσεις που πήραμε, που χάσαμε, που ακυρώθηκαν σαν τα σχέδιά μας ή την άλλη εκδοχή του εαυτού μας που δεν ζήσαμε. Ένας χάρτης της γης μέσα από προορισμούς. Πύλες ανοίγουν, κλείνουν, ακυρώνονται. Η λέξη “σύνορα” και το στομάχι σφίγγεται. Τελικά ο πίνακας γεμίζει με τις κόκκινες λέξεις “σύνορα” και “κλειστά”. Και όποιος κατάλαβε κατάλαβε. 

Η Fraser επανέρχεται με το ψυχοβγαλτικό “Song to the Siren” του Tim Buckley και “οι σειρήνες του πολέμου άνοιξαν τις πόρτες στους εμπόρους του θανάτου”. Άλλο ένα βίντεο με εικόνες πολιτικών να χειροκροτούνται μεταξύ τους, σχολίων για τον καπιταλισμό και τα συστήματα που μας χειραγωγούν και εικόνων καταστροφής ενώ στην τηλεόραση παίζουν τηλεπαιχνίδια και μία κυρία στο κομμωτήριο στην Αμερική διαβάζει περιοδικό με την Όπρα στο εξώφυλλο. 

Οι τίτλοι των ειδήσεων και οι θεωρίες συνωμοσίας… των Massive Attack

Στο “Inertia Creeps” η αδράνεια έρχεται από τις clickbait ειδήσεις και τους τίτλους που έχουν σχεδιαστεί να μας μουδιάζουν και να μας αποπροσανατολίζουν. Τέτοιοι τίτλοι περνούν στην οθόνη, και αφορούν από τον Πρίγκιπα Κάρολο μέχρι την υπο-γονιμότητα της Τζένιφερ Άνιστον. Ο πλανήτης των ειδήσεων κατακερματισμένος, όπως ο σύγχρονος ψυχισμός μας. Οι τίτλοι καθορίζουν την αισθητική μιας κοινωνίας; 

Στο “ROckwrok” βλέπουμε και ξαναθυμόμαστε όλες τις θεωρίες συνωμοσίας που έχουμε ακούσει ή και πιστέψει. Από τα εμβόλια μέχρι τον κατασκευασμένο κορονοϊό στα εργαστήρια της Γιουχάν. Τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Τελικά: “Οι θεωρίες συνομωσίας είναι μια συνωμοσία για να σε κάνουν αδύναμο. Η καψυποψία είναι άλλος ένας τρόπος ελέγχου”.

Ο “αλγόριθμος” της οθόνης συνεχίζει να παράγει ερωτήσεις. Ακολουθούν τα “Safe From Harm” και “Unfinished Sympathy” με την απίστευτη φωνή της Deborah Miller. Στην οθόνη αριθμοί σοκ. Για τους πρόσφυγες, για τους μετατοπισμένους Παλαιστίνιους, για τους νεκρούς στην Παλαιστίνη …για τα κατεστραμμένα δέντρα, για τις οικονομικές απώλειες των πολέμων. Τα νούμερα ζαλίζουν, πού να συγκεντρωθείς στη μουσική. 

Στο “Karmacoma” άλλο ένα βίντεο που σε κάνει να σκεφτείς όταν κάποιος κοιμάται όμορφα και χαλαρά σπίτι του κάποιος άλλος είναι στα χαλάσματα, και η απόσταση δεν είναι δα και τόσο μεγάλη. Κάποιος Elvis impersonator χορεύει στο Λας Βέγκας, ενώ σε κάποιο εργοστάσιο συνεχίζουν να παράγουν βόμβες. 

Στο “Teardrop” με τη Fraser το βίντεο δείχνει γυμναστικές με κορμάκια για αδυνάτισμα, ενώ ταυτόχρονα ημίγυμνοι κρατούμενοι υπόκεινται σε … άλλου είδους καθόλου ευχάριστες “γυμναστικές”. Αστυνομική βία και από πάνω το “BBC Verify”. 

Η ολοκλήρωση έρχεται καταιγιστική, γιατί πλέον ο πολιτισμός της εικόνας έχει φτάσει στον κολοφώνα του. Απανωτά καρέ, σε σημείο που δεν καταλαβαίνεις ακριβώς τι βλέπεις. 

Ξεκινώντας από το Bristol της Αγγλίας, το 1988, έχοντας τις ρίζες τους στην κολεκτίβα The Wild Bunch, οι Massive Attack παραμένουν μόνιμα μπροστά από την εποχή τους. Αμφισβητώντας κάθε γνωστή pop φόρμα και κλισέ, γέννησαν το trip hop, έναν δικό τους ήχο που δεν μπορούσε να μπει σε καμία κατηγορία.

Έτσι και αυτό το live σόου δεν μπορεί να μπει σε καμία κατηγορία. Θα μπορούσε να είναι μια μουσική παράσταση που θα βλέπαμε καθιστοί. Ένα μουσικό ντοκιμαντέρ ή ένα επεισόδιο από ένα αφιέρωμα για τους Massive Attack. Στο φινάλε όλες οι εικόνες γίνονται τόσο γρήγορες που σίγουρα δεν μπορείς να τις παρακολουθήσεις με το συνειδητό σου. Καπιταλισμός, παγκοσμιοποίηση, Πολύ Σκληρός Για να Πεθάνει, πόλεμος, πολιτικά πρόσωπα που χαριεντίζονται και κάπου στην Ιαπωνία κάνουν τάι τσι. Πόνος και χαρά μαζί. Ένας ανθρώπινος εγκέφαλος σχηματίζεται στην οθόνη. Θα μπορούσε να είναι ένα πλάσμα “άλλο” που μόλις γεννιέται και διαμορφώνεται; Πρόσεξε τι σκέφτεσαι. 

“Θα είχες βρει τον παράδεισο μέσα στο κεφάλι σου, αλλά υπήρχε πάντα άγχος και αμφιβολία, κι όσο πιο βαθιά πήγαινες τόσο λιγότερα έβρισκες…κι αν δεν υπήρχε τίποτα εκεί; Κι αν αυτό που ακούτε και σκέφτεστε προέρχεται από κάπου αλλού;”. Και τα φώτα σβήνουν με τον λιτό εγκέφαλό μας έτοιμο να εκραγεί.

*Το Release Athens 2024 συνεχίζεται την Πέμπτη 18 Ιουλίου, με το πολυαναμενόμενο show των Duran Duran.