ΙΖΑΜΠΕΛ ΙΠΕΡ ΣΤΟ NEWS 24/7: “Η ΛΕΞΗ ‘ΠΡΟΚΛΗΣΗ’ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΜΟΥ”

Είναι κάπως σουρεάλ να μιλάς με την Ιζαμπέλ Ιπέρ, κι όχι μόνο επειδή είναι μια από τις μεγαλύτερες ερμηνεύτριες στην ιστορία του σινεμά.

Δεν πλατειάζει στο ελάχιστο καθώς μιλά. Δεν συζητά ιδιαίτερα –έως καθόλου– για το process της. Όταν μιλάμε για συγκεκριμένες ταινίες η διάθεσή της εμφανώς ανεβαίνει, είτε μιλάμε για ένα νέο της φιλμ (το ωραιότατο Ασυνήθιστες Φίλες, για το οποίο βρέθηκε καλεσμένη του φεστιβάλ γαλλόφωνου κινηματογράφου), είτε για ένα παλιό όπως το Heaven’s Gate του Μάικλ Τσιμίνο.

Όταν η κουβέντα πάει σε σκηνοθέτες που θαυμάζει, το πρόσωπό της λάμπει – μιλάει για τον Χονγκ Σανγκ-σου σα να ήταν αυτό που έψαχνε όλη της τη ζωή. Αλλά σε ό,τι ξεφεύγει από την οθόνη (ή τη σκηνή του θεάτρου, φυσικά), έχει απόλυτο έλεγχο των όσων –δεν– λέει.

Δεν συζητά υποθετικά, δεν θεωρητικοποιεί καταστάσεις, δεν αναλώνεται στα όσα έκανε ή δεν έκανε. Για την ακρίβεια, μοιάζει σα να μην βιώνει ακριβώς η ίδια το αποτύπωμα του έργου της, όσο να το αφήνει στην ευχέρεια του θεατή. «Δεν είμαι σίγουρη ότι μπορώ να το βιώσω πραγματικά η ίδια, όσο ο θεατής», ομολογεί όταν μιλάμε για την απρόσμενη παγκοσμιότητα του έργου της.

Ενός έργου που την έφερε πριν λίγες μέρες στην Ελλάδα, καλεσμένη του φεστιβάλ γαλλόφωνου κινηματογράφου για την ερμηνεία της στη γαλλική ταινία Ασυνήθιστες Φίλες, ενώ έπαιζε τη Βερενίκη στην θεατρική παράσταση του ιταλού Ρομέο Καστελούτσι, κι ενώ λίγο νωρίτερα είχε κυκλοφορήσει και άλλη μία ταινία της – γυρισμένη στην Κορέα.

Στις Ασυνήθιστες Φίλες (στις αίθουσες 10 Απριλίου από την Weirdwave) η Ιπέρ παίζει την Άλμα, μια πλούσια αλλά εκκεντρική γυναίκα της οποίας ο σύζυγος βρίσκεται στη φυλακή. Κατά την επίσκεψή της εκεί, θα γνωρίσει τη Μίνα, μια αραβικής καταγωγής, φτωχότερη γυναίκα με δύο παιδιά, της οποίας ο σύζυγος επίσης εκτίει ποινή φυλάκισης. Κάτι στη Μίνα θα συναρπάσει την Άλμα, κι έτσι θα αποφασίσει αστραπιαία να της προσφέρει δουλειά – αλλά και φιλία. Μια φιλία που θα δοκιμαστεί σύντομα.

Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα δυναμική, παιγμένη από μια Ιπέρ που όπως συμβαίνει πάντα τους ρόλους της, μοιάζει εμφανισιακά πάντα ίδια αλλά η ενέργειά της μπορεί να διαφέρει παντελώς – όπως συμβαίνει στα τρία έργα που αναφέραμε παραπάνω, που έχει τώρα στην επικαιρότητα. Κι όπως φυσικά συμβαίνει διαχρονικά στο σύνολο του έργου της.

Από τις εμβληματικές συνεργασίες με τον Μίκαελ Χάνεκε μέχρι την οσκαρική της υποψηφιότητα για το παράτολμο Elle του Πολ Βερχόφεν, κι από τις συνεργασίες της με ανερχόμενα ονόματα του γαλλικού σινεμά μέχρι τη δουλειά της στο θέατρο που την ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, μοιάζει πολύ απλά, ακούραστη. Ακούραστη, ναι, αλλά αν την έχετε δει έστω μία φορά να υπνοβατεί σε ρόλο, τότε πείτε μας ποιος είναι για να ψάξουμε να τον βρούμε.

Υπάρχει, πολύ απλά, μια τεράστια βαρύτητα στην Ιζαμπέλ Ιπέρ. Νιώθεις πως είναι κάτι το υπερβατικό, με τον ίδιο τρόπο που στην οθόνη ή στη σκηνή σε καθηλώνει είτε παίζει τραγωδία στο θέατρο είτε κάποια μοντέρνα κοινωνική δραμεντί στο σινεμά. Αυτό που κάνει η Ιπέρ δεν μπαίνει σε λόγια – ούτε ακόμα κι από την ίδια.

Αλλά είναι συναρπαστικό να βλέπεις ποια πράγματα σε αυτό που κάνει την ενθουσιάζουν – και ποια την αφήνουν πλήρως ασυγκίνητη.

«ΕΠΙΛΕΓΩ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ. ΕΝΑΣ ΡΟΛΟΣ ΑΠΟ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΤΙΠΟΤΑ.»

Υπάρχει μια φανταστική σκηνή στις Ασυνήθιστες Φίλες που η Μίνα λέει κάτι στον χαρακτήρα σας κι εσείς δεν το πιστεύετε. Βλέπουμε στο πρόσωπό σας μια στιγμιαία συνειδητοποίηση, το πώς θα αλλάξουν όλα.

[χαμογελά έντονα]

Λοιπόν, είναι σαν όλος ο κόσμος της να κατέρρεε εκείνη τη στιγμή, τα πάντα θα ξεκινήσουν από την αρχή για εκείνη. Ίσως όχι αυτή τη στιγμή συγκεκριμένα, αλλά αργότερα στην ταινία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι το τέλος είναι πραγματικά εκπληκτικό από την άποψη της αφήγησης.

Τι νομίζετε ότι είδε η Άλμα στη Μίνα;

Δεν βλέπει τίποτα άλλο από αυτό που βλέπει ο θεατής. Μόνο την ευκαιρία να έχει μια φίλη. Τίποτα δεν ήταν πραγματικά αναμενόμενο, και δεν υπήρχε καμία προμελέτη, απλά της είπε «έλα στο αυτοκίνητό μου». Παρόλο που την είχε δει μόλις πέντε λεπτά πριν να προσποιείται ότι είναι πολύ νευρική για να μπορέσει να κλείσει ραντεβού να δει τον σύζυγό της. Μάλλον έτσι της κίνησε την περιέργεια και την έλκει την Άλμα αυτό, επειδή μπορεί να καταλάβει εξαρχής ότι είναι μια επινόηση.

Ξέρετε τι σκέφτεται λοιπόν για τη Μίνα: Α, είναι ωραία και αστεία και ενδιαφέρουσα και ιντριγκαδόρικη. Και, όπως συμβαίνει στη ζωή, ξαφνικά σε τραβά κάποιο άτομο. Είναι πολύ μόνη και είναι μια ωραία ευκαιρία για αυτήν να έχει μια ωραία παρουσία στη ζωή της.

Και τι είδατε εσείς στην Άλμα;

Έχει πολλά και δεν έχει τίποτα. Ταυτόχρονα, νομίζω ότι ως θεατής δεν συνδέεσαι άμεσα με την Άλμα. Όπως συχνά συμβαίνει στις ταινίες, ταυτίζεσαι μαζί της όταν βλέπεις τι υπάρχει γύρω της. Και σε αυτή την περίπτωση, το σπίτι της, οι πίνακές της, όλα τα σημάδια ότι είναι πολύ πλούσια, ότι είναι πολύ κοσμική κυρία. Και έτσι την καταλαβαίνεις χωρίς να χρειάζεσαι πραγματικές εξηγήσεις. Ζει σε έναν συγκεκριμένο κόσμο. Και φυσικά, έχει αυτή την συνθήκη με τον σύζυγό της που είναι στη φυλακή. Οπότε δεν χρειάζεται να πεις πολλά περισσότερα. Είναι αρκετό για να καταλάβεις και να σε ιντριγκάρει ή να σε συγκινήσει κάποιος.

Η Πατρίσια [Μαζουϊ, η σκηνοθέτης της ταινίας] από την αρχή δεν ήθελε ποτέ αυτός ο χαρακτήρας, αυτή η γυναίκα, να είναι θλιμμένη ή μελαγχολική. Δεν ήθελε να είναι αναμενόμενα συντονισμένη με την κατάσταση στην οποία την βλέπεις. Έτσι, ήταν πιο ενδιαφέρον να την κοιτάς αντίστροφα και να τη βλέπεις αρκετά ηλιόλουστη, ανάλαφρη και χαρούμενη. Δεν είμαι τόσο σίγουρη, αλλά αυτό της δίνει περισσότερη πολυπλοκότητα.

Πολλές φορές οι ρόλοι σας έχουν αυτές τις ηθικές και ψυχολογικές προεκτάσεις που προφανώς σας αρέσει να εξερευνάτε. Καθώς περνάει ο καιρός και ο κόσμος γύρω μας αλλάζει, έχει αλλάξει ο τρόπος που προσεγγίζετε ή που επιλέγετε τους ρόλους;

Όχι.

Όχι, όχι, όχι, όχι πραγματικά. Δεν επιλέγω πλέον ρόλους. Επιλέγω περισσότερο σκηνοθέτες, σαν ένας σκηνοθέτης να είναι ένας ρόλος από μόνος του. Στην πραγματικότητα, ένας ρόλος δεν σημαίνει τίποτα. Σημαίνει κάτι μόνο όταν σχετίζεται με έναν σκηνοθέτη, με ένα συγκεκριμένο όραμα. Αυτό είναι που με ενδιαφέρει περισσότερο, στην πραγματικότητα.

Οπότε δεν είναι ποτέ για εσάς λόγος το «τι προσπαθεί να πει αυτό το πράγμα».

Όχι.

Είναι το όραμα πίσω από αυτό.

Ναι, ακριβώς.

«ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ Η ΒΕΡΕΝΙΚΗ ΗΤΑΝ ΚΑΤΙ ΠΙΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΑΤΗ, ΠΑΡΑ ΓΙΑ ΜΕΝΑ»

Είδα πρόσφατα την Ταξιδιώτισσα και έχω στο μυαλό μου τη σκηνή όπου η Ίρις μιλάει για τη σημασία του να εκφράζεις τα συναισθήματα και τα πράγματα που αγαπάς σε ξένες γλώσσες.

[χαμογελάει]

Το είχα αυτό στο μυαλό μου επειδή ήρθατε εδώ, ερμηνεύσατε θέατρο στην Ελλάδα, έχετε μια κορεατική ταινία στις αίθουσες και φυσικά μια γαλλική, το Ασυνήθιστες Φίλες, να κυκλοφορεί τώρα. Τι κερδίζετε από αυτή την οικουμενικότητα των έργων σας;

[ξεφυσά έκπληκτη]

Δεν το έχω συνειδητοποιήσει τόσο πολύ. Ξέρω ότι όλα αυτά τα διαφορετικά θεατρικά έργα και ταινίες πηγαίνουν σε πολλά μέρη, κι είναι ένα ωραίο συναίσθημα. Δεν είμαι σίγουρη ότι μπορώ να το βιώσω πραγματικά η ίδια, όσο ο θεατής. Αλλά είναι ωραίο να το γνωρίζω αυτό. Ναι, αυτή είναι η ζωή –και ίσως ο ίδιος σκοπός– της κινηματογραφικής δημιουργίας αλλά και του θεάτρου. Το να φτάνεις σε διαφορετικά ακροατήρια και χώρες. Είναι ένας τρόπος σύνδεσης. Είναι πραγματικά ωραίο.

Είναι στο πίσω μέρος του μυαλού σας όταν επιλέγετε κάποια τόσο διαφορετικά έργα;

Όχι. Στο πίσω μέρος του μυαλού μου είναι το να κάνω πράγματα με όσο το δυνατόν περισσότερους διαφορετικούς ανθρώπους, γιατί νομίζω ότι αυτό είναι το ζητούμενο. Ας πάρουμε το παράδειγμα του Χονγκ Σανγκ-σου, ο οποίος είναι ένας σπουδαίος σκηνοθέτης, και αυτή είναι η τρίτη μου εμπειρία μαζί του. Ξέρω ότι υπάρχω με έναν συγκεκριμένο τρόπο μόνο όταν παίζω στο Χονγκ Σανγκ-σου, και το νιώθω και το καταλαβαίνω όταν βλέπω τις ταινίες αυτές.

Έχω έναν ιδιαίτερο τρόπο να υπάρχω όταν γυρίζω μια ταινία σε πολύ μακρινά μέρη, όπως στην Κορέα. Αλλά ακόμα και σε αυτή που έκανα στον Καναδά μαζί του, που ήταν Η Κάμερα της Κλερ. Οπότε αυτό είναι το ενδιαφέρον, γιατί ξαφνικά νιώθεις ότι είσαι εντελώς διαφορετικό άτομο με ορισμένους ανθρώπους.

Και όταν πρόκειται για μια παραγωγή όπως η Βερενίκη του Ρομέο Καστελούτσι, ποια ήταν η πρόκληση εκεί για εσάς;

Λοιπόν, νομίζω ότι τίποτα δεν ήταν πραγματικά πρόκληση. Νομίζω ότι ίσως είναι πιο δύσκολο για τον θεατή παρά για μένα. Είμαι σίγουρη. Είναι ένας πραγματικά σπουδαίος σκηνοθέτης. Νομίζω ότι είναι πέρα από απλός σκηνοθέτης, γιατί μπορείς να δεις ότι έχει ένα πολύ δυνατό όραμα, με όλα όσα συμβαίνουν στη σκηνή. Και με ενδιέφερε απλώς η προοπτική να μοιραστώ μια εμπειρία με τον Ρομέο Καστελούτσι, ο οποίος είναι πολύ ξεχωριστός.

Γενικότερα, αισθάνεστε ποτέ ότι αντιμετωπίζετε κάποια πρόκληση;

Όχι, δεν σκέφτομαι πραγματικά με τέτοιους όρους. Είναι περισσότερο θέμα του να κάνω πολύ δυνατές και διαφορετικές εμπειρίες. Δε με ενδιαφέρει η πρόκληση. Δεν είναι πραγματικά μια λέξη που ανήκει στο λεξιλόγιό μου, γιατί δεν υπάρχει τίποτα που να με προκαλεί. Είναι απλά ένα… εμ…

Άλλη μια δουλειά;

Ναι, ακριβώς.

Νιώθετε ποτέ έκπληξη από κάτι;

Ναι, αλλά δεν με νοιάζει αν εκπλήσσομαι. Δεν με ενοχλεί δηλαδή. Φυσικά, πρέπει να εκπλήσσεσαι συνέχεια στη ζωή, αλλά όχι με την έννοια πως είναι κάτι που μειώνει τις δυνατότητές σου ή τις ικανότητές σου να κάνεις πράγματα. Αντιθέτως, είναι περισσότερο σαν καύσιμο. Όσο περισσότερο εκπλήσσομαι, τόσο περισσότερο έχω την περιέργεια να καταλάβω γιατί κάτι είναι τόσο εκπληκτικό. Έχω μεγάλη περιέργεια ως άτομο, ως θεατής και ως ηθοποιός. Οπότε ναι, σίγουρα, η συνεργασία με τον Ρομέο Καστελούτσι εκπληρώνει πέρα από κάθε προσδοκία την αίσθηση του να εκπλήσσεσαι.

Είστε ηθοποιός με μεγάλο έργο και πάντα αναρωτιέμαι πού βρίσκετε το κίνητρο. Υπάρχουν μέρες που εγώ δεν έχω διάθεση να κάνω τη δουλειά μου, βαριέμαι! Εσείς πού βρίσκετε την ορμή;

Νομίζω ότι στον κινηματογράφο και το θέατρο δεν μπορείς πραγματικά να βαρεθείς, επειδή έχουν τόσο πολύ να κάνουν με την ιδέα του τώρα. Είναι πάντα σαν να τα κάνεις για πρώτη φορά. Ακόμα και όταν κάνεις μια ταινία, έχει πάντα να κάνει με το παρόν! Πόσο μάλλον το θέατρο. Οπότε δεν μπορείς πραγματικά να βαρεθείς με αυτό. Ίσως κάποιοι άνθρωποι να βαριούνται, αλλά εγώ όχι. Όχι ακόμα!

Τι ετοιμάζετε τώρα που σας εξιτάρει;

Τον Βυσσινόκηπο, σε σκηνοθεσία του Τιάγκο Ροντρίγκεζ, ο οποίος νομίζω ότι ήταν εδώ στην Αθήνα για κάποιο διάστημα. Τη Δευτέρα θα πάω στην Κίνα για να ανεβάσουμε το έργο σε τέσσερις διαφορετικές πόλεις. Θα είναι μια εμπειρία. Και ήμουν στην Κίνα ήδη τον Δεκέμβριο, έκανα εκεί τον Γυάλινο Κόσμο, που το είχα παίξει κι εδώ, από τον Ίβο βαν Χόβε. Πήγαμε στο Πεκίνο και σε άλλα μέρη – στη Σαγκάη, στο Μακάο και στο Ναντζίνγκ.

«ΔΕΝ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΕΧΑΣΑ ΠΟΤΕ ΜΟΥ ΚΑΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ»

Τι είναι λοιπόν αυτό που σας ελκύει σε έναν σκηνοθέτη, και τι σας φέρνει πίσω φέρνει πίσω σε κάποιον – όπως τον Χονγκ Σανγκ-σου που αναφέραμε ήδη, ή τον Χάνεκε, ή τον Σαμπρόλ;

Λοιπόν, όταν πρόκειται για έναν σκηνοθέτη που γνωρίζεις το έργο του, δεν είναι πολύ δύσκολο. Ο Χονγκ Σανγκ-σου είναι για μένα ένας πραγματικά σπουδαίος σκηνοθέτης. Και έτσι δεν χρειάζεται να το σκεφτείς πολύ.

Αυτό το ζήτημα αφορά περισσότερο σκηνοθέτες που σκηνοθετούν για πρώτη φορά. Είναι περισσότερο από διαίσθηση. Και το σενάριο φυσικά. Όχι τόσο ο ρόλος. Το να λειτουργείς έτσι είναι πιο… όχι δύσκολο, αλλά πρέπει πραγματικά να δημιουργήσεις μια σύνδεση πριν το κάνεις.

Υπάρχει και ρίσκο εκεί. Αν κάτι πάει στραβά;

Δεν συμβαίνει. Ξέρεις, επειδή βεβαιώνομαι πριν ότι όλα θα πάνε καλά. Και συνήθως είναι όλα εντάξει. [γελάω] Ναι, το ξέρω!

Υπάρχει και μια περίπτωση κάπως μοναδική, ένα έργο που αγαπώ πολύ, το Heaven’s Gate. Την θυμάστε εκείνη την παραγωγή;

Ναι, το θυμάμαι πολύ καλά. Θυμάμαι κάθε στιγμή. Ναι. Ναι, ήταν σίγουρα μια σπουδαία εμπειρία.

Και επίσης μια μεγάλη χολιγουντιανή εμπειρία.

Ναι, λοιπόν, ήταν Χόλιγουντ αλλά όχι πραγματικά Χόλιγουντ. Αυτό ήταν και το πρόβλημα με την ταινία. Είχε από πίσω χολιγουντιανά λεφτά, αλλά δεν ήταν χολιγουντιανή σε επίπεδο έμπνευσης. Αυτό ήταν που το έκανε πραγματικά δύσκολο όταν η ταινία κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ, επειδή ο κόσμος δεν καταλάβαινε την ταινία. Ήταν, ναι, τυπικά μια χολιγουντιανή ταινία. Αλλά ήταν περισσότερο μια ταινία auteur. Γι’ αυτό και απορρίφθηκε πολύ, πολύ από τον κόσμο.

Αλλά ενώ την γυρίζατε η εμπειρία ήταν απολαυστική.

Ω, ναι. Ήταν κάτι εκπληκτικό. Σίγουρα. Ναι. Κανείς δεν περίμενε τέτοια μοίρα για την ταινία. Ευτυχώς σήμερα θεωρείται πια πραγματικά ένα αριστούργημα. Αλλά και καθώς κάναμε την ταινία, ναι, ήμασταν όλοι πολύ ενθουσιασμένοι. Ήταν υπέροχη εμπειρία.

Κοιτάζετε γενικά το παρελθόν, εξετάζετε το έργο σας;

Δεν το σκέφτομαι πραγματικά αυτό. Έχω αρκετά να σκεφτώ στο παρόν.

Υπάρχει κάτι που θα θέλατε κάποια στιγμή να κάνετε αλλά χάθηκε η ευκαιρία;

Όχι. Ποτέ. Δεν νομίζω ότι έχασα ποτέ μου καμία ευκαιρία.