MICKEY 17: ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΤΟΥ ΤΑΙΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΑ ΟΣΚΑΡ ΤΟΥ PARASITE, Ο ΜΠΟΝΓΚ ΤΖΟΥΝ-ΧΟ ΑΣΤΟΧΕΙ

Βασισμένη στο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας Mickey 7, η νέα ταινία του Μπονγκ Τζουν-χο Mickey 17 προσθέτει μια δεκαριά Μίκι στην πλοκή, αλλά το πρόβλημα δεν είναι το πόσα πράγματα στριμώχνονται μες στο φιλμ – το πρόβλημα είναι το πόσα εμφανίζονται και μετά, απλώς, ξεχνιούνται.

Συναντάμε εδώ από sci-fi ιδέες φιλοσοφικών προεκτάσεων μέχρι απόπειρες για ένα πολύ ευρύ είδος χιούμορ κι από την πάντα παρούσα αντικαπιταλιστική ματιά του σκηνοθέτη μέχρι ένα υπόστρωμα αντι-αποικιοκρατικής χροιάς που θυμίζει κάτι από Avatar. Είναι πάντα δύσκολη η ισορροπία διαφορετικών στοιχείων ειδών μέσα στο DNA της ίδιας ταινίας, αλλά είναι κάτι που στην πραγματικότητα έχουμε μάθει να περιμένουμε από τον Μπονγκ.

Ένας από τους λόγους που τα Παράσιτα δημιούργησαν τέτοια κύματα ενθουσιασμού και θαυμασμού ήταν το πόσο περίτεχνα η ταινία κινείτο ανάμεσα στα είδη χωρίς καν ως θεατής να νιώθεις πως τώρα κινούμαστε σε έναν διαφορετικό χώρο – κάτι τέτοιο ήταν εξάλλου κλειδί στον θρίαμβο της ταινίας μέχρι και στα Όσκαρ, όπου κέρδισε τα βραβεία Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Σεναρίου, γράφοντας ιστορία.

Όπου όμως κι αν κοιτάξεις στη φιλμογραφία του σκηνοθέτη, από το monster movie The Host μέχρι την οικολογική αλληγορία του Okja, αυτές οι μεταβάσεις πάντα υπάρχουν: Ο Μπονγκ, έτσι κι αλλιώς στην παράδοση του σύγχρονου κορεάτικου (και γενικότερα ανατολικο-ασιατικού) σινεμά, συχνά μπλέκει στιγμές ευρείου χιούμορ και συμβολισμού μες στην αντικαπιταλιστικές παραβολές του.

Το κάνει κι εδώ, σε μια ταινία που θυμίζει περισσότερο τα πιο απογειωτικά και παλαβά από τα φιλμ του (σκεφτείτε δηλαδή περισσότερο Okja και λιγότερο Μητέρα), παίρνοντας το high concept του Mickey 7 και φαινομενικά εξερευνώντας σαν σε αληθινό χρόνο, τις δυνατότητες που του προσφέρει ως αφηγητή. Τι μπορώ να κάνω με μια ιδέα σαν αυτή;, φαίνεται να αναρωτιέται. Εννοεί, τι από όλα. Κι απάντηση; Όλα!

Στο Mickey 17, ο Ρόμπερτ Πάτινσον παίζει έναν «αναλώσιμο», δηλαδή έναν άντρα που σε μια κατάσταση τέτοιας αδιέξοδης ταξικής και οικονομικής κατάστασης, προσφέρεται εθελοντικά για ένα άκρως διχαστικό πρόγραμμα στο κοντινό μέλλον της ανθρωπότητας. Πρόκειται για μια τύπου αντιγραφή: Όταν το άτομο πεθαίνει, οι μνήμες του βρίσκονται αποθηκευμένες και επαναφορτίζονται σε ένα αντίτυπο του σώματος που «τυπώνεται» τις επόμενες ώρες.

Πού πάει η ψυχή όταν πεθαίνουμε; Από ό,τι φαίνεται μέσα σε ένα καλωδιωμένο τούβλο, περιμένοντας να καταλάβει ξανά το ίδιο σώμα. Ή τελοσπάντων, μια φωτοτυπία του. Ήδη έχουμε ωραίο υλικό στη διάθεσή μας και η ιστορία το τοποθετεί στο επίκεντρο μιας ακόμα πιο περίπλοκης κατάστασης.

Υπάρχει δηλαδή ο άξεστος λαϊκιστής πολιτικός Κένεθ Μάρσαλ, τον οποίο παίζει ο Μαρκ Ράφαλο (για τον οποίο η οδηγία του Μπονγκ θα πρέπει να ήταν «παίξε ξανά τον Ντάνκαν του Poor Things αλλά σα να ήταν ο Τραμπ»), ο οποίος ηγείται μιας προσπάθειας εποικισμού του διαστήματος χωρίς φυσικά έγνοια για τις τυχόν οντότητες που βρίσκονται ήδη στον νέο «μας» πλανήτη. Σε αυτή την αποστολή, ο Μίκι γίνεται σημαντικό μέλος του πληρώματος, όχι επειδή όπως η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων, είναι ακραίοι θαυμαστές του Μάρσαλ, αλλά επειδή πολύ απλά, το έχει ανάγκη.

Δηλώνεται λοιπόν ως «αναλώσιμος», κάτι που ειρωνικά τον κάνει αληθινά αναντικατάστατο. Οι διαδοχικοί του θάνατοι και αναγεννήσεις προσφέρουν στην αποστολή τη δυνατότητα να εξερευνήσει συμπεριφορές του νέου περιβάλλοντος, να τεστάρει κινδύνους, ακόμα και να ανακαλύψει ένα σωτήριο εμβόλιο. (Μακριά από εμένα το να δείχνω την οθόνη φωνάζοντας «σεναριακή τρύπα!!» αλλά είναι περίεργο που όλη η αποστολή φαίνεται να κρέμεται από την ύπαρξη του Μίκι. Η ταινία προσφέρει αρκετό backstory ώστε να μας κάνει να αναρωτηθούμε για κάποια πρακτικά κομμάτια του όλου σχεδίου, που αλλιώς ίσως προσπερνούσαμε.)

Τι γίνεται όμως όταν, στη διάρκεια μιας αποστολής στο φυσικό τοπίο του αποικισμένου πλανήτη Νιφλχάιμ, ο Μίκι θεωρείται νεκρός και «ανατυπώνεται», όμως η προηγούμενη έκδοσή του είναι, απίθανα, ακόμα ζωντανή. Η συνύπαρξη του Μίκι 17 με τον Μίκι 18 κοντράρει με προκαταλήψεις, με φιλοσοφικά και επιστημονικά δεδομένα και –στην περίπτωση της ταινίας– δίνει στον Μπονγκ ευκαιρία να το διασκεδάσει.

Όπως και στον Πάτινσον, ο οποίος όπως πάντα εμφανίζεται κι εδώ τρομερά κεφάτος και απόλυτα αφοσιωμένος στο να παίξει οτιδήποτε, με οποιοδήποτε τρόπο. Συνεχίζοντας παράλληλα να «συλλέγει» αγαπημένους σκηνοθέτες για το ράφι του, και να συνθέτει μια από τις πιο συναρπαστικές φιλμογραφίες σύγχρονου σταρ. Στην ταινία ο Πάτινσον παίζει δύο εκδοχές του Μίκι με τελείως διαφορετική ενέργεια. Ο 17, που μας εισάγει στην ιστορία, είναι ένα καημένος κατεργαράκος που κατά δήλωση και του ίδιου του ηθοποιού, κουβαλά πολύ Στιβ Μπουσέμι μέσα του.

Την ανάλαφρη κωμωδία που προσφέρει ο 17 έρχεται να κοντράρει ο 18, ο οποίος βγαίνει από το καλούπι κάπως πιο απότομος, πιο στρυφνός και σκληρός – πιο έτοιμος για επανάσταση.

Ανάμεσά τους η Ναόμι Άκι, την οποία είδαμε στο νετφλιξικό The End of the F***ing World αλλά και πρόσφατα στην ταινία Κώδικας Κινδύνου της Ζόι Κράβιτς. Η Άκι παίζει την Νάσα, την σύντροφο του Μίκι, με τρόπο που καταφέρνει να εντοπίσει και κάτι επικίνδυνο σε αυτήν, αλλά και κάτι ειλικρινές και ψυχωμένο – μια άσβεστη δίψα για να κάνει το σωστό.

Που είναι αναγκαία, γιατί πολλά είναι, όπως και στον δικό μας κόσμο, λάθος. Ο δημαγωγός Κένεθ Μάρσαλ οδηγεί την ανθρωπότητα σε μια εγκληματική εξόρμηση δίχως έγνοια ούτε για τον πληθυσμό των όντων του Νιφλχάιμ, ούτε καν για τους ίδιους τους ανθρώπους, τους οποίους ξεκάθαρα σιχαίνεται. Και βρίσκει αυτό το έρεισμα εκμεταλλευόμενος φυσικά το οικονομικό αδιέξοδο του καπιταλισμού, που εξωθεί ανθρώπους σε ακρότητες και σε κυριολεκτική αυτοθυσία. Επιβίωση; Τι είναι καν επιβίωση;

Όλα αυτά είναι μοτίβα που συναντάμε σε διάφορες μορφές σε όλη τη φιλμογραφία του Μπονγκ Τζουν-χο. Στο Snowpiercer παίρνουν τη μορφή μιας τεράστιας αλληγορίας που ωθεί την περιπέτεια διαρκώς μπροστά. Στο Okja αποτυπώνονται με έναν προφανή τρόπο αλλά στο πλαίσιο μιας προσέγγισης περισσότερο σαν παιδικό παραμύθι. Στα Παράσιτα μέσα από την περίτεχνη ακροβασία ανάμεσα στα είδη, ο Μπονγκ μπλέκει και τα μοτίβα (περί ταξικής πάλης, προνομίου, βίας, καπιταλιστικού αδιεξόδου) σε μια σκληρή μοντέρνα παραβολή δίχως ήρωες.

Στο Mickey 17, για πρώτη φορά, όλες αυτές οι ιδέες μοιάζουν όμως απρόσμενα μονοσήμαντες και διδακτικές. Δεν νιώθεις σε κανένα σημείο πως υπάρχει κάτω από την επιφάνεια της ιστορίας μια σκοτεινή βαρυτική έλξη, ένας αληθινός κίνδυνος βίας, θυσίας ή αδιεξόδου. Ο Μπονγκ Τζουν-χο σκηνοθετεί εδώ κάτι που ποτέ ξανά δεν έχει κάνει στην καριέρα του: Μια από τις λεγόμενες «ταινίες που χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή» – μια φράση που συχνά αποδίδεται σε όχι ιδιαίτερης περιπλοκότητας φιλμ που έρχονται για να μας κάνουν να νιώσουμε λίγο καλύτερα για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας.

Μια αιτία είναι ίσως και το πώς, σεναριακά, η ταινία δε μοιάζει να ενδιαφέρεται για τις ίδιες τις ιδέες της. Κάθε φορά που στο φιλμ εισάγονται νέα δεδομένα ή προκύπτει μια εν δυνάμει συναρπαστική σύγκρουση ή κατάσταση, είναι σαν το σενάριο (του ίδιου του Μπονγκ, βασισμένο στο βιβλίο του Έντουαρντ Άστον) να στρίβει προς μια άλλη, λιγότερο πολύπλοκη κατεύθυνση. Υπάρχει ζουμί, υπάρχουν φιλοσοφικές ιδέες, που το φιλμ εγκαταλείπει σχεδόν πλήρως στην τρίτη πράξη του.

Μαζί, στην πορεία, χαραμίζονται έτσι και χαρακτήρες και ηθοποιοί ενός φανταστικού ensemble, από τον κατεργάρη παλιόφιλο του Μίκι, τον Τίμο (Στίβεν Γιουν του Burning) μέχρι την Κάι της Αναμαρία Βαρτολομέι (από το αριστουργηματικό φιλμ Το Γεγονός) – χαρακτήρες που νιώθεις ότι σε κάποια παράλληλη εκδοχή της ταινίας έχουν κάτι πολύ περισσότερο να δώσουν. Αντιθέτως πάντως, η Τόνι Κολέτ δίνει το κάτι παραπάνω και είναι απολαυστική στο ρόλο της Ύλφα, της χειριστικής συζύγου του Κένεθ Μάρσαλ – μια χαοτικά μοχθηρή παρουσία που μοιάζει να χρησιμοποιεί τον πολιτικό σύζυγό της σαν μαριονέτα.

Με επιμέρους στοιχεία σαν αυτό, η ταινία είναι σε κάθε περίπτωση πυκνή, με πολλές ιδέες (αν και μη αναπτυγμένες), και διαρκείς απρόσμενες λεπτομέρειες που γεμίζουν τον κόσμο της και δεν την αφήνουν ποτέ να γίνει αληθινά flat. Είναι κι αυτό κομμάτι του αγγίγματος του Μπονγκ, του οποίου οι ταινίες πάντα μοιάζουν κοντρολαρισμένα χαοτικές, γεμάτες πληροφορία και ιδέες αλλά ποτέ ασφυκτικές. Γι’αυτό και δεν έχει κάνει ποτέ αληθινά κακή ταινία.

Όμως στο Mickey 17 φαίνεται να του λείπει η εστίαση κι ο απόλυτος έλεγχος. Δεν υπάρχει αιχμή. Είναι μια ταινία που μοιάζει σαν διαρκώς να προσπαθεί να ξεφύγει και να μετατραπεί σε κάτι σπουδαίο, αλλά ποτέ δεν τα καταφέρνει.