ΣΤΟ ΥΠΝΩΤΙΣΤΙΚΟ MURDER AT THE END OF THE WORLD, Ο ΗΡΑΚΛΗΣ ΠΟΥΑΡΩ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ 25ΧΡΟΝΗ ΧΑΚΕΡ

Όταν μιλάμε για συνταγές που δύσκολα χάνουν αν εκτελεστούν σωστά –όσες φορές κι αν έχεις δει και ξαναδεί το ίδιο πράγμα– λίγες είναι μεγαλύτερα σιγουράκια από το whodunnit. Ένα καλό, παλιομοδίτικο μυστήριο φόνου, με ένα (τουλάχιστον) πτώμα, έναν αποκλεισμένο χώρο, και μια ντουζίνα υπόπτους να περιφέρονται νευρικά στο σαλόνι (ή στο βαγόνι, ή στην πλαζ, ή σε ένα απομονωμένο ξενοδοχείο στην άκρη του κόσμου).

Υπάρχει συνθήκη κατά την οποία δεν θέλουμε να δούμε μια τέτοια ιστορία;

Ωστόσο, το Murder at the End of the World (Φόνος στην Άκρη του Κόσμου), η νέα μίνι σειρά του Disney+, μοιάζει αποφασισμένη να πει ένα τέτοιο κλασικό στόρι με τους δικούς της τελείως όρους – όρους που αρχίζουν να διακρίνονται πιο καθαρά επεισόδιο με το επεισόδιο.

Η σειρά ακολουθεί την Ντάρμπι Χαρτ, μια ερασιτέχνη ερευνήτρια εγκλήματος, η οποία έχει μόλις γράψει ένα true crime βιβλίο βασισμένο στην έρευνα που έκανε η ίδια κι ένας πρώην εραστής της γύρω από μια σειρά γυναικοκτονιών. Έτσι μάλιστα ανακοινώνει την πρόθεσή της σε ένα δωμάτιο γεμάτο φανς της λογοτεχνίας που δεν της έδιναν πολλή σημασία, κερδίζοντας ξανά το ενδιαφέρον τους: Τονίζοντας το ότι τα περισσότερα θύματα από όλες τις άλυτες υποθέσεις φόνων, είναι γυναίκες.

Δεν είναι απαραίτητα κάποια σοκαριστική διαπίστωση, όμως τόσο η εσωτερικότητα της ενέργειας της Ντάρμπι, όσο και ο πόνος που ξεχειλίζει από μέσα της, κάνουν τον κόσμο να την προσέξει με τον ίδιο τρόπο που την προσέχουμε κι εμείς: Κάτι είναι έτοιμο να σπάσει εδώ, θα πίστευε κανείς, αλλά την ίδια στιγμή διαπιστώνουμε όσο προχωρά η σειρά πως αυτή η νεαρή κοπέλα δεν ραγίζει καθόλου εύκολα.

Αυτό το true crime teaser είναι έξυπνα τοποθετημένο στην αρχή της σειράς, παρουσιάζοντας μια ιδιόμορφη εισαγωγή σε μια σειρά που κατά τα άλλα αποτελεί πατροπαράδοτο μυστήριο φόνου. Γιατί βλέπουμε μια συγγραφέα να αφηγείται το πώς έπιασαν έναν σίριαλ κίλερ με το αγόρι της πριν κάποιο διάστημα; Τι σειρά βλέπουμε;

Γρήγορα όμως το σκηνικό μεταφέρεται: Η Ντάρμπι λαμβάνει πρόσκληση να ταξιδέψει σε ένα ιδιωτικό καταφύγιο στην Ισλανδία, ένα καινούριο, αχρησιμοποίητο ακόμα, νεκρής ομορφιάς ξενοδοχείο στην άκρη του κόσμου. Εκεί, ο tech μεγιστάνας Άντι Ρόνσον και η σύζυγός του, πρώην ιδιοφυής ακτιβίστρια χάκερ Λι Άντερσεν, έχουν καλέσει μια ομάδα ανθρώπων που αριστεύουν σε διαφορετικά πεδία (τέχνες, τεχνολογία, οικονομία, εγκληματολογία) με στόχο το πολύ απλό και ταπεινό: Να σώσουν τον κόσμο από την κλιματική καταστροφή που η ίδια η ανθρωπότητα έχει προκαλέσει.

Όταν μεταφερόμαστε βέβαια εκεί, γίνεται σαφές ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Τόσο επειδή ανάμεσα στα καλεσμένα πρόσωπα συγκαταλέγεται μια έκπληξη για την Ντάρμπι, όσο κι επειδή η έκπληξη γίνεται δυσάρεστη το ίδιο βράδυ, όταν γίνεται μάρτυρας ενός φόνου. Στο περίπου. Βλέπει έναν άνθρωπο να πεθαίνει υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, όμως κανείς δεν την πιστεύει πως ήταν έγκλημα. Τώρα η Ντάρμπι πρέπει να λύσει μια υπόθεση φόνου όσο είναι όλοι ακόμα μαζεμένοι εκεί, κι ενώ κανείς δεν πιστεύει πως υπήρξε φόνος.

Αν όμως αυτές οι γραμμές κάνουν τη σειρά να ακούγεται ως ένα περίεργο new age κλασικό whodunnit μυστήριο, υπάρχουν πολλές πτυχές με επιπλέον ενδιαφέρον πέρα από αυτές τις γραμμές, που κάνουν τη σειρά αυθεντικά ιδιόμορφη.

Το δημιουργικό δίδυμο είναι η Μπριτ Μάρλινγκ κι ο Ζαλ Μπατμάνγκλι, των οποίων η προηγούμενη σειρά ήταν το λατρεμένο κι αδικοχαμένο The OA στο Netflix – μια από τις πιο αγνά παράξενες τηλεοπτικές εμπειρίες της ζωής μας. Προηγουμένως έχουν δουλέψει μαζί και σε ταινίες, ενώ η Μάρλινγκ είχε αποκτήσει φήμη στο ανεξάρτητο κύκλωμα με το αξιοπερίεργο lo-fi sci-fi της Another Earth του 2011. Είτε μιλάμε για την εμφάνιση μιας άλλης, παράλληλης Γης στον ουρανό, είτε για συγχρονισμένες ομαδικές χορογραφίες που ανοίγουν πύλες σε μια άλλη διάσταση, είναι εμφανές πως αυτό το δημιουργικό δίδυμο είναι τολμηρό ως προς τις ιδέες του φανταστικού που χρησιμοποιεί, καταρρίπτοντας τα τείχη αλληγορίας και ρεαλισμού, ονείρου και φαντασίας.

Στο Murder at the End of the World δεν έχουμε (ακόμα) κάτι τόσο ακραία περίεργο να συμβαίνει, καθώς σε ένα πρώτο επίπεδο η ιστορία είναι κατά βάση τοποθετημένη σε έναν αναγνωρίσιμα ρεαλιστικό κόσμο, με μικρές μόνο αποχωρήσεις: Το Α.Ι. sidekick στο ξενοδοχείο, η αστροναύτης στον Άρη… μικρές λεπτομέρειες ακουμπημένες στο τραπέζι χωρίς στόμφο, σχεδόν ώστε να νιώθεις ότι τις παράκουσες. Όμως εκεί που σε προηγούμενες δουλειές των Μάρλινγκ και Μπατμάνγκλι, το ιδιόρρυθμο αποτελούσε το σημείο εισαγωγής στην ιστορία, εδώ επιλέγουν να αφηγηθούν κάτι που μοιάζει συνηθισμένο, χιλιοειπωμένο.

Αντιθέτως, οι ιδέες τους εδώ μοιάζουν να είναι κρυμμένες μες στην καρδιά μιας εντελώς γνώριμης, ασφαλούς ιστορίας, δραπετεύοντας σταδιακά όσο περισσότερο ξεφλουδίζουμε τις πτυχές της αλήθειας που αναζητά η Ντάρμπι. Ήδη στο φινάλε του 3ου επεισοδίου, αποκαλύπτεται μια ελαφρώς τρελή τεχνολογική εξέλιξη, και ποιος ξέρει τι άλλο περιμένουμε να δούμε. Είναι σαν το ιδιόμορφο να κρύβεται στις ρωγμές του συνηθισμένου, εντείνοντας έτσι μια αίσθηση απόκοσμου και ονειρικού. Είναι αυτός ο κόσμος μας; Πόσα πράγματα φροντίζουμε να αγνοούμε στην προσπάθειά μας να ντύσουμε με λογική τα πάντα;

Οι Μάρλινγκ και Μπατμάνγκλι (που σκηνοθετούν εναλλάξ τα επεισόδια) θέλουν πρωτίστως να μας βυθίσουν σε ένα συγκεκριμένο mood, σχεδόν να μας υπνωτίσουν. Οι ρυθμοί είναι αργοί, το σκηνικό κλινικό και σαν αποχρωματισμένο, το περιβάλλον είναι πάλλευκο και μοιάζει κρύο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, απλώνεται μια ιστορία πάνω σε έναν κόσμο επικίνδυνο, για ανθρώπους που αναμετρούνται με τα στοιχεία και τις προκαταλήψεις τους – πάνω στο ποιους εμπιστευόμαστε, πώς μοιραζόμαστε τις ιστορίες (μας), πώς (θέλουμε να) μοιάζει τελικά ο κόσμος που χτίζουμε. Ως θεατής, θες να αρπάξεις ό,τι ψήγμα ανθρωπιάς συναντήσεις και να αγκιστρωθείς από εκεί.

Είναι διπλής σημασίας λοιπόν η θέση του βασικού αφηγητή / ήρωα / ντετέκτιβ. Τόσο επειδή ως τέτοιου είδους ιστορία απαιτεί μια μαγνητιστική παρουσία στο κέντρο, αλλά κι επειδή τελικά η σειρά βασίζεται πολύ περισσότερο στην αίσθηση και τη διάθεση, παρά –περιέργως– στην πλοκή. Το Έμμα Κόριν, που γνωρίσαμε ως Νταϊάνα σε μια συναρπαστική ερμηνεία στο The Crown, έχει μια σιγουριά παρά τη διαρκή αβεβαιότητα του ίδιου του χαρακτήρα. Είναι ποτέ αίνιγμα ο ίδιος ο τύπου-Ηρακλής-Πουαρώ κεντρικός χαρακτήρας;

Υπάρχει κάτι το ανάλαφρο και το φευγαλέο σε μια ηρωίδα που κινείται σε ένα κόσμο σκληρό, ανάμεσα σε χαρακτήρες που καθένας για τον εαυτό του κυνηγά μια larger than life αυτο-προβολή. Η Ντάρμπι είναι ίσως η μόνη ταπεινή παρουσία σε αυτό το ξενοδοχείο και, μοιάζοντας σχεδόν με ξωτικό μέσα σε ένα κόσμο γεμάτο γωνίες, σκυθρωπές εκφράσεις και μουντά χρώματα, καταλήγει τελικά να είναι το μόνο αναγνωρίσιμα ανθρώπινο στοιχείο.

Η ιστορία της Ντάρμπι εξελίσσεται σε δύο άξονες, ένας παρελθοντικός με διαρκή φλάσμπακς που ακολουθούν την έρευνα και το ρομάντζο που αναπτύσσεται με τον Μπιλ (στο ρόλο ο Χάρις Ντίκινσον του Τριγώνου της Θλίψης) κι ένας στο παρόν όπου η εξέταση των υπόπτων σκοντάφτει διαρκώς σε νέα, πάσης φύσεως εμπόδια.

Πρέπει να ομολογήσουμε πως ως παραδοσιακό whodunnit, το σόου μοιάζει παράξενα φρεναριστό Λιγοστοί από τους περιφερειακούς χαρακτήρες έχουν αναπτυχθεί πλήρως ως περσόνες ή ως ύποπτοι – ξεχωρίζει η Σίαν της Άλις Μπράγκα που μοιράζεται και τη δράση ενός επεισοδίου με τη Ντάρμπι (και μαζί μια εξαιρετικά καλογυρισμένη και αγωνιώδη σκηνή), αλλά και ο Ραούλ Εσπάρτσα ως ένας αναπολογητικά douchebag πλούσιος, δίχως όμως περαιτέρω λεπτομέρειες.

Αφήνοντας έτσι τη σειρά, σε αυτό το πρώτο μισό της αφήγησης τουλάχιστον, να μοιάζει περισσότερο με δράμα ανάμεσα σε 3-4 κεντρικέςς φιγούρες των οποίων τη δυναμική προσπαθεί να απλώσει και στην ευρύτερη κοσμοθεωρία της. Το κεντρικό κουαρτέτο συμπληρώνει ο tech βαρώνος που παίζει ο Κλάιβ Όουεν, ένας χαρακτήρας γεμάτος αρνητικές προεκτάσεις που συγκεντρώνει πάνω του το όραμα μεν για έναν άλλο κόσμο, αλλά και μέρος της συμβολικής ευθύνης για την κατάρρευση αυτού – τον κάνει αυτό ένοχο ή έστω ύποπτο για φόνο;

Και την ίδια στιγμή, η χάκερ της ίδιας της Μπριτ Μάρλινγκ (μια χάκερ σαφώς λιγότερο πειστική από ό,τι ο Κρις Χέμσγουορθ στο Blackhat) που παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό αλλά ο ρόλος της στον δραματικό χάρτη της ιστορίας αρχίζει σταδιακά να γίνεται πολύ σαφής.

Κάνουν αυτά ένα παραδοσιακό whodunnit; Όχι, ως τώρα. Ίσως. Ίσως όχι. Αλλά το Murder at the End of the World δεν είναι τελικά ένα παραδοσιακό οτιδήποτε. Κεφάλαιο μετά το κεφάλαιο, μας βυθίζει στον κόσμο του, αναγνωρίσιμο μεν αλλά και οριακά ονειρικό την ίδια στιγμή. Τίποτα δεν μπορεί να είναι σίγουρο – πόσο μάλλον, το ποιος είναι ο δολοφόνος.