ΟΙ 10 ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ 2024 ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΔΩΣΑΝ ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ

Το 2024 ήταν μια “ζωντανή” χρονιά και για την καλλιτεχνική σκηνή της Αθήνας με εκθέσεις που εντυπωσίασαν. Οι γκαλερί και τα μουσεία της πόλης αποτέλεσαν για ακόμη μία φορά χώρους συνάντησης, διαλόγου και έκρηξης δημιουργικότητας. Οι καλλιτέχνες και οι επιμελητές τέχνης έδωσαν φωνή στις εσωτερικές τους αναζητήσεις και τις κοινωνικές τους ανησυχίες.

Ήταν η χρονιά που βρεθήκαμε στην Μπιενάλε της Βενετίας με το έργο “Ξηρόμερο/Dryland”,  είδαμε όλες τις σύγχρονες καλλιτέχνικές τάσεις στην Art Athina και… μία μπανάνα κολλημένη στον τοίχο με ασημένια ταινία πωλήθηκε για 6,2 εκατομμύρια δολάρια.

Παράλληλα, η Ελληνίδα εικαστικός Γεωργία Λάλε με την ροζ ελληνική σημαία της προκάλεσε πολλές συζητήσεις, η απίστευτη Linder Sterling έκανε μια εκκεντρική περφόρμανς στους Δελφούς και η Μπέλα Μπάξτερ του Λάνθιμου “ξαναζωντάνεψε” με τα κοστούμια της στο Μουσείο Μπενάκη.

Οι 10 εκθέσεις τέχνης του 2024

Το 2024, περιπλανηθήκαμε σε αίθουσες τέχνης, μουσεία και ενδιαφέρουσες θεματικές και ξεχωρίσαμε 10 εκθέσεις που άφησαν το στίγμα τους τη χρονιά που μας πέρασε.

Η Μεσόγειος και τα χρώματά της μέσα από το κίνημα του Νεοϊμπρεσιονισμού

Μέσα από την ιδιαίτερη πινελιά ζωγράφων, όπως οι Paul Signac, Henri-Edmond Cross, Maximilien Luce, Théo van Rysselberghe, Henri Matisse, Henri Manguin και Louis Valtat, η έκθεση στο Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή μας ταξίδεψε από το Σαν Τροπέ μέχρι την Κωνσταντινούπολη, αναδεικνύοντας την ακαταμάχητη γοητεία που κρύβει το φως της Μεσογείου. Μέσα από 55 έργα είχαμε την ευκαιρία να ακολουθήσουμε τη συναρπαστική  εικαστική διαδρομή του κάθε καλλιτέχνη.

ΕΜΣΤ – Τι θα γινόταν αν οι Γυναίκες κυβερνούσαν τον Κόσμο;

Την πιο ενδιαφέρουσα θεματική του 2024 τη συναντήσαμε στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) όπου γυναίκες και καλλιτέχνες που αυτοπροσδιορίζονται ως θηλυκότητες, κατέλαβαν τις αίθουσές του εκφράζοντας τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες υπό τον ευρύτερο τίτλο-ομπρέλα “Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο; (What if Women Ruled the World?).  Πολύτιμη η πρωτοβουλία της καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΕΜΣΤ Κατερίνας Γρέγου, γιατί ήρθε η κατάλληλη στιγμή για να αποκατασταθούν οι ανισότητες μέσα στην ιστορία της τέχνης, που για χρόνια περιθωριοποίησε ή κατέστησε αόρατες τόσες γυναίκες δημιουργούς. Τέσσερις κύκλοι, υπέροχες καλλιτέχνιδες και ανάμεσά τους η πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση στην Ευρώπη της σημαντικής Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας Penny Siopis.

Cindy Sherman, “Cindy Sherman at Cycladic: Πρώιμα έργα”

Είναι η καλλιτέχνιδα που έφερε τα πάνω πάνω στη σύγχρονη φωτογραφική Τέχνη. Αυτή που δε δίστασε να καυτηριάσει, να αυτοσαρκαστεί και να προκαλέσει τα ήθη της πατριαρχίας μέσω των αυτοπορτρέτων της. H έκθεση της ιδιοσυγκρασιακής Αμερικανίδας καλλιτέχνιδας Cindy Sherman, με περισσότερα από εκατό έργα της διοργανώθηκε από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στο Μέγαρο Σταθάτου. Ένα μεγάλο εικαστικό γεγονός για τα ελληνικά χρονικά, αφού ήταν η πρώτη μουσειακή έκθεση με φωτογραφικά έργα της Sherman στη χώρα μας, στην οποία είδαμε έργα-ορόσημα από την πρώιμη σειρά φωτογραφιών Untitled Film Stills (1977-1980), καθώς και από τις σειρές Rear Screen Projections (1980), Centerfolds (1981) και Color Studies (1981-1982).

«ΝοΗΜΑΤΑ» στο Μουσείο Ακρόπολης

Μπορεί να εγκαινιάστηκε στην εκπνοή του 2023 αλλά τα “ΝοΗΜΑΤΑ. “Προσωποποιήσεις και Αλληγορίες από την αρχαιότητα έως σήμερα”, ήταν ίσως η ωραιότερη περιοδική έκθεση στην ιστορία του μουσείου Ακρόπολης και αξίζει να την αναφέρουμε. Μία έκθεση εντυπωσιακή με την υπογραφή του γενικού διευθυντή του μουσείου, Νικόλαου Σταμπολίδη στην οποία θαυμάσαμε 165 αριστουργήματα διαφόρων χρονολογικών περιόδων σε ένα γόνιμο και δημιουργικό διάλογο ανάμεσα στην Αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την Αναγέννηση και τη Νεότερη Τέχνη. Αξίζει να αναφέρουμε πως η έκθεση αυτή δημιουργήθηκε με δάνεια από τριάντα μουσεία του εξωτερικού, όπως το Βρετανικό Μουσείο, το Πράδο, το Kunsthistorisches Museum της Βιέννης, η Gallerie dell’Accademia της Βενετίας και τα αρχαιολογικά μουσεία της Νάπολης, της Ρώμης και της Ελλάδας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο).

Henri Cartier-Bresson και Martine Franck – Δύο συναρπαστικά αφιερώματα

Οι γεμάτες χιούμορ και ενσυναίσθηση φωτογραφίες του Henri Cartier-Bresson (1908-2004) και τα ευαίσθητα πολιτικά καρέ της συζύγου του, επίσης γνωστής φωτογράφου, Martine Franck (1938-2012) παρουσιάστηκαν παράλληλα σε δύο εκθέσεις στο Παγκράτι και στην Άνδρο, αντίστοιχα. Στην έκθεση του Bresson το έργο του παρουσιάστηκε σε δύο ενότητες. Στην πρώτη είδαμε 74 φωτογραφίες που απαρτίζουν το μοναδικό λεύκωμα Images à la sauvette (The Decisive Moment), το οποίο δημοσιεύτηκε το 1952 και οι φωτογραφίες του ταξιδεύουν το κοινό σε διαφορετικές γωνιές του κόσμου. Έχει χαρακτηριστεί από τον Robert Capa ως «Βίβλος για φωτογράφους». Στη δεύτερη για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν φωτογραφίες από τα ταξίδια του στην Ελλάδα το 1937, το 1953 και το 1961. Εντυπωσιακές και οι εικόνες της Franck, που είδαμε στην Άνδρο.

Η Δημοκρατία παίρνει τη σκυτάλη – Στην Εθνική Πινακοθήκη

Η έκθεση “Δημοκρατία” έρχεται σε συνέχεια της έκθεσης “Αστυγραφία” και επικεντρώνεται στην εικαστική μορφοποίηση της διεκδίκησης της ελευθερίας και των πολιτικών δικαιωμάτων κατά την εκρηκτική συνάντηση των αυταρχικών πρακτικών χειραγώγησης με τις πολιτικές της χειραφέτησης και των ταυτοτήτων. Σε καιρούς εξαιρετικά κομβικούς με το πέπλο της ακροδεξιάς να σκεπάζει σιγά σιγά την Ευρώπη η Εθνική Πινακοθήκη μας “χάρισε” μία νευραλγικά επίκαιρη έκθεση για τις Τέχνες, τις κοινωνικές αλλαγές και βέβαια τη Δημοκρατία σε επιμέλεια της διευθύντριας του Μουσείου, Συραγώς Τσιάρα. Αφορμή για τη διοργάνωσή της στάθηκαν τα 50 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα μας το 1974, μετά την κατάρρευση της επταετούς δικτατορίας των συνταγματαρχών. Περιλαμβάνει 140 εικαστικά έργα, από 55 καλλιτέχνες και ομάδες καλλιτεχνών από την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία, αλλά και ανάμεσα σε αφίσες, βιντεοπροβολές, performances.

“Space of togetherness” στο Σχολείον της Αθήνας – Ειρήνη Παπά

Μια ευχάριστη έκπληξη η έκθεση space of togetherness του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ στον χώρο της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου | Σχολείον της Αθήνας – Ειρήνη Παπά. Η έκθεση ασχολήθηκε με τα πιο πιεστικά ερωτήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και ο κόσμος σήμερα. Η ασφάλεια και οι πόλεμοι, η κλιματική αλλαγή, η κοινωνικοπολιτική κατάσταση αλλά και το δημογραφικό και το οικονομικό καθεστώς ωθούν προς τη μετακίνηση ανθρώπων, πολιτισμών και ιδεών και διαμορφώνουν τον κόσμο μας ως ένα χώρο ροών μέσω της αλληλεπίδρασης και της ποικιλομορφίας των πολιτισμών. Συμμετείχαν 20 καλλιτέχνες και συλλογικότητες από 13 χώρες, παρουσιάζοντας διαφορετικές καλλιτεχνικές πρακτικές. Περιηγηθήκαμε μέσα σε ένα σύνολο ιστοριών που εστιάζουν στο σημείο όπου διασταυρώνονται οι φυλές, οι πολιτικές και τα δικαιώματα ατόμων και κοινοτήτων.

“Wanderlust/all passports” στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά

Σαράντα τέσσερις εικαστικοί καλλιτέχνες “γέμισαν” τους χώρους του Μεγάρου Σλήμαν-Μελά και παρουσίασαν έργα  που κινητοποίησαν την ανάγκη μας για περιπέτεια, εξερεύνηση νέων τόπων, πολιτισμών, εμπειριών και εσωτερικών τοπίων. Και όλα τούτα σε ένα κτίριο που φέρει την υπογραφή του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ και υπήρξε συγκρότημα οικογενειακών κατοικιών. Ο επιμελητής Κώστας Πράπογλου μας εξήγησε ότι η λέξη «Wanderlust», σημαίνει φιλαποδημία και αγάπη για τα ταξίδια. Οι χώροι-”φάντασμα” των ορόφων μετατράπηκαν σε μικρά διαμερίσματα τέχνης όπου συνομιλήσαμε με τις έννοιες του χωροχρόνου και με νοήματα φορτισμένα με μνήμες.

“Κυκλαδίτισσες” στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Στο παρα-πέντε της αλλαγής του χρόνου εγκαινιάστηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση αφιερωμένη στις  Άγνωστες ιστορίες γυναικών των Κυκλάδων. Θεότητες και μητέρες, ιέρειες, εταίρες, έμποροι, μαχήτριες, διανοούμενες, θρηνωδοί, μάγισσες, μετανάστριες, η έκθεση αποτελεί ένα μοναδικό πολιτιστικό εγχείρημα που επιχειρεί να γεφυρώσει δύο επίκαιρα και θεμελιώδη θέματα: τη θέση της γυναίκας στην ιστορία και τον πολιτισμό, καθώς και την έννοια της νησιωτικότητας, που χαρακτηρίζει τις Κυκλάδες από την προϊστορική εποχή έως σήμερα. Περιλαμβάνονται περίπου 150 έργα, όλα δημιουργίες της τέχνης των Κυκλάδων που χρονολογούνται από την πρώιμη προϊστορία μέχρι τον 17ο αι. και αφηγούνται την ιστορία του αρχιπελάγους μέσα από τη ματιά της νησιώτισσας. Μέσα από τα αντικείμενα, τις προσωπικές ιστορίες και τα τεκμήρια καθημερινότητας, ξεδιπλώνεται ένας κόσμος που οι γυναίκες διαμόρφωσαν με την παρουσία και τη δράση τους.

Εντυπωσιακός Dali – Μια έκθεση φαντασμαγορία στον Ελληνικό Κόσμο

Αν είσαι λάτρης της καλλιτεχνικής ματιάς του Νταλί και σε ενδιαφέρει να τον ανακαλύψεις σε τρεις, τέσσερις και περισσότερες… διαστάσεις των έργων του, τότε η εμπειρία Dali Cybernetics στον Ελληνικό Κόσμο είναι το στοιχείο σου. Είδαμε τα έργα του να κινούνται, ζωγραφίσαμε και αποδομήσαμε την Gala – Γαλάτεια των Σφαιρών, μπήκαμε στο τρισδιάστατο πλοίο του, και κάτσαμε στον καναπέ “χείλη”. Μια στρατιά επιστημόνων: επιμελητές τέχνης, ιστορικοί, τεχνικοί 3D εικόνας, ηχολήπτες, μουσικοί κλπ. σδημιούργησαν αυτή την έκθεση φαντασμαγορία, αφιερωμένη στη ζωγραφική του Σαλβαδόρ Νταλί όπως αυτή εξακοντίζεται σε ένα cybernetic μέλλον.