ΟΙ 21 ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ 2021

Σε μια κινηματογραφική χρονιά που μοιάζει σα να ξεκίνησε με το που μπήκε το καλοκαίρι, συμπυκνώνοντας σε λίγους μήνες την παραγωγή και τις καλλιτεχνικές αγωνίες σχεδόν δύο χρόνων, το να προσπαθήσει κανείς να βγάλει συμπέρασμα για το επίπεδο και τις τάσεις της κινηματογραφικής δημιουργίας θα ισοδυναμούσε με τρέλα.

Είχαμε ένα κινηματογραφικό καλοκαίρι όπου στα θερινά δούλεψαν καλά αρκετές από τις περσινές οσκαρικές ταινίες (Ο Πατέρας, Άσπρο Πάτο), αλλά και μπόλικες νέες ελληνικές παραγωγές (Digger, Μήλα, ακόμα και μικρότερου βεληνεκούς word of mouth επιτυχίες σαν το Πρόστιμο). Είχαμε τεράστιες επιτυχίες όπως το Λούκα της Pixar και τον Άνθρωπο του Θεού. Είχαμε πολλές προτάσεις της περσινής σεζόν που δούλεψαν, αλλά και πολλές που χάθηκαν μέσα στον παροξυσμό κυκλοφοριών, από εταιρεία διανομής που κατανοητά, είχαν τα ράφια τους γεμάτα.

Κάτι που μας οδηγεί στην επόμενη συνέπεια: Καθώς το καλοκαίρι έφυγε, ο χειμώνας ήρθε, τα κρούσματα αυξήθηκαν και οι οσκαρικές επιλογές έδωσαν τη θέση τους στα best-of του παγκόσμιου φεστιβαλικού σινεμά, το κοινό φάνηκε σα να εξαφανίζεται. Υπήρξαν και πάλι οι θετικές εκπλήξεις (όπως το Ατυχές Πήδημα ή Παλαβό Πορνό), όμως σε μεγάλο βαθμό αυτό που βλέπαμε ήταν μερικές από τις κορυφαίες ταινίες της χρονιάς να εμφανίζονται και να χάνονται σε χρόνο dt, είτε μιλάμε για εμπορικό στουντιακό σινεμά (Η Τελευταία Μονομαχία) είτε για απαιτητικό καλλιτεχνικό (Ανάμνηση).

Εμείς δεν έχουμε παρά να ξεχωρίσουμε μερικές από τις καλύτερες ταινίες μιας χρονιάς που πάντως είχε πάρα πολλά να προσφέρει. Αν μη τι άλλο επειδή μέσα αυτούς τους λίγους ωφέλιμους -ας τους πούμε έτσι- μήνες, ήταν δεκάδες οι αξιόλογες δουλειές πραγματικά σπουδαίων δημιουργών που βρήκαν το δρόμο τους προς το κοινό. Με όποιες μορφές ή με όση διαθεσιμότητα κι αν τελικά αυτό συνέβη.

(Στη λίστα συμπεριλαμβάνονται εύλογα πρόσφατες ταινίες που έκαναν την επίσημη, εμπορική πρεμιέρα τους στην Ελλάδα -σε αίθουσες, streaming ή τηλεόραση- μες στο 2021.)

21. Procession, του Ρόμπερτ Γκριν

Έξι άντρες που επιβίωσαν κακοποίηση από καθολικούς ιερείς, συμμετέχουν στο πρότζεκτ ζώντας ξανά τους χειρότερους εφιάλτες τους αλλά αυτή τη φορά έχοντας απόλυτο έλεγχο της αφήγησης. Καθένας από αυτούς γράφει ένα μικρού μήκους φιλμ βασισμένο σε αυτή τους την φρικτή εμπειρία. Η ταινία δεν διατείνεται πως κρύβει στην εικόνα της μια κάποια πλήρη αλήθεια, δεν ενώνει στοιχεία, δεν μοστράρει μαρτυρίες. Παρά αμφισβητεί διαρκώς τον εαυτό της (ως εικόνα, ως παρατήρηση), προσφέροντας άπλετο δημιουργικό χώρο στα θύματα ώστε μέσα από μια δεδομένα πλαστή και κατασκευασμένη διαδικασία, να αναζητήσουν ένα κομμάτι της δικής τους, ανείπωτης, επίπονης αλήθειας. (
Περισσότερα για το Procession.
)

20. Μήλα, του Χρήστου Νίκου

Σε παραλληλισμό με την Αιώνια Λιακάδα του Τσάρλι Κάουφμαν, μια μεγάλη και σαφή επιρροή για τον νέο σκηνοθέτη, τα Μήλα ξεκινούν από μια απίθανα συμβολική κονσεπτική ακρότητα για να αναρωτηθούν ποιο κομμάτι της ύπαρξής μας, της προσωπικότητας, της ψυχής μας, συνδέεται απευθείας με τη μνήμη, με την αγωνία του να προσπαθείς να ξεχάσεις, με την αγωνία του να προσπαθείς να θυμηθείς. Υπάρχει τελικά κάτι βαθιά ανθρώπινο και συγκινητικό στο να θες να τα μάθεις όλα από την αρχή.

19. Κολέκτιβ, του Αλεξάντερ Νάναου

Ένα καθηλωτικό ερευνητικό procedural πάνω στην παραλυτικά διαβρωτική επίδραση της κάθε είδους συστημικής διαφθοράς, που καμία πένα δε θα μπορούσε να έχει στα αλήθεια γράψει. Διπλή οσκαρική υποψηφιότητα (Ντοκιμαντέρ και Διεθνές Φιλμ) και τολμηρό σινεμά που εισχωρεί με υπομονή και προσήλωση εκεί όπου πόρτες μοιάζουν κλειστές. Δίχως κορώνες, δίχως συντομεύσεις, δίχως συναισθηματικές ευκολίες.

18. Άσπρο Πάτο, του Τόμας Βίντερμπεργκ

"Another Round." AP

Μια από τις σινεφίλ επιτυχίες του περασμένου καλοκαιριού και αναμενόμενα βραβευμένη με το Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας. Ο Τόμας Βίντερμπεργκ (Οικογενειακή Γιορτή) εκμεταλλεύεται το στιβαρό σενάριο και χτίζει πάνω στον τεράστιου κινηματογραφικού εύρους πρωταγωνιστή του (πληγωμένος Διόνυσος ο Μαντς Μίκελσεν) μια σπουδή χαρακτήρων δίχως να φοβάται τη σωματικότητα της ιστορίας του, συνδέοντας το σώμα με το νου και φτάνοντας στο φινάλε σε μια ήδη κλασική, σκηνή ανθολογίας.

17. Κβο Βάντις, Άιντα;, της Τζασμίλα Ζμπάνιτς

Όχι απλά μια ματιά στην φρίκη του πολέμου από μια συντριπτική διπλή οπτική (και από το επίπεδο του άμαχου πληθυσμού αλλά και από το επίπεδο του εξωτερικού παρατηρητή), αλλά και ένα άκρως προσωπικό θρίλερ μέσα στα γρανάζια μιας εκτός τόπου και χρόνου, δυστοπικά απάνθρωπης γραφειοκρατίας. Φιλμ-διάλυση, άξια υποψήφιο για Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας.

16. Η Γυναίκα Που Έφυγε, του Χονγκ Σανγκ-σου

Μέσα από ένα απίστευτης απλότητας και χάρης κεντρικό concept, ο σπουδαίος Κορεάτης σκηνοθέτης καταγράφει ένα πορτρέτο προσωπικής εξερεύνησης χτισμένο πάνω στις διακριτικότερες των κινήσεων και σε σκέψεις που κρύβονται πίσω από λόγια- ή την απουσία τους. Ο Χονγκ αποτελεί μέγα παρατηρητή συμπεριφορών, στήνοντας μια ολόκληρη ταινία σε λεκτικές συνδιαλλαγές και στο πώς η θέση που καταλαμβάνουμε στο περιβάλλον μας (και ο τρόπος με τον οποίον αλληλεπιδρούμε με αυτό) καθορίζει τελικά την κίνησή μας. Δικαιότατο (και τολμηρό!) βραβείο Σκηνοθεσίας στο περσινό Φεστιβάλ Βερολίνου.

15. The Disciple, του Τσαϊτάνια Ταμχάνε

Βαθιά βουτιά στο process και στη λαϊκή και κοινωνική παράδοση της Ινδίας μέσα από την ιστορία ενός άντρα που κι ο ίδιος μοιάζει περιτοιχισμένος από την κληρονομιά και τους κανόνες της τέχνης (και της χώρας!) του. Ο Ταμχάνε πατάει σε έναν απολύτως υπνωστιστικό ρυθμό (στο μοντάζ, στον αισθητικά ολοκληρωτικό ηχητικό σχεδιασμό) και σε διαρκώς επαναλαμβανόμενα, κυκλικά μοτίβα, εντείνοντας την αίσθηση αδιεξόδου του ήρωα. Σε ένα υπαρξιακά θλιμμένο φιλμ μιας κάποιας ενηλικίωσης για το να διαπιστώνεις πως το όνειρό σου δεν νοιάζεται για σένα, και για την συχνά αιχμηρή σχέση πρωτοπορίας και παράδοσης- και το πώς μπορεί τελικά να κρύβει πίσω της πολύ μεγαλύτερη αρμονία από όσο αρχικά φαίνεται.

14. Η Τελευταία Μονομαχία, του Ρίντλεϊ Σκοτ

Ήδη η πιο υποτιμημένη ταινία της σεζόν, μια εμπορική αποτυχία στο δρόμο του μελλοντικού classic και, ταυτόχρονα, το πρώτο #MeToo Dad Movie στην ιστορία. Ο Ρίντλεϊ Σκοτ λειτουργεί με οδηγό ένα εξαιρετικά δομημένο σενάριο από τους Μπεν Άφλεκ, Ματ Ντέιμον και -κυριότερα- της Νικόλ Χολοφσένερ πάνω στο πώς το παράπλευρο θύμα μιας εγωιστικής μονομαχίας ήταν η Μαργκερίτ, παιγμένη εντυπωσιακά από την Τζόντι Κόμερ. Η κόντρα των δύο ιπποτών παρουσιάζεται ρασομονικά μέσα από τρεις οπτικές, της τρίτης εκ των οποίων τη φροντίδα έχει αναλάβει η Χολοφσένερ, κι η οποία υποσκάπτει σε επίπεδο τονικό και θεματικό ό,τι ως τότε παρουσιαζόταν ως αλήθεια των δύο αντρών, φέρνοντας το φιλμ σε σοκαριστική κορύφωση.

13. Η Νύμφη του Νερού, του Κρίστιαν Πέτζολντ

Μια κλασικά παραμυθένια εκδοχή ενός πνεύματος του νερού επανατοποθετείται από τον Κρίστιαν Πέτζολντ (ένας από τους απόλυτους masters του σημερινού ευρωπαϊκού σινεμά, με ταινίες σαν το Transit και το Phoenix) στη Γερμανία του σήμερα, σαν ένα φολκλόρ που ασφυκτιά μέσα στις αυστηρές δομές μιας πόλης που αναζητά την ταυτότητά της μέσα στις αυστηρές αστικές και ιστορικές της δομές. Κάτω από την αρχιτεκτονική και την ιστορία, βρίσκεται τελικά κάτι το αρχέγονο, τρυφερό όσο και βίαιο την ίδια στιγμή, ένα τραγικά ρομαντικό παραμύθι παιγμένο με αβίαστα υπερβατικό τρόπο από το εκπληκτικό onscreen ζεύγος των Πόλα Μπιρ (με βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ Βερολίνου) και Φραντζ Ρογκόφσκι – δηλαδή το ίδιο ζευγάρι
του μεγαλειώδους Transit
.

12. No Sudden Move, του Στίβεν Σόντερμπεργκ

Ένα γκρουπ παρανόμων καταλήγουν να συνεργάζονται υπό μυστήριες, εντελώς ύποπτες συνθήκες και θα πρέπει μαζί να ξεσκεπάσουν την πλεκτάνη που τους έφερε μαζί όταν σε μια φαινομενικά απλή δουλειά, τα πάντα πηγαίνουν στραβά. Ο Στίβεν Σόντερμπεργκ, μέγας τεχνίτης του σινεμά (κάθε) είδους εδώ περνάει τέλεια, και μαζί του κι εμείς αλλά και το φανταστικό καστ του (Μπενίσιο Ντελ Τόρο, επικός Ντον Τσιντλ, σταθερά φοβερός Ρέι Λιότα), κατασκευάζοντας μια απολαυστικά παλιομοδίτικη ιστορία εγκλήματος, ανατροπών και αντικρουόμενων συμφερόντων, με φόντο την πολυεθνική διαφθορά στις μέρες ενός ύστερου καπιταλισμού που αφήνει τους ανθρώπους να αλληλοκυνηγούνται, κοιτάζοντας πίσω από ασφαλισμένες, καλογυαλισμένες πόρτες. Κάποιες φορές, πάντως, απλά αρκεί να βλέπεις ικανότατους επαγγελματίες να φέρνουν εις πέρας ένα απλό σχέδιο- δηλαδή τον Σόντερμπεργκ και την παρέα του να μας διασκεδάζουν, σε ένα από τα υποτιμημένα διαμάντια της σεζόν.

11. Ο Πατέρας, του Φλοριάν Ζελέρ

Μια θεατρική μεταφορά που όχι μόνο δεν χάνεται μπροστά στο άπειρο του σινεμά, αλλά αποτελεί διαμάντι ατόφιας κινηματογραφικής τεχνικής. Γύρω από την σαρωτική ερμηνεία καριέρας του βραβευμένου με Όσκαρ Άντονι Χόπκινς (ο οποίος μοιάζει να εκπλήσσει ακόμα και τον εαυτό του καθώς η αλήθεια τον διαπερνά σαν ηλεκτρισμός και συντρίβει τον θεατή) δεν υπάρχει καμία πρώτη ύλη της έβδομης τέχνης που να μην αναδεικνύεται ως κάτι το αναγκαίο. Σενάριο, μοντάζ (από τον
υποψήφιο για Όσκαρ Γιώργο Λαμπρινό
) και καλλιτεχνική διεύθυνση συνθέτουν απολύτως συνεργατικά και οργανικά έναν επίπονα υποκειμενικό, φευγαλέο κόσμο στο κεφάλι του ήρωα, επιτρέποντας στο θεατή να βιώσει τον αποπροσανατολισμό του άντρα, σε μια εντυπωσιακή και διαρκή άσκηση κινηματογραφικής ισορροπίας.

10. Zack Snyder’s Justice League, του Ζακ Σνάιντερ

Όχι απλά η καλύτερη ταινία της καριέρας του σκηνοθέτη, αλλά κι ένα βαθιά προσωπικό έργο (και εντυπωσιακό, ευθύ και ειλικρινές) που είχε ξεσκιστεί δίχως έλεος στην εκδοχή του ‘17 που κυκλοφόρησε στις αίθουσες. Ο Σνάιντερ χρησιμοποιεί το ακαδημαϊκό 4:3 κάδρο και μια οπτική ταυτότητα που πίσω από τα μουντά CGI θυμίζει βουβή κινηματογραφική ελεγεία. Δεν τον οδηγεί η ποπ κουλτούρα και η corporate DC, αλλά η θλιμμένη ροκ και ο Φριτζ Λανγκ. Σε μια ταινία οπτικά πλούσια και αφηγηματικά αραιή, που όχι απλά δεν χρειάζεται τα λόγια και την τυπική ιδέα του arc «εξέλιξης» χαρακτήρων, αλλά λειτουργεί απόλυτα ως φιλμ σε πλήρη ακινησία. Ο Σνάιντερ κεντάει μυθικές φιγούρες μέσα σε σκοτεινούς πίνακες ζωγραφίζοντας βασικά τον πόνο τους.

9. First Cow, της Κέλι Ράιχαρντ

Η Κέλι Ράιχαρντ (Wendy and Lucy, Night Moves) επισκέπτεται τον αιώνα που γέννησε τη σύγχρονη Δύση και, επιδεικνύοντας έναν εντυπωσιακό χειρισμό της οπτικής της γλώσσας, με πανέμορφες συνθέσεις γεμάτες ζωντάνια του φυσικού τοπίου (που σύντομα πρόκειται να αλωθεί), καταγράφει μια διαδρομή νομοτελειακά αδιέξοδη με αργό, ποιητικό τρόπο και βρίσκοντας το χρόνο και το χώρο να απολαύσει κάθε στιγμή μαζί με τους ήρωές της. Σε ένα περιβάλλον όπου ο καπιταλισμός εδραιώνεται, οι δύο τυχάρπαστοι ήρωες του περιθωρίου γίνονται σύμβολα (για τις διαφορετικές προελεύσεις και κατευθύνσεις ανθρώπων στη νέα Αμερική) καθώς νόμος της αγοράς τους κόβει τα πόδια πριν καν ξεκινήσουν -και χωρίς ποτέ να το συνειδητοποιούν- τη στιγμή που γεννιέται η ίδια η Ιστορία, όχι ως αποτέλεσμα στιγμών αλλά ως ένα σύνολό τους.

8. Παράλληλες Μητέρες, του Πέδρο Αλμοδόβαρ

Σκηνή από την νέα ταινία του Πέδρο Αλμοδόβαρ "Παράλληλες μητέρες" /

Αυτό που φαινομενικά είναι ένα απολαυστικό οικογενειακό σασπένς δράμα με πασπάλισμα τελενοβέλας, κρύβει από κάτω του την εξερεύνηση της συλλογικής μας αναζήτησης για την αλήθεια και για τα όσα σημαίνει η -πολιτιστική, κοινωνική, όσο και οικογενειακή- κληρονομιά. Ο Αλμοδόβαρ συνδέει το προσωπικό με το πολιτικό με έναν τρόπο πραγματικά αναπάντεχο και σχεδόν ένοχα απολαυστικό, μέχρι την κορύφωση της ταινίας σε ένα ανατριχιαστικό φινάλε που, σε δεύτερη ανάλυση, δεν έρχεται τελικά και τόσο ξαφνικά. Βραβείο ερμηνείας στη Βενετία για την φανταστική κι εδώ Πενέλοπε Κρουζ, στην όγδοη συνεργασία της με τον Ισπανό σκηνοθέτη, ο οποίος παραδίδει μια από τις καλύτερες ταινίες της καριέρας του.

7. Bacurau, των Κλέμπερ Μεντόνσα ­Φίλιο και Ζουλιάνο Ντορνέλες

Βραζιλιάνικο φουτουριστικό slasher γουέστερν σε ένα μέλλον που δεν διαφέρει ιδιαίτερα από το παρόν, μια οριακά απερίγραπτη μίξη σπαγγέτι γουέστερν εικονογραφίας, slasher επιρροών από Τζον Κάρπεντερ, μετα-αποκαλυπτικού sci-fi, old school βραζιλιάνικου σινεμά παρανόμων, και κοινωνικού σινεμά. Όλα στην υπηρεσία μιας ιστορίας βίαιης αφομοίωσης, για ένα μικρό (γαλατικό) χωριό απέναντι στις ορέξεις μιας αδηφάγας καπιταλιστικής λαίλαπας που συνδυάζει οπισθοδρομικές οπτικές και σύγχρονα όπλα. Είναι καουμπόηδες και Ινδιάνοι, δίχως ούτε στιγμή να αμφιβάλει κανείς ποιοι είναι οι (γκρίζοι, έστω) ήρωες- η οργή του φιλμ, δικαίως, ξεχειλίζει. Μια ταινία φιλόδοξη, που ανάγει μια αυθεντικά τοπική ιστορία με χαρακτήρα, προσωπική γνώση και έγνοια, σε κάτι το μυθικά καλτ.

6. Old, του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν

Εξίσου συγγενικό με τις πιο ελλειπτικές και στοιχειώδεις ιστορίες τρόμου που έχει κατά καιρούς αφηγηθεί ο Σιάμαλαν (σαν την Έκτη Αίσθηση ή το Visit) όσο και με πράγματα σαν τις εφιαλτικά συμβολικές και ανατρεπτικές Ιστορίες από την Κρύπτη, τον πρώιμο, άκρως σωματικό τρόμο του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ ή αλληγορικούς εφιάλτες σαν τον Εξολοθρευτή Άγγελο του Μπουνιουέλ, το φιλμ παρασύρει τον θεατή σε μια υπαρξιακή κινούμενη άμμο. Στην πιο φορμαλιστικά εντυπωσιακή δουλειά της καριέρας του, ο Σιάμαλαν χρησιμοποιεί την κάμερα σαν αφηγηματικό εργαλείο που υπογραμμίζει τον τρόμο του περάσματος του χρόνου και της υποκειμενικής οπτικής. Απλώνει στην οθόνη μια σειρά από τις πιο αξέχαστα εφιαλτικές ιδέες του, ένα ψυχολογικό body horror ξέσπασμα πίσω από το οποίο δε βρίσκεται ποτέ σαδισμός ή κυνισμός, αλλά η αγνότητα με την οποία κανείς αναρωτιέται τι συμβαίνει στο σώμα όταν ο χρόνος, νομοτελειακά, μας προδώσει.

5. Ανάμνηση, του Απιτσατπόνγκ Βιρασετάκουν

Ο μεγάλος Ταϊλανδός σκηνοθέτης Απιτσατπόνγκ Βιρασετάκουν, βραβευμένος με Χρυσό Φοίνικα για το ονειρώδες αριστούργημα Ο Θείος Μπούνμι Θυμάται τις Προηγούμενες Ζωές του, και ένας από τους σπουδαιότερους δημιουργούς του 21ου αιώνα, επιστρέφει με μια ακόμη ποιητική αναζήτηση και ένα σινεμά που ζητά με θάρρος την εμπιστοσύνη του θεατή. Εμβυθιστική μίξη ονείρου, ανάμνησης και οράματος, σε μια εξερεύνηση πάνω στην ηχώ των αναμνήσεων, την κοινή μας Ιστορία, τη σύνδεση της μνήμης με τη βία και το πώς, συλλογικά και ατομικά, ξεχνάμε προκειμένου να επιβιώσουμε. Ίσως -μάλλον- μάταια. Πρωταγωνιστεί σε μια από τις ερμηνείες της, έτσι κι αλλιώς σπουδαίας, καριέρας της η Τίλντα Σουίντον.

4. Μάρτιν Ίντεν, του Πιέτρο Μαρτσέλο

"Μάρτιν Ίντεν"

Βασισμένος στην ομώνυμη νουβέλα του Τζακ Λόντον, ο Ιταλός ντοκιμαντερίστας Πιέτρο Μαρτσέλο αποτυπώνει με αχρονική γοητεία την ταξική αγωνία ενός φτωχού άντρα που προσπαθεί ως αυτοδίδακτος συγγραφέας να βρει θέση στα σαλόνια της αριστοκρατίας. Μπλέκει τα γεμάτα κόκκο πλάνα του, γυρισμένα κυρίως σε 16άρι φιλμ, με ιστορικά επίκαιρα και ακόμα και επαναχρωματισμένα πλάνα αρχείου από μια Ιταλία χαμένη στο χρόνο, σε ένα λαϊκό αφήγημα με ναυτικούς, προλετάριους, φτωχούς καλλιτέχνες και έρωτες που γεννιούνται στα διαφορετικά άκρα του ταξικού φάσματος. Το αποτέλεσμα είναι ένα μαγευτικά αιχμηρό πολιτικό παραμύθι που μοιάζει να διαδραματίζεται καθόλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, δίχως σημείο εκκίνησης ή λήξης, αγκαλιάζοντας όλη τη σύγχρονη Ιταλική ιστορία και κινηματογραφική παράδοση και τις επίμονες (και ακόμα επίκαιρες) αγωνίες πάνω στην σύγκρουση ατομικότητας και συλλογικότητας.

3. Ιστορίες της Τύχης και της Φαντασίας, του Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι

Τρεις ιστορίες σύμπτωσης, αβεβαιότητας, ερωτικής εμμονής και ερωτικής απώλειας, για ανθρώπους που διαρκώς μοιάζουν να βρίσκονται και να χάνονται (ακόμα και στη διάρκεια μίας και μόνο σεκάνς) ή να ξεχνάνε και να θυμούνται ή απλώς να ανακαλύπτουν πράγματα εκ του μηδενός. Τόσο για τα πρόσωπα που έχουν απέναντί τους όσο και για τους εαυτούς τους. Γεμάτο καταστάσεις καλυμμένες με ένα πέπλο αμφισημίας και χαρακτήρες που μοιάζουν να κολυμπούν μέσα έναν ρευστό κόσμο γεμάτο μικρές ειρωνείες και μεγάλες υπαρξιακές αναταράξεις, το φιλμ λειτουργεί επειδή ο Χαμαγκούτσι καταλαβαίνει πως κανείς μας δεν είναι απλά ένα πράγμα, κανείς δεν είναι απλά ένα πρόσωπο, ακίνητο στο χώρο και το χρόνο. Αλλά με χιούμορ και ανάλαφρη διάθεση εντοπίζει διακυμάνσεις και αντιστρέφει οπτικές, σα να επρόκειτο για νέους κάθε φορά ήρωες που εισέρχονται στο δράμα για να πάρουν τον έλεγχο.

2. Μικρή Μαμά, της Σελίν Σιαμά

Η Σελίν Σιαμά επιστρέφει μετά το θρίαμβο του Πορτρέτου Μιας Γυναίκας Που Φλέγεται με ένα απατηλά μικρού βεληνεκούς αλλά συναισθηματικά και αφηγηματικά μεστού παραμυθιού για ένα κοριτσάκι που γνωρίζει τη μαμά του- όταν εκείνη ήταν στην ηλικία της. Η ιδιοφυία Κλερ Ματόν στην διεύθυνση φωτογραφίας καδράρει τα δύο μικρά κορίτσια εναλλάξ σε ξέφωτα στο δάσος ή σε ένα κρύο σπίτι που μυρίζει απώλεια, εστιάζοντας σε γήινα χρώματα που δεν αφήνουν ποτέ αυτό το γλυκό fantasy να σηκώσει τα πόδια του από το χώμα ή να χάσει τη ζεστασιά του. Θυμίζοντας κάτι από τον μιγιαζακικό Totoro ως αφηγηματική αισθητική, πρόκειται για ένα φιλμ απίστευτης κειμενικής λιτότητας που χτίζει έναν κόσμο που μοιάζει να ανήκει σε όλες τις εποχές που έχουν υπάρξει, επιτρέποντας σε ένα συναίσθημα φροντίδας, τρυφερότητας και αγνής περιέργειας να κατακλύσει το στόρι, και καταφέρνοντας να βλέπει τα πάντα μέσα από παιδικό βλέμμα. (Η ταινία κυκλοφορεί 30 Δεκεμβρίου.)

1. Annette, του Λεός Καράξ

Πλασαρισμένο ως μιούζικαλ, το Annette (η μεγάλη επιστροφή του Καράξ μια δεκαετία μετά το επίσης εμβληματικό Holy Motors) στην πραγματικότητα θυμίζει περισσότερο τη θεατρικότητα μιας όπερας, γεμάτο άκρως τεταμένα αισθήματα και συμβάντα μέσα σε βινιέτες που διατηρούν μια επιλεκτική σχέση με το ρεαλισμό. Ένα σκοτεινό showbiz ρομάντσο έμπνευσης του διδύμου των Sparks που κοιτά με μισό μάτι τη βιομηχανία του θεάματος, στα χέρια του Καράξ αναπλάθεται ως ένα απίστευτης πίκρας προσωπικό πορτρέτο ενός άντρα-τέρατος, ανήμπορου να αγαπήσει, λες και βγαλμένο μέσα από τους πιο θλιμμένους εφιάλτες του. Στον απαιτητικό ρόλο ο Άνταμ Ντράιβερ, φαινομενικά αδιάφορος απέναντι στην ίδια του την εικόνα, γίνεται μαριονέτα στα χέρια του Καράξ, όπως παλιότερα έχει συμβεί με τον Ντενί Λαβάν- ο Ντράιβερ είναι ο σπάνιος χολιγουντιανός ηθοποιός που μπορεί να εξαφανιστεί μέσα στο παραλήρημα μιας ερμηνείας αφήνοντας πίσω μανιέρα και στυλ.

Ο Καράξ χρησιμοποιεί διαρκώς τρικ και ιδέες γεμίζοντας κάθε σκηνή με κάτι το απρόσμενο (είτε κατασκευαστικά, είτε συναισθηματικά, είτε απλώς ως προς τον τρόπο που διαρκώς ανακατευθύνει την ιστορία), καθώς μιλά τραγουδιστά για έναν κύκλο θανάτου και εικόνας, ονείρου και βίας. Και τέχνης. Αλλά κυρίως θανάτου. Οι δύο εραστές τραγουδούν ο ένας στην άλλη (σε ένα από το κορυφαία μουσικά νούμερα του φιλμ) και μιλούν διαρκώς για τη γέννηση και για οράματα θανάτου μέσα από τις ερμηνείες των ηρώων τους.

Μια σκηνή διεύθυνσης ορχήστρας μετατρέπεται σε ένα εξίσου αστείο και συγκλονιστικό σπάσιμο του τέταρτου τοίχου, που θυμίζει πως κάτι το τεχνητό μπορούν να το διαπερνούν τσουνάμι ειλικρινούς συναισθήματος. Ο Καράξ δε σταματά να ανεβοκατεβάζει διακόπτες εφευρίσκοντας διαρκώς τρόπους να ταρακουνήσει και να σκιαγραφήσει, αδιαφορώντας για κάθε αφηγηματική και στιλιστική σύμβαση, και καταλήγοντας σε ένα συγκλονιστικό φινάλε που -δίχως πλέον προφάσεις ή ψέμα στην υφή του- προσγειώνεται εντελώς επιθετικά.

Ολοκληρώνοντας έτσι ένα πυρετώδες μουσικό όραμα για το πώς είναι να κοιτάς βαθιά σε έναν άνθρωπο και να αντικρύζεις, απλώς, την άβυσσο. Και μια ταινία θρασύτατα ακατηγοριοποίητη, αρνούμενη να τακτοποιηθεί μες στο οποιοδήποτε κουτάκι έχει ετοιμάσει άνθρωπος για αυτήν.