ΟΣΚΑΡ 2025: Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΟΥ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΣΙΝΕΜΑ
Σάρωσε με 5 Όσκαρ το “Anora” σε μια τελετή φτιαγμένη με σεβασμό. Ο Σον Μπέικερ έφτασε το οσκαρικό ρεκόρ του Γουόλτ Ντίσνεϊ (!). 3 Όσκαρ για τον “Brutalist”.
Αυτά τα πράγματα πάντα πάνε κι έρχονται στα βραβεία Όσκαρ. Τη μία χρονιά έχεις το “Οπενχάιμερ” του ενός δισεκατομμυρίου να σαρώνει, την άλλη χρονιά έχεις θρίαμβο του “Anora”, μιας ταινίας με μπάτζετ 6 εκατομμύρια δολάρια με μόνο ελάχιστα γνωστό μέλος του καστ εκείνη την κοπέλα από εκείνη τη σκηνή του τελευταίου Ταραντίνο.
Φέτος το Χόλιγουντ ψήφισε ανεξάρτητο σινεμά. Με τα περισσότερα βραβεία να πηγαίνουν σε δύο ταινίες συνολικού μπάτζετ 16 εκατομμυρίων, γυρισμένες σε διάρκεια χρόνων από σκηνοθέτες αφοσιωμένους σε ένα πλήρως ανεξάρτητο όραμα, έξω από το Χόλιγουντ, έξω από τα στούντιο, έξω από οποιονδήποτε έλεγχο.
Το “Brutalist” πήρε τα 3 βραβεία που είχαμε αρκετά σίγουρα: Α’ Ανδρικό για τον Έιντριεν Μπρόντι -το δεύτερο για τον ηθοποιό, 22 χρόνια μετά τον “Πιανίστα”-, Φωτογραφία και Μουσική. Αλλά η βραδιά ανήκε στον έτερο (ανεξάρτητο) διεκδικητή, το “Anora” που κέρδισε 5 (από τα 6!) Όσκαρ.
Σπάνιο να βλέπεις μια καθαρόαιμη κωμωδία να σαρώνει στα Όσκαρ, όπως και επίσης σπάνιο να βλέπεις να τιμώνται με τέτοια ένταση, άνθρωποι που βρίσκονται τόσο μακριά από τα κυκλώματα ισχύος και επιρροής της βιομηχανίας. Ο Σον Μπέικερ βρίσκεται στη γωνιά του εδώ και 20+ χρόνια, κάνοντας no budget ανεξάρτητες ταινίες με ήρωες και ηρωίδες του περιθωρίου, λέγοντας ιστορίες που δε λέει κανείς άλλος (και σίγουρα όχι με αυτό τον τρόπο) – και ξαφνικά φέτος, για κάποιο λόγο, το κινηματογραφικό κατεστημένο σταμάτησε, και πλησίασε στο μέρος του. Δεν προσέγγισε ο Μπέικερ το mainstream. Συνέβη το αντίστροφο.
Ο ΚΟΝΑΝ Ο’ ΜΠΡΑΪΑΝ ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ ΣΕ ΜΙΑ ΤΕΛΕΤΗ ΧΩΡΙΣ ΑΠΡΟΟΠΤΑ
Τα θετικά για τη βραδιά ξεκίνησαν από νωρίς, μιας κι ο έμπειρος κωμικός Κόναν Ο’ Μπράιαν μπόρεσε αρκετά γρήγορα να βρει έναν καλό ρυθμό και τόνο για το χιούμορ που έφερε στην τελετή. Συχνά άφηνε τον ίδιο τον εαυτό του να γίνει το αστείο, χωρίς ποτέ στη διάρκεια της τελετής να τραβάει τα αστεία, να καθυστερεί την τελετή, ή να νιώθεις πως γίνεται κακός χωρίς λόγο.
Μια ιδανική παρουσία στο τιμόνι της τελετής, η οποία με τη σειρά της είχε μια σοβαρή (αλλά όχι υπερφίαλη) παραγωγή, με class και με σεβασμό σε ανθρώπους του σινεμά. Οι ζωντανές ερμηνείες κομματιών ήταν δυνατές, ιδιαίτερα εκείνη του “Wicked” με τις Γκράντε-Ερίβο, τα απρόοπτα έλειψαν (ακόμα και με την πολυσυζητημένη σάγκα της παρουσίας ή μή της Κάρλα Σοφία Γκασκόν, που η τελετή χειρίστηκε προσεκτικά. Αλλά κυρίως, ποτέ δεν ένιωθες πως αυτό που βλέπεις έχει άλλο στόχο, από το να τιμήσει τους υποψήφιους και τις υποψήφιες – κι αυτό είναι μεγάλο κοπλιμέντο, και κάτι καθόλου δεδομένο.
Σε άλλες κατηγορίες βλέπαμε κλιπάκια από τους υποψήφιους, σε άλλες οι παρουσιαστές έλεγαν κάποια λόγια κάθε υποψήφιο, ενώ σε δύο τεχνικές κατηγορίες (Κουστούμια και Φωτογραφία) είδαμε το format των “fab five” – όπου δηλαδή ένας ηθοποιός από την κάθε ταινία σύστηνε στο κοινό τον αντίστοιχο υποψήφιο καλλιτέχνη. Πολύ καλό αυτό γιατί ναι, οι ηθοποιοί είναι οι μεγαλύτερες διασημότητες, αλλά είναι σωστό να υπάρχει χρόνος και focus και σε άλλους ανθρώπους του σινεμά.
Ειδικά όταν βρισκόμαστε σε μια τελετή που, όπως λέγαμε και πιο πάνω, αποτέλεσε αγνό θρίαμβο του ανεξάρτητου σινεμά. Εκεί δηλαδή όπου η εμπειρία του κάθε μέλους του συνεργείο, το ταλέντο, η προσωπικότητα, λάμπουν – γιατί δεν υπάρχουν και πολλές εναλλακτικές.
Το “Anora” λοιπόν – η ταινία για μια σεξεργάτρια που παντρεύεται έναν νεόπλουτο Ρώσο πριν οι γονείς εκείνου στείλουν το πρωτοπαλίκαρό τους, να σβήσει το γάμο και να συνεφέρει τον γιο τους – έγινε κύμα που σάρωσε, κερδίζοντας τα Όσκαρ Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Πρωτότυπου Σεναρίου, Μοντάζ και Α’ Γυναικείου Ρόλου.
ΓΙΑΤΙ ΚΕΡΔΙΣΕ ΤΟ “ANORA”
Για το τελευταίο, η ανερχόμενη Μάικι Μάντισον επικράτησε της Ντέμι Μουρ που ήταν το φαβορί, και την Φερνάντα Τόρες. Η ίδια εμφανώς σοκαρισμένη και αγχωμένη, ευχαρίστησε την κοινότητα σεξεργατών και σεξεργατριών. Αμέσως νωρίτερα, όταν ο Σον Μπέικερ παραλάμβανε το Όσκαρ Σκηνοθεσίας από τα χέρια του Ταραντίνο, τον ευχαρίστησε για το “Κάποτε… στο Χόλιγουντ” και συγκεκριμένα το γεγονός ότι βάζοντας την Μάικι Μάντισον σε αυτό το ρόλο, έκανε τον Μπέικερ να προσέξει και να αναγνωρίσει πάνω της ένα μεγάλο ταλέντο.
«Αν δεν ήταν αυτή η ταινία, τότε δε θα υπήρχε το “Anora”», είπε ο Μπέικερ στον Ταραντίνο. Λίγες στιγμές μετά, η ίδια η Μάντισον θα κρατούσε στο χέρι της το Όσκαρ.
Τα άλλα 4 για την ταινία, γράφουν πάνω (και) το όνομα του Σον Μπέικερ, ο οποίος την μόνταρε ο ίδιος. «Έσωσα αυτή την ταινία στο μοντάζ!», είπε γελώντας καθώς παραλάμβανε το Όσκαρ την αντίστοιχης κατηγορίας. Ο Σον Μπέικερ, που γυρίζει ταινίες για 5 εκατομμύρια, και που πριν λίγα χρόνια γύριζε μια ταινία σε iPhone, είναι έτσι ο δεύτερος άνθρωπος στην ιστορία των Όσκαρ που κερδίζει 4 αγαλματίδια μέσα σε μια βραδιά.
Ο πρώτος; Ο Γουολ Ντίσνεϊ. Κανείς δεν έχει φτάσει ξανά τα 4, μέχρι τον Μπέικερ απόψε.
Συνεπέστατος στο όραμά του, ο Σον Μπέικερ χρησιμοποίησε τον χρόνο του μετά τη νίκη στο Όσκαρ Σκηνοθεσίας για να μιλήσει για την ανάγκη επιβίωσης της κινηματογραφικής διανομής. Μίλησε για διανομείς και streamers που μικραίνουν το παράθυρο ανάμεσα στην κινηματογραφική κυκλοφορία και την online πρεμιέρα μιας ταινίας. Ζήτησε από γονείς να συστήσουν τα παιδιά τους στη μαγεία της αίθουσας. Και αργότερα έκλεισε τη βραδιά λέγοντας «ζήτω το ανεξάρτητο σινεμά»!
Γιατί όμως κέρδισε τόσο πολύ το “Anora”; Προφανώς άρεσε, αλλά πάντα θες κι άλλους παράγοντες για μια επικράτηση, πόσο μάλλον τόσο σαρωτική. Για το “Anora” αυτό σίγουρα είχε να κάνει με τον Σον Μπέικερ, που ακόμα κι όσοι δεν τον γνώριζαν, σίγουρα ένιωσαν μεγάλη σύνδεση χάρη στον τρόπο που όπου στεκόταν κι όπου βρισκόταν, μιλούσε με πρακτικούς και καθόλου «thoughts and prayers» τρόπους για την επιβίωση του (ανεξάρτητου) σινεμά.
Επιπλέον, ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για ένα φιλμ που εξερευνά με τον τρόπο του, την ιδέα του κατά πόσο έχουν όλοι δικαίωμα στο όνειρο. Σε μια Αμερική που βιώνει ακόμα ένα συλλογικό κοινωνικό σοκ από την επανεκλογή Τραμπ, η πίκρα κι η μελαγχολική καρδιά μιας ξέφρενης κωμωδίας, ίσως να υπήρξαν αποκούμπι. Σχετικό ή μη, αλλά να το πούμε κι αυτό: Στα αντίστοιχα πρώτα Όσκαρ της πρώτης θητείας Τραμπ, η τότε Καλύτερη Ταινία ήταν –σοκαριστικά– το “Moonlight” του Μπάρι Τζένκινς, μια εξίσου ανεξάρτητη ταινία για χαρακτήρε που αναζητούν το δικαίωμά τους στην αγάπη και στον καθορισμό του εαυτού τους, στο περιθώριο μιας Αμερικής που δεν τους χωράει.
ΟΙ ΝΙΚΗΤΕΣ ΤΟΥ ΟΣΚΑΡ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΜΙΛΟΥΝ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ
Ήταν μια γενικότερα πολύ δυνατή βραδιά για το αποκεντρωμένο σινεμά. Η Λετονία κέρδισε Όσκαρ για το βωβό φιλμ κινουμένων σχεδίων “Flow”, το οποίο επικράτησε το εξαιρετικού αλλά στουντιακού “Το Ατίθασο Ρομπότ” στην κατηγορία Κινουμένων Σχεδίων. Το βραζιλιάνικο δράμα κοινωνικής αντίστασης “Είμαι Ακόμη Εδώ” επικράτησε για το Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας απέναντι στο “Emilia Perez” των 13 υποψηφιοτήτων και του Netflix.
Και, στην κορυφαία στιγμή της βραδιάς και μια από τις κορυφαίες της σύγχρονης οσκαρικής ιστορίας, το Όσκαρ Ντοκιμαντέρ πήγε στην ομάδα των Γιούβαλ Έιμπραχαμ, Μπάζελ Άντρα, Ρέιτσερ Ζορ και Χάμπνταν Μπαλάλ για το “Καμιά Άλλη Γη”. Ένα φιλμ-ντοκουμέντο πάνω στην κατοχή του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη.
Ένα χρόνο μετά την ομιλία του Τζόναθαν Γκλέιζερ που τάραξε τον θεσμό, οι σκηνοθέτες του “Καμιά Άλλη Γη” μίλησαν για εθνοκάθαρση, για «άνισες ζωές» υπό το ισραηλινό καθεστώς, αλλά και –στην πιο θαρραλέα κίνηση από όλες– για τις ευθύνες και των ΗΠΑ.
«Καλούμε τον κόσμο να λάβει σοβαρά μέτρα για να σταματήσει η αδικία και να σταματήσει η εθνοκάθαρση του παλαιστινιακού λαού» είπε ο Άντρα. «Πριν από περίπου δύο μήνες, έγινα πατέρας και ελπίζω ότι η κόρη μου δεν θα χρειαστεί να ζήσει την ίδια ζωή που ζω τώρα. … Το “Καμιά Άλλη Γη” αντικατοπτρίζει τη σκληρή πραγματικότητα που υπομένουμε για δεκαετίες και ακόμα αντιστεκόμαστε».
Ο Έιμπραχαμ, αφού αναφέρθηκε στην καταστροφή της Γάζας αλλά και στους ισραηλινούς αιχμαλώτους που «πρέπει να απελυθερωθούν» ύστερα από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, υπογράμμισε πως «Ζούμε υπό ένα καθεστώς όπου είμαι ελεύθερος σύμφωνα με το πολιτικό δίκαιο, ενώ ο Μπάζελ είναι υπό στρατιωτικούς νόμους που καταστρέφουν τη ζωή του. Υπάρχει ένας διαφορετικός δρόμος, μια πολιτική λύση χωρίς εθνοτική υπεροχή, με εθνικά δικαιώματα και για τους δύο λαούς μας», είπε.
«Οι ΗΠΑ με την εξωτερική πολιτική τους προσπαθούν να μπλοκάρουν αυτό τον δρόμο», είπε καθαρά. Ήταν μια από τις λιγοστές πολιτικές στιγμές της τελετής – και μιλώντας για την Παλαιστίνη να αναφέρουμε πως ο Γκάι Πιρς (υποψήφιος Β’ Ανδρικού Ρόλου για το “The Brutalist”) φορούσε pin “Free Palestine”, σταθερός στην πάγια θέση του. Ενώ ο Έιντριεν Μπρόντι, αφού πελαγοδρόμησε κάπως στον μάλλον χρονοβόρο λόγο του, εν τέλει ορμώμενος από το θέμα της ταινίας εναντιώθηκε στον αντισημιτισμό και σε κάθε μορφή μίσους στη σημερινή κοινωνία.
“ANORA”: ΕΝΑΣ ΑΠΡΟΣΜΕΝΟΣ ΘΡΙΑΜΒΕΥΤΗΣ
Εκτός από το σαρωτικό “Anora” και το “Brutalist”, κάποιες ακόμα ταινίες τιμήθηκαν με πολλαπλά βραβεία. Το “Emilia Perez” κέρδισε Β’ Γυναικείο Ρόλο για τη Ζόι Σαλντάνι, και το Καλύτερο Τραγούδι για το “El Mal”, που επίσης τραγουδά η Σαλντάνια. Μια ηθοποιός αγαπητή στο Χόλιγουντ, με μεγάλους ρόλους στις εμπορικότερες ταινίες όλων των εποχών, που επιβίωσε το σκάνδαλο με την Κάρλα Σοφία Γκασκόν αλλά και την ευρύτερα διχαστική αντιμετώπιση για την ταινία.
Το “Dune: Μέρος Δεύτερο” τιμήθηκε για Ήχο και Οπτικά Εφέ, ενώ το “Wicked” πήρε κι αυτό δυο τεχνικά, Κουστούμια και Καλλιτεχνική Διεύθυνση.
Το “Substance” παρά την ήττα της Ντέμι Μουρ δεν έφυγε με άδεια χέρια, κερδίζοντας το Όσκαρ Μακιγιάζ και Κομμώσεων, ενώ από ένα βραβείο είχαν και τα “Κονκλάβιο” (Διασκευασμένο Σενάριο, “Αληθινό Πόνος” (το Όσκαρ-σιγουράκι για τον Κίραν Κάλκιν στον Β’ Ανδρικό Ρόλο, ο οποιος ξεκίνησε τιμώντας τον συν-υποψήφιό του, και συμπρωταγωνιστή του στο “Succession”, Τζέρεμι Στρονγκ), και τα προαναφερθέντα “Flow” και “Είμαι Ακόμη Εδώ”.
Όμως δε χωρά αμφιβολία πως ο θρίαμβος εδώ ανήκει στη νεο-σκρούμπολ κωμική περιπέτεια “Anora”. Που πρώτα μάγεψε την κριτική επιτροπή της Γκρέτα Γκέργουιγκ στις Κάννες από όπου έφυγε με τον Χρυσό Φοίνικα, κι ύστερα διατήρησε σταθερή δυναμική για σχεδόν 10 μήνες, όσο δηλαδή δεν εμφανιζόταν άλλη ταινία ικανή να ξεριζώσει εκείνην από τις καρδιές των ψηφοφόρων.
«Δεν έχω θυσιάσει κάτι [από το όραμά μου]. Κάνω το δικό μου πράγμα, στη δική μου γωνιά της βιομηχανίας εδώ και κάποιο καιρό. Ποτέ δεν το άλλαξα αυτό. Πάντα κάναμε το δικό μας πράγμα. Κι απλά τώρα η κουλτούρα ήρθε και μας συνάντησε. Θέλω να το μοιραστώ αυτό με όλους τους καλλιτέχνες που έχουν νιώσει την ανάγκη να συμβιβαστούν ώστε να αναγνωριστούν. Είμαι η ζωντανή απόδειξη πως… ίσως πάει πολύ καιρό, αλλά δεν χρειάζεται να συμβιβαστείς, να συμβιβάσεις το όραμά σου. Είναι κάπως μακρύς ο δρόμος, αλλά αν κάνεις το δικό σου πράγμα και το κάνεις καλά, οι άνθρωποι θα συνδεθούν μαζί σου».
Αυτά όλα δεν τα είπε ο Σον Μπέικερ, τα είπε η Charli xcx μια μέρα νωρίτερα, παραλαμβάνοντας το –επίσης πέμπτο μέσα σε μια βραδιά!– βραβείο της στα BRITs, για το Άλμπουμ της Χρονιάς για το brat. Αλλά αυτά τα λόγια, αυτό το συναίσθημα, είναι κάτι που ισχύει και εδώ.
Δε νομίζω ότι ο Σον Μπέικερ είχε ποτέ στο μυαλό του οσκαρική δόξα γυρίζοντας μια από αυτές τις ιστορίες του περιθωρίου, με ένα μικρό συνεργείο σταθερών συνεργατών και με ένα καστ αγνώστων κατά βάση ηθοποιών. Έκανε ό,τι κάνει από πάντα, εδώ και πολύ καιρό. Ήταν κάπως μακρύς ο δρόμος, αλλά μοιάζει σαν αυτή τη στιγμή, η κουλτούρα να ήρθε και να τον συνάντησε.
