ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΜΕ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΙΡΑΝ – ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ MUST SEE

Η Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων έχοντας δώσει άριστα διαπιστευτήρια με τις δύο προηγούμενες δουλειές της, το “Ποιος Σκότωσε τον πατέρα μου” και το “Σε εσάς που με Ακούτε” επιστρέφει δυναμικά με την πανελλήνια πρώτη παρουσίαση του έργου “Το Συνέδριο για το Ιράν” του Ιβάν Βιριπάγιεφ, σε σκηνοθεσία του Χρήστου Θεοδωρίδη.

Γραμμένο το 2018, το έργο τοποθετείται στη Δανία, μια χώρα που συχνά θεωρείται πρότυπο ευτυχίας και ευημερίας. Ο Βιριπάγιεφ τοποθετεί τη δράση του σε ένα συνεδριακό αμφιθέατρο στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, όπου η φαινομενική ευδαιμονία της κοινωνίας έρχεται σε έντονη αντίθεση με τα σύνθετα και σκοτεινά θέματα που θίγει.

Στο επίκεντρο της δράσης βρίσκονται εννέα μέλη της πνευματικής και κοινωνικής ελίτ της Δανίας, τα οποία συγκεντρώνονται για να συζητήσουν το Ιρανικό Ζήτημα και την αέναη σύγκρουση Ανατολής και Δύσης. Οι χαρακτήρες περιλαμβάνουν έναν καθηγητή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έναν ακαδημαϊκό μελετητή της Θρησκείας, μια ακτιβίστρια δημοσιογράφο που υπήρξε κρατούμενη του ιρανικού καθεστώτος, μια πρώην τηλεοπτική προσωπικότητα που είναι και σύζυγος του πρωθυπουργού, έναν πολιτικό αναλυτή, έναν συγγραφέα, έναν Λουθηρανό ιερέα και έναν μαέστρο.

Μέσα σε αυτό το φαινομενικά ορθολογικό πλαίσιο, όπου κυριαρχεί η δυτική οπτική, εισβάλλει η μοναδική φωνή από την Ανατολή: μια Ιρανή ποιήτρια, βραβευμένη με Νόμπελ, η οποία με τη μαντήλα της και το βάρος της προσωπικής της ιστορίας, έρχεται να ανατρέψει τις δυναμικές. Μετά από 20 χρόνια κατ’ οίκον περιορισμό που της επέβαλε το ιρανικό καθεστώς, η ποιήτρια φέρνει στη συζήτηση μια οπτική που αναδεικνύει τη βαθιά απόσταση μεταξύ θεωρητικών αναλύσεων και βιωμένης πραγματικότητας.

Το “Συνέδριο για το Ιράν” παρουσιάζεται από την Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων στο ΠΛΥΦΑ (εκεί όπου πρωτοείδαμε και το “Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου”), έναν βιομηχανικό χώρο που ενισχύει την αίσθηση του αποστασιοποιημένου και του ακατέργαστου.

Η σκηνή είναι εξαιρετικά λιτή: καρέκλες που παραπέμπουν σε καθιστικό ή τραπεζαρία είναι τοποθετημένες στο πίσω μέρος, ενώ μπροστά, το μόνο στοιχείο που δεσπόζει είναι ένα απλό μικρόφωνο. Η επιλογή του χώρου, σε συνδυασμό με τη μινιμαλιστική σκηνογραφία, υπογραμμίζει την απογύμνωση των ιδεών και των χαρακτήρων, απομακρύνοντας κάθε υπόνοια επισημότητας ή πολυτέλειας που θα περίμενε κανείς σε ένα συνεδριακό περιβάλλον.

Ακόμη και η διαδικασία του ήχου, συνήθως μια τεχνική λεπτομέρεια που παραμένει αθέατη, αποκτά ξεχωριστή σημασία, καθώς τη διαχειρίζεται ζωντανά ένα μέλος της ομάδας, το οποίο κάθεται στο μπροστινό αριστερό μέρος της σκηνής. Εδώ, όμως, η μουσική σε στιγμές γίνεται ο απόλυτος πρωταγωνιστής.

Το έργο είναι γραμμένο σε μορφή μονολόγων. Κάθε ηθοποιός βγαίνει μπροστά στο μικρόφωνο, εκθέτει την άποψή του και εν συνεχεία αμφισβητεί τις τοποθετήσεις που προηγήθηκαν. Αρχικά, το συνέδριο παρουσιάζεται ως μια πλατφόρμα ιδεών και συζήτησης, ωστόσο, πολύ γρήγορα μετατρέπεται σε έναν χώρο σύγκρουσης διαφορετικών κοσμοθεωριών, όπου οι απόψεις των ομιλητών αλληλοσυγκρούονται, και προσωπικές αποκαλύψεις παίρνουν τη θέση των θεωρητικών επιχειρημάτων.
Και αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς χωρίς να το καταλάβουμε γινόμαστε μάρτυρες ενός ιδιαίτερα ενδιαφέροντος αγώνα λόγου και μάλιστα πολιτικού.

Η παράσταση ξεκινά δυνατά με το “Bitter Sweet Symphony” των The Verve και τον Γιώργο Κισσανδράκη να μας καλωσορίζει στον ρόλο του διοργανωτή του συνεδρίου. Στην πρώτη σειρά μας συστήνει μάλιστα τον πρωθυπουργό της Δανίας που δηλώνει “παρών” σε αυτό το συνέδριο. Παρότι το Ιράν είναι το φαινομενικά κεντρικό θέμα του συνεδρίου, αυτό μετατοπίζεται σύντομα σε ευρύτερα ζητήματα, όπως η σύγκρουση Ανατολής και Δύσης, οι πολιτισμικές διαφορές, τα στερεότυπα, η έννοια της ανθρώπινης ύπαρξης, η σχέση θρησκείας και πολιτικής και γενικότερα η αναζήτηση νοήματος.

Το συνέδριο για το Ιράν και η “επανεφεύρεση” της πολιτικής

Ο Χρήστος Θεοδωρίδης και η Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων δεν είναι η πρώτη φορά που μέσα από τα έργα τους εκφράζουν καθαρόαιμα πολιτικό λόγο. Και αυτό είναι σπάνιο στο σύγχρονο θεατρικό τοπίο και δη το ελληνικό. Σχεδόν επί τρεις ώρες ακούμε απόψεις καθηλωμένοι στις θέσεις μας. Και απάντηση δεν παίρνουμε καμία. Άλλωστε το έργο δεν επιχειρεί να δώσει απαντήσεις. Αντίθετα, μέσα από τη ρητορική ένταση, αποκαλύπτει την αδυναμία των διανοούμενων να προσφέρουν λύσεις σε βαθιά σύνθετα ζητήματα.

Η πολιτική στο έργο αυτό παρουσιάζεται όχι μόνο ως η τέχνη και η επιστήμη της παραγωγής και εφαρμογής ιδεών, αλλά και ως ένα πεδίο που αποκαλύπτει τα όρια και τις αδυναμίες αυτής της διαδικασίας. Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο αυτό για το Ιράν – διανοούμενοι, ακαδημαϊκοί και εκπρόσωποι της κοινωνικής ελίτ – καλούνται να τοποθετηθούν σε ζωτικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ασφάλεια και ο πολιτισμός, μέσα από το πρίσμα της σύγκρουσης Ανατολής και Δύσης.

Ωστόσο, το έργο του Βιριπάγιεφ δε σταματά στη θεωρητική ανάλυση της πολιτικής. Μέσα από τη δομή του, αποδομεί τη δυνατότητα των ιδεών να έχουν πρακτική εφαρμογή όταν λείπει η βαθιά κατανόηση και η πραγματική επικοινωνία. Το συνέδριο, αντί να παράγει σαφείς και ουσιαστικές λύσεις, μετατρέπεται σε μια σκηνή όπου η πολιτική γίνεται εργαλείο αυτοπροβολής, επιφανειακής φιλοσοφίας και ατομικών εξομολογήσεων.

Με αυτόν τον τρόπο, το έργο επανερμηνεύει την πολιτική ως μια διαδικασία που δεν αφορά μόνο την εφαρμογή ιδεών σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά και την ικανότητα να γεφυρωθούν οι προσωπικές, πολιτισμικές και φιλοσοφικές διαφορές. Υπογραμμίζει ότι, όταν η πολιτική αποσπάται από την ανθρωπιά και την αγάπη, χάνει τον σκοπό της και αφήνει πίσω της ένα κενό, τόσο προσωπικό όσο και συλλογικό. Η πολιτική, όπως παρουσιάζεται στο “Συνέδριο για το Ιράν”, δεν είναι απλώς ένας τρόπος διαχείρισης της κοινωνικής ζωής, αλλά μια διαρκής αναζήτηση για νόημα και σύνδεση σε έναν κατακερματισμένο κόσμο.

Ο κύριος Κρίστενσεν, καθηγητής Ανθρωπιστικών Επιστημών και εκπρόσωπος μιας ακτιβιστικής οργάνωσης για τους μουσουλμάνους μετανάστες στην Ευρώπη, επιχειρεί να διαλύσει την αυταπάτη της παντοδυναμίας μας, θέτοντας από την αρχή έναν τόνο αμφισβήτησης και αυτοκριτικής. Λέξη- κλειδί γι΄αυτόν είναι η δομή και πιο συγκεκριμένα η δομή του λαμβάνειν.

«Να ζεις, να μαθαίνεις τον κόσμο, να σκέφτεσαι ελεύθερα και ν’ αγαπάς: αυτό είναι όλο», συνοψίζει εμφατικά η βραβευμένη με Πούλιτζερ συγγραφέας, κ. Πέτερσεν αναλύοντας τα τέσσερα δικαιώματα του σύγχρονου ανθρώπου.
“Η ζωή κυλά, δεν έχουμε ελευθερία επιλογής” ακούμε από το στόμα κάποιου άλλου συμμετέχοντα, ενώ κάποιος άλλος λέει πως “υπάρχουν ηθικές αξίες αλλά για τους πολιτικούς η ισχύς και η εξουσία”.

Η σκηνοθεσία του Χρήστου Θεοδωρίδη

To γεγονός πως από γραφής το έργο έχει τη μορφή ενός συνεδρίου, δομημένου σαν ένας διαδοχικός αγώνας λόγων, περιόρισε αναπόφευκτα τις σκηνοθετικές δυνατότητες του Χρήστου Θεοδωρίδη. Ωστόσο, ο σκηνοθέτης αξιοποίησε έξυπνα αυτούς τους περιορισμούς, “επενδύοντας” σε μια παράσταση συνόλου που “αναδύει” μια ιδιαίτερη αίσθηση χορικότητας, ενισχύοντας τη συνοχή και τη ροή του έργου.

Καθοριστικός είναι ο ρόλος της κινησιολόγου Ξένιας Θέμελη, η οποία κατάφερε να “δέσει” μαγικά τους εννέα μονολόγους, οδηγώντας τους σε μια συγκλονιστική κορύφωση. Στο φινάλε, οι χαρακτήρες ενώνονται σε έναν ξέφρενο, καθαρτήριο χορό υπό τους ήχους του “Now I’m Gone” των Beirut, προσφέροντας μια έντονα συναισθηματική και λυτρωτική στιγμή που χαράχτηκε στη μνήμη μας.

Το συνέδριο για το Ιράν – Οι ερμηνείες

Οι ηθοποιοί παραδίδουν έντονες και γεμάτες ενέργεια ερμηνείες, με τον καθένα να διακρίνεται για τον ξεχωριστό τόνο, ύφος και προσέγγιση του χαρακτήρα του.
Ξεχωρίζουν οι εμφανίσεις του Γιώργου Κισσανδράκη, που ενσαρκώνει με πειστικότητα τον διοργανωτή και συντονιστή του συνεδρίου, προσδίδοντας κύρος και έναν υποδόριο σαρκασμό στη φιγούρα του. Ο Μιχάλης Πητίδης, στο ρόλο του καθηγητή Θεολογίας, φέρνει στη σκηνή έναν μοναδικό συνδυασμό αυστηρότητας και ευαισθησίας, ο Άρης Λάσκος εξαιρετικός ως πάστορας, τα “βάζει” τόσο με το σατανοσυγκρότημα Black Mass όσο και με τη woke νοοτροπία, ενώ η Νίκη Χρυσοφάκη, ως Ιρανή ποιήτρια, μας χαρίζει μια καθηλωτική ερμηνεία γεμάτη συναίσθημα και αυθεντικότητα, φωτίζοντας τη δραματική κορύφωση του έργου.

Δεν μπορώ να μην αναφερθώ στον Βασίλη Τρυφουλτσάνη που στον ρόλο του “μαέστρου” μιλά για την κωμικοτραγική πλάνη της ζωής για την ατομική ελευθερία με ηχητική υπόκρουση διευθύνοντας νοερά το Hallelujah του Λέοναρντ Κοέν με τη φωνή του Rufus Wainwright.

Και βέβαια η τελευταία σκηνή, όπου οι ηθοποιοί χορεύουν αρχικά μόνοι και σιγά σιγά συνιστούν ένα αδιαχώριστο σύνολο. Μία σκηνή που αναδεικνύει τη δύναμη της συνεργασίας και της αρμονίας, υπενθυμίζοντας πως οι άνθρωποι μεγαλουργούν όταν προτάσσουν αυτά που τους ενώνουν.

Συμπέρασμα

Το “Συνέδριο για το Ιράν” είναι αναμφίβολα ένα από τα must-see της φετινής θεατρικής σεζόν. Παρόλο που φαινομενικά το έργο αφορά το Ιράν, στην πραγματικότητα ξεφεύγει από τα γεωπολιτικά ζητήματα. Πρόκειται για μια βαθιά φιλοσοφική παραβολή που εστιάζει στην ανθρώπινη ύπαρξη, την πίστη, την υποκρισία και, πάνω απ’ όλα, την αγάπη.

Η παράσταση καταφέρνει να καθηλώσει με την απλότητά της, αποδεικνύοντας ότι η δύναμη του θεάτρου δεν βρίσκεται στις υπερβολές, αλλά στην ουσιαστική επικοινωνία ιδεών και συναισθημάτων.