ΠΟΙΟΣ ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΕΘΝΗ ΗΜΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑΣ
Σήμερα είναι η Διεθνής Ημέρα Ευτυχίας. Την καθιέρωσε ο ΟΗΕ, που εμπνεύστηκε από το Μπουτάν, χώρα που έβαζε την ευημερία πάνω από τα λεφτά.
Είναι αμέτρητες οι εμπνεύσεις που προέκυψαν για ευγενείς σκοπούς, για το καλό της ανθρωπότητας και εξελίχθηκαν στην καλύτερη σε ανέκδοτο και στη χειρότερη σε όπλα κατά της ανθρωπότητας. Η Διεθνής Ημέρα Ευτυχίας που δεν ξέρω αν ξέρεις, αλλά είναι σήμερα (20/3) είναι κάπου στη μέση.
Να εξηγήσουμε.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (OHE) είναι διεθνής οργανισμός παγκόσμιας εμβέλειας, μεταξύ των κρατών του κόσμου. Το καταστατικό του αναφέρει πως ο σκοπός του είναι η διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των εθνών, μεταξύ άλλων.
Ιδρύθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με στόχο την αποτροπή μελλοντικών πολέμων.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης του 2024 υπήρχαν 56 ενεργές συγκρούσεις στον πλανήτη. Ήταν οι περισσότερες από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίον -σε κάποιο βαθμό- συμμετείχαν 92 χώρες.
Θα λέγατε ό,τι και ο Άμλετ, πως κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας.
Εν πάση περιπτώσει, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καθιέρωσε στις 28/6 του 2012 (με το ψήφισμα 66/281) τη Διεθνή Ημέρα Ευτυχίας. Είναι η 20η Μαρτίου. Δηλαδή, σήμερα.
Χρόνια καλά.
Ο λόγος πίσω από την Διεθνή Ημέρα Ευτυχίας
Ο σκοπός της Διεθνούς Ημέρας Ευτυχίας είναι η αναγνώριση της ευτυχίας και της ευημερίας ως θεμελιώδεις ανθρώπινους στόχους και η ενσωμάτωσή τους στη δημόσια πολιτική και στα παγκόσμια αναπτυξιακά πλαίσια. Δηλαδή, να γίνονται με συνέπεια, πράγματα παγκοσμίως που να έχουν ως στόχο το καλό μας (στο μυαλό και το σώμα). Είμαι μόνη ή κι εσείς σκέφτεστε πως γίνονται πολλά προς την αντίθετη συνθήκη;
Η πρωτοβουλία του ΟΗΕ ήλθε αφότου το Μπουτάν πρότεινε μια έμπνευσή του για παγκόσμια… δοκιμή. Ήταν ο δείκτης Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας ως πιο σημαντικός από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ). Το ψήφισμα του Οργανισμού αντικατόπτριζε την στροφή από τα καθαρά οικονομικά μέτρα προόδου την ολιστική ευημερία, που περιλαμβάνει κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές διαστάσεις.
(Παρεμπιπτόντως, το ΑΕΠ είναι η συνολική αξία όλων των τελικών προϊόντων και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα ή περιοχή, στη διάρκεια μιας ορισμένης περιόδου. Μετράει τη συνολική δαπάνη σε αγαθά και υπηρεσίες, σε όλες τις αγορές της οικονομίας).
ΠΩΣ ΜΕΤΡΑΤΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ
Το Μπουτάν που επισήμως αναφέρεται ως Βασίλειο του Μπουτάν, είναι χώρα στη νότια πολιτεία της Ινδίας, με 777.224 κατοίκους. Έχει το δεύτερο μικρότερο πληθυσμό της Νότιας Ασίας -στο Νο1 είναι οι Μαλδίβες.
Το βουδιστικό βασίλειο των Ιμαλαΐων (βρίσκεται μεταξύ Κίνας και Ινδίας στα Ιμαλάια) πουλάει υδροηλεκτρική ενέργεια στην Ινδία, έχει τη μικρότερη διαφθορά και δεν έχει εγκληματικότητα.
Ο τέταρτος βασιλιάς επινόησε τον όρο «Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία» το ‘70, ενημερώνοντας πως στο εξής οι μη οικονομικές πτυχές της ευημερίας θα είναι πιο σημαντικά από το ΑΕΠ. H ιδέα υποστηρίζεται πια από έρευνες που δείχνουν ότι η ευτυχία οδηγεί την παραγωγικότητα, την υγεία και την κοινωνική σταθερότητα.
Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα ο ίδιος βασιλιάς αποφάσισε πως η ευτυχία του λαού του απαιτούσε μια άλλη μεγάλη αλλαγή: το δικαίωμα να εκλέγει κοινοβούλιο και πρωθυπουργό.
Έτσι «το Μπουτάν έγινε η μόνη χώρα που γνώρισε τη δημοκρατία σε καιρό ειρήνης και σταθερότητας», όπως λέει σήμερα ο πρωθυπουργός Tshering Tobgay.
Εκπρόσωπος της χώρας έχει εξηγήσει στο Global Finance ότι «η δέσμευσή μας για την ακαθάριστη εθνική ευτυχία συνδυάζει τη βιώσιμη ανάπτυξη, την πολιτιστική διατήρηση, τη διατήρηση του περιβάλλοντος και τη χρηστή διακυβέρνηση», με τη ψυχολογία και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής να ανήκουν στα ζητούμενα, μαζί με τη δωρεάν εκπαίδευση, τη δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και την προστασία της φύσης.
Ο Tobgay εξήγησε στο CBS News ότι «τα τελευταία 300 χρόνια είχαμε εμμονή με την ανάπτυξη. Η Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία αναγνωρίζει πως αυτή είναι σημαντική, αλλά πρέπει να είναι και βιώσιμη. Πρέπει να εξισορροπηθεί με τη διατήρηση του μοναδικού μας πολιτισμού.
«Οι άνθρωποι έχουν σημασία. Η ευτυχία μας, η ευημερία μας έχει σημασία. Όλα πρέπει να εξυπηρετούν τους ανθρώπους, την ευτυχία και την ευημερία».
Πώς μετρούν οι αρχές την ευτυχία των πολιτών;
Όπως είπε ο πρωθυπουργός, κάθε πέντε χρόνια επιθεωρητές ταξιδεύουν σε όλο το Μπουτάν και ρωτούν τους κατοίκους για το μορφωτικό επίπεδο, τον μισθό, τα υλικά αγαθά, αν έχουν αρνητικές σκέψεις, αν έχουν θετικές σκέψεις, πόσο χρόνο αφιερώνουν στην εργασία τους, στην προσευχή και στον ύπνο κλπ.
«Τα αποτελέσματα αναλύονται και ενσωματώνονται στη δημόσια πολιτική».
Αυτό δεν σημαίνει πως περί τους 800.000 ανθρώπους περνούν όλη την ημέρα με ένα χαμόγελο στα χείλη. Ο Tobgay εξήγησε ότι «η Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία δεν ισούται άμεσα με χαρά κάθε δευτερόλεπτο της ημέρας. Οι στιγμές της ευτυχίας είναι φευγαλέες. Είναι η συγκίνηση, η χαρά. Μετά υπάρχει η ικανοποίηση, το να είσαι ευτυχισμένος με τη ζωή και με τον εαυτό σου. Αυτό είναι το ζητούμενο της Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας».
Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΥΕΞΙΑΣ ΑΞΙΑΣ 5 ΤΡΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ
Ειρήσθω εν παρόδω, σύμφωνα με το νόμο τουλάχιστον το 60% της χώρας πρέπει να παραμείνει υπό δασική κάλυψη (τα βουνά είναι ιερά, σπίτι θεοτήτων και έτσι η φύση δεν είναι κάτι που πρέπει να “κατακτηθεί”) και το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς να προέρχεται από υδροηλεκτρική ενέργεια.
Το Μπουτάν είναι η μόνη χώρα του πλανήτη που έχει επιτύχει ό,τι έχει θέσει ως στόχο η Ευρωπαϊκή Ένωση για το 2030, αλλά δύσκολα θα υλοποιήσει: το μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα. Δηλαδή, απομακρύνει περισσότερα αέρια θερμοκηπίου από το περιβάλλον, από όσα παράγει.
Από το ‘70 όταν άνοιξε τις “πόρτες” στον τουρισμό επιβάλει στους τουρίστες (εξαιρουμένων αυτών από την Ινδία) Φόρο Βιώσιμης Ανάπτυξης. Έως την πανδημία ήταν 64 δολάρια την ημέρα. Μετά έγινε 200 και σήμερα είναι 100. Οι αρχές διευκρινίζουν πως αντισταθμίζει τον ενεργειακό αντίκτυπο των τουριστών.
Παρέχει «τουρισμό ευεξίας», με επισκέψεις σε προορισμούς που υπόσχονται να βοηθήσουν στον έλεγχο του άγχος και την προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.
Σύμφωνα με την έκθεση του Global Wellness Economy Monitor του 2023, o «τουρισμός ευεξίας» έφτασε στα 5.6 τρισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως το 2022.
Στον Covid προέκυψαν προκλήσεις που οδήγησαν πολλούς κατοίκους, κυρίως νέους, εκτός χώρας (το 9%) -βοήθησε και ότι διδάσκονται τα αγγλικά μαζί με την μητρική τους. Πολλοί απορροφήθηκαν στις επιχειρήσεις της Αυστραλίας.
Αυτό σημαίνει πως απέτυχε το πρότζεκτ της Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας; «Σημαίνει ότι πέτυχε» εξήγησε ο πρωθυπουργός, «το Μπουτάν έγινε από μεσαιωνική κοινωνία -χωρίς δρόμους, καθαρό νερό, προσδόκιμο ζωής έως τα 40 και λίγα σχολεία- σε αυτό που έχουμε σήμερα: τη δωρεάν εκπαίδευση, τη δωρεάν υγειονομική περίθαλψη, προσδόκιμο άνω των 70 ετών και ανάπτυξη οικονομίας επί 30 χρόνια. Και όλα αυτά χωρίς να υπονομεύσουμε τον πολιτισμό μας. Ίσως το πρότζεκτ να πέτυχε πέρα από τις προσδοκίες μας».
Και τι έκανε η χώρα με όσους έφυγαν; «Τους προσφέρουμε καλοπληρωμένες δουλειές για να επιστρέψουν». Αυτή η διαδικασία είναι σε εξέλιξη, ωστόσο έχει παρουσιαστεί ένα άλλο μεταναστευτικό κύμα. Είναι αυτό των αγροτών που έχουν επηρεαστεί από την κλιματική κρίση.
Η Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία του Μπουτάν δοκιμάζεται περισσότερο από ποτέ και χρειάζεται αναδιαμόρφωση του πλάνου που έδωσε την Διεθνή Ημέρα Ευτυχίας που γιορτάζεται σήμερα.
