ΣΕΒΑΣ ΧΑΝΟΥΜ: Η ΑΜΑΖΟΝΑ ΤΟΥ ΠΑΛΚΟΥ ΞΑΝΑΚΕΡΔΙΖΕΙ ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΛΗ

Λίγοι γνωρίζουν πως πίσω από το όνομα Σεβάς Χανούμ κρύβεται μία θρυλική μορφή του λαϊκού τραγουδιού. Μία γυναίκα μοναδικά δυναμική που κατάφερε να επιβιώσει σ’ έναν πολύ δύσκολο και ανδροκρατούμενο χώρο, αυτόν του ρεμπέτικου τραγουδιού, μία γυναίκα που δε δίστασε να βουτήξει στα πάθη της και να ρουφήξει τη ζωή της μέχρι την τελευταία σταγόνα.

Η Σεβάς Χανούμ γεννήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 1931 στα Κοκκινόγεια Δράμας και πέθανε τον Μάιο του 1990. Έγινε διάσημη τραγουδώντας ανατολίτικα τραγούδια. Το περίεργο αυτό και με ανατολίτικη χροιά όνομα της το έδωσε ο Τζίμης ο Χονδρός, ο ιδιοκτήτης της θρυλικής ταβέρνας, γιατί ήθελε ένα όνομα να ταιριάζει με τα τραγούδια που τραγουδούσε. Μάλιστα τη διαφήμιζε στις εφημερίδες της εποχής ως «τη Νέα ανακάλυψη Σεβάς Χανούμ, την ωραία του Πέραν».

Το 1983 η Σεβάς Χανούμ, διηγείται τη θυελλώδη ιστορία της ζωής της σ’ ένα παλιό προσφυγικό σπίτι της Θεσσαλονίκης, στο κασετοφωνάκι του ποιητή και εκδότη Γιώργου Χρονά. Η “αμαζόνα” – όπως ήθελε να την αποκαλούν- του ρεμπέτικου τραγουδιού τού μιλά για τον φλογερό της έρωτα με τον Στέλιο Καζαντζίδη, τον παρ ολίγον γάμο τους, για τον Πόντο, τη μεταπολεμική Αθήνα, τον Τσιτσάνη, την Μπέλλου, αλλά και για την αρρώστια και το παιχνίδι με τον θάνατο.

Αυτές τις εκτενείς μαρτυρίες ο Γιώργος Χρονάς τις έκανε μονόπρακτο έργο (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οδός Πανός), το οποίο ακολούθως ο Κωνσταντίνος Ρήγος “μεταμόρφωσε” πριν 12 χρόνια σε θεατρική παράσταση αφιερωμένη στη μοναδική αυτή ιέρεια του λαϊκού τραγουδιού. Τον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο ερμήνευσε η Κωνσταντίνα Μιχαήλ η οποία μάλιστα βραβεύτηκε για την ερμηνεία της.

Τώρα η συναρπαστική ζωή της αμαζόνας του πάλκου, όπως της άρεσε να την αποκαλούν, ζωντανεύει εκ νέου από τις 27 Οκτωβρίου στο θέατρο Σημείο. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος επαναπροσεγγίζει και επανασυστήνει με τον δικό του μοναδικό τρόπο τη θρυλική αυτή μορφή του ελληνικού τραγουδιού με την ηθοποιό Κωνσταντίνα Μιχαήλ να υποδύεται εκ νέου τη Σεβάς Χανούμ.

Πώς ξεκίνησαν όλα…

“Η ιδέα ξεκίνησε από την Κωνσταντίνα Μιχαήλ πριν 12 χρόνια που πρωτοκάναμε την παράσταση. Εγώ δε τη γνώριζα τότε τη Σεβάς Χανούμ, καθώς είχε κάνει ελάχιστες ηχογραφήσεις και ελάχιστες ήταν και οι καταχωρήσεις γι αυτήν τη θρυλική προσωπικότητα στο διαδίκτυο.

Κάναμε έτσι μία παράσταση για ένα πρόσωπο σχετικά άγνωστο στον κόσμο που όμως έμοιαζε σε εμάς οικείο, γιατί εμπεριείχε όλα τα στοιχεία και τους δαίμονες που είχαν οι καταραμένες ηρωίδες και οι γυναίκες εκείνης της εποχής που διά πυρός και σιδήρου προσπάθησαν να κρατήσουν μια ταυτότητα και να αναδείξουν την προσωπικότητά τους μέσα σε έναν χώρο καθαρά ανδροκρατούμενο. Μιλάμε δηλαδή για αληθινές ηρωίδες” αναφέρει στο NEWS 24/7 o Κωνσταντίνος Ρήγος.

Και συνεχίζει μιλώντας για την παράσταση που ετοιμάζουν μαζί με την Κωνσταντίνα Μιχαήλ: “Τώρα, λοιπόν, η Κωνσταντίνα θέλει πολύ να επαναφέρουμε την ηρωίδα αυτή στη σκηνή. Το ενδιαφέρον είναι πως 11-12 χρόνια μετά ψάχνοντας στο Google τα στοιχεία είναι πάρα πολλα, υπάρχουν πια δημοσιεύσεις και συνεντεύξεις της. Και αυτός ο μεταφυσικός τρόπος που την προσεγγίσαμε εμείς τότε, γίνεται μεταφυσικός και πραγματικός σήμερα.

Ψάχνοντας μου έκανε εντύπωση γιατί βρήκα δύο τραγούδια που αφορούν τη ζωή της, το ένα έχει γράψει ο Πασχάλης Τερζής και το άλλο ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Εχει τραγουδηθεί δηλαδή ως ηρωίδα η ζωή της, κάτι πολύ σπάνιο για μια τραγουδίστρια. Η Σεβάς Χανούμ ήταν μια γυναίκα μύθος, μία γυναίκα πολύ ιδιαίτερη, Μου αρέσει πολύ που τώρα, το 2023, ξανανεβάζουμε με έναν τρόπο πολύ εσωτερικό και μινιμαλιστικό τη ζωή της στο θέατρο. Πάντα αξίζει να μιλάμε για τις γυναίκες αυτές που έχει τη δύναμη και το τσαγανό”.

Η γοητεία της Σεβάς που έκαψε τα φτερά της σαν νυχτερινή πεταλούδα στη φωτιά

Η Κωνσταντίνα Μιχαήλ έχει γοητευτεί απίστευτα από τη Σεβάς Χανούμ και με τη σειρά της αναφέρει “είναι μία θρυλική τραγουδίστρια που έζησε τη ζωή της με πάθος, χωρίς ποτέ να ηχογραφήσει η ίδια. Έκανε έναν τεράστιο κύκλο στο τραγούδι για να καταλήξει μόνη έρημη και φτωχή, σαν αυτούς τους καλλιτέχνες που εγκαταλείπουν τον κόσμο ξεχασμένοι…

Ήταν μία γυναίκα που κατάφερε να επιβιώσει μέσα στη ζούγκλα των μπουζουκιών, τότε που το ρεμπέτικο πήρε πια μία θέση μεγαλειώδη στην κοινωνία, και που καλλιτέχνες όπως ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης, ο Χιώτης, η Καίτη Γκρέυ, η Πόλυ Πάνου, Μαίρη Λίντα μεσουρανούσαν. Τότε το λαϊκό τραγούδι είχε πολλά λεφτά. Άνθιζε. Και η Σεβάς Χανούμ το έζησε αυτό σε όλο του το μεγαλείο.

Με τον τσαμπουκά και τα πιστεύω της έκανε μια μεγάλη καριέρα Γοητεύτηκε από τη λάμψη και έκαψε τα φτερά της σαν νυχτερινή πεταλούδα στη φωτιά. Αναλώθηκε στις καταχρήσεις, στα γλέντια και τις περιοδείες. Δεν κράτησε καθόλου χρήματα, αρρώστησε βαριά και απέμεινε μόνη. Στην παράσταση τη βλέπουμε και την ακολουθούμε στον μονόλογό της. Έχει τα ζόρια και τα παραπονα της, ζητά να τη συντρέξουμε, αλλα πια είναι αργά…”

Η Κωνσταντίνα Μιχαήλ πιστεύει πως η ιστορία αυτή μας αφορά γιατί “στην Ελλάδα έχουμε ανάγκη να τραγουδάμε στις δύσκολες στιγμές μας για να ξεφεύγουμε από όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Επίσης πάντα μας δίνει δύναμη ένα βλέμμα, μία στροφή στα παλιά. Πρόκειται για μία εποχή που μοιάζει πολύ με το σήμερα, καθώς κυριαρχούσε η παραοικονομία, οι χασικλήδες, οι ρεμπέτες, η πορνεία… Αλλα αισθάνομαι πως τότε υπήρχε μια άλλη αίγλη.. Σήμερα η εποχή μας είναι πιο μίζερη και φτωχική. Είναι ωραία λοιπόν να θυμηθούμε την αίγλη του τότε πενταγράμμου”.

Εσύ Κωνσταντίνε, πώς κινήθηκες σκηνοθετικά;
Κωνσταντίνος Ρήγος: Κρατήθηκα πάνω στη βάση πως πρόκειται για μία συνέντευξη που έχει δώσει και κινούμαι ανάμεσα στην πραγματικότητα, στο όνειρο και τις αναμνησεις της. Κρατώ λοιπόν έναν ρεαλισμό. Έχω βάλει έναν δημοσιογράφο που ουσιαστικά είναι ερευνητης της μουσικής και ψάχνει τη μουσική της, τραγουδά τα τραγουδια της σε μία άλλη εκδοχή, στη δική του εποχή.

Διασκευάζει τα τραγούδια της και τη συναντά για να του πει την ιστορία της. Και έτσι δημιουργείται μία σχέση ανάμεσα στη μουσική, όπως εκείνη την είχε στο μυαλό της και τη μουσική όπως την ακούει μέσα από μία ηλεκτρική κιθάρα. Και σιγά σιγά ξυπνά μέσα της η ιστορία της ζωής της, όπως θα ήθελε να τη θυμάστε, με μία ίσως ωραιοποίηση. Αυτή είναι η ιδέα. Και με έναν τροπο εγγράφεται σιγά σιγά η ζωή της με μια κιμωλία…

Τι λείπει από το σήμερα;
Κωνσταντίνα Μιχαήλ: Λείπει το πάθος, η αφοσίωση, η πίστη στα θέλω μας. Τη ζωή της Σεβάς Χανούμ οδηγούσε το τρίπτυχο “τραγουδι- μουσική- έρωτας”. Έζησε στο έπακρο ακόμη και τον μεγάλο της έρωτα με τον Στέλιο Καζαντζίδη που την άφησε που πήγε με την Καίτη Γκρέι και τη Μαρινέλλα… Τη φοβόταν λόγω του χαρακτήρα της. Οι άντρες τότε – μη σου πω και τώρα- ήθελαν γυναίκες σοβαρές. Αυτή ήταν μία τρελοαμαζόνα. Γι αυτό και ο Καζαντζιδης είπε γι αυτήν πως ‘η κακομοίρα, ενώ είχε ωραία φωνή, ήθελε να με ρίξει στο χασίς και στο ποτό..’ Δεν ήταν, λοιπόν, το είδος της γυναίκας που θα στεκόταν δίπλα του και θα ήταν ήσυχος, όπως ήταν κατά μία έννοια η Μαρινέλλα και η Καίτη Γκρέι.

Γιατί καταστράφηκε η Σεβάς Χανούμ;
Κωνσταντίνα Μιχαήλ: Γιατί μέθυσε με τα μεγαλεία και τα λούσα και έζησε στο έπακρο τα πάντα. Είχε πολύ έντονο θυμικό… παρασυρότανε. Αγάπαγε τις διασκεδάσεις, τους άνδρες, έζησε μέσα στις καταχρήσεις, ήταν αψίμαχη, μία κανονική αμαζόνα του πάλκου. Δεν ήταν άνθρωπος μετριοπαθής, δεν την ένοιαζε το μέλλον, δεν πήγαινε καν να φωνογραφήσει όπως έκαναν οι υπόλοιποι καλλιτέχνες της εποχής. Το μόνο της γνωστό τραγούδι ήταν το “Φτωχοκαικο” που της έγραψε ο Χιώτης και η “Όμορφη Πειραιώτισσα” που της εγραψε ο Μπίνης. Αλλά και με αυτό το τελευταίο τραγούδι μπερδευτήκανε και πλακωθήκανε και άλλες τραγουδίστριες της πήρανε το τραγούδι. Δεν την καθόριζε ο παράγοντας να βγάλω χρήματα. Γι αυτό και όταν τα χρειάστηκε για την υγεία της, δεν είχε τίποτα και ζούσε από την καλοσύνη του κόσμου.

Κωνσταντίνος Ρήγος: Η ίδια ζούσε μέσα στα πάθη της και μέσα σε αυτά “έχανε” τον έλεγχο της ίδιας της της ζωής. Όπως το σκέφτομαι τώρα, χρόνια μετά την πρώτη παράσταση, πιστεύω πως είχε κάτι μέσα της πολύ δυναμικό. Ζούσε τη ζωή της κάτι που εκείνη την εποχή φλέρταρε με τα όρια του περιθωρίου.

Κωνσταντίνα, τι είναι αυτό που σε συγκινεί στην προσωπικότητά της;
Κωνσταντίνα Μιχαήλ: Όταν πρωτοάκουσα την αμανετζίδη φωνή της γοητεύτηκα. Και με συνάρπασε η ιστορία που μου είπε ο Γιώργος ο Χρονάς που της πήρε συνέντευξη. Την έχω ακούσει αυτή τη συνέντευξη, έχω ακούσει τη φωνή της. Η πρώτη μου σκέψη ήταν να τη συστήσω στον κόσμο. Να την καταξιώσω και να τη δικαιώσω στα μάτια του, να θυμούνται και αυτήν. Στα τελευταία της έλεγε “ας βαζουν και τα δικά μου τα τραγούδια, να μην με ξεχνούν και εμένα και ακούν μόνο τους άλλους…

Συντελεστές

Κείμενο: Γιώργος Χρονάς
Σκηνοθεσία – διασκευή: Κωνσταντίνος Ρήγος
Φωτισμοί: Χρήστος Τσιόγκας
Ερμηνεύει η Κωνσταντίνα Μιχαήλ
Στο ρόλο του δημοσιογράφου ο Ιάσονας Χρόνης