SHōGUN. Η ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΠΟΥ ΣΑΡΩΝΕΙ

Σογκούν, δηλαδή, στρατιωτικός ηγέτης. Ένα πολύ συγκεκριμένο υπο-είδος περιπετειών με ξένους που έρχονται και εισβάλουν σε ένα πολύ κλειστό σύστημα, είναι εκείνες που ο εν λόγω ξένος αρχίζει να ανεβαίνει τα σκαλιά της ιεραρχίας φτάνοντας, απρόσμενα, στην κορυφή.

Έχει φυσικά να αντιμετωπίσει καχυποψία και έχθρα. Πρέπει να μάθει τους τρόπους και τα έθιμα του τόπου, να του γίνουν δεύτερη φύση. Κι εκεί υπάρχει κι η παγίδα, φυσικά: Δε θες –και σίγουρα όχι πια εν έτει 2024– να καταλήξεις να λες μια κλισέ ιστορία λευκού σωτήρα, ή την ιστορία ενός λευκού που ήταν τόσο ακαταμάχητος που έδειξε στους ντόπιους πώς γίνεται.

Βρισκόμαστε σε μια περίοδο που ο σεβασμός στην ιστορικότητα και στην αυθεντικότητα μιας κουλτούρας και μια εμπειρίας αποτελεί μάλλον το #1 στόχο. Αρκεί αυτό πάντα για συναρπαστικές ιστορίες; Όχι πάντα φυσικά, αλλά όλα μια διαδικασία είναι. Ας συμφωνήσουμε πως είναι ένα κατά βάση καλό ένστικτο: Το να θες να πεις μια ιστορία με έναν τρόπο που να μην κάνει τους Άλλους να μοιάζουν απλά κομπάρσοι στο δικό σου έπος.

«Μετά από 20 χρόνια στο Χόλιγουντ, είμαι επιτέλους παραγωγός», λέει ο πρωταγωνιστής του νέου Shōgun, ο οποίος στη σειρά κρατά και ρόλο παραγωγού. «Σημαίνει πως μπορώ να πω ό,τι θέλω, οποιαδήποτε στιγμή», εστιάζοντας φυσικά στην προαναφερθείσα αυθεντικότητα. «Αν κάτι είναι λάθος, οι άνθρωποι δε μπορούν να εστιάσουν στο δράμα. Δεν θέλουν να δουν ένα τέτοιο σόου. Πρέπει να είμαστε αυθεντικοί.»

Δεν ήταν φυσικά πάντα έτσι τα πράγματα.

ΠΩΣ ΤΟ SHōGUN ΤΟΥ 1980 ΕΓΙΝΕ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Το πρωτότυπο Shōgun έκανε πρεμιέρα σε μορφή μίνι σειράς το 1980 διασκευάζοντας το προ 5ετίας βιβλίο του Τζέιμς Κλάβελ. Εμπνευσμένος από τις περιπέτειες του άγγλου ταξιδιώτη Γουίλιαμ Άνταμς, ο οποίος ταξίδεψε στην Ιαπωνία στις αρχές του 17ου αιώνα κι έφτασε να γίνει έμπιστος των σογκούν, ο Κλάβελ μυθιστορηματικοποιεί κάπως την αληθινή ιστορία και τα αληθινά πρόσωπα, όμως η πραγματικότητα βρίσκεται όντως εκεί.

Στη σειρά του’80, ο Γουίλιαμ Τσάμπερλεϊν παίζει τον Τζον Μπλάκθορν, ο οποίος φτάνει στην φεουδαρχική Ιαπωνία και εισέρχεται μες στις δολοπλοκίες και τις ίντριγκες που επικρατούν στην σκιά του θανάτου του ηγέτη Τάικο – ο οποίος έχει ουσιαστικά αφήσει πέντε ισχυρούς φεουδάρχες να μάχονται για την εξουσία. Καθώς η ιστορία εξελίσσεται μέσα σε ένα πολύ συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, και με χαρακτήρες που αντιστοιχούν σε αληθινές προσωπικότητες της εποχής, το είδος που έχουμε εδώ είναι ιστορικό fiction: Ή αλλιώς, πώς δημιουργείς μυθοπλασία μέσα στα δεδομένα όρια των γεγονότων.

Το Shōgun του 1980 φτάνει σε μια στιγμή αυτές οι πρεστίζ μίνι σειρές είναι πολύ της μόδας (επειδή ως γνωστόν time is a flat circle), με τις Ρίζες και τον Ιησού από τη Ναζαρέτ του 1977 να έχουν ανοίξει το δρόμο για τεράστιες τηλεοπτικές παραγωγές με λαμπρά καστ. Οι παραγωγοί της σειράς μάλιστα ήθελα για τον κεντρικό ρόλο τον Σον Κόνερι, ο οποίος δεν ήθελε να πάει ξανά στην Ιαπωνία για δουλειά μετά το Ζεις Μονάχα Δυο Φορές που γύρισε ως Τζέιμς Μποντ.

Έχασαν τον Κόνερι, έκλεισαν όμως τον Τοσίρο Μιφούνε, ως Γιόσι Τοράνγκα, ένας από τους μεγαλύτερους θρύλους στην ιστορία του ασιατικού σινεμά. Η σειρά γυρίζεται εξ ολοκλήρου στην Ιαπωνία και, παρά το γεγονός πως είναι σαφώς κεντραρισμένη πάνω στον λευκό ήρωα, κάνει πράγματα καθόλου δεδομένα για την εποχή της, όπως το ότι οι διάλογοι στα γιαπωνέζικα γίνονται όντως σε αυτή τη γλώσσα και αρκετές φορές δίχως καν υπότιτλους – για να ενταθεί στον θεατή η αίσθηση θυμού και αγωνία που βιώνει ο Άγγλος. Ενώ έσπασε και πολλά ταμπού όσο αφορά την σεξουαλικότητα και την απεικόνισή της στη μικρή οθόνη.

Η σειρά έκανε πρεμιέρα τον Σεπτέμβριο του 1980, έσπασε τα κοντέρ και τους μετρητές, συγκεντρώνει τη δεύτερη μεγαλύτερη θεαματικότητα ως τότε, κερδίζει Έμμυ, Χρυσή Σφαίρα, ακόμα και βραβείο Peabody. Εξελίσσεται σε αληθινό φαινόμενο, αδειάζοντας τους δρόμους και βάζοντας πολλά στοιχεία της ιαπωνικής κουλτούρας στο mainstream. Δε θα ήταν υπερβολή ακόμα και να πούμε πως το Shōgun έπαιξε σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο η πρεστίζ τηλεόραση μετεξελίχθηκε στην πορεία.

SHōGUN Α ΛΑ GAME OF THRONES

Το Shōgun αποτελεί διακαή πόθο για το δίκτυο FX (της σειρές του οποίου όπως το Shōgun βλέπουμε στο Disney+ στην Ελλάδα), το οποίο ανακοινώνει το ριμέικ το 2018. Η μίνι σειρά ως φόρμα έχει επιστρέψει για τα καλά, οπότε ο συνειρμός ίσως και να ήταν αυτόμας. Τα δίκτυα και οι streamers δοκιμάζουν ξανά διάφορες προσεγγίσεις και συνταγές για τη μίνι σειρά, οι μεγάλοι σταρ σινεμά και τηλεόρασης μεταπηδούν από το ένα στο άλλο. Και, σημαντικότερα; Είπαμε. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, θέλουμε οι ιστορίες που λέμε να μοιάζουν…. Πώς να το θέσω; Να μοιάζουν αληθινές. Σωστές. Με σεβασμό.

Η σοβαρότητα αυτή κι η αυτοσυγκράτηση φαίνεται στο τελικό προϊόν, χωρίς απαραίτητα να το λέμε για κακό. Πέρασε από διάφορα κύματα κι αυτό πρώτα: Το δίκτυο αποφάσισε το ‘19 να αναστείλει τα προγραμματισμένα γυρίσματα επειδή δεν ήταν ικανοποιημένο με το υλικό – αλλά ο πρωταγωνιστής Χιρογιούκι Σανάντα έκανε γυρίσματα διάρκειας ενός λεπτού, απλώς για να μην εκνεύσουν τα δικαιώματα του βιβλίου. Το κόλπο δούλεψε! Κι έτσι το FX κράτησε το πρότζεκτ ζωντανό, αν και με διαφορετικού υπεύθυνους πλέον. Το σενάριο αναλαμβάνει το ζευγάρι των Ρέιτσελ Κόντο και Τζάστιν Μαρκς (ο οποίος μόλις πέρσι προτάθηκε για Όσκαρ Σεναρίου για το Top Gun: Maverick) και ξεκινά η διαδικασία.

Η ιστορία λίγο-πολύ ίδια, με σημαντική διαφορά όμως το κεντράρισμά της. Εδώ η προσοχή βρίσκεται από την πρώτη στιγμή στις αντιμαχόμενες φατρίες της φεουδαρχικής Ιαπωνίας, και το πώς τα δεδομένα αλλάζουν για τους ντόπιους από την έλευση του άγγλου πλοηγού. Ακόμα κι αυτή η μικρή μετατόπιση, αλλάζει την αίσθηση της ιστορίας: Όταν καταφθάνει ο Τζον Μπλάκθορν (στο ρόλο ο Κόσμο Τζάρβις, μάλλον λίγο πιο άτονος από ό,τι πρέπει), μοιάζει σα να είναι ο εισβολέας κι όχι ο σοφός, λευκός σωτήριας.

Εκτός από τον Τορανάγκα (Σανάντα), ο Μπλάκθορν θα γνωρίσει και την Μαρίκο, μια γυναίκα γεμάτη δεξιότητες και γεμάτη αποφασιστικότητα, η οποία θέλει να αποδείξει την αξία της και το πόσο έμπιστη είναι. Εδώ έχουμε στο ρόλο την Άννα Σαγουάι (Monarch: Legacy of Monsters, Pachinko) που τελευταία είναι σε τρελό σερί και σίγουρα την προσέχουμε για το μέλλον.

Τα πρώτα επεισόδια σκηνοθετεί ο Τζόναθαν βαν Τούλεκεν, σκηνοθέτης μεταξύ άλλων του αγγλικού Misfits και του Top Boy (του οποίου ο δημιουργός ήταν ο πρώτος βασικός σεναριογράφος που είχε αναλάβει την ανάπτυξη του Shōgun, πριν επέλθουν οι δημιουργικές ανακατατάξεις το ‘19. Είναι ένας σκηνοθέτης που δίνει βάρος στο στιβαρό, πρεστίζ καδράρισμα, με την εικόνα να λέει την ιστορία με έναν σφιγμένο τρόπο – σαν πρωτίστως να ενδιαφέρεται να μην κάνει κάτι ρισκαδόρικο ή σαχλό, παρά να μας συμπαρασύρει. (Και, για να το δώσουμε αυτό, αποτελείται από κάδρα επιτέλους ξανά σωστά φωτισμένα, κόντρα στην λαίλαπα των πανομοιότυπα μουντά φωτισμένων ταινιών και σειρών που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια από στούντιο σινεμά και τηλεόρασης.)

Οι ίντριγκες ανάμεσα στους ισχυρούς φεουδάρχες και το άπλωμα της δράσης σε διαφορετικά πρόσωπα αρκούσαν για να δώσουν στη σειρά ένα πρώιμο hype της τάξης του «Game of Thrones… αλλά στην Ιαπωνία…. και βασισμένο σε Ιστορικά γεγονότα». Ομολογουμένως, το πολύ δυνατό καστ βοηθάει πολύ μια τέτοιου τύπου ιστορία, ειδικά όταν είναι ακόμα στην αρχή της. Όπως και –ναι, ναι– η αυθεντικότητα. Η αίσθηση πως αυτό που βλέπεις δεν είναι χάρτινο, δεν είναι pulp, αλλά έχει μια δραματική υπόσταση αντάξια των θεματικών του πάνω στα παιχνίδια ισχύος, την τιμή και την αποφασιστικότητα.

Τα πρόσωπα, οι δυναμικές τους, οι τοποθεσίες, το πολύ υψηλό επίπεδο παραγωγής και σκηνογραφίας, ο τρόπος με τον οποίο χαράζονται οι διάφορες διαδρομές, η θέση ανθρώπων στον κόσμο – όλα, εγγυώνται ένα χορταστικό θέαμα που ξέρει πώς να πει μια ιστορία ενώ φαίνεται και πόσο πολύ την σέβεται. Μπορεί, σχεδόν 45 χρόνια μετά την πρεμιέρα μιας αληθινά κλασικής σειράς, το Shōgun να αποκτά σήμερα μια ακόμα πιο καθοριστική εκδοχή; Θα είμαστε εδώ για να το κρίνουμε. Τα πρώτα δείγματα, παρόλο που δεν είναι κι η πιο συναρπαστική τηλεόραση, στήνουν τα θεμέλια τόσο στιβαρά, που θέλουμε αν μη τι άλλο να δούμε πώς θα μοιάζει και πώς θα κινείται η μεγάλη κορύφωση όταν φτάσει.