ΣΤΗ ΜΙΚΡΗ ΕΠΙΔΑΥΡΟ ΑΚΟΥΣΑΜΕ ΤΟΝ ΧΡΗΣΜΟ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Είδαμε την παράσταση “Ιφιγένεια / Βορά” που σκηνοθέτησε η Αικατερίνη Παπαγεωργίου στη Μικρή Επίδαυρο και σας μεταφέρουμε τις εντυπώσεις μας.
Η Βίβιαν Στεργίου εμπνέεται από την Ιφιγένεια Εν Αυλιδι του Ευριπίδη και γράφει τον θεατρικό μονόλογο “Ιφιγένεια / Βορά”. Ουσιαστικά πρόκειται για μία σύγχρονη μεταφορά του μύθου της Ιφιγένειας στο σήμερα. Μόνο που στο πρόσωπο της Ιφιγένειας είναι η σύγχρονη γυναίκα και η θυσία της είναι θυσία στον βωμό του σύγχρονου πατριαρχικού πολιτισμού που θεωρεί ακόμη τις γυναίκες αντικείμενα και υποχείρια του.
Το κείμενο της Βίβιαν Στεργίου
Η ηρωίδα του έργου, η Ιφι, ταξιδεύει στην Επίδαυρο και από εκεί στέλνει ηχητικά μηνύματα στην Κλυτ, τη μητέρα της. Περπατά, παρατηρεί, διαλογίζεται. Μοιάζει μ’ ένα ελεύθερο άτομο που αποφασίζει για τη ζωή της. Είναι δυναμική, τολμά και μιλά, δε σιωπά, βγάζει από μέσα της έναν ορμητικό ποτάμι συναισθημάτων. Το παλάτι της είναι λευκό και φουσκωτό. Από αυτά που συναντά κανείς στους παιδότοπους και στα φθηνιάρικα λούνα παρκ και είναι γεμάτα με μικρές φερέλπιδες πριγκίπισσες που χοροπηδούν εντός τους και κάνουν τσουλήθρα στις πλαστικές “κατεβασιές” του. Πού να ήξεραν ποια είναι η πραγματική ζωή και τι τους περιμένει…
Το κείμενο της Βίβιαν Στεργίου εστιάζει στη στιγμή πριν τη θυσία της Ιφιγένειας, όταν αυτή πια έχει αποδεχθεί τη μοίρα της. Θα θυσιαστεί σαν μια καλή γυναίκα που φροντίζει πριν από όλα για όλα. Προτού ωστόσο ανέβει στον βωμό, θα ξεστομίσει χρησμούς. Θα καταγγείλει τους πάντες και θα ισοπεδώσει τα πάντα. Δε θα αφήσει τίποτα όρθιο. Θα μιλήσει με ένταση, με τρόπο υπερβολικό. Και θα πει αλήθειες μεγάλες: για την καταπίεση που υφίσταται το γυναικείο φύλο, για το πώς γίνεται καθημερινά βορά στο στόμα μιας πατριαρχικής κοινωνίας, για την υποτίμηση, για την παθολογική ζήλια, για τη βία, την κακοποίηση και τους φόνους.
Η Ιφιγένεια της Βίβιαν Στεργίου θα τα πει όλα. Σαν ένας χείμαρρος θα βγάλει από μέσα της θυμό αιώνων. Και ως είθισται, ο ανεξέλεγκτος θυμός κάποια στιγμή φαντάζει υπερβολικός. Και δύσκολο να βρεις σε κάτι ασυγκράτητο τις δέουσες ισορροπίες. Μοιραία, αυτή η επαναληπτική καταγγελτικότητα στο τέλος ξενίζει και -προσωπικά- με πέταξε εκτός κειμένου. Ένιωσα πως χάθηκε η ουσία της και έμειναν λόγια απλά κολλημένα σε ένα μονοδιάστατο “κατηγορώ”.
Η σωτήρια παρέμβαση της Αικατερίνης Παπαγεωργίου
Εδώ είναι που ήρθε το μαγικό σκηνοθετικό ραβδί της Αικατερίνης Παπαγεωργίου. Μία νεαρή σκηνοθέτιδα που έχει δώσει μέχρι σήμερα εξαιρετικά ενδιαφέροντα διαπιστευτήρια (βλ. «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα».) και τώρα επωμίστηκε μία πολύ απαιτητική αποστολή: να διαχειριστεί ένα πολύ δύσκολο κείμενο και να προσπαθήσει να τηρήσει τις ανύπαρκτες ισορροπίες του κρατώντας επί 40 λεπτά την ένταση στο κόκκινο και αποφεύγοντας οποιαδήποτε κόπωση στη θέαση.
Και το κατάφερε με τρόπο εξαιρετικό. Έβαλε την ηρωίδα της μέσα σε ένα φουσκωτό παλάτι και την συντόνισε άριστα κινησιολογικά και ερμηνευτικά. Την “καθυπόταξε” σε έναν απόλυτα προσεγμένο φορμαλισμό, δεν άφησε τίποτα στην τύχη, δημιούργησε επίπεδα και χρωμάτισε κάθε λέξη και κάθε φράση με διαφορετικό τρόπο.
Εξαιρετικά τα σκηνικά μέσα που χρησιμοποιήθηκαν. Το λευκό – αγνό και αμόλυντο- φουσκωτό παλάτι, αλλά και το “αδειανό” πουκάμισο που παρέπεμπε εμμέσως στην πλάνη της Ελένης. Ένα πουκάμισο που σταδιακά εξαϋλώνεται, υπό το βάρος της θυσίας και που αποτελεί την επιτομή της ματαιότητας.
Μία σαρωτική σύγχρονη Ιφιγένεια
Η Ελίζα Σκολίδη στον ρόλο της Ίφι κάνει την υποκριτική της υπέρβαση. Είναι φανερό πως τόσα χρόνια που συνεργάζονται με την Αικατερίνη Παπαγεωργίου, έχουν βρει έναν δικό τους κώδικα και οι δυνάμεις τους συντονίζονται μοναδικά.
Σαρωτική και ταυτόχρονα αέρινη σαν Ιφιγένεια μιλάει εξ ονόματος όλων των γυναικών και μας χαρίζει ένα σπάνιο υποκριτικό κρεσέντο, όπου όλα τα εκφραστικά της μέσα συντελούν στην τελική κορύφωση. Ο λόγος της έχει τις κατάλληλες διακυμάνσεις, αλλάζει αυτόματα σχεδόν φωνή, έκφραση και στάση, μαγνητίζει το βλέμμα και δημιουργεί ποικίλες συγκινησιακές φορτίσεις. Η δική της Ιφιγένεια προσπαθεί να υπερκεράσει τα εμπόδια της πατριαρχίας και να ενηλικιωθεί, την ώρα που οι γυναικοκτονίες στέκουν πάντα εκεί.
Το κείμενο της Στεργίου κάθαρση δεν έχει. Πόσο μάλλον ο χρησμός της που καταλήγει πως “εδώ, πωλούνται ήλιος, θάλασσα και μάρμαρα. Σπουδαίοι νεκροί και φαντασιώσεις. Αλλά κυρίως εξάγονται θάνατοι για το τίποτα και κόρες σφαγμένες κατά παραγγελία.”
Ευτύχησε ωστόσο να πέσει στα σωστά χέρια και να απογειωθεί παραστασιακά, χαρίζοντάς μας μία από τις πιο δυνατές εμπειρίες των τελευταίων χρόνων στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου.
