“ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΜΑΣ”- ΣΤΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΙΩΑΝΝΟΥ

Ήταν μία συναυλία που περιμέναμε με ανυπομονησία για πολλούς λόγους. Ένας από τους βασικούς ήταν ότι σπανιότατα έχουμε την ευκαιρία να δούμε συγκεντρωμένο όλο το έργο ενός σπουδαίου στιχουργού – ακόμα ενεργού και ακμαίου – και μάλιστα να το τραγουδάει live μία ομάδα γνωστών καλλιτεχνών, που πολύ άνετα τη λες και “dream team” του ελληνικού τραγουδιού. 

Η συναυλία-αφιέρωμα για τα 30 χρόνια λόγια του Οδυσσέα Ιωάννου έκλεισε μέσα της όλες τις “μαγικές” ιδέες του, με οποίες μεγαλώσαμε από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 μέχρι και σήμερα. Το βράδυ της Τετάρτης (8/10) συγκινηθήκαμε, γελάσαμε, βουρκώσαμε, χειροκροτήσαμε, σκεφτήκαμε τα περασμένα και όσα ίσως έρθουν, και ακούσαμε τις τρυφερές ιστορίες μιας οικογένειας. 

Γιατί αυτή η συναυλία ήταν καθαρά οικογενειακή υπόθεση. Όχι όμως από εκείνες τις οικογένειες που σε κρατούν σε απόσταση, αλλά από αυτές που σε αγκαλιάζουν με νοήματα και συγκινήσεις, και σε κάνουν κοινωνό της δικής τους οπτικής για τη ζωή. 

Σε αυτό το μεγάλο αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ιωάννου -με αφορμή τα 30 χρόνια του στο μουσικό στερέωμα – πρωταγωνίστησαν σημαντικές προσωπικότητες που έχουν φύγει από τη ζωή, αλλά και ερμηνευτές που έχουν πάρει τη σκυτάλη και συνεχίζουν το έργο της προηγούμενης γενιάς. 

Και κάπως έτσι είδαμε όλη τη συναυλία, την κορμοστασιά της οποίας “έστησε” δεξιοτεχνικά ο Μίλτος Πασχαλίδης. Σαν μία διαδοχή ερμηνευτών που παίρνουν ο ένας από τον άλλον τη σκυτάλη πάνω στη σκηνή και γίνονται ένας “κρίκος”, ώσπου τελικά όλοι οι κρίκοι μαζί να ενωθούν σε ένα συμπαγές σύνολο συγκινήσεων. Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Σωκράτης Μάλαμας, Μίλτος Πασχαλίδης, Γιάννης Κότσιρας, Νατάσσα Μποφίλιου, Γιώτα Νέγκα, Θέμης Καραμουρατίδης, Χρήστος Μάστορας, Ρίτα Αντωνοπούλου, οι “δικοί του άνθρωποι” ήταν όλοι εκεί.

Αλλά και κάποιοι έλειπαν…”Αν ζούσαμε σε έναν πιο δίκαιο κόσμο θα ήταν απόψε μαζί μας και ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Μητροπάνος και ο Λαυρέντης” είπε πολύ αργότερα ο ίδιος ο Οδυσσέας Ιωάννου συμπληρώνοντας: “Έχω αγαπήσει παθολογικά το ελληνικό τραγούδι, έχω λατρέψει όσους προηγήθηκαν. Αν δεν ήταν αυτοί, δεν θα ήμασταν εμείς εδώ. Αλλά επειδή αγαπάω και πάρα πολύ την εποχή μου πάρα πολύ και τους συγχρόνους μου, αν μου ζητούσαν πάλι να επιλέξω εποχή και να επιλέξω συνεργάτες, θα επέλεγα πάλι αυτούς εδώ για να κάνω τραγούδια.”

Όλα ξεκίνησαν με μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του Θάνου Μικρούτσικου στο πιάνο και το τραγούδι “Η ζωή των άλλων” να προβάλλεται στις γιγαντοοθόνες.

“Ήρθαμε να γιορτάσουμε τα μεγάλα τραγούδια της γενιάς μας”

Προλογίζοντας αυτή την αφιερωματική βραδιά ο καλός φίλος του Οδυσσέα Ιωάννου, Σπύρος Παπαδόπουλος μας υπενθύμισε την παράμετρο “ραδιόφωνο”. 

“Από μικρό παιδί ήμουν φανατικός του ραδιοφώνου. Κάποια στιγμή άκουσα τον Οδυσσέα Ιωάννου στον 902 αριστερά στα FM και από τότε κόλλησα και τον ακολουθούσα για όλα τα χρόνια. Η ζωή τα έφερε από φανατικός ακροατής του να γίνω φανατικός φίλος του. Αυτό που ακόμα δεν έχω λύσει είναι τον γενέθλιο τόπο της έμπνευσής του. Συμβαίνει να είμαστε σπίτι να βλέπουμε μπάλα λέγοντας αστεία και να λέει “φεύγω πάω να γράψω μάλλον κάτι”.  Και την άλλη μέρα σε παίρνει και σου διαβάζει ένα αριστούργημα, χωρίς να σε προειδοποιεί, κάπως. Έτσι απροειδοποίητα έχει φτιάξει γύρω στα 250 τραγούδια… τα περισσότερα από αυτά είναι ορισμένες στιγμές ζωής που έγιναν τραγούδια. Και είναι και πολλές άλλες στιγμές που περιμένουν τη σειρά τους. Έχουμε κάποιες απώλειες απόψε, άνθρωποι που δεν θα έλειπαν από αυτή τη βραδιά, αν ήταν στη ζωή, όμως με κάποιο τρόπο θα είναι μαζί μας. Θάνος Μικρούτσικος, Δημήτρης Μητροπάνος, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας.” 

Η “οικογενειακή” γιορτή του Οδυσσέα Ιωάννου ξεκίνησε με Κότσιρα – Πασχαλίδη – Νέγκα και το “Τραγούδια μια σταλιά” με το οποίο ανοίγει ο Πασχαλίδης και τις εμφανίσεις του στο VOX. Πολύ γρήγορα καταλαβαίνουμε ότι για κάθε τραγούδι στην γιγαντοοθόνη θα μαθαίνουμε την πρώτη του εκτέλεση, τον ερμηνευτή και τον συνθέτη, κάτι που βοηθάει στο να τοποθετήσουμε μέσα στον χρόνο αυτό που ακούμε.

Ο Πασχαλίδης συνέχισε με το “Οι δικοί μου άνθρωποι”, που τραγουδά τόσο χαρακτηριστικά η Μαρία Παπαγεωργίου και τις “Βαριές κουβέντες”.

Ο Γιάννης Κότσιρας ερμήνευσε την “Τράπουλα” και δύο ζεϊμπέκικα που έχουμε συνηθίσει με τη φωνή του Μητροπάνου – “Θες έναν κόσμο πιο μεγάλο” και “Αυτός ο ήλιος” – ενώ μίλησε για τον Μικρούτσικο που δημιούργησε όλη αυτή την οικογένεια, σαν “πατέρας”.

“Το νόημα της βραδιάς είναι να γιορτάσουμε τα μεγάλα τραγούδια της γενιάς μας“, είπε, και έδωσε τη θέση του στην Ρίτα Αντωνοπούλου με το “Πίσω μη μ’ αφήνεις” του Μικρούτσικου (2008), τον “Πιτσιρικά” που αφιέρωσε στη δική της πιτσιρίκα και το ντουέτο “Θα ‘ρθουν μέρες” με τον Μίλτο. Με τη σειρά της μας μίλησε για το δέος που ένιωσε όταν το 2008 ο Θάνος Μικρούτσικος της είπε ότι θα έκαναν δισκογραφική δουλειά σε στίχους του Ιωάννου. “Για μένα Οδυσσέας Ιωάννου ήταν αυτός που είχε γράψει το “Θάλασσα στη Σκάλα”. Δεν ήταν απλό. Εκείνη η περίοδος λοιπόν για μένα ήταν πάρα πολύ όμορφη και πάντα την αναπολώ με πολλή αγάπη”. Και οι στίχοι “Θα ‘ρθουν μέρες, άγριες μέρες, που οι αλήθειες θα σκίζουν σαν σφαίρες, και οι νίκες, άγιες νίκες, σαν μαχαίρια θα βγουν απ’ τις θήκες” πλημμύρισαν το κατάμεστο Christmas Theater, όπου δεν έπεφτε καρφίτσα. 

Καιρός να μπούμε δυναμικά στο κεφάλαιο “Θέμης Καραμουρατίδης” το οποίο φυσικά άνοιξε η Νατάσσα Μποφίλιου με το τραγούδι του 2004 “Τα όνειρα θα γυρίσουν”. “Για τη δική μας τη γενιά, όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες που είναι εδώ σήμερα, οι σπουδαίοι συνθέτες, οι σπουδαίοι ερμηνευτές, είναι άνθρωποι που μας καθόρισαν, καθόρισαν την αισθητική μας, καθόρισαν τις αισθήσεις μας…” είπε η Νατάσσα και -μαζί με τον Καραμουρατίδη στο πιάνο- τραγούδησε το υπέροχο “Το όνομα μου”, ένα κείμενο απώλειας που μας έκοψε την ανάσα. 

Το φινάλε του πρώτου μέρους πήρε επάνω του χιουμοριστικά ο Χρήστος Μάστορας, που μας ταξίδεψε στην κινηματογραφική “Τζαμάικα” και στης “Ψυχής το παρακάτω” (Μητροπάνος, 2002).

Μάλαμας, Παπακωνσταντίνου και ένα φινάλε που μας πήγε συναυλιακή βόλτα στα παλιά

Ο Πασχαλίδης με την θαυματουργή κιθάρα του ξεκίνησε το δεύτερο μέρος με έναν καταιγισμό συναισθήματος… “Βυθισμένες άγκυρες”, “Δεν έχω χρόνο μάτια μου” σε πρώτη εκτέλεση Σωτηρίας Λεονάρδου, “Θέλω τη μέρα που θα φύγεις” και το συγκινητικό “Μόνο να γελάς” – ένα από τα δύο που έχουν γράψει Μίλτος και Οδυσσέας για τις κόρες τους [μάλιστα μας πληροφόρησε ότι όταν ακούμε το συγκεκριμένο τραγούδι στην “Χώρα των Αθώων” ο αρχικός ‘θόρυβος’ που κρατάει τον ρυθμό είναι το υπερηχογράφημα της Χριστίνας, κόρης του Μίλτου]. 

Ο Πασχαλίδης κάνει την εισαγωγή στο “Στα είπα όλα” του Μάλαμα και εκεί που όλοι αναρωτιόμαστε γιατί δεν το λέει ο ίδιος ο Μάλαμας, να ‘τος στη σκηνή, μέσα στις ιαχές του κοινού και σε μια θάλασσα από κινητά που σηκώθηκε αυτόματα στον αέρα. “Εγώ συναντήθηκα με τον Οδυσσέα πριν από 24 χρόνια περίπου και ξεκινήσαμε μια περιπέτεια, όχι τόσο με τα τραγούδια, όσο με την επίδραση που έχει πάνω στους ανθρώπους που συναντά μπροστά του. Κακιά συναναστροφή” μας είπε γελώντας και τραγούδησε το “Μισή Πίστη” με όλο τον κόσμο να φωνάζει “Και θα στήσω σημαίες στις κορφές μου, για να φαίνονται οι αντοχές μου, με μια πίστη μισή και στο χέρι μια ευχή, λίγη άμμο απ’ τις ακρογιαλιές μου“.  Παρέα με τη Μποφίλιου ακούσαμε “Το Ποτάμι”, ενώ τα πολυαγαπημένα “Του χρόνου τα σκυλιά” και οι “Πρώτες Λέξεις” χειροκροτήθηκαν με την ίδια λατρεία.

Η Γιώτα Νέγκα πήρε τα ηνία για να εξηγήσει το γιατί θεωρεί τον Οδυσσέα “θεραπευτή”, με τις λέξεις του να “ρέουν στις ψυχές σαν καθαρό, γάργαρο, ιαματικό νερό“. Μετά τα “Δεν με κρατάει ό,τι θυμάμαι”, “Ανοιχτοί λογαριασμοί” και “Το Δίκιο μου” καταλάβαμε ακριβώς τι ήθελε να πει.  

Μία από τις ωραιότερες ερμηνείες της βραδιάς ήταν εκείνη της Νέγκα στο  “Τα τραγούδια που λες” και… η στιγμή που όλοι περιμέναμε έφτασε. Στις οθόνες είδαμε ένα βίντεο με τους Παπακωνσταντίνου, Μητροπάνο και τον Οδυσσέα Ιωάννου να μιλούν στο στούντιο ηχογράφησης… και ο “Ναυαγός” έκανε τον κόσμο να χειροκροτεί ρυθμικά.  

Ο Βασίλης ανέβηκε στη σκηνή δημιουργώντας πανικό με τα “Έφηβα Γεράκια” από το άλμπουμ “Θάλασσα στη σκάλα” σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου. Καθιστός τραγούδησε με τον δικό του συγκλονιστικό τρόπο το “Μαμά” σκορπώντας ρίγη συγκίνησης, ενώ σειρά πήρε το κλασικό ντουέτο του -που το πρωτοείπε με τη Χαρούλα Αλεξίου– “Μέρες που δικάζουν” με τη συνοδεία της Νατάσσας Μποφίλιου, ενώ με τη Ρίτα Αντωνοπούλου “Το παιχνίδι παίζεται ακόμα” έβαλε “φωτιά” στο Christmas Theater.  

Οδυσσέας Ιωάννου: “Nα κρατήσουμε πάση θυσία δρόμους επικοινωνίας. Θα μας χρειαστούν”

Και εκεί που το μόνο που συζητάμε όλοι είναι πότε θα δούμε τον ίδιο τον Οδυσσέα Ιωάννου στη σκηνή, βγαίνει μπροστά στο κοινό και παίρνει συγκεντρωμένο όλο το χειροκρότημα της βραδιάς.

Άνθρωπος κλειδί όπως μάθαμε για τις δύο βραδιές-αφιέρωμα ήταν ο Μιχάλης Κουμπιός: “Τρία χρόνια τηλεφωνήματα και ραντεβού για να γίνουν αυτές τις δύο βραδιές. Τρία χρόνια του έλεγα όχι. Ένας λόγος είναι ότι δεν θεωρώ ότι είναι κάποιο ορόσημο τα 30 χρόνια και επίσης δεν με ενδιαφέρει να κάνω ταμείο στη ζωή μου. Συνειδητοποίησα ότι… δεν είμαι πια τόσο νέος και λέω εντάξει, πάμε να το κάνουμε. 

Η ιστορία τυπικά αρχίζει το 1992. Ουσιαστικά για μένα αρχίζει το 1999, όταν πιτσιρικάς τότε μπήκα στο στούντιο με δύο θηρία, με δύο ινδάλματά μου, με δύο καλλιτεχνάρες οι οποίοι μου φέρθηκαν απίστευτα ισότιμα και οι οποίοι με δίδαξαν τι σημαίνει γενναιοδωρία. Τον Θάνο Μικρούτσικο και τον Βασίλη. Είναι πραγματικά πάρα πολύ δύσκολο να γίνει μια βραδιά για μένα και σε ένα από τα δύο πιάνα να μην κάθεται ο Θάνος. 

Στον Βασίλη και στον Θάνο λοιπόν, χρωστώ το ότι με βάλανε σε αυτήν την υπέροχη παρέα του ελληνικού τραγουδιού, που την αγαπούσα παθολογικά από μικρό παιδί. Και με βάλανε σε μία ομάδα ανθρώπων, η οποία αργότερα έγινε οικογένειά μου. Πιστεύω ότι εδώ και πάρα πολλά χρόνια, δεκαετίες ολόκληρες, το ελληνικό τραγούδι πηγαίνει αντίθετα από εκεί που πηγαίνει η Ελλάδα. Το ελληνικό τραγούδι προσπαθεί να μας κρατήσει στην καλή εκδοχή του εαυτού μας, η Ελλάδα όχι. 

Είμαι σίγουρος όμως, το έχουμε νιώσει όλοι μας ως ακροατές του τραγουδιού, ότι το μοναδικό σημείο εδώ και δεκαετίες που ενωθήκαμε όλοι οι Έλληνες ήταν τα μεγάλα ρεφρέν. Εκεί. Μας χωρίζουν πάρα πολλά και δικαίως μας χωρίζουν πολλά, αλλά πρέπει να κρατήσουμε πάση θυσία δρόμους επικοινωνίας. Θα μας χρειαστούν. Δρόμους ενότητας που θα μας χρειαστούν” μας είπε ο Οδυσσέας Ιωάννου και ολοκλήρωσε με ένα μειλίχιο “Καλή αντάμωση” που έκρυβε υποσχέσεις για τα επόμενα…

Το φινάλε γράφτηκε από όλους μαζί, μουσικούς και ερμηνευτές, που “ενώθηκαν” στη σκηνή τραγουδώντας τις “Μικρές Νοθείες”. 

Μουρμουρίζοντας κι εμείς το τραγούδι δεν μπορέσαμε παρά να θυμηθούμε το νόημά του, όπως ο ίδιος το είχε εξηγήσει σε συνέντευξή του στο NEWS 24/7: “Το τραγούδι δε μιλάει για το μέλλον, μιλάει για την ανάμνηση και για το παρελθόν. Ανακαλούμε μια μνήμη, της αλλάζουμε μια παράμετρο και την κάνουμε από υποφερτή μέχρι υπέροχη. Τι νόημα έχει να θυμάσαι πράγματα, αν δεν αλλάξεις μια παράμετρο για να τα κάνεις όμορφες, ωραίες αναμνήσεις; Και είναι και τραγούδι γραμμένο για τον Άλκη Αλκαίο.”

Τα βήματα της εξόδου μας συνόδευσαν οι Μικρές Νοθείες μέσα από ένα βίντεο στις γιγαντοθόνες. Θέατρο Βράχων, 2015, και στη σκηνή Θηβαίος, Πασχαλίδης, Παπακωνσταντίνου και Θάνος Μικρούτσικος.

Τελευταία εικόνα η ανεπανάληπτη αγκαλιά τους, πάνω στη σκηνή.

Είναι που ονειρεύεται πως φεύγει για ταξίδια
πως μπαίνει μέσα σε παλιές φωτογραφίες
ξέρει αν μπορούσε θα κανε μία απ’ τα ίδια
αλλά τι νόημα έχει το όνειρο χωρίς μικρές νοθείες…