“THE STUDIO”: ΤΟ (ΣΠΑΡΤΑΡΙΣΤΟ) ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ

«Μπήκα σε όλο αυτό επειδή αγαπώ τις ταινίες. Τώρα φοβάμαι πως η δουλειά μου είναι να τις καταστρέψω», μονολογεί ο Ματ Ρέμικ, το αφεντικό του Studio του τίτλου.

Αυτή η ειλικρινής κατάθεση, η αλήθεια από πίσω της, η αγάπη που συγκρούεται με τον κυνισμό (και χάνει) είναι στην καρδιά της νέας σειράς του Apple TV+. Κι είναι κι ο λόγος που λειτουργεί τόσο καλά: Σαρδόνια, καυστική, αλλά την ίδια στιγμή δεν εκμηδενίζει, ούτε κονιορτοποιεί.

Ναι, υπάρχει τρόπος να μιλήσεις για την παρακμή ενός συστήματος χωρίς να κάνεις τους πάντες να μοιάζουν κενά, ανόητα ή/και μακιαβελικά όντα.

Στο Studio, ακολουθούμε τον Ματ Ρέμικ του Σεθ Ρόγκεν (ενός κωμικού που μοιάζει να μεγαλώνει σαν καλό κρασί – γίνεται όλο και πιο ενδιαφέρων χωρίς να σταματά να είναι αληθινά αστείος), οποίος μέσα στα πρώτα λεπτά της σειράς παίρνει τη θέση που πάντα ονειρευόταν: Γίνεται το αφεντικό ενός θρυλικού legacy χολιγουντιανού στούντιο, όταν η επί σειρά ετών υπεύθυνη απολύεται.

Ο Ματ είναι ιδεαλιστής και σινεφίλ. Είναι στον χώρο γιατί θέλει να συνεργαστεί με σπουδαίους δημιουργούς και μαζί να βγάλουν σπουδαίο σινεμά. Αλλά για να πάρει τη θέση κάνει μια συμφωνία με τον διάβολο: ο Πρόεδρος του στούντιο, Γκρίφιν Μιλ (στο ρόλο ο Μπράιαν Κράνστον), δεν έχει ούτε ιδέα ούτε όρεξη για τέχνη, τον ενδιαφέρει μόνο το εμπορικό bottom line. Όπως δηλαδή συμβαίνει σήμερα σε όλο το Χόλιγουντ, με την επικράτηση των πολυεθνικών πολυ-εταιρειών που αναθέτουν σε άδεια κουστούμια τύπου Ντέιβιντ Ζάσλαβ να τρέξουν καλλιτεχνικά τμήματα.

Ο Μιλ σηκώνει το φρύδι όταν γίνεται το interview του Ματ για τη θέση: «Ακούω ότι είσαι από αυτούς που τους αρέσουν τα artsy fartsy πράγματα». Ο Ματ βιάζεται να τον καθησυχάσει – όχι, φυσικά και δεν έχει πρόβλημα με τα εμπορικά πρότζεκτ. Και φυσικά θα γίνει πρώτη του προτεραιότητα η ανάπτυξη μιας ταινίας βασισμένη στο brand του Kool-Aid!

Ξαφνικά, το ρεφρέν αλλάζει. Τώρα το σπουδαίο σινεμά θέλουμε να είναι branded – αυτό δε σημαίνει πως δε μπορεί να έχει καλλιτεχνικές αξιώσεις! «Θα το κάνουμε όπως το έκανε η Γκρέτα με τη Barbie!», είναι η ατάκα που αναμφίβολα έχει ακουστεί περισσότερες φορές από «καλημέρα» σε όλες τις αίθουσες μίτινγκ του Χόλιγουντ την τελευταία διετία.

Κάπως έτσι, το πρώτο επεισόδιο της σειράς εμπλέκει τον Μάρτιν Σκορσέζε σε μια Kool-Aid ταινία. Και, προφανώς, τίποτα από αυτά δεν πάει τελικά και πολύ καλά.

Ο Ματ περιτριγυρίζεται στη νέα του δουλειά από ένα μικρό και σταθερό γκρουπ χαρακτήρων που λειτουργούν ως κωμικά αρχέτυπα: η film buff βοηθός (Τσέις Σούι Γουόντερς), η φασαία μαρκετίστρια (Κάθριν Χαν, Ο-Σ-Κ-Α-Ρ), ο λίγδας executive-δεξί χέρι (Άικ Μπάρινχολτζ), και η Πάτι, το πρώην αφεντικό που τώρα συνεχίζει τη συνεργασία της με τον Ματ ως ανεξάρτητη παραγωγός (Κάθριν Ο’Χάρα, σταθερά μια κωμική οπτασία). Αυτές οι περσόνες αλληλεπιδρούν τέλεια με τον Ματ επιτρέποντας στους σεναριογράφους να τον αναπτύξουν ως κάτι αρκετά πιο πολυδιάστατο, που εμπεριέχει το όλο δόγμα της σειράς.

Πρόκειται για έναν άνθρωπο που είναι πιο έτοιμος από όσο νομίζει (και από όσο θα ήθελε) να κάνει συμβιβασμούς ή ακόμα και να υποταχθεί πλήρως σε κάτι που δεν πιστεύει, κρατώντας όμως ζωντανή μέσα του την ελπίδα και την πίστη πως είναι εκεί, σε ένα «ναό» του σινεμά, για να το υπηρετήσει. Αυτό του δημιουργεί μια διαρκή σύγκρουση, από την οποία προς τιμήν της σειράς δε μοιάζει να βγαίνει ούτε πάντοτε νικητής, ούτε πάντοτε χαμένος: Το σύστημα είναι στημένο εναντίον της δημιουργικότητας, αυτό δεν αμφισβητείται. Όμως χωρίς ποτέ να μελοδραματίζει ή να γλυκίζει, η σειρά δεν φέρεται στους ήρωές της σα να είναι απλώς κυνικοί τσαρλατάνοι.

Τη σειρά σκηνοθετούν ο Ρόγκεν με τον σταθερό του δημιουργικό παρτενέρ Έβαν Γκόλντμπεργκ – μαζί έχουν γράψει κωμωδίες όπως το Superbad, το Sausage Party και το Neighbors 2, ενώ έχουν σκηνοθετήσει το Τέλος του Κόσμου και τη σειρά Preacher, μεταξύ άλλων. Το Superbad είναι μια αρκετά καλή αναλογία για το Studio, παρότι θεματικά δεν έχουν σχέση: Υπάρχει χιούμορ που μπορεί να φτάσει και στα άκρα, υπάρχει μια κάποια ευρύτερη καταστροφική διαδικασία απότομης ενηλικίωσης, και όλα αυτά τα νιώθεις κάπως… αληθινά.

Αν το πρώτο επεισόδιο τοποθετείται σε μια κάπως αναμενόμενη συνθήκη καταστροφικών χολιγουντιανών deals γεμάτη με συμβιβασμούς, με αγχωμένες συμφωνίες και με δημιουργικές ήττες (αλλά και μια εντυπωσιακή ερμηνεία από τον Μάρτιν Σκορσέζε που περικλείει το κωμικό αλλά και το τραγικό), το δεύτερο είναι ένα από τα απόλυτα highlights της χρονιάς.

Το χιούμορ εδώ είναι περισσότερο καρτουνίστικο, αφού ο Ματ σαν ζημιάρης μπούφος από κάποιο παιδικό καρτούν σπέρνει την καταστροφή όπου κι αν βρεθεί. Οδηγεί στο πλατώ όπου ολοκληρώνει γυρίσματα της νέας της ταινίας η (βραβευμένη με Όσκαρ για το Women Talking) Σάρα Πόλεϊ, με τελευταίο γύρισμα που έχει απομείνει να είναι ένα μονοπλάνο την στιγμή του magic hour – η σκηνή που θα κλείσει και την ταινία της.

Το γύρισμα είναι πολύ δύσκολο και το χρονικό παράθυρο πάρα πολύ μικρό. Οι πάντες προειδοποιούν τον Ματ πως η παρουσία του και μόνο θα ταράξει τις ισορροπίες και θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα. «Θα είναι σα να μην είμαι εδώ!», χασκογελάει εκείνος σαν αληθινό film nerd που θέλει απλώς να δει από κοντά πώς γυρίζεται ένα τέτοιο πλάνο.

Ε, μαντέψτε για το αν όλα θα πάνε καλά ή όχι.

Το ίδιο το επεισόδιο είναι επίσης γυρισμένο σε μονοπλάνο, την στιγμή του magic hour, σε αληθινό χρόνο, αντικατοπτρίζοντας έτσι το γύρισμα της ταινίας-μέσα-στη-σειρά. Τα πάντα εντείνονται στα (οριακά σλάπστικ) άκρα τους: Κάθε όριο υπομονής ξεπερνιέται, η μία γκάφα διαδέχεται την άλλη, η Πόλεϊ (που ήταν έτσι κι αλλιώς ηθοποιός πριν γίνει σκηνοθέτης) είναι φανταστική παίζοντας την κλιμάκωση από το διπλωματικό καλόπιασμα μέχρι την πανικόβλητη έκρηξη, ενώ το χιούμορ βγαίνει από τα πάντα, από ανατροπές και εκνευριστικές επαναλήψεις μέχρι αστείες πτώσεις και αφηγηματικά callbacks.

Η σειρά δε φοβάται να δείξει και τον Ματ ως καρτούν (και πάλι όμως έχοντας ως βάση το πάθος του), σε ένα διαφορετικού ρυθμού χιουμοριστικής δομής επεισόδιο. Με άλλα λόγια, δεν είναι μια σειρά που επαναλαμβάνει τις ίδιες διαδικασίες και τα ίδια μοτίβα. Ακόμα κι η κατάληξη της κάθε μικρής περιπέτειας διαφέρει ανάμεσα στα τρία πρώτα επεισόδια, που έχουν ήδη προβληθεί. (Στο πολύ αστείο τρίτο, οι πάντες προσπαθούν να δώσουν μια παρατήρηση στον Ρον Χάουαρντ αλλά κανείς δεν έχει το θάρρος να το κάνει.)

Το 2ο επεισόδιο είναι, λόγω και της έμφασης στην οπτική αφήγηση και στις χροιές του φωτός (υπάρχει μια στιγμή που βλέπεις αναμμένα φώτα και συνειδητοποιείς πως θες να ουρλιάξεις), εμβληματικό της εξαιρετικής τεχνικής δουλειάς σε σκηνοθεσία και διεύθυνση φωτογραφίας. (Το ίδιο και στο μοντάζ, αλλά αυτό φαίνεται αλλού προφανώς.) Οι ήρωες καδράρονται με ισχυρές χρωματικές αποχρώσεις, σε έντονο κοντράστ, ζωντανεύοντας μέσα σε κατασκευασμένα, άψυχα περιβάλλοντα – ένα πλατώ, έναν αραιό corporate χώρο, μια βίλα με άπλετο χώρο. Είναι σαν χαρακτήρες φιλμικής στόφας που ζωντανεύουν.

Έτσι κι αλλιώς το The Studio βρίσκεται σε διάλογο με τη φιλμική Ιστορία, αντλώντας στιλιστικές επιρροές, σημεία αναφοράς και έμπνευση από masters του παρελθόντος – από τα αμερικάνικα ‘70s μέχρι το Soy Cuba του Καλατόζοφ κι από εκεί ως τον κλασικό Παίκτη του Ρόμπερτ Όλτμαν από τα ‘90s.

Η σειρά, όπως κι η κλασική χολιγουντιανή σάτιρα του Όλτμαν, ανοίγει με ένα καυστικό, αυτοαναφορικό μονοπλάνο γεμάτο πληροφορία και κίνηση στα παρασκήνια του Χόλιγουντ, και συνεχίζει να ξετυλίγει αυτό το μίτο μέχρι ο βασιλιάς Χόλιγουντ να μείνει γυμνός. Ακόμα και το όνομα – Γκρίφιν Μιλ – είναι φυσικά το όνομα (ή και μήπως ο ίδιος ο χαρακτήρας; ) που ερμηνεύει στον Παίκτη ο Τιμ Ρόμπινς.

Ο Όλτμαν φυσικά έστηνε έναν πολύ πιο πυκνό ιστό ανθρώπων και καταστάσεων. Και, ίσως επειδή οι 3 δεκαετίες που έχουν περάσει από τον Παίκτη δεν έχουν φερθεί καθόλου καλά στην καημένη στην κινηματογραφική τέχνη (αν τότε ο Όλτμαν είχε λόγους να είναι βιτριολικός, τότε φανταστείτε τι θα έλεγε σήμερα), το Studio φαίνεται να έχει περισσότερη ανάγκη να Πιστέψει Σε Κάτι Αληθινό.

Πάντως, τις ημέρες που η σειρά έκανε την πρεμιέρα της, η προσοχή μας έπεσε και σε μια είδηση από το Χόλιγουντ. Η Τζεν Σάλκε, αφεντικό των Amazon Studios εδώ και μια 7ετία, απομακρύνθηκε από τη θέση της, επειδή –όπως κι η Πάτι Λι στο Studio– δε μπόρεσε να γιγαντώσει τα μεγάλα εμπορικά στοιχήματα ενός στούντιο-χρηματομηχανής. Όπως κι ο Γκρίφιν Μιλ προσλαμβάνει τον Ματ φορτώνοντάς του στο κεφάλι με το καλημέρα ένα κυνικό πρότζεκτ που κανείς δεν ζήτησε, έτσι κι ο Τζεφ Μπέζος μια μέρα ξύπνησε, αγόρασε για μια περιουσία τα δικαιώματα του Lord of the Rings επειδή ήθελε το δικό του Game of Thrones, κι άφησε τη Σάλκε να βγάλει δημιουργική και εμπορική άκρη από ένα brand με άπειρους αστερίσκους. Κι όπως συμβαίνει και στο Studio με την Πάτι, έτσι κι η Σάλκε παρέμεινε ως παραγωγός με βάση την Amazon μετά την καθαίρεσή της.

Φανταστείτε πόσες φορές έχει παιχτεί ξανά και ξανά η ίδια ιστορία. Και φανταστείτε μια πολύ αστεία δημιουργική παρέα, να την αφηγείται γελώντας με την όλη τους κατάσταση. Σαν ένα τραπέζι που έχει ρολάρει το κέφι, και στο τέλος κάθε διήγησης πετάγεται κι ένας άλλος και λέει «α, α, γιατί το άλλο το απίστευτο δεν το θυμάστε;;;» κι αρχίζει να λέει τα δικά του. Κάπως, σα να μη θες να τελειώσει.