H ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΤΑΙΝΙΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Κάτι παραπάνω από σαράντα χρόνια πριν, καθώς η νεοεκλεγείσα πρωθυπουργός Margaret Thatcher απολάμβανε ακόμα τη δημοτικότητά της, η Μέση Αγγλία έβραζε από οργή μπροστά στις αναφορές της νέας ταινίας των Monty Python, σχετικά με έναν άτυχο ακτιβιστή του Λαϊκού Μετώπου της Ιουδαίας που εκλαμβάνεται λανθασμένα ως ο Υιός του Θεού. Τέσσερα χρόνια μετά το “Monty Python and the Holy Grail”, οι έξι θρυλικοί Βρετανοί (Graham Chapman, John Cleese, Terry Gilliam, Eric Idle, Terry Jones, Michael Palin) κωμικοί ένωσαν τις δυνάμεις τους για ακόμα μία φορά, λέγοντας μία οδυνηρά ξεκαρδιστική ιστορία ενός απλού ανθρώπου του οποίου η μεγαλύτερη ατυχία ήταν το γεγονός ότι γειτόνευε με τον Ιησού.

Το “Life of Brian” που επικρίθηκε έντονα από την Καθολική εκκλησία για τη βλάσφημη, αιρετική του φύση και απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας, της Ιρλανδίας, της Ιταλίας και ακόμη και σε πολλές περιοχές στη Μεγάλη Βρετανία, είναι ένα έξυπνα πλαισιωμένο σχόλιο για την ανειλικρίνεια και την κενότητα της οργανωμένης θρησκείας, ένα χιουμοριστικό χτύπημα τόσο για την Εκκλησία όσο και για τη βρετανική πολιτική κατάσταση της εποχής, μία σάτιρα για τα βιβλικά κινηματογραφικά έπη και τον κοινωνικό κομφορμισμό.

Κατά την προώθηση του Monty Python and the Holy Grail, ο Idle είχε αστειευτεί ότι η επόμενη ταινία τους θα ονομαζόταν Jesus Christ: Lust for Glory. Το αστείο κέντρισε το ενδιαφέρον του θιάσου που συνειδητοποίησε ότι δεν είχε υπάρξει ποτέ κωμωδία για τον Ιησού. Το αρχικό τους σχέδιο ήταν να τον κοροϊδέψουν λοιπόν, ωστόσο όσο περισσότερα διάβαζαν και μάθαιναν για τον Χριστό, τόσο περισσότερο συνειδητοποιούσαν πως κάτι τέτοιο δεν θα λειτουργούσε.

Ο Palin φέρεται να είπε, “ήταν προφανές ότι υπήρχαν πολύ λίγα πράγματα για γελοιοποίηση στη ζωή του Ιησού, άρα θα ήμασταν ηττημένοι. Ο Ιησούς ήταν ένας πολύ ευθύς, άμεσος άνθρωπος με λόγια που έβγαζαν νόημα, άρα αποφασίσαμε ότι θα ήταν μία πολύ ρηχή ταινία αν αφορούσε μόνο [αυτόν]”.

Αντίθετα, η εστίαση μετατοπίστηκε σε έναν 13ο μαθητή ονόματι Brian, ο οποίος θα έχανε μονίμως παρατρίχα τα γεγονότα της Καινής Διαθήκης. Τελικά θα κατέληγαν όντως σε έναν άντρα ονόματι Brian (Graham Chapman) που δεν είχε καμία σχέση με τον Ιησού αλλά έτυχε να ζει στην Ιουδαία περίπου την ίδια εποχή, και που ακούσια θα χαιρετιζόταν ως ο Μεσσίας από τους φανατικούς. Οι Pythons απέφυγαν να στοχοποιήσουν τον Ιησού ή τις διδασκαλίες του, με τη σάτιρα να στοχεύει αντ’ αυτού τους πολιτικούς αγωνιστές και τη νοοτροπία των μαζών.

Το “Life of Brian” είχε επιθετική υποδοχή από θρησκευτικές ομάδες, ειδικά σε σχέση με τη σκηνή της σταύρωσης. Όταν κυκλοφόρησε αρχικά στις Η.Π.Α., ορισμένες προβολές στη Νέα Υόρκη έγιναν πικετοφορίες από ραβίνους και καλόγριες. Μόλις κατέφθασε στο Ηνωμένο Βασίλειο, έλαβε τη διαβόητη αξιολόγηση “Χ” και απαγορεύτηκε από πολλές τοπικές αρχές, συχνά ως προληπτικό μέτρο για το βλάσφημο υλικό που θα μπορούσε να περιέχει, παρά για το πραγματικό περιεχόμενο της ίδιας της ταινίας.

“Η EMI επρόκειτο να χρηματοδοτήσει την ταινία, αλλά κώλωσε”, έχει γράψει ο Palin στον Guardian. “Ήταν θανάσιμο πλήγμα, γιατί ήμασταν ήδη στην προπαραγωγή. Έτσι ο Eric πήγε στο Χόλιγουντ και το παρουσίασε στον George Harrison [των Beatles] που ήταν μεγάλος θαυμαστής των Python από το πρώτο μας τηλεοπτικό πρόγραμμα. Έβαλε ενέχυρο το σπίτι του και κανόνισε ένα δάνειο 5 εκατομμυρίων δολαρίων. Όταν τον ρώτησαν γιατί, είπε απλώς, ‘επειδή θέλω να το δω’. Δεν είναι πολλοί οι άνθρωποι που θα πλήρωναν 5 εκατομμύρια δολάρια για ένα εισιτήριο εισόδου”.

“Απαγορεύτηκε στην Ιρλανδία, τη Νορβηγία και την Ιταλία”, συνέχισε. “Τριανταεννέα Βρετανικά συμβούλια είτε το απαγόρευσαν, είτε του έδωσαν αξιολόγηση Χ. Ο John και εγώ αποφασίσαμε να εμφανιστούμε στην εκπομπή του ‘BBC Friday Night, Saturday Morning’ για να υπερασπιστούμε την ταινία ενάντια στον Επίσκοπο του Southwark και τον Malcolm Muggeridge. Θέλαμε να εξηγήσουμε γιατί δεν ήταν μία ταινία που υποτιμούσε τον Ιησού με οποιονδήποτε τρόπο. Το να φτάνουμε εκεί και να διαπιστώνουμε ότι ήταν εκείνοι που συμπεριφέρονταν σαν μικρά παιδιά, που έπαιζαν με το πλήθος και έλεγαν ‘θα πάρετε τα τριάντα αργύριά σας’ ήταν απίστευτα εκνευριστικό”.

Το “Life of Brian” ανοίγει με μία φωτεινή έναστρη νύχτα καθώς ένα λαμπερό ουράνιο σώμα οδηγεί τρεις σοφούς άνδρες που φέρνουν δώρα από χρυσό, λιβάνι και μύρο στον στάβλο ενός νεογέννητου μωρού. Μετά παίρνει μία ξαφνική κωμική τροπή: οι ταξιδιώτες ενοχλούνται από τη μάνα του παιδιού που ουρλιάζει, τη Mandy (Terry Jones) προτού καταλάβουν ότι έχουν πάει στο λάθος σπίτι, και πριν αρπάξουν πίσω τα δώρα τους και προχωρήσουν στον παρακάτω στάβλο.

Το μωρό είναι ο Brian, ένας απλός αλλά ιδεαλιστής νεαρός άνδρας του οποίου η ζωή είναι παράλληλη με εκείνη του επιφανούς γείτονά του, Ιησού Χριστού. Βγαίνει ραντεβού με μία επαναστάτρια, εμπλέκεται με το Λαϊκό Μέτωπο της Ιουδαίας, συμμετέχει σε μία προσπάθεια απαγωγής της γυναίκας του Πόντιου Πιλάτου και βρίσκεται να χαιρετίζεται ως μεσσίας. Παρά τις διαμαρτυρίες του, ο κόσμος τον ακολουθεί ούτως ή άλλως, και τελικά αιχμαλωτίζεται και καταδικάζεται σε θάνατο με σταύρωση.

Πραγματοποιώντας απαγορεύσεις και διαμαρτυρίες, οι αγανακτισμένοι πιστοί το μόνο που πέτυχαν είναι να επιβεβαιώσουν το νόημα της ταινίας. Η βεντέτα του Λαϊκού Μετώπου της Ιουδαίας ενάντια στο Ιουδαϊκό Λαϊκό Μέτωπο και οι οπαδοί που χωρίζονται μεταξύ της Αγίας Κολοκύθας και του Ιερού Σανδάλου είναι μία καυστική σάτιρα για την υποκρισία της θρησκευτικής ανωτερότητας – διαιρέσεις μέσα στην Εκκλησία που ακολουθούν τον ίδιο Θεό αλλά χλευάζουν η μία την άλλη για τις διαφορές τους. Οι οπαδοί του Brian απεικονίζονται να αυξάνονται σε αριθμό και να κρέμονται από κάθε του λέξη – ένα σαφές σχόλιο για τη νοοτροπία της ορδής.

Παρά την αιχμή του ωστόσο, το “Life of Brian” παρουσιάζει τόσο γλυκά τον Ιησού και την οικογένειά του. Πάρε ακόμα και την εναρκτήρια σκηνή, όταν οι τρεις μάγοι ακολουθούν το αστέρι. Μιμείται μεν το ύφος ενός παλιού βιβλικού έπους, αλλά δεν υπάρχει κανένας υπαινιγμός κοροϊδίας. Όλα ειπώνονται με τη συνήθη αγάπη των Pythons για το παιχνίδι των λέξεων, τον παραλογισμό, τα γελοία επιχειρήματα, τη βία παντομίμας, τα τραγούδια, τους άνδρες σε drag, και τις νότες γκροτέσκου. Σε μία περίπτωση τυπικού σουρεαλισμού μάλιστα, ο Brian διασώζεται επίσης από διερχόμενους εξωγήινους κατά τη διάρκεια μίας σκηνής καταδίωξης. Η πιο εκπληκτική πτυχή μίας επαναπροβολής της ταινίας ωστόσο είναι η ζεστασιά της κωμωδίας της: Είναι ανόητη, αστεία, ασεβής, αλλά και στοργική. Και τι θρίαμβος ήταν αυτή η ταινία για τον Chapman, που έδωσε μία πειστική, συγκινητική ερμηνεία ως σαστισμένος καθημερινός τύπος που αποφασίζει να πάρει θέση.

Το “Life of Brian” είναι ένας απροσδόκητα σοβαρός, γλυκύτατος ύμνος στην ιδέα της ανεκτικότητας.