ΤΟ “THE FALL OF THE HOUSE OF USHER” ΔΕΝ ΛΥΠΑΤΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΤΟΥΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΑ ΠΛΟΥΣΙΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ

Υπάρχει εξαρχής κάτι διαφορετικό, αρκετά πιο σκληρό σε αυτή τη νέα διασκευή λογοτεχνίας τρόμου από τον Μάικ Φλάναγκαν για λογαριασμό του Netflix. Ο Φλάναγκαν, με σειρές όπως το Haunting of Hill House, το Haunting of Bly Manor ή το Midnight Mass νωρίτερα, δούλεψε πάνω σε έργα των Σίρλεϊ Τζάκσον, Χένρι Τζέιμς, Κρίστοφερ Πάικ, ενώ η επιρροή του Στίβεν Κινγκ πάνω του είναι κι αυτή εμφανής. (Κι όχι μόνο επειδή διασκεύασε το Gerald’s Game σε ταινία για το Netflix.)

Μέσα από όλες αυτές τις διαφορετικές διαδρομές, ιστορίες και δημιουργικές φωνές, ο Φλάναγκαν πάντοτε έδειχνε μια φροντίδα και μια συμπόνοια για ήρωες χτυπημένους από τη μοίρα ή και ακόμα κι από τις επιλογές τους σε παιχνίδια ηθικής, δύναμης και πεπρωμένου. Εκφράζεται με έναν σχεδόν ανεξέλεγκτο μελοδραματισμό, που σε συνδυασμό με τις μαξιμαλιστικές πινελιές γοτθικού τρόμου έχουν σαν αποτέλεσμα σειρές-πίνακες πόνου και καημού.

Υπάρχει όμως κάτι διαφορετικό αυτή τη φορά, στην τελευταία του δουλειά της τρομερά πετυχημένης συνεργασίας του με το Netflix – η οποία έληξε, με τον Φλάναγκαν με παίρνει τώρα πολύκροτη μεταγραφή για το Amazon. Το The Fall of the House of Usher έχει κι αυτό πολύ πόνο μέσα του όπως όλες οι δουλειές του Φλάναγκαν, και διαθέτει φυσικά και γραφικότατες αναπαραστάσεις τρόμου. Δεν θα περιμέναμε κάτι λιγότερο.

Όμως όλες του οι αφηγηματικές και στιλιστικές τάσεις, περνούν αυτή τη φορά μέσα από μια ιστορία εμφανέστατα λιγότερο συγχωρητική από κάθε άλλη. Στην οικογενειακή εποποιία των Usher, το ζητούμενο δεν είναι η λύτρωση, η απελευθέρωση ή η επιβίωση μιας αγάπης, όσο η αντιμετώπιση μιας ενσαρκωμένης καρμικής οντότητας που είναι εκεί για να εισπράξει – με εμάς ως περιχαρείς μάρτυρες. (Περιχαρείς όχι μόνο επειδή η οντότητα ερμηνεύεται από την πάντα απολαυστική Κάρλα Γκουτζίνο, που εδώ απολαμβάνει να τιμωρεί την παραμικρή ηθική ατασθαλία.)

Στο κέντρο της σειράς βρίσκεται η ζάπλουτη οικογένεια των Άσερ, που και παρότι πρόκειται για διασκευή ιστορίας του Έντγκαρ Άλαν Πόε, ο Φλάναγκαν έχει φανταστεί αυτή την οικογένεια προνομιούχων ως κάτι ανάλογο των Σάκλερ. Δηλαδή της οικογένειας φαρμακευτικών κροίσων που βρίσκονται πίσω από την κρίση των οπιοειδών στις ΗΠΑ και αντικείμενα της μίνι σειράς Painkiller αλλά και του βραβευμένου με Χρυσό Λιοντάρι στη Βενετία, σπουδαίου ντοκιμαντέρ All the Beauty and the Bloodshed.

Οι Άσερ, όπως κι οι Σάκλερ, έχουν αποκτήσει αμύθητα πλούτη σκαρφαλώνοντας ένα βουνό πτωμάτων, αθέατων στους ίδιους λόγω της θέσης τους στην κοινωνία. Είναι μια αποτελεσματική αλληγορία για την πληγή του καπιταλισμού, όπου όσοι πλουτίζουν δεν θα χρειαστεί ποτέ επί της ουσίας να έρθουν στο ίδιο επίπεδο με όλους εκείνους στις πλάτες των οποίων έχουν πλουτίσει. Τα θύματα για αυτούς, είναι απλώς υποθετικά.

Κι έτσι οι Άσερ, με επικεφαλής τον πατριάρχη Ρόντερικ (Μπρους Γκρίνγουντ) και την δίδυμη αδερφή του Μάντελιν (Μέρι ΜακΝτόνελ), έχουν τώρα όλα αυτά για τα οποία θα μπορούσε ποτέ κανείς να ευχηθεί σε ένα υποθετικό τζίνι. Λεφτά, ελευθερία, απόλυτη επιλογή ταυτότητας και ενασχόλησης, και τη βεβαιότητα πως ποτέ κανείς δε θα μπορέσει να τους ζητήσει τα ρέστα για οτιδήποτε. Με τη διαφορά πως το εν λόγω τζίνι, είναι το οργισμένο κάρμα που λέγαμε πιο πάνω.

Έτσι, η ιστορία ξεκινάει με έναν Ρόντερικ Άσερ που μοιάζει γερασμένος, παραιτημένος, έτοιμος για το τέλος. Ύστερα από το θάνατο ενός ακόμα μέλους της οικογένειάς του, μοιάζει πλέον έτοιμος να διηγηθεί όλη την φριχτή του ιστορία, να ομολογήσει τα πάντα, όλα αυτά για τα οποία μια ζωή τον κυνηγά ο εισαγγελέας Ογκίστ Ντιπέν (Καρλ Λάμπλι, του Alias, σε ένα απολαυστικό τετ-α-τετ με τον Γκρίνγουντ που διατρέχει όλη τη σειρά). Κι έτσι ξεκινά η αφήγηση που μας πάει πίσω, σε δύο διαφορετικούς χρόνους.

Στον έναν, με τον Ρόντερικ και την Μάντελιν στα 20-κάτι τους, μαθαίνουμε την προέλευση των δύο αδελφιών, την τραγική οικογενειακή τους ιστορία, και το πώς έφτασαν να έχουν τον έλεγχο της μεγάλης φαρμακευτικής που αργότερα έγινε το χρυσωρυχείο τους. Στον άλλον χρόνο, λίγες μέρες πριν το αφηγηματικό παρόν, μαθαίνουμε τις ιστορίες του πώς ένα-ένα, τα παιδιά των Άσερ συνάντησαν την τελική τους –φρικώδη, αιματηρή– μοίρα. Πώς ξέρει ο Ρόντερικ αυτή τη μοίρα του κάθε παιδιού; Επειδή του την διηγήθηκαν, εξηγεί ο ίδιος στον Ντιπέν. «Πριν πεθάνουν;», ρωτά εκείνος.

«Όχι, μετά», απαντά ο Άσερ, καταπονημένος πλέον, περιτριγυρισμένος από τα κυριολεκτικά φρικώδη φαντάσματα των ίδιων του των παιδιών.

Ο Φλάναγκαν έχει χρησιμοποιήσει αυτή την ιστορία σαν κορμό, όμως έχει μπλέξει ευφάνταστα και πολλές ακόμα από τις πιο διάσημες ιστορίες του Πόε σε αυτή τη διασκευή, ταιριάζοντας κάθε ιστορία και σε ένα από τα μελλοθάνατα μέλη της οικογένειας. Το The Masque of the Red Death δίνει τον πιο φρικιαστικό ίσως θάνατο, το The Pit and the Pendulum τον πιο «κάνουμε κερκίδα και φωνάζουμε», και το Tell-Tale Heart εκείνον που έχει πιο ευρηματικά επανασυσταθεί ως κάτι μοντέρνο, τόσο σε περιεχόμενο όσο και σε γενικότερο επίπεδο προβληματικής.

Το μακάβριο διαποτίζει έτσι τον αφηγηματικό ιστό της σειράς σε κάθε πιθανό της επίπεδο, συνδεδεμένο με ένα ευρύτερο αόριστο αίσθημα τιμωρίας απέναντι στα μέλη ενός κοινωνικού και οικονομικού προνομίου που διαπράττουν διαρκή ηθικά ολισθήματα στο δρόμο προς μια βέβαιη μοίρα. Κάθε ένα από τα παιδιά Άσερ διαπράττει και μια διαφορετικής μορφής αμαρτία, που πάντα όμως σχετίζεται με τον τρόπο που βρίσκονται αποκομμένα από τον κοινωνικό ιστό κι από κάθε αίσθηση ευθύνης ή ηθικής που χαρακτηρίζει τις πράξεις όλων των υπολοίπων, κοινών θνητών.

Παρά την επαναλαμβανόμενή της λοιπόν δομή, η σειρά παρόλαυτά δεν ξεμένει από ιδέες ή από δραματική ένταση, με τον Φλάναγκαν να ξέρει την αναλογία στην οποία θα δώσει πίνακες γοτθικού τρόμου δίπλα σε μια κλιμάκωση των επιμέρους ιστοριών των Άσερ – που ποτέ, κανείς τους, δε μοιάζει ικανός να πάρει το οποιοδήποτε μάθημα. (Και την πιο ανατριχιαστική τελικά στιγμή να έρχεται στη μία περίπτωση που κάτι τέτοιο δεν ισχύει.)

Αν κάπου η σειρά πλατειάζει, είναι στις επιστροφές της στο παρελθόν και στην πολύ πιο συμβατική εικονογραφημένη και δραματοποιημένη ιστορία προέλευσης της ισχύος των Άσερ. Αυτή η διασκευή θριαμβεύει όταν βουτά μες στην υπερβολή και στις απλοποιημένες αναπαραστάσεις εννοιών όπως η ύβρις, το έγκλημα και η τιμωρία. Είναι οι μεγάλες πινελιές που συνθέτουν την εικόνα, από τη γκροτέσκα εικόνα ενός πολύνεκρου φρικώδους ατυχήματος μέχρι την επιθετική απεικόνιση μιας κυριολεκτικής βροχής από πτώματα – όμως σε αυτό το πλήρως συμβατικό παρελθοντικό στόρι, τα πάντα παίρνουν τη μορφή ενός τυπικού οικογενειακού και κοινωνικού δράματος, και με αποκορύφωμα μια αποκάλυψη που πραγματικά δεν χρειαζόταν καθώς λειτουργούσε ήδη σε συμβολικό επίπεδο.

Όμως τίποτα από αυτά εν τέλει δεν πληγώνει τη σειρά, που προχωρά με θαυμαστή αφοσίωση προς τον στόχο της και με τον Φλάναγκαν (που έχει γράψει και σκηνοθετήσει τα μισά επεισόδια) να ξέρει πολύ καλά ποια είναι τα εργαλεία που χρειάζεται – αφηγηματικά και οπτικά. Αν αυτό είναι το τέλος αυτής της σπουδαίας (για το είδος) δημιουργικής περιόδου του στο Netflix, τότε έχει βρει έναν διαβολεμένα, μακάβρια απολαυστικό τρόπο για να κλείσει αυτό το κεφάλαιο. Με μια ιστορία ασυνήθιστα ίσως ωμή και εκδικητική, που κρατά κι εκείνη τελικά μέσα της μια ελπίδα: Πώς με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, όλα εδώ πληρώνονται.