“TWIN PEAKS”: ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΤΕΙΒΙΝΤ ΛΙΝΤΣ ΠΟΥ ΒΑΛΑΜΕ ΣΤΟ #1 ΤΩΝ ΣΕΙΡΩΝ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ

Ο Ντέιβιντ Λιντς μπορεί να υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς δημιουργούς στην ιστορία του σινεμά, αλλά την ίδια στιγμή επηρέασε και την τηλεόραση όσο ελάχιστοι.

Μαζί με τον σεναριογράφο Μαρκ Φροστ, δημιούργησαν την άνοιξη του 1990 τη σειρά “Twin Peaks”, που στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο “Ο Ύποπτος Κόσμος του Τουίν Πικς” από την ΕΡΤ (και τώρα είναι διαθέσιμο στο COSMOTE TV.) Για 2 σεζόν, η σειρά ξετυλίγει το μυστήριο του φόνου της Λόρα Πάλμερ (Σέριλ Λι), μιας πολύ αγαπητής κοπέλας στην μικρή κοινότητα της πόλης, της οποίας ο θάνατος μοιάζει να σταματά το χρόνο και να δημιουργεί ένα τεράστιο ανοιχτό τραύμα στην τοπική κοινωνία.

Η σειρά συνδύασε μια παιχνιδιάρικη αισθητική που παραπέμπει στα αμερικάνικα ‘50s, ένα άλλοτε quirky, άλλοτε στοιχειωτικό μουσικό score από τον Άντζελο Μπανταλαμέντι, χιούμορ του παραλόγου, μυστήριο, τρόμο και σαπουνόπερα, όλα σε ένα πρωτόγνωρο πακέτο. Μοιάζει απίστευτο πως ένα τόσο ιδιοσυγκρασιακό αισθητικό και αφηγηματικό μίγμα έγινε τόσο μεγάλη επιτυχία, αλλά στην 1η σεζόν του το “Twin Peaks” ήταν αληθινό φαινόμενο. Τον πιλότο υπολογίζεται πως παρακολούθησαν 34 εκατομμύρια θεατές και το φινάλε της 1ης σεζόν, σχεδόν 19 εκατομμύρια.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΟΥ TWIN PEAKS ΣΤΑ ‘90s

Σε μια εποχή πριν το ίντερνετ και τα message boards, το «ποιος σκότωσε τη Λόρα Πάλμερ» υπήρξε μια ερώτηση που βρέθηκε στα χείλη αμέτρητων θεατών για εκείνους τους ανοιξιάτικους μήνες. Όμως η επιτυχία του σόου κρυβόταν στο ότι πολύ γρήγορα, το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε ευρύτερα – ο ίδιος ο Λιντς δεν είχε στην πραγματικότητα τη διάθεση να λύσει το μυστήριο, προτιμώντας να αναπτύξει ιστορίες γύρω από το μεγάλο ensemble χαρακτήρων της πόλης, τις σχέσεις τους, και φυσικά τα όνειρά τους.

Στην πόλη φτάνει ο πράκτορας Ντέιλ Κούπερ (Κάιλ ΜακΛάχλαν) ο οποίος ξεκινά μια έρευνα που σύντομα εφάπτεται με το μεταφυσικό. Υπάρχει επεισόδιο στο οποίο οι άνθρωποι του τοπικού αστυνομικού τμήματος ακολουθούν στοιχεία που ο Κούπερ κυριολεκτικά είδε στον ύπνο του (αν είχε κανείς αμφιβολία για το τι είδους «αστυνομική» σειρά θα δημιουργούσε ο Ντέιβιντ Λιντς), ενώ μια δαιμονική οντότητα (ο Μπομπ που παίζει ο set dresser Φρανκ Σίλβα) παίζει κεντρικό ρόλο στην αφήγηση – παρά το γεγονός πως ο Λιντς συνέλαβε την ιδέα του χαρακτήρα όταν μια μέρα κατά το γύρισμα είδε, απλώς, τον Σίλβα να αντικατοπτρίζεται σε μια άκρη ενός καθρέφτη μες στο πλάνο.

Το πολυπληθές καστ περιλάμβανε ηθοποιούς τότε ήδη γνωστούς, όπως την Πάιπερ Λόρι (που στη 2η σεζόν παίζει ένα ειλικρινά αδιανόητο χαρακτήρα), τον Ρέι Γουάιζ (στο ρόλο του Λίλαντ Πάλμερ, πατέρα της Λόρα), την Γκρέις Ζαμπρίσκι (Σάρα Πάλμερ) και την Πέγκι Λίπτον (της ‘60s επιτυχίας “Mod Squad”), αλλά και νεότερα πρόσωπα που έφερε στο προσκήνιο ο Λιντς κι ο Φροστ: Το νεαρό καστ των Σέριλιν Φεν, Λάρα Φλιν Μπόιλ, Μάντχεν Άμικ και φυσικά η Σέριλ Λι – μια ηθοποιός που αρχικά επρόκειτο απλώς να παίξει ένα άψυχο κορμί αλλά της οποίας ο ρόλος μεγάλωνε όλο και περισσότερο όσο η ίδια εντυπωσίαζε τον Λιντς, φτάνοντας τελικά να αποτελεί ένα από τα καθοριστικά πρόσωπα του έργου του.

Οι ίντριγκες της μικρής κοινωνίας, τα συμφέροντα, τα μυστικά, διαπλέκονται με τα πάθη και τις επιθυμίες, ακόμα και τη μελαγχολία. Και, αναπόφευκτα, με το ονειρικό και το παράλογο. Το ρομάντσο δεκαετιών της Νόρμα με τον Εντ είναι από τα ομορφότερα πράγματα που έχουμε δει ποτέ στην τηλεόραση. Τη μια στιγμή μπορεί να βλέπεις αυτό, και την επόμενη η Τζόζι Πακάρντ μετατρέπεται σε πόμολο. (Ναι, σε πόμολο.) Ενώ το χιούμορ, από τα μεγάλα, συμβολικά «σάντουιτς» μέχρι ένα αργόσυρτο thumbs-up την ώρα που ο Κούπερ αιμορραγεί, συνυπάρχει με μια βαθιά αίσθηση τρόμου και απόγνωσης που απροειδοποίητα μπορεί να εισβάλει ανά πάσα στιγμή.

Η σειρά απλά σου ζητά να την ακολουθήσεις όπου κι αν θέλει -ή όπου κι αν ονειρευτεί- να σε πάει.

Ακολουθώντας όμως πιέσεις του δικτύου για λύση του κεντρικού μυστηρίου, ο δολοφόνος της Λόρα αποκαλύφθηκε στα μέσα της 2ης σεζόν. Σε συνδυασμό με κάποιες πιο σουρεάλ πλοκές (και δίχως πλέον την «άγκυρα» του κεντρικού μυστηρίου), το αποτέλεσμα ήταν το κοινό να χάσει το ενδιαφέρον του και τη σειρά να κόβεται μετά από 2 σεζόν και 30 επεισόδια. Το εφιαλτικό, εμβληματικό φινάλε, σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λιντς, αποχαιρέτησε τους θεατές με ένα από τα πιο κλασικά (και σίγουρα το πιο τρομακτικό) cliffhangers στην ιστορία της τηλεόρασης.

Κι η ίδια η σειρά, αποτέλεσε ένα μεγάλο σημείο αναφοράς για τις δεκαετίες που θα ακολουθούσαν, αλλάζοντας για πάντα το μέσο της τηλεόρασης. Αλλάζοντας το τι μπορεί να επιτευχθεί στο μέσο σε ένα επίπεδο στιλιστικό και τεχνικό, όσο και σε επίπεδο αφηγηματικής τόλμης. Σειρές εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, από τα “X- Files” μέχρι το “Sopranos” μέχρι το “Gilmore Girls”, δε θα μπορούσαν να έχουν υπάρξει χωρίς το “Twin Peaks”.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΛΟΡΑ ΠΑΛΜΕΡ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΕΞΗΓΗΜΕΝΟ “FIRE WALK WITH ME”

Ένα χρόνο μετά, το “Twin Peaks” επέστρεψε σε μορφή ταινίας. Ο Ντέιβιντ Λιντς –αμέσως μετά τον Χρυσό Φοίνικα που κέρδισε για το μυθικό ρομάντζο “Wild at Heart” τον Μάιο του ‘90– ακολούθησε την αγάπη του για τον χαρακτήρα της Λόρα Πάλμερ να τον οδηγήσει σε μια από τις πιο παράλογες και σπουδαίες δημιουργικές αποφάσεις.

Διότι στην ταινία “Fire Walk With Me” (που στριμάρει τώρα στο Cinobo), ταξιδεύουμε λίγο πριν τον φόνο της Λόρα. Ξέρουμε ποια θα είναι η μοίρα της, καθώς ένας υπερφυσικός δολοφόνος βρίσκεται ανεξέλεγκτος στην ήσυχη πόλη. Και γινόμαστε θεατές σε ένα από τα πιο σκληρά θεάματα, μια αληθινή κατάβαση στην κόλαση. Όπως έγραφα πριν λίγα χρόνια στο OneMan σε ένα άρθρο για τις πιο υποτιμημένες ταινίες της δεκαετίας του ‘90:

«Σε αυτή την ταινία πρίκουελ μιας εκ των διασημότερων σειρών όλων των εποχών, ο Ντέιβιντ Λιντς γυρνάει πίσω για να αποδομήσει την ίδια του τη σειρά μέσα από ένα παραλήρημα ναρκωτικών, απόγνωσης και σεξουαλικού τρόμου. To φιλμ-τόλμημα θα έρθει αντιμέτωπο με εχθρικές κριτικές και με την αδιαφορία του κοινού, καθώς και με γιούχες στο Φεστιβάλ Καννών όπου προβλήθηκε πρώτη φορά, όμως στο πέρασμα των δεκαετιών βρίσκει τη θέση του ανάμεσα στα μεγάλα έργα του Λιντς. Βοηθάει σίγουρα η απόσταση, γιατί ο Λιντς πάντα δημιουργούσε πράγματα εκτός χρόνου.

Η Χρυσή Εποχή της τηλεόρασης γεννήθηκε και μεγαλούργησε πάνω σε ένα λόφο από ενοχές, σε εγκληματικά μυστικά πάνω στα οποία αντιήρωες έχτισαν εθιστικές αφηγήσεις για να γουστάρουμε όλοι μαζί παρέα, θεατές και αφηγητές. Αλλά πότε τόλμησε κανείς να γυρίσει πίσω στο σημείο μηδέν για να μας δείξει την ιστορία από την ανάποδη; Ποιος θα είχε τα κότσια και την τρέλα για μια τέτοια αφηγηματική αυτοκτονία;

Στο “Fire Walk With Me” ο Λιντς ανταλλάζει τα quirks με πόνο και απόγνωση, ο Άντζελο Μπανταλαμέντι ανταλλάζει τα γουστόζικα finger snaps με ένα score από την κόλαση, οι στυλιζαρισμένες αποχρώσεις δίνουν τη θέση τους σε οράματα τρόμου και υστερίας. Στην καρδιά όλων η ιστορία μιας κοπέλας-θύμα, επιτέλους μέσα από τα δικά της μάτια, μια επίπονη διαδρομή προς έναν αναπόφευκτο εφιάλτη που διανύουμε όλοι μαζί.»

TWIN PEAKS: THE RETURN – ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ

Μέσα στην παραζάλη της ανόδου του streaming στη διάρκεια των ‘10s, τότε που οι πάντες μοίραζαν λεφτά σε δημιουργούς χωρίς κανείς να έχει ιδέα τι σημαίνει «επιτυχία» εν μέσω μιας τόσο μεγάλης αλλαγής, η μεγαλύτερη τύχη ήταν αυτή: Το καλωδιακό δίκτυο Showtime έδωσε στους Μαρκ Φροστ και Ντέιβιντ Λιντς μια απολύτως λευκή επιταγή, να δημιουργήσουν μια αναβίωση του “Twin Peaks” με τους δικούς τους όρους, ακριβώς όπως ήθελαν, με το απαιτούμενο μπάτζετ και τη δημιουργική ελευθερία.

11 χρόνια μετά την τελευταία μεγάλου μήκους ταινία του, ο Ντέιβιντ Λιντς επέστρεψε το 2017 στις οθόνες μας σκηνοθετώντας κάθε ένα από τα 18(!) επεισόδια της σειράς – που έμελλε να είναι και το τελευταίο του, μεγάλου μήκους, αφηγηματικό έργο. Τα 2 πρώτα επεισόδια έκαναν πρεμιέρα στο φεστιβάλ Καννών, ενώ τα θρυλικό γαλλικό περιοδικό Cahiers du Cinema έβαλαν το “The Return” στη θέση #1 των κορυφαίων ταινιών της δεκαετίας των 10s.

Γύρω από αυτό αναπτύχθηκε ένα διασκεδαστικό ντιμπέιτ γύρω από το κατά πόσο η σειρά των Λιντς και Φροστ συνιστά σινεμά ή τηλεόραση, στο οποίο προσωπικά δίνω την νομίζω σαφέστατη απάντηση: «ναι». Σε κάθε περίπτωση, και πέρα από αγκυλώσεις γύρω από το πού μπορεί να ανήκει κάτι φύσει ακατηγοριοποίητο, αυτό που μπορούμε εύκολα να συμφωνήσουμε είναι πως, πολύ απλά, το “Twin Peaks: The Return” (που στην Ελλάδα προβλήθηκε μέσα από την COSMOTE) είναι το σημαντικότερο έργο της τελευταίας δεκαετίας – αν όχι των τελευταίων δεκαετιών, γενικότερα.

Μάλιστα, μόλις πριν λίγες μέρες, το τοποθετήσαμε στην θέση #1 των καλύτερων σειρών του 21ου αιώνα στη σχετική λίστα του NEWS 24/7, γράφοντας για αυτό:

«Η εμβληματική σειρά των ‘90s που επηρέασε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, την εξέλιξη του μέσου, επέστρεψε για μια αναβίωση/θαύμα το 2017, με τους αρχικούς δημιουργούς να γράφουν το σενάριο και τον Ντέιβιντ Λιντς να σκηνοθετεί όλα τα επεισόδια στο τελευταίο μέχρι σήμερα έργο του.

Μακριά από την αναγνωρίσιμη δομή επεισοδίων και τα εγκάρδια quirks του παιχνιδιάρικα σκοτεινού, σαπουνοπερατικού κόσμου μυστηρίου που κάποτε έχτισαν με την ορίτζιναλ σειρά των ‘90s, ο Ντέιβιντ Λιντς κι ο Μαρκ Φροστ φλερτάρουν εδώ εντονότερα με την αιχμηρή αγριάδα του (αριστουργηματικού, παρεξηγημένου στην εποχή του) “Fire Walk With Me”. Ενώνοντας στοιχεία μέσα σε έναν αβάν γκαρντ τυφώνα εξπρεσιονιστικών εικόνων και υφής κάποιου αληθινού εφιάλτη που ένας Ντέιλ Κούπερ κάποτε ονειρεύτηκε με την ψυχή του παγιδευμένη.

Μια ιστορία για νέες αρχές και την ανθρωπιά (και τη βία) του να μαθαίνεις τα πράγματα από την αρχή – για τη γέννηση και την αναγέννηση του Κακού – για την κινούμενη άμμο της νοσταλγίας – για την Ισορροπία, κοσμικώς αλλά και προσωπικώς εννοούμενη – για τις εμμονές που μας προσγειώνουν σε νέες εκδοχές των ίδιων κόσμων – για την σπίθα δημιουργίας του ηλεκτρισμού και για τον όλεθρο της Βόμβας – για την αθωότητα του Ντάγκι και για τα κοσμικά, υπαρξιακά ουρλιαχτά της Λόρα Πάλμερ.

Το “Twin Peaks: The Return” αδιαφορεί για τις συμβάσεις των άλλων σειρών αλλά και του ίδιου του παλιού του εαυτού καθώς, σαν τον κεντρικό του ήρωα, πετάει το δέρμα του και αναγεννιέται, σκηνή-σκηνή, επεισόδιο-επεισόδιο, σε κάτι εντελώς διαφορετικό, ασχημάτιστο, μαγνητιστικό. Το πιο αποστομωτικά αγνό σκηνοθετικό όραμα που απλώθηκε στις οθόνες μας τα τελευταία 25 χρόνια – είτε τις μικρές, είτε τις μεγάλες.»

Αν μη τι άλλο, ένα μεγάλο τελευταίο έργο από έναν μεγάλο καλλιτέχνη. Το οποίο στην εποχή του αποδείχθηκε μεγάλη εμπορική αποτυχία (οι θεατές ανά εβδομάδα κατά κανόνα δεν ξεπερνούσαν τις 300.000), όμως ίσως αυτή τη στιγμή που μιλάμε αποτελεί κάποιου είδος ξύπνημα για πολλούς ανθρώπους σε θέσεις ισχύος στη δημιουργική βιομηχανία. Διότι σήμερα, οι πάντες θρηνούν έναν αξεπέραστο καλλιτέχνη και τα αμίμητα έργα που άφησε πίσω του – και ποιος δε θα ήθελε να είναι κομμάτι αυτής της Ιστορίας;