"Δεν είμαι αγοράκι, ούτε κοριτσάκι. Είμαι απλά ο εαυτός μου"

Μέλη της ελληνικής Ίντερσεξ Κοινότητας μιλούν στο Magazine για τις παραβιάσεις των βασικών δικαιωμάτων τους.

“Να σας ζήσει! Αγοράκι ή κοριτσάκι;” Αυτή είναι η ερώτηση που κάνουν όλοι όταν γεννιέται ένα παιδί. Οι περισσότεροι γονείς θα απαντήσουν με ευκολία. Για κάποιους πάλι, η απάντηση είναι πιο περίπλοκη. Ο λόγος για τα ίντερσεξ ή διαφυλικά άτομα, τα οποία γεννιούνται με ένα ευρύ φάσμα φυσικών σωματικών παραλλαγών των χαρακτηριστικών φύλου.

Τα ίντερσεξ άτομα γεννιούνται με χαρακτηριστικά φύλου που είναι είτε θηλυκά και αρσενικά, είτε όχι απόλυτα θηλυκά ή αρσενικά, είτε ούτε θηλυκά ούτε αρσενικά. Γεννιούνται δηλαδή με χρωμοσώματα φύλου ή ορμονικά προφίλ ή εσωτερική/εξωτερική γενετήσια ανατομία που δεν είναι η τυπική για τα αρσενικά και θηλυκά σώματα.

Ωστόσο, οι ποικιλομορφίες των χαρακτηριστικών φύλου στα ίντερσεξ σώματα αποτελούν υγιείς παραλλαγές του ανθρώπινου φύλου από την αυγή του είδους μας. Σε ορισμένα άτομα το ίντερσεξ σώμα τους αποκαλύπτεται στη γέννηση, σε άλλα στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και σε άλλα αποκαλύπτεται στη διάρκεια της εφηβείας ή της ενήλικης ζωής, ενώ υπάρχει και η περίπτωση, οι παραλλαγές αυτές να είναι τόσο ανεπαίσθητες που ένα άτομο να μη αντιληφθεί ποτέ ότι είναι ίντερσεξ.

Η σημαία των Intersex ατόμων δημιουργήθηκε το 2013 από τον ακτιβιστή για τα intersex Δικαιώματα, Morgan Carpenter. shutterstock

Ανάλογα με το ποιες παραλλαγές θεωρούνται ίντερσεξ, παλαιότερες εκτιμήσεις υποστήριζαν ότι τουλάχιστον 1 στους 200 ανθρώπους είναι ίντερσεξ. Συνυπολογίζοντας όλες τις γνωστές διαφυλικές παραλλαγές, καθώς οι διαγνωστικοί έλεγχοι αυξάνονται και γίνονται πιο εύκολα προσβάσιμοι, το ποσοστό των ατόμων με παραλλαγές στα χαρακτηριστικά φύλου κυμαίνεται από 1,7% ως 2% (Fausto-Sterling et all, 2000) του γενικού πληθυσμού.

Σε έναν κόσμο όπου η συντριπτική πλειοψηφία ανθρώπων και κυβερνήσεων αναγνωρίζουν και αποδέχονται μόνο το αρσενικό και το θηλυκό, η ύπαρξη των ίντερσεξ ατόμων και των σωμάτων τους δεν αναγνωρίζεται. Αντιθέτως, θεωρούνται “ιατρικό πρόβλημα, “σφάλμα της φύσης” κ.ο.κ.

Σύμφωνα με την έκθεση του 2015 του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) (αρθ.84-91) και το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 14ης Φεβρουαρίου 2019 για τα δικαιώματα των ίντερσεξ ατόμων, επεμβάσεις “κανονικοποίησης” σε ίντερσεξ παιδιά πραγματοποιούνται σε τουλάχιστον 21 Κράτη-Μέλη της ΕΕ.

Εκτός ελαχίστων κρατών, αντίστοιχες παραβιάσεις της σωματικής τους ακεραιότητας διενεργούνται νόμιμα σε ολόκληρο τον κόσμο, την ίδια στιγμή που ο ΟΗΕ τις κατατάσει στα ανθρώπινα βασανιστήρια και καλεί τα κράτη μέλη του στην απαγόρευσή τους.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ διακρίσεων στις 17 Μαΐου, μέλη της Ελληνικής Ίντερσεξ Κοινότητας “Intersex Greece” μιλούν στο Magazine για την κατάσταση που βιώνουν σήμερα στην ελληνική πραγματικότητα οι ίντερσεξ άνθρωποι. Μια κατάσταση συνήθως παραβιαστική των βασικών δικαιωμάτων τους, σε πολλά επίπεδα…

Πώς αντιμετωπίζει ένας/μία γυναικολόγος-μαιευτήρας ένα έμβρυο όταν αποκαλυφθεί ότι είναι ίντερσεξ; Πόσο πιθανή είναι η προτροπή για τερματισμό κύησης;
Μέσα από διεθνή στοιχεία, άτυπες μαρτυρίες γιατρών, προσωπικά βιώματα και από τη συχνότητα αναφορών που δεχόμαστε από μέλλοντες γονείς διαγνωσμένων ίντερσεξ εμβρύων, γνωρίζουμε ότι οι προτροπές ή και πιέσεις σε τερματισμό των ίντερσεξ κυήσεων, ακόμα και σήμερα, αγγίζουν έως και το 88%. Οι τερματισμοί δηλαδή είναι τόσο συχνοί, που προσομοιάζουν σε ευγονική ή γενοκτονία. Καθόλου τυχαία, οι κλινικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για ΛΟΑΤΚ άτομα, διαφημίζουν περήφανα τη “διασφάλιση” ότι τα ίντερσεξ έμβρυα απορρίπτονται εξ αρχής…

Στις περισσότερες περιπτώσεις μιας προγεννητικής ίντερσεξ διάγνωσης, στους μελλοντες γονείς δεν δίνονται επαρκείς ή επικαιροποιημένες πληροφορίες, ή έστω ικανός χρόνος να ερευνήσουν μόνοι τους, ούτε τους περιγράφεται η ίντερσεξ ποικιλομορφία ως φυσική κατάσταση που δεν απειλεί την υγεία και ευζωία του ατόμου. Για την ακρίβεια, το ιατρικό προσωπικό δεν τους αναφέρει καν τον όρο “ίντερσεξ”. Αντίθετα, πιθανότερο είναι να κατατρομοκρατηθούν, ακούγοντας ότι το μωρό που περιμένουν “πάσχει” από κάποια “Διαταραχή της Ανάπτυξης Φύλου” και έτσι να συναινέσουν στον τερματισμό του, λόγω φόβου, άγνοιας, προκατάληψης και στίγματος.

Tο 2005, σε μία κοινή συμφωνία σχεδόν 50 “ειδικών” από δύο ιατρικές οργανώσεις (Lawson Wilkins Pediatric Endocrine Society and European Society for Paediatric Endocrinology), που συμπεριλάμβαναν λίγους γονείς ίντερσεξ παιδιών και μόλις δύο ίντερσεξ ακτιβιστές/τριες, ο ιατρικός όρος intersex αντικαταστάθηκε με τον όρο “Διαταραχές Ανάπτυξης Φύλου” (Disorders of Sex Development, DSD), σε μια προσπάθεια (υποτίθεται) ο όρος να γίνει λιγότερο στιγματιστικός, μια διαφωνία που συνεχίζεται ως σήμερα (βλ. DSD Controversy FAQ).

Κάποιοι εξ αυτών, αν βρουν το σθένος ή την περιέργεια και ερευνήσουν εκ των υστέρων, θα δεχθούν ιδιαίτερα ισχυρό σοκ, γνωρίζοντας άλλους ίντερσεξ ανθρώπους και συνειδητοποιώντας πως δεν υπήρχε πραγματικός λόγος να τερματίσουν ένα υγιές και επιθυμητό κύημα. Στην περίπτωση που δεν συναίνεσαν αμφότεροι οι σύντροφοι στον τερματισμό, το ζευγάρι μπορεί να οδηγηθεί σε σοβαρή ρήξη, με ενοχές, τραύμα, απόδοση ευθυνών, πένθος και χωρισμό.

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα ίντερσεξ άτομα αντιμετωπίζουν παθολογικοποίηση των σωμάτων τους και ακραίες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, ενώ κινδυνεύουν από διακρίσεις όταν η εμφάνιση του κοινωνικού φύλου τους δεν ταιριάζει με τις κοινωνικές νόρμες των λεγόμενων αρσενικών και θηλυκών σωμάτων. Ως αποτέλεσμα, ίσως αντιμετωπίσουν παρενόχληση ή πρακτικές διακρίσεων σε όλους τους τομείς της ζωής.

24 MEDIA CREATIVE TEAM

Θεωρείτε ότι η εμμονή των “ειδικών” στο δίπολο άρρεν – θήλυ πηγάζει από μια πατριαρχική και ομοφοβική λογική;
Ξεκάθαρα ναι. Μάλιστα, αυτή η λογική υιοθετείται και από τα σημερινά κυρίαρχα θρησκευτικά δόγματα, τα οποία αναγνωρίζουν ως μόνη “φυσιολογική” επιλογή τις ετερόφυλες σχέσεις που οδηγούν σε αναπαραγωγή του είδους. Ο έλεγχος της σεξουαλικότητας -από το βιολογικό και το κοινωνικό φύλο μέχρι τον σεξουαλικό προσανατολισμό- συνεπάγεται τον έλεγχο της ελευθερίας του ανθρώπου. Ιστορικά, οι ίντερσεξ άνθρωποι υπήρχαν και αναγνωρίζονταν από την αρχαιότητα. Σε διάφορες φυλές των Ινδών, των Ινδιάνων και των Εβραίων αναγνωρίζονταν 3, 5 και 8 φύλα αντίστοιχα, ενώ σήμερα ο δυτικός κόσμος κατά βάση αναγνωρίζει μόνο δύο. Σήμερα ξέρουμε πως από την εποχή του Ιερού Αυγουστίνου οι πολιτικοί και θρησκευτικοί άρχοντες επέλεξαν συνειδητά να περιορίσουν τις εκδοχές του βιολογικού φύλου σε μόλις δύο, παρόλο που γνώριζαν την ύπαρξη των ίντερσεξ ανθρώπων.

Από το ίδιο πατριαρχικό καθεστώς “αλήθειας” και “κανονικότητας” που υιοθέτησαν τα νεωτερικά κράτη τον 19ο αιώνα, με την πλήρη υποστήριξη ενός -επίσης πατριαρχικού- βιοϊατρικού, ψυχιατρικού και ιατροδικαστικού λόγου (των «ειδικών» δηλαδή), αφενός εγκαθίσταται η θεσμική πλέον παθολογικοποίηση των ίντερσεξ ανθρώπων και αφετέρου εντείνεται ο διαχωρισμός των ανθρώπων στη βάση του δυαδικού φύλου. Η αξία των ανθρώπινων ζωών και των σωμάτων εξαρτήθηκε από την ταξινόμησή τους ως ψυχοσωματικά “ανώτερα” και “κατώτερα” όντα, ανάλογα με την “ανδρεία” ή την “εκθηλυνση” που τους αναγνώριζε ή καταλόγιζε η ηθική της κρατικής εξουσίας.

Κάπως έτσι, τα ίντερσεξ άτομα, που στο παρελθόν είχαν πλήρη ελευθερία αυτοπροσδιορισμού, γάμου και γονεϊκότητας, φτάνουν στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα να τους αποδίδει το φύλο ο γιατρός ή ο δικαστής και να καταγράφονται ως “παρά φύσιν γέννημα”, ως “μη πολίτες”, αποστερούμενα μέχρι και του δικαιώματος εκλογής και ψήφου, καθώς «ο ερμαφρόδιτος ανάγεται εις την τάξιν των γυναικών» για τις οποίες δεν υπήρχαν πολιτικά δικαιώματα (Σιούτας, 1907 & Τζανάκη, 2018).

Και κάπως έτσι, έναν ακόμα αιώνα μετά, φτάνουμε στην Ελληνική Βουλή (2017) να διεκδικούμε την ισότιμη αναγνώριση των ίντερσεξ ανθρώπων, για να ακούσουμε έναν υπουργό δικαιοσύνης να μας απαντά αμήχανα ότι “για τα δικαιώματα των ίντερσεξ θα φέρει νόμο το… Υπουργείο Υγείας”!

Τι εικόνα υπάρχει στην Ελλάδα για τις ερήμην “κανονικοποιητικές” επεμβάσεις στα ίντερσεξ παιδιά;
Πίσω από τα παρωχημένα πρωτόκολλα των “κανονικοποιητικών” επεμβάσεων φύλου στα ίντερσεξ βρέφη και παιδιά, βρίσκεται αυτή ακριβώς η πατριαρχική, ομοφοβική, ετεροκανονική και -κυρίως- παθολογικοποιητική “λογική” που αναφέραμε νωρίτερα.

Παρόλο που αρχικά δεν σχεδιάστηκαν για ίντερσεξ παιδιά, τα σημερινά πρωτόκολλα επεμβάσεων “κανονικοποίησης φύλου” βασίζονται στην άκυρη θεωρία του Αμερικανού σεξολόγου John Money (1966), ότι τα παιδιά γεννιούνται άφυλα και αναπτύσουν την ταυτότητα φύλου στην οποία ανατρέφονται, υπό την προϋπόθεση η ανατομία τους να έχει τροποποιηθεί ώστε να συνάδει με την επιθυμητή ταυτότητα φύλου. Το τραγικό και αποτυχημένο πείραμα του Money, παρόλο που στοίχισε τη ζωή των δίδυμων αδερφών Reimer, και παρόλο που δεν υποστηρίζεται από την έρευνα, συνεχίζει μέχρι σήμερα να εφαρμόζεται στα ίντερσεξ βρέφη και παιδιά.

Γιατί αυτό που είναι φυσικό (που υπάρχει ελεύθερα στη φύση) δεν μπορείς να το ελέγξεις αν πρώτα δεν το απο-φυσικοποιήσεις και παθολογικοποιήσεις. Έτσι, η εμμονή σε ένα πολιτισμικά κατασκευασμένο δίπολο, που αφορά όχι μόνο το φύλο αλλά και το σώμα, καταλήγει στο σημείο εκείνο όπου υγιή και λειτουργικά βρεφικά και παιδικά ίντερσεξ σώματα, λόγω της μη συνηθισμένης ανατομίας τους, να θεωρούνται “αφύσικα”, “εξαιρέσεις”, “λάθη της φύσης” ή “ανωμαλίες” και άρα να “χρειάζονται κανονικοποίηση”, στο όνομα κάποιας υποτιθέμενης, ολότελα αναπόδεικτης “κατεπείγουσας κοινωνικής αναγκαιότητας”. Αλλά “κατεπείγουσα αναγκαιότητα” για ποιους άραγε; Σίγουρα όχι για τα ίντερσεξ βρεφάκια και παιδιά! Μια χαρά τα εξυπηρετεί ήδη το σώμα τους και μια χαρά μπορούν να το εκτιμήσουν και να το αγαπήσουν αν δεν τα φορτώσουμε με παρωχημένα στερεότυπα και εάν τα στηρίξουμε οι γονείς ως οφείλουμε. Σαν φτάσουν σε ηλικία συναίνεσης, εφόσον θελήσουν να αλλάξουν κάτι στο σώμα τους, φυσικά είναι επιλογή τους να το πράξουν, ενήμερα και ελεύθερα. Αυτό που ως τώρα δεν λέει κανείς στους γονείς των ίντερσεξ παιδιών είναι ότι τα παιδιά τους είναι μια χαρά, απλώς είναι ίντερσεξ κι ότι αυτό είναι κάτι που συμβαίνει φυσιολογικά στο είδος μας και δεν υπάρχει πραγματικός λόγος παρέμβασης, τουλάχιστον όσο τα παιδιά είναι μικρά.

Πολύ συχνά δε, ούτε και αργότερα υπάρχει λόγος, καθώς πολλοί ίντερσεξ που δεν έχουν υποβληθεί σε επεμβάσεις, δηλώνουν ικανοποιημένοι με το σώμα τους. Αντ αυτού, προτείνονται στους γονείς κοσμητικές, επώδυνες, μη αναστρεψιμες και μη αναγκαίες για τη ζωή και την υγεία του παιδιού χειρουργικές επεμβάσεις, και μάλιστα με την πιεστική σύσταση να διενεργηθούν απαραίτητα μέσα στα πρώτα τρία χρόνια ζωής του παιδιού και βεβαίως να κρατηθούν “μυστικές”, τόσο από τον περίγυρο, όσο και από το ίδιο το παιδί. Το αποτέλεσμα, όπως καταμαρτυρούν πλήθος μαρτυρίες ίντερσεξ ανθρώπων, είναι αναγκαστική στείρωση και ορμονοθεραπεία, επαναληπτικές διορθωτικές επεμβάσεις, ψυχοσωματικό τραύμα, προβλήματα υγείας και πλήγμα της αυτοεικόνας, απώλεια της σεξουαλικής αίσθησης. Επιπλέον συχνά η επιλογή των χειρούργων δεν συνάδει με την ταυτότητα φύλου του υποκειμένου.

Επειδή το να είναι κανείς ίντερσεξ αντιμετωπίζεται ως “διαταραχή”, όταν η προ-εμφυτευτική διάγνωση ή ο προγεννητικός έλεγχος εμφανίσουν πιθανότητα ποικιλομορφίας των χαρακτηριστικών φύλου στα έμβρυα και τα κυήματα, μπορεί να τερματιστεί η περαιτέρω ανάπτυξή τους. Και μετά τη γέννηση όμως, ως παιδιά, έφηβοι και ενήλικες, οι ίντερσεξ άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με παραβιάσεις της σωματικής τους ακεραιότητας, που περιλαμβάνουν ιατρικές παρεμβάσεις χωρίς τη συναίνεσή τους, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει τεράστιο ψυχολογικό τραύμα, καθώς και ανεπανόρθωτες σωματικές βλάβες.

shutterstock

Πώς αντιμετωπίζονται τα ίντερσεξ παιδιά στο σχολείο και στις εξωσχολικές δραστηριότητες; Υπάρχουν διακρίσεις από εκπαιδευτικούς ή και γονείς;
Το σχολείο είναι αποδεδειγμένα χώρος εχθρικός και επικίνδυνος για τα περισσότερα ΛΟΑΤΚΙ παιδιά, σε κάθε βαθμίδα, λόγω της διάχυτης ομο/τρανς/ιντερ-φοβίας στα σχολικά προαύλια και παράλληλα της απουσίας έγκυρης και συμπεριληπτικής γνώσης και κανόνων δημοκρατίας και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρά τις αποσπασματικές προσπάθειες κάποιων ενήμερων, ευρύνοων ή καλοπροαίρετων εκπαιδευτικών, στην Ελλάδα δεν έχουμε “δημοκρατικά” σχολεία, μόνο στα χαρτιά.

Τα ίντερσεξ παιδιά μπορεί να αρχίσουν να ταλαιπωρούνται από πολύ νωρίς, ειδικά όταν η διαφορετικότητά των χαρακτηριστικών φύλου γίνει εμφανής, αν για παράδειγμα η έκφραση φύλου, το ανάστημά, η μυϊκή δύναμη, ο σωματότυπος ή άλλα στοιχεία της εμφάνισής ή της ταυτότητάς τους τύχει να μην ακολουθούν τις έμφυλες νόρμες. Μάλιστα, κάποια ίντερσεξ παιδιά δεν περνάνε το στάδιο της εφηβείας στις τυπικές ηλικίες, κάποια μπορεί νωρίτερα και κάποια άλλα αργότερα, με αποτέλεσμα να διαφέρουν εμφανώς από τα συνομήλικα τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Στα αναλυτικά προγράμματα ένα ίντερσεξ (όπως και ένα ΛΟΑΤ) παιδί δεν θα βρει ποτέ τον εαυτό του ή θετικό πρότυπο να ταυτιστεί. Συνήθως η ίντερσεξ σωματικότητα δεν αναφέρεται καν, ούτε γι αστείο, αποτελεί σκληρό ταμπού. Και αν κάποτε αναφερθεί, σε κείμενα βιολογίας, ιατρικά εγχειρίδια ή εγκυκλοπαίδειες, αναφέρεται κακοποιητικά, με συνειρμούς φανταστικών μυθολογικών πλασμάτων (βλ. Ερμαφρόδιτος) και εκτρωματικών παραδειγμάτων, μόνο στη λογική της παθολογικοποίησης.

Το μάθημα σεξουαλικής αγωγής δεν είναι υποχρεωτικό, άρα δεν διδάσκεται στα περισσότερα σχολεία. Και όταν διδάσκεται (πχ σε εργαστήρια) δεν συμπεριλαμβάνει το φυσικό ποικιλόμορφο φάσμα του βιολογικού φύλου και την ύπαρξή των ίντερσεξ ανθρώπων, ενώ διαιωνίζει τον ντετερμινισμό του έμφυλου διπόλου. Έτσι τα ίντερσεξ παιδιά δεν χωράνε πουθενά και καθίστανται αόρατα. Αυτή η “αορατοποίηση” που υφίστανται στο σχολείο, αυξάνει στα παιδιά το αίσθημα της ντροπής, της μυστικότητας, της ανυπαρξίας και του στίγματος. Ακόμα κι αν τα παιδιά μεγαλώνουν σε υποστηρικτικές οικογένειες και βρουν το θάρρος να ανοιχτούν, υπάρχουν εκπαιδευτικοί που δεν γνωρίζουν και θα δυσπιστήσουν στην αλήθεια αυτών των παιδιών για τον εαυτό τους και αντί να τα στηρίξουν επιβεβαιωτικά, θα τα αφήσουν βορά στον σχολικό εκφοβισμό, τη στοχοποίηση, τις διακρίσεις και το bullying. Χώροι όπου το σώμα γίνεται ορατό στους άλλους, όπως τουαλέτες και αποδυτήρια, είναι κοινές περιοχές άγχους και καταγεγραμμένης παρενόχλησης, που προέρχεται κυρίως άγνοια και περιέργεια των άλλων παιδιών.

Για κάποια ίντερσεξ παιδιά, οι ιατρικές παρεμβάσεις και εγχειρήσεις πραγματοποιούνται στη διάρκεια των σχολικών διακοπών, σε βάρος της ανάγκης τους για ξεγνοιασιά και παιχνίδι όπως τα άλλα. Κάποια επίσης, για αντίστοιχους λόγους, αναγκάζονται να χάνουν μαθήματα. Κάποια παιδιά εμφανίζουν μόνιμο στρες, μειωμένες επιδόσεις και τελικά χάνουν την όρεξή τους για μάθηση, ενώ κάποια εγκαταλείπουν το σχολείο άκαιρα λόγω της μακρόχρονης διαδικασίας ανάρρωσης, ή λόγω αρνητικών εμπειριών εντός σχολείου.

Η ψυχοσωματική πίεση μπορεί να εμποδίσει τα ίντερσεξ παιδιά να αναπτύξουν πλήρως το δυναμικό τους και να τα οδηγήσει σε σχολική αποτυχία, με αποτέλεσμα αργότερα, σαν νεαρά ενήλικα άτομα, να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες δυσκολίες στη συνέχιση των σπουδών τους ή στην επαγγελματική τους αποκατάσταση και άρα να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να βρεθούν σε συνθήκες φτώχειας και εργασιακής δυσπραγίας. Η λύση φυσικά δεν είναι αυτά τα παιδιά να κρύβονται ή να αλλάζουν διαρκώς σχολεία. Η λύση είναι να αλλάξει το σχολείο σε σύγχρονο, συμπεριληπτικό και δημοκρατικό. Στον αγώνα αυτόν ενώσαμε δυνάμεις διεκδικώντας από την Ελληνική Πολιτεία τα δικαιώματα όλων των παιδιών στην εκπαίδευση, μέσα από κατευθυντήριες γραμμές ευρωπαϊκών προδιαγραφών, με οργανώσεις όπως το Πολύχρωμο Σχολείο και την Eudec Greece.

Να φτιάξουμε σχολεία που να συμπεριλαμβάνουν και να σέβονται ισότιμα τις αναπτυξιακές, ψυχολογικές και μαθησιακές ανάγκες ΟΛΩΝ των παιδιών

Η δυσπιστία, οι προκαταλήψεις και η αποστροφή που εκφράζονται από το προσωπικό υγείας μπορεί να οδηγήσουν τα ίντερσεξ άτομα να αποφύγουν να αναζητήσουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αλλά και μπορεί επίσης να οδηγήσουν τους επαγγελματίες υγείας να αρνηθούν την πρόσβαση των ίντερσεξ ανθρώπων σε υπηρεσίες υγείας. Ακόμη, τα ενήλικα ίντερσεξ άτομα μπορεί να δυσκολεύονται να βρουν δουλειά λόγω ελλιπούς εκπαίδευσης, σωματικών προβλημάτων ή έλλειψης αυτοεκτίμησης, που προκαλείται από το κοινωνικό στίγμα.

Ποια τα δικαιώματα ενός ίντερσεξ ατόμου στη χώρα; Έχει δικαίωμα στον ελεύθερο νομικά αυτοπροσδιορισμό φύλου, στον γάμο, την οικογένεια;
Η ελληνική νομοθεσία δεν αναγνωρίζει προς το παρόν την ύπαρξη των ίντερσεξ ανθρώπων και επομένως, δεν είναι συμπεριληπτική ως προς τα δικαιώματά τους. Για κάποια ίντερσεξ άτομα που προσδιορίζονται ως μη δυαδικά δεν ικανοποιείται το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού, ούτε βέβαια για εκείνα που ενδεχομένως θα ήθελαν να δηλώσουν “ίντερσεξ άντρας” ή “ίντερσεξ γυναίκα”. Πόσο διαφορετικά θα διαμορφωνόταν ο ιατρικός φάκελος ενός ατόμου που θα επέλεγε έναν από τους παραπάνω αυτοπροσδιορισμούς φύλου, ιδανικά σε μια κοινωνία που οι επαγγελματίες υγείας θα είχαν διδαχθεί τις “ιδιαιτερότητες” της διαφυλικής ποικιλομορφίας; Πόσο διαφορετική και πιο συμπεριληπτική θα ήταν η επιστημονική έρευνα αν στην κατηγορική μεταβλητή του βιολογικού φύλου έμπαινε και η επιλογή “ίντερσεξ”;

Το άρθρο 7 «Ανήλικοι» παρ.1 του Σχεδίου Νόμου του Ν. 4491/2017 αναφέρει πως «απαγορεύεται οποιαδήποτε ιατρική θεραπεία, όπως χειρουργική ή ορμονική, για την ολική ή μερική αλλαγή των χαρακτηριστικών φύλου σε ανήλικο, εκτός εάν αυτή επιβάλλεται από το συμφέρον της υγείας του, οπότε διενεργείται με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων του (…). Εάν συντρέχει λόγος υγείας και διενεργηθούν ιατρικές πράξεις η παρ. 2 συμπληρώνει πως «σε περίπτωση διενέργειας των ιατρικών πράξεων της παρ. 1, οι οποίες επιφέρουν ασυμφωνία με το καταχωρισμένο φύλο του ανηλίκου, η διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου του αποφασίζεται από το δικαστήριο, εφόσον το ζητήσουν οι γονείς (…)». Στο (κατατεθέν) Σχέδιο Νόμου το άρθρο 7 εξαφανίστηκε και αντικαταστάθηκε από «Άλλες διατάξεις» . Ο ισχύων νόμος για την αναγνώριση φύλου περιέχει μόνο το άρθρο 2 που ορίζει τι είναι ίντερσεξ χωρίς να υπάρχει νόημα, καθώς το άρθρο 7 έχει εξαφανιστεί…

Σχετικά με τον γάμο, οι ίντερσεξ άνθρωποι μπορούν θεωρητικά να παντρευτούν, όχι ως ίντερσεξ, αλλά μόνο ως άντρες ή γυναίκες, ουσιαστικά αναγκασμένοι να αποκρύψουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του βιολογικού τους φύλου από την Εκκλησία, την Πολιτεία ή/και από την/τον εκάστοτε σύντροφο, άρα χωρίς δυνατότητα να είναι και να δηλώνουν “ο εαυτός τους”! Για την τεκνοθεσία, έχουμε πρόσφατη μαρτυρία μέλους μας ότι η σχετική του αίτηση απορρίφθηκε, ακριβώς επειδή ήταν ίντερσεξ, καθώς από μια παραδοσιακή, πατριαρχική προκατάληψη θεωρήθηκε “ψυχικά ασταθές”! Γενικά, η ελληνική νομοθεσία αναγνωρίζει το δικαίωμα σε ένα ΛΟΑΤ+ άτομο να γίνει μόνο ανάδοχος γονέας κι όχι θετός. Παράλληλα, με το να καθίστανται νομικά αόρατοι οι ίντερσεξ άνθρωποι, στερούνται της δυνατότητας πρόσβασης σε τελευταίας βιοϊατρικής τεχνολογίας μεθόδους τεκνοποίησης, πχ με εμφύτευση μήτρας, που θα μπορούσε να τους βοηθήσει να τεκνοποιήσουν υπό προϋποθέσεις, αλλά συνήθως είναι απαγορευτικά πολυδάπανες.

Τα ίντερσεξ άτομα αναφέρουν επανειλημμένα σωματική και ψυχολογική κακοποίηση από το ιατρικό προσωπικό (π.χ. μη συναινετική εξέταση, χρήση εργαλείων εξέτασης με τραχύτητα ή κατηγορίες προς τα ίντερσεξ άτομα ότι επίτηδες δε συνεργάζονται όταν τα σώματά τους δεν επιτρέπουν την πραγματοποίηση μιας παραδοσιακής εξέτασης).

Πώς είναι να είσαι ίντερσεξ άτομο στην ελληνική κοινωνία; Τι βιώνει ένα ίντερσεξ άτομο;
Είναι δύσκολο να είσαι ίντερσεξ σε μια κοινωνία τόσο διστακτική ως προς την ανθρώπινη ποικιλομορφία και τη φυλοδιαφορετικότητα και με τόσο έντονα έμφυλα στερεότυπα, όπως η ελληνική. Αυτό που κατά βάση βιώνει στην Ελλάδα ένα ίντερσεξ άτομο (είτε φυλοδιαφορετικό είτε όχι) είναι η έλλειψη αναγνώρισης και αποδοχής από την ελληνική νομοθεσία, η αορατοποίηση στην εκπαίδευση, η στιγματιστική και παθολογικοποιητική αντιμετώπιση των γιατρών, η άγνοια από τους λοιπούς επαγγελματίες υγείας. Ένα μωρό που η ίντερσεξ διαφορετικότητά είναι εμφανής ήδη από τη γέννησή του, έρχεται αντιμέτωπο με ποικίλες χειρουργικές επεμβάσεις και με την υποχρεωτική “επείγουσα” απόδοση του φύλου του στη βάση του διπόλου αρσενικού-θηλυκού, κατά την εκτίμηση των γιατρών και την επιθυμία των γονέων, ερήμην του. Αργότερα, ένα ίντερσεξ παιδί, αν φαίνεται η διαφυλικότητα ή η φυλοδιαφορετικότητά του, αντιμετωπίζει συχνά αποκλεισμό και bullying από τους συμμαθητές του και έλλειψη κατανόησης και υποστήριξης από τους συνήθως ανενημέρωτους ή/και συντηρητικούς εκπαιδευτικούς.

Στα σχολικά του βιβλία το ίντερσεξ παιδί διδάσκεται ότι υπάρχουν μόνο ΧΥ αγόρια και ΧΧ κορίτσια, διαπιστώνοντας με τον σκληρότερο τρόπο ότι το ίδιο δεν “χωράει” πουθενά, ότι δεν είναι παρά μια αδιανόητη, απρόβλεπτη και τρομερή “εξαίρεση”.

Ένα ίντερσεξ άτομο δυσκολεύεται να επικοινωνήσει τα βιώματά του, που τόσο διαφέρουν από τον “μέσο όρο”. Για παράδειγμα, μια ίντερσεξ κοπέλα που συνήθως δεν έχει περίοδο, δεν έχει αναπτύξει αρκετό στήθος, και έχει μάθει από νεαρή ηλικία ότι δεν μπορεί να τεκνοποιήσει, είναι πολύ πιθανό να νιώθει σαν τη μύγα μες στο γάλα ανάμεσα στις συνομήλικές της. Επίσης, όποτε επισκέπτεται μια οποιαδήποτε ιατρική δομή, η πρώτη ερώτηση που πάντα της γίνεται είναι “πότε ήταν η τελευταία σου περίοδος;” Πόσο άσχημα μπορεί να νιώσει ένας άνθρωπος που δεν συμπεριλαμβάνεται η περίπτωσή του στις ερωτήσεις, και που δεν μπορεί καν να εξηγήσει τη διαφορετικότητά του, λόγω άγνοιας του συνομιλητή αλλά και του κινδύνου να στιγματισθεί;

«Εάν έπρεπε να αποδώσω με έναν τίτλο τη ζωή μου προσωπικά ως ίντερσεξ γυναίκας στην Ελλάδα, θα επέλεγα τον χαρακτηρισμό “μόνιμα ψυχοπιεστική” και θα την περιέγραφα κατά βάση ως εμπειρία αποκλεισμού και έλλειψης του αισθήματος του “ανήκειν”.»

Οι ίντερσεξ άνθρωποι και οι οικογένειες τους στην Ελλάδα, έχουν αρχίσει να μιλούν, να γνωρίζονται, να αλληλοστηρίζονται και να συνδιαμορφώνουν τις δράσεις και τις διεκδικήσεις των δικαιωμάτων τους, στη βάση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μέσα στην Intersex Greece και την ευρύτερη ευρωπαϊκή και διεθνή ίντερσεξ οικογένεια. Έτσι που κανένα άτομο να μην είναι μόνο του. Ποτέ ξανά.