Δημήτρης Αντωνίου: "Κάθε μέρα και κάθε βόλτα σε αυτή τη χώρα με αμαξίδιο, μοιάζει με φάρσα"

Η παράσταση "Στα καλά του καθισμένου 2 1/2" του Δημήτρη Αντωνίου έρχεται στην Αθήνα μόνο για δύο Σαββατοκύριακα, στο Θέατρο Αυλαία. Ο ίδιος μας μιλάει για τη ζωή του ως μάχη αλλαγής, αλλά και ως φαρσοκωμωδία.

Η 3η Δεκεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία. Για τον Δημήτρη Αντωνίου, έχει διπλή σημασία. Αφενός είναι η ημερομηνία στην οποία κάνει πρεμιέρα η παράστασή του “Στα καλά του καθισμένου 2 1/2” στο θέατρο Αυλαία, αφετέρου για τον ίδιο, είναι μια ημέρα σαν όλες τις άλλες (ενώ δεν θα έπρεπε να είναι).

Μπορεί για την Πολιτεία σε διαχρονικό επίπεδο, οι Παγκόσμιες Ημέρες να αποτελούν μια “λαμπρή ευκαιρία” για να δείξει πως “νοιάζεται”, ωστόσο η πραγματικότητα είναι εμμονικά σκληρή απέναντι στις αυταπάτες και τις κούφιες υποσχέσεις. Εν έτει 2022 τα τροχαία αποτελούν ακόμη μάστιγα στη χώρα μας, εθνικές “αρτηρίες” παραμένουν ανολοκλήρωτες, την ώρα που η προσβασιμότητα για ανθρώπους με αναπηρίες αποτελεί μια διατύπωση, σχεδόν ανεκδετολογικού χαρακτήρα.

(χαρακτηριστική είναι η εικόνα της χώρας μας στα τροχαία μέσα σε κατοικημένες περιοχές)

Ο Δημήτρης Αντωνίου τα γνωρίζει τα παραπάνω από πρώτο χέρι, και παλεύει για αυτά, κάθε μα κάθε ημέρα.

Όντας καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο από την ηλικία των 16 ετών, μετά από τροχαίο, αντιμετωπίζει το κάθε 24ωρό του σαν έναν νέο αγώνα, αλλά και ως μια νέα πρόκληση στον “εχθρικό”, έξω κόσμο. Αυτό που επιλέγει όμως, είναι να βλέπει τα πράγματα με ρεαλισμό και με διάθεση ακτιβιστική. Αυτή είναι και η “μαγιά” της παράστασης που ανεβάζει μαζί με τον καλό του φίλο, Μιχάλη Σαρόπουλο. Η αρχή έγινε στη Θεσσαλονίκη και η συνέχεια δίνεται τώρα στον Πειραιά, στις 3, 4, 10 και 11 Δεκεμβρίου.

Με αφορμή την παράσταση, το θέατρο Αυλαία προχώρησε μάλιστα στις κατάλληλες εργασίες και πλέον είναι προσβάσιμο για όλους, κάτι που αποτελεί μια μόνο από τις ακτιβιστικές “νίκες”, ή αν θέλετε παρεμβάσεις, στις οποίες έχει συνδράμει ο Δημήτρης με τη ζωή, το όραμα και το χιούμορ του. Για πάνω από 15 χρόνια άλλωστε έχει δώσει ψυχή και εαυτό στην αφύπνιση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου για την πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων, αλλά και για τα ζητήματα προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία. Διπλό στοίχημα, και καθ’ όλα απαιτητικό.

Στα πλαίσια των δράσεών του, ο Δημήτρης γράφει βιβλία, μιλάει στα σχολεία, εμπνέει ιστορίες για κόμικ, είναι παντού ενεργός.

Μιλώντας στο Magazine, λίγες ημέρες πριν κατέβει στην πρωτεύουσα για να παρουσιάσει τη νέα του δουλειά, απαριθμεί όλες τις δυσκολίες και τα ευτράπελα που καλείται να ξεπεράσει, ξεδιπλώνει τη σκέψη της αισιοδοξίας του και κατακεραυνώνει πράγματα που θα έπρεπε να είναι – υπό κανονικές συνθήκες – αυτονόητα.

Αλλά δεν είναι.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε όσους αγαπάμε

Σχετικά με το πώς προέκυψε το κόμικ, “Λέμε STOP στην οδική ανασφάλεια”, ο Δημήτρης μας λέει: “Θυμόμουν τα χρόνια που ήμουν εγώ μαθητής, να θέλουν δάσκαλοι και καθηγητές να μας μάθουν βασικούς κανόνες για κάποιο σοβαρό ζήτημα και να μας λένε “αν κάνεις αυτό, θα πάθεις εκείνο, θα έχεις τιμωρία, θα κάνεις κάτι παράνομο κτλπ”. Αυτός ο τρόπος δεν μας “κέρδιζε” ποτέ, τουλάχιστον όχι εμένα και την παρέα μου. χρειαζόμασταν έναν άλλο τρόπο, μια διαφορετική προσέγγιση. Αυτό ακριβώς προσπάθησα, όταν ονειρεύτηκα Το κόμικ “Λέμε STOP στην οδική ανασφάλεια”.

Ένας ακόμη λόγος που με οδήγησε σε αυτό το κόμικ ήταν η πρόθεση αυτή η προσπάθεια να ταξιδέψει στο χρόνο και το χώρο. Ήθελα ο μαθητής να μπορεί να πάρει σπίτι του ένα κομμάτι μου. Επισκεπτόμουν ήδη κάποια χρόνια μαθητές και σχολεία και το έβλεπα πάντα ότι τα παιδιά θέλουν “κι άλλο”. Ναι, μιλούσα για ένα σοβαρό-ζόρικο θέμα, αλλά δεν χόρταιναν, ρουφούσαν κάθε μου λέξη και ζητούσαν να μάθουν και να καταλάβουν περισσότερα. Και γιατί όχι, κάτι που θα μπορούσε να ταξιδέψει μεσ’ το σπίτι, στη μαμά, τον μπαμπά, τα αδέρφια και τους φίλους. “Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε όσους αγαπάμε”, σκέφτονταν και με ρωτούσαν οι μαθητές λίγο πριν αποχωρήσω από το σχολείο τους. Το κόμικ αυτό ήταν η απάντηση μου”.

Η όλη καμπάνια “έτρεξε” και στα σχολεία, και τα αποτελέσματα ήταν παραπάνω από ενθαρρυντικά. “Ήταν μία από τις πιο μεγάλες και ευχάριστες εκπλήξεις που έχω βιώσει ποτέ μου. Γονείς με συναντούν στο δρόμο και μου εξιστορούν όλα όσα με ενθουσιασμό τους είπαν τα παιδιά τους όταν γύρισαν στο σπίτι. Νέοι και νέες με σταματούν στο δρόμο και θυμούνται με λεπτομέρειες τα λόγια και τις εμπειρίες που μοιράστηκα μαζί τους χρόνια πριν, όταν είχα επισκεφτεί το σχολείο τους. Τα παιδιά θέλουν να μάθουν όλα όσα δε γίνεται να βρουν μέσα στα βιβλία. Το υποψιάζονται, το νιώθουν, γι’ αυτό δε χάνουν στιγμή από τον βιωματικό λόγο”.

Ποια είναι τα βασικά ζητήματα στα οποία εδράζει η κυκλοφοριακή συμπεριφορά των Ελλήνων;

Για τον Δημήτρη Αντωνίου, τα βασικά προβλήματα στην κυκλοφοριακή “αγωγή” των Ελλήνων σχετίζονται με την έλλειψη ευθύνης απέναντι στον διπλανό.

“Το “κακό” ξεκινάει στη κουλτούρα “κοιτάω, υπολογίζω και αποφασίζω”. Κοιτάω το αυτοκίνητο που έρχεται και αποφασίζω αν προλαβαίνω να περάσω απέναντι. Μπαίνω στο αυτοκίνητο και αποφασίζω αν θα βάλω ζώνη, ανάλογα με το αν πάω κοντά η μακριά ή πόσο γρήγορα σκοπεύω να πάω. Ο Κ.Ο.Κ. έρχεται σε δεύτερη-τρίτη θέση. Πάνω απ’ όλα, η γνώμη μου. Κάπου εκεί χάνεται και ο σεβασμός και η ελπίδα. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά. Νευρικότητα, επιθετικότητα, επιπολαιότητα και πάνω απ’ όλα, να κάνω τη δουλειά μου”.

Πώς εξηγείται όμως το ότι ακόμη η οδική ασφάλεια δεν είναι υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία της χώρας;

“Η οδική ασφάλεια δεν είναι προτεραιότητα κανενός πολιτικού και αυτό έχει συνέπειες και στο σχεδιασμό του εκπαιδευτικού προγράμματος. Δείτε πόσα λεφτά, χρόνος, ενέργεια δαπανώνται στα θεάματα και την επικοινωνία και πόσα στη πρόληψη ατυχημάτων. Αστυνόμευση ανύπαρκτη, υποδομές για κλάματα, ενημέρωση και καμπάνιες μόνο σε κάτι “παγκόσμιες ημέρες”. Θα ξαφνιαζόμουν αν ετοίμαζαν κάποιο μάθημα-πρόγραμμα για την οδική ασφάλεια στα σχολεία. Μόνο κάτι αποσπασματικές οδηγίες και κάτι βδομάδες αφιερωμένες εδώ και εκεί. Έτσι αποσπασματικά δεν πετυχαίνουμε όμως το επιθυμητό αποτέλεσμα, που μοιάζει πραγματικά επείγον. Ηλικίες 20-30 τα περισσότερα θύματα τροχαίων…”.

Το top 10 της ελληνικής Μη Προσβασιμότητας

Στη συνέχεια τον ρωτάμε για το πώς αντιδρά απέναντι στα εμπόδια που συναντά στους δρόμους. Ένα άλλωστε από τα… αγαπημένα του “χόμπι” είναι να σκαρώνει βιντεάκια που ξεμπροστιάζουν τις προχειρότητες και τις ελλείψεις.

“Έχω περάσει από όλα τα στάδια. Θυμό, απογοήτευση, απάθεια, ειρωνεία, χιούμορ. Τώρα διανύω το στάδιο της μαχητικότητας. Μόλις βλέπω εμπόδιο αρχίζω τις σκέψεις, πώς να το εξαφανίσω. Όχι να το ξεπεράσω, αυτό είναι άλλο στάδιο. Αν το ξεπεράσω σήμερα, θα το ξαναβρώ εκεί αύριο και αν δε το βρω εγώ, θα το βρει κάποιος άλλος. Δεν βοηθάει πουθενά αυτό. Τα άδικα εμπόδια πρέπει να αντιμετωπίζονται από όλους μας, για το καλό όλων μας”.

Αν μπορούσες να απαριθμήσεις ένα top 10 μη προσβασιμότητας, τι θα έβαζες σε αυτό;

“1) οδηγία για κουβάλημα (στα χέρια) των ΑμεΑ στο κατάστρωμα, σε φέρι μποτ σύντομων διαδρομών(πχ για Θάσο)

2) λεωφορεία, τρένα και ΚΤΕΛ χωρίς πρόσβαση σε αμαξίδια (αμέτρητα παραδείγματα)

3) υπηρεσία στο δήμο Αθηναίων για θέματα ΑμεΑ σε κτήριο που δεν έχουν πρόσβαση τα αναπηρικά αμαξίδια

4) γραφείο για θέματα ΑμεΑ στο τελωνείο στο λιμάνι Θεσσαλονίκης σε όροφο κτηρίου που δεν έχει ασανσέρ (τα αμαξίδια πετάνε),

5) με έχουν καλέσει σε δημοτικό τηλεοπτικό κανάλι να μιλήσουμε για τις ελλείψεις προσβασιμότητας και όταν έφτασα από κάτω διαπίστωσα με τρόμο ότι δεν έχουν πρόσβαση στο στούντιο που με κάλεσαν

6) 9 στα 10 καταστήματα δεν έχουν πρόσβαση αλλά παίρνουν άδεια να λειτουργούν (τζάμπα γράφουμε τους νόμους)

7) Μετρό στην Αθήνα, σταθμός Λαρίσης χωρίς να λειτουργεί το αναβατόριο που είναι μονίμως χαλασμένο

8) σχολεία χωρίς πρόσβαση

9) αστυνομικό τμήμα χωρίς πρόσβαση

10) το χειρότερο απ’ όλα είναι πεζοδρόμια χωρίς ράμπες (παράνομη η μη ύπαρξη ραμπών, αδικαιολόγητο από κάθε άποψη)”.

photo by anthonyblack.gr

Έχεις γράψει το βιβλίο “Η τέχνη της αισιοδοξίας”. Πόσο συνδεδεμένη με τον ρεαλισμό πρέπει να είναι η αισιοδοξία; Αισθάνομαι πως δυστυχώς ως λέξη τα τελευταία χρόνια εντός της κρίσης, έχει κάπως “εργαλειοποιηθεί”.

“Δυστυχώς σε κάθε κρίση πολλοί βρίσκουν ευκαιρία να “πουλήσουν” ό,τι χρειάζεται – αγοράζει ο κόσμος, την ευτυχία και την ελπίδα. Όπως εξηγώ και σε ένα κεφάλαιο του βιβλίου μου, οι φρούδες ελπίδες μπορούν να γίνουν εξίσου ή και πιο επικίνδυνες από τις μη ελπίδες. Ναι, χρειαζόμαστε αισιοδοξία, αλλά αν θέλουμε μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και όχι ένα σκούντημα που μπορεί να καταλήξει σε στραβοπάτημα, τότε χρειαζόμαστε μια ρεαλιστική αισιοδοξία, που θα βασίζεται στη προσπάθεια, τον κόπο και την υπομονή και όχι στη βιασύνη, την ευκολία και την προχειρότητα”.

Ο δρόμος της αισιοδοξίας και της πράξης

Πώς θα χαρακτήριζες τον δικό σου “δρόμο”, το δικό σου ταξίδι προς την αισιοδοξία; Πώς πάλεψες μέσα σου όλα αυτά τα χρόνια, και ιδίως, πριν γίνουν γνωστά τα έργα σου προς την κοινή γνώμη;

“Κάθε μέρα ένας καινούργιος αγώνας, για ένα χαμόγελο, μια καλή κουβέντα, μια θετική πράξη. 1000 μέρες να είμαι δυνατός και χαμογελαστός, ξέρω ότι αύριο θα είναι ένας νέος αγώνας, με αναπάντεχες δυσκολίες και πολλούς λόγους να τα παρατήσω. Δεν πειράζει να κουραστώ και να κοντοσταθώ για λίγο. Αύριο όμως ξεκινάει μια καινούργια μέρα και θα προσπαθήσω περισσότερο. Όχι γιατί θα πάνε τα πράματα καλύτερα ή θα είναι τα προβλήματα λιγότερα, αλλά γιατί το επιλέγω εγώ. Αύριο θα χαμογελάσω περισσότερο, θα πω δυο καλές κουβέντες παραπάνω και θα βοηθήσω τον διπλανό μου όπως μπορώ. Αυτή η επιλογή είναι ό,τι πιο δικό μου. αυτό είμαι εγώ”.

Πάμε τώρα στα της παράστασης. Πώς προέκυψε η ιδέα για να γίνει, και τι αναμένουμε να δούμε;

“Μια μέρα μια κυρία χάζευε εμένα με τα φιλαράκια μου να σκάμε στα γέλια μέχρι δακρίων και μας κοιτούσε με απορία. Κάποια στιγμή την ακούσαμε να λέει “αχ το πουλάκια μου γελάει κιόλας”. Ξαφνικά με τους φίλους μου σοβαρέψαμε, κοιταχτήκαμε για μερικά δευτερόλεπτα και μετά αφεθήκαμε σε ένα βαθύ και απρόσμενο γέλιο, όπως δεν έχουμε γελάσει ποτέ ξανά μας. Γελούσαμε με την κυρία, σε λίγο όμως μας “ακολούθησε” και αυτή και γελούσε μαζί μας. Τότε μου μπήκε για πρώτη φορά η ιδέα. Φαντάστηκα έναν κόσμο με την αναπηρία ως πρωταγωνιστή στο χιούμορ και μετά κοίταξα γύρω μου για να διαπιστώσω πως αυτή είναι η πραγματικότητα και όχι η φαντασία μου. Κάθε μέρα και κάθε βόλτα σε αυτή τη χώρα με αμαξίδιο, μοιάζει με φάρσα. Αν δεν έχουμε χιούμορ εμείς, τότε ποιος έχει; Καιρός να το δει και ο κόσμος.

Αυτό που θα δείτε, δεν το έχετε ξαναδεί και ξαναζήσει. Το ίδιο δευτερόλεπτο δε θα ξέρετε αν κλαίτε από τα γέλια ή από συγκίνηση. Υπέροχο συναίσθημα και υπέροχος και ο Μιχάλης Σαρόπουλος, καθώς χωρίς το χιούμορ του και το ταλέντο του, τίποτα από τα παραπάνω δε θα ήταν εφικτό”.

Τον ρωτάμε σχετικά με το πώς συναντήθηκαν οι δρόμοι του με τον Μιχάλη Σαρόπουλο. “Τη γνωριμία μας την οφείλουμε σε έναν πολύ καλό και κοινό μας φίλο, που με πήρε τηλέφωνο μια μέρα και με ρώτησε “πόσο καιρό έχεις να γελάσεις μέχρι δακρίων;”. Έλα σε ένα stand up comedy ενός φίλου. Και πήγα, και έγινε ακριβώς έτσι. Γέλασα όσο λίγες φορές στη ζωή μου. Και μετά ήπια καφέ με τον Μιχάλη, και μετά κρασί και μετά τα βρήκαμε. Ενώσαμε τις δυνάμεις μας για να προσφέρουμε γέλιο μαζί με θετικά και χρήσιμα μηνύματα. Δύσκολος στόχος, αλλά τα καταφέρνουμε καλά. Έτσι τουλάχιστον μας λέει ο κόσμος”.

Ποιες εντυπώσεις αποκόμισες από τις παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη; Τι αισθάνθηκες πάνω στη σκηνή;

“Λίγες φορές έχω νιώσει τόσο όμορφα στη ζωή μου, σε μία μάλιστα παράσταση, στο τέλος της, νομίζω δήλωσα ότι νιώθω ο πιο τυχερός άνθρωπος στον κόσμο. “Βαριά” κουβέντα, δεδομένων όσων έχω περάσει, αλλά δεν την παίρνω ακόμη πίσω. Με τόση αγάπη που ένιωσα από τον κόσμο που γέμισε τέσσερις φορές το θέατρο, δεν μπορώ να μην νιώθω τυχερός. Ήταν υπέροχο και ανυπομονώ να το ξαναζήσουμε στον Πειραιά!”.

Έχουν αλλάξει πράγματα στη Θεσσαλονίκη ως προς την προσβασιμότητα;

“Ξεκάθαρα ναι, έχουν αλλάξει πολλά. Σίγουρα έχουμε πολύ δρόμο ακόμη, αλλά ναι, δεν γίνεται να μη το πω, είμαστε καλύτερα από 16 χρόνια πριν που βγήκα για πρώτη φορά έξω με το αναπηρικό μου αμαξίδιο. Το θέμα είναι ο ρυθμός της προόδου. Ήμουν 16 και έγινα 32. Στα 50 ή τα 60 θα προλάβω μια Θεσσαλονίκη με ράμπες στα πεζοδρόμια όλων των γειτονιών και όχι μόνο στα πολύ κεντρικά σημεία; Θα προλάβω μια Θεσσαλονίκη με καλή συγκοινωνία για όλους, μετρό, λεωφορεία κτλπ; Θα δω παραστάσεις στα θέατρα μας; Θα κυκλοφορήσω σε γειτονιές με πλακόστρωτα ή θα τις βλέπω και τότε μόνο σε φωτογραφίες;”.

Ήρθες πρώτη φορά στην Αθήνα για την παράστασή σου; Εντυπώσεις; Έφτιαξες και ένα σχετικό βίντεο που δεν “μας” τιμά ιδιαιτέρως…

“Έχω μάθει να προβλέπω τέτοιες παγίδες και πάλι όμως, έπεσα έξω. Δεν περίμενα σε τόσο κεντρικό σταθμό μετρό, απέναντι από σταθμό τρένου, να διώχνουν τους χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων επειδή το αναβατόριό τους δε λειτουργεί. Είναι αδιανόητο. Σε μία σοβαρή χώρα θα ντρέπονταν να πουν τέτοιες δικαιολογίες (εδώ και μήνες – χρόνια, καθώς χαλάει συνέχεια). Εδώ “στη λένε” και δεν τους νοιάζει και τι θα πεις. Έκανα πόσα τηλέφωνα, έστειλα παράπονα, συμπλήρωσα φόρμες και ακόμη κανείς τους δεν έχει επικοινωνήσει να μου πει τι συμβαίνει και αν σκοπεύουν να βρουν λύση, ή απλά να φύγουμε γιατί τους ενοχλούμε”.