ΕΙΔΑΜΕ ΤΟ ΔΑΙΜΟΝΙΟ TALK SHOW ΠΟΥ ΘΑ ΑΝΑΣΤΑΤΩΣΕΙ ΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΘΗΝΑ
Το Magazine μπήκε στην πρόβα της νέας παράστασης που σκηνοθετεί ο Γιώργος Κουτλής στην Αθηναϊδα.
Μεσημέρι Πέμπτης, λίγο πριν την επέλαση του χιονιά, μπαίνω στη σκοτεινή Αθηναϊδα για να δω την πρόβα του νέου έργου που σκηνοθετεί ο Γιώργος Κουτλής, ο σκηνοθέτης που τη φετινή δύσκολη σεζόν έφερε τα πάνω κάτω στη θεατρική Αθήνα με τους “Παίχτες” .
Στο σκηνοθετικό του στόχαστρο μετά το δημοφιλές έργο του Γκόγκολ μπήκε το ολοκαίνουριο νεο-ελληνικό θεατρικό έργο του Βασίλη Μαγουλιώτη (το υπογράφει με το συγγραφικό ετερώνυμο “Suyako”) που έχει τον λαμπερό και εμπορικό τίτλο “Talk Show”. Στο δελτίο Τύπου διαβάζω πως πρόκειται για μία καφκική κωμωδία τηλεοπτικής (υπο)κουλτούρας που λειτουργεί όπως ο μηχανισμός ενός Talk Show.
“Με τον Βασίλη Μαγουλιώτη γνωριζόμαστε εδώ και 12 χρόνια και ανταλλάσσαμε ιδέες πριν καν μπούμε στις δραματικές σχολές, εγώ του Ωδείου Αθηνών κι αυτός του Εθνικού θεάτρου.. Είχαμε μία παράλληλη πορεία, και πολύ κοινές αναφορές, συζητούσαμε και συζητάμε μαζί πολλά, ό,τι μας καίει και γύρω από το θέατρο και γύρω από τη ζωή. Κάποια στιγμή μού έστειλε ένα προσχέδιο από ένα θεατρικό του έργο που, ενώ όταν ξεκίνησα να το διαβάζω τρελάθηκα, από τη μέση και μετά κάπως ένιωσα ότι δεν πήγαινε πουθενά. Ένιωσα όμως ότι κάτι κρυβόταν πολύ σημαντικό εκεί, κι αρχίσαμε έναν διάλογο γύρω από το έργο που κάπως οδήγησε τον Βασίλη στο να δημιουργήσει αυτή τη μορφή που έχει τώρα. Το πρώτο μέρος είναι αρκετά κοντά στο πρώτο προσχέδιο που διάβασα, ενώ το δεύτερο άλλαξε και απέκτησε την παρούσα -αρκετά ποιητική θα έλεγα- μορφή του. Όπως καταλαβαίνεις είναι μια αρκετά ιδιαίτερη συνθήκη. Το έργο αυτό το πονάω με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο από ό,τι άλλο έχω ασχοληθεί. Θα έλεγα νιώθω νονός του. Και βασικά είμαι πολύ χαρούμενος, γιατί έχω ένα έργο που ο συγγραφέας του έχει βάλει σε φόρμα και περιεχόμενο ζητήματα που απασχολούν και εμένα σε πολύ προσωπικό βαθμό.
Ξεκινάει πολύ δυναμικά με χιούμορ και τρέλα, παίζοντας με το κοινό και την εντύπωση που έχει για το τι είναι αυτό που παρακολουθεί, και μέσα από πολλά “γιατί;”, “προς τι όλα αυτά” “για ποιο λόγο” και πάλι “γιατί” στριφογυρίζει σαν την σβούρα τον κεντρικό ήρωα και παρέα του και το κοινό, και οδηγεί αμφότερους σε ένα ιδιαίτερο και ποιητικό φινάλε. Βασικά, δεν μ’ άρέσει η λέξη φινάλε γι’ αυτό το έργο. Ας το πούμε τελευταίο μέρος” αναφερει ο Γιώργος Κουτλής εξηγώντας το πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία με τον Βασίλη Μαγουλιώτη.
Στη σκηνή λίγο πριν ξεκινήσει η γενική πρόβα, ο Στέλιος Ιακωβίδης και ο Πανάγος Ιωακείμ δουλεύουν εξαντλητικά επί μισή ώρα μία πρόταση στις ανάσες και στις παύσεις της. “Σ΄αυτό το κρέμασμα της παύσης είναι όλο το νόημα” λέει ο Γιώργος Κουτλής στον Πανάγο Ιωακείμ που τον ακούει προσεκτικά.
Η πρόβα/ πέρασμα ξεκινά και η αλήθεια είναι πως εκπλήσσομαι ευχάριστα γιατί άλλο περίμενα να δω και άλλο είδα. Περίμενα μία ανάλαφρη κωμωδία με επίκεντρο ένα αινιγματικό talk show και αντ’ αυτού είδα να “χτίζεται” με ευφυή τρόπο ένα σκοτεινό καφκικό σύμπαν μέσα σε ένα απαστράπτον τηλεοπτικό σκηνικό με βασικό υλικό έναν…. χρυσομπάμπουρα. Αντιφατικό, αλλά περίεργο κι ωραίο κι ακόμη πιο σημαντικό πως εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα ολοκαίνουριο ελληνικό αντισυμβατικό έργο.
Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από ένα ανατρεπτικό Talk Show. Ο παρουσιαστής (Στέλιος Ιακωβίδης) έχει μπροστά του έναν νεαρό καλεσμένο (Άρης Μπαλής) που δεν έχει ιδέα γιατί βρίσκεται στη θέση του συνεντευξιαζόμενου. Όταν στη σκηνή εμφανίζεται το τρίτο πρόσωπο (Πανάγος Ιωακείμ) σε ρόλο βοηθού συμπαρουσιαστή, τότε η θεατρική σύμβαση εκρήγνυται και αποκτά σουρεαλιστικές και σκοτεινές υπαρξιακές προεκτάσεις…
Ο Άρης Μπαλής στον κεντρικό ρόλο του καλεσμένου μού θυμίζει τον Γιόζεφ Κ, τον ήρωα της Δίκης του Κάφκα. Μόνο που αυτός δεν κατηγορείται για κάτι, έχει κληθεί κάπου που δεν γνωρίζει το γιατί. Όσο περνάει η ώρα, οι υπαρξιακές αναζητήσεις του ήρωα γίνονται και δικές μας. Γιατί βρίσκεται εκεί καλεσμένος; Μήπως έχει πεθάνει και έχει πάει στον άλλο…κόσμο; Μήπως ονειρεύεται και έχει παγιδευτεί σ΄έναν αλλόκοτο εφιάλτη; Μήπως είναι όντως κάποιος τόσο σημαντικός που είναι ο κεντρικός καλεσμένος του σόου;
«Αυτός ο ήρωας έρχεται σε έναν “απροσδόκητο” τόπο, που δεν γνωρίζει, και του τίθενται ερωτήματα εξωτερικά με στόχο να “ξεφλουδιστεί” ο καρπός και να μείνει το κουκούτσι. Νομίζω πως ακριβώς εκεί βρίσκεται η ουσία του συγκεκριμένου ρόλου. Ερχόμαστε σε αυτή τη ζωή, που αποτελεί μια διαρκή αλληλουχία κόμπων και βραχυκυκλωμάτων και χρειάζεται μία εξωτερική παρεμβολή για να μείνει ο πυρήνας. Ένας πυρήνας που έχει μέσα του βέβαια άπειρους πυρήνες. Νομίζω πως είναι σαν να μιλάμε για ένα αρχέτυπο του ανθρώπου, ο οποίος είναι πάρα πολύ μπλεγμένος σε αυτή τη ζωή και βιώνει την ύπαρξή του πολύ μπερδεμένα. Μέσα από τη διαδικασία αυτού του Talk Show θα γίνει μια προσπάθεια αυτός ο πυρήνας να μπει σε μία τροχιά, όποια κι αν είναι αυτή» σημειώνει ο Άρης Μπαλής που έχει καταφέρει να σωματικοποιήσει όλη την υπαρξιακή αγωνία του ήρωά του με τρόπο εντυπωσιακό.
Η τροχιά αυτή που μπαίνει όμως, φέρει και την κάθαρση; Ο Γιώργος Κουτλής αναφέρει πως «ναι, σε μεγάλο βαθμό στο χιούμορ του έργου, αλλά και στο τελευταίο ποίημα που λέει ο Στέλιος( Ιακωβίδης). Το ακούς και νομίζεις πως κάνεις ντους και σε καθαρίζει νερό. Έτσι είναι, υδάτινο και στον ήχο του και στην αίσθηση του. Σίγουρα το σύμπαν του έργου θυμίζει Κάφκα. Όμως, δε θέλουμε το σκοτεινό φινάλε του Κάφκα. Όταν συμπληρωθούν όλα τα στοιχεία της παράστασης, νομίζω θα επέλθει μία περίεργη κάθαρση στο τέλος. Δε θέλουμε ένα τέλος που να ρέπει στο μάταιο. Ειδικά μετά από όλα όσα έχουμε περάσει, θέλαμε να βγάλουμε κάτι προς το “ζήσε”».
Τι συναισθήματα σου προκαλεί η θέα ενός αναποδογυρισμένου χρυσομπάμπουρα στο μπαλκόνι σου μες στο κατακαλόκαιρο;
Λέξη κλειδί του έργου ο χρυσομπάμπουρας και η παραπάνω φράση. Μία εικόνα που επαναλαμβάνεται διαρκώς και αντικατοπτρίζει το σύμπαν του ήρωα που χρειάζεται μία απλή αλλαγή οπτικής προκειμένου να επαναδραστηριοποιηθεί στη ζωή.
“Είναι σκοπός και ζητούμενο τα πράγματα να είναι ανοιχτά. Όσο τα κλείνεις, τόσο τα μικραίνεις με έναν τρόπο. Εδώ έχει ενδιαφέρον να κάνει κανείς τους συνειρμούς του. Πάντως αυτή η εικόνα αντικατοπτρίζει τον ήρωα και την κατάστασή του μέχρι το τέλος. Η σβούρα στην παράστασή μας έχει κεντρική θέση. Πώς ένα πράγμα μπορεί να σηκωθεί από διάφορες δυναμικές, που είναι σχεδόν βίαιες. Δίνεις “στροφές” σε κάτι μέχρι η φυγόκεντρος να το σηκώσει όρθιο. Έτσι και ένας χρυσομπάμπουρας, θέλει να του δώσεις μία για να σηκωθεί και να φύγει” λέει ο Γιώργος Κουτλής και συνεχίζει λέγοντας πόσο του αρέσει να ξαναβλέπει ένα θεατρικό έργο ή μία ταινία αναζητώντας τα “στοιχεία” της.
“Προσωπικά, έχω μία μανία με τις διπλές παρακολουθήσεις. Μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον να υποδέχεσαι τα έργα Τέχνης και μία δεύτερη φορά και η εμπειρία να είναι πολύ διαφορετική από ότι την πρώτη φορά. Έχει πλάκα να φτιάχνεις μια παράσταση κρυπτική, με διάφορα στοιχεία που εκ πρώτης μοιάζουν τυχαία αλλά αν κάποιος την παρακολουθήσει ξανά και δώσει προσοχή θα δει πως όλα συνδέονται. Είναι μπροστά στα μάτια σου, αλλά δεν τα παρατηρείς”.
Ο ρόλος του Πανάγου Ιωακείμ είναι ο πιο μυστήριος. Το όνομα του ρόλου του είναι το όνομα ενός γνωστού παιδικού παιχνιδιού, του Υπερατού. “Μέσα σε αυτήν την πορεία του έργου, που πιστεύω πως είναι μία ωδή στην πορεία της ανθρώπινης ζωής, υπάρχουν σκαμπανεβάσματα, υπάρχουν αυτά τα τρένα που περνούν και δεν τα καταλαβαίνεις, υπάρχουν οι ευκαιρίες, υπάρχουν ερεθίσματα, εμπόδια… Ο Υπερατού είναι για μένα αυτή η ανατροπή που συμβαίνει στην καθημερινότητά μας, που πολλές φορές μάς αλλάζει διαδρομή, χωρίς να το έχουμε πάρει απόφαση. Σαν να αποφασίζει κάποιος άλλος αυτό που αφορά εμάς. Πολλές φορές συμβαίνει αυτό. Μπαίνει λοιπόν στο έργο για να βοηθήσει τον παρουσιαστή και να δοθούν είτε αληθινά είτε παραπλανητικά στοιχεία στο “θύμα”, σαν ωθήσεις…Σαν ο Υπερατού να τον γυρίζει είτε αριστερόστροφα είτε δεξιόστροφα. Συμβαίνει μέσα από την ποιητική διάσταση του έργου, σαν μέσα από την Ιθάκη του Καβάφη, να πηγαίνουμε ποιητικά μέσα από αυτό και από αυτό, κάτι κάπου θα βγει. Από το να μη συμβαίνει τίποτα, καλό είναι να συμβαίνει κάτι” εξηγεί ο Πανάγος Ιωακείμ.
Αυτό γιατί όλο κάτω από τον τίτλο του Talk Show; Ένα τόσο βαθύ καφκικό έργο, κάτω από έναν εμπορικό τίτλο… “Υπάρχει ένας παραλληλισμός του μηχανισμού ενός Talk Show και του μηχανισμού της ζωής. Ένα show έχει μέσα κουβέντα, παιχνίδια, δράμα, δώρα. Το Τalk show λειτουργεί εδώ σαν δούρειος ίππος για το πραγματικό “δώρο”. Κι επειδή το “δώρο” το νιώθω βαθύ, νομίζω πρέπει να πάμε ελαφριά. Για να πας στον βυθό πρέπει να περάσεις από τον αφρό. Είναι μία εμπειρία με παιγνιώδη στοιχεία, αλλά με ένα ας πούμε μυστικό να κρύβεται από πίσω. Θεωρώ πως πάμε να ακουμπήσουμε ένα πάρα πολύ βαθύ ζήτημα με τρόπο ελαφρύ. Και κατά τη γνώμη μου αυτός είναι ο τρόπος για να ακουμπάς βαθιά ζητήματα, ελαφριά. Αλλιώς σε βυθίζει το βάρος τους”, αναφέρει ο Γιώργος Κουτλής και συνεχίζει “υπάρχει στην παγκόσμια δραματουργία μια τάση σε ένα είδος που λέγεται νεοπαράλογο. Νομίζω πως δεν είναι καθόλου τυχαίο σε σχέση με το τι εμπειρίες έχει βιώσει η ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια. Το θέατρο του παραλόγου προέκυψε μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, νομίζω πως τώρα το νέο παράλογο είναι ο μόνος τρόπος να μιλήσεις γι’ αυτό που γίνεται γύρω σου. Οπότε παίρνουμε όλα αυτά τα στοιχεία του entertainment, της υποκουλτούρας και της κουλτούρας της τηλεόρασης και τα βάζουμε σε ένα μίξερ για να φύγουν οι “αφροί” και οι πρώτες φλούδες και να βρούμε το κουκούτσι. Και τελικά μάλλον το σύμπαν της παράστασης είναι πιο κοντά στη λειτουργία του ονείρου, παρά στο σύμπαν ενός ρεαλιστικού talk show”.
Ο Στέλιος Ιακωβίδης από την άλλη έχει ταυτιστεί απόλυτα με τον ρόλο του παρουσιαστή. Μαζί με τον σκηνοθέτη έκανε μία ενδελεχή έρευνα πάνω σε τηλεοπτικές περσόνες, διέκριναν και απομόνωσαν πολλές συμπεριφορές και από την ελληνική και από την παγκόσμια τηλεόραση. Είναι αδύνατον κοιτώντας τον να παίζει να μην σκεφτείς τουλάχιστον πέντε γνωστούς παρουσιαστές στο πρόσωπό του, από τον Larry King μέχρι δημοφιλείς Έλληνες. Αυτό δε που προξενεί εντύπωση είναι το πως στα πόδια του μία βλέπεις παπούτσια ανδρικά και μία γυναικεία. Γενικώς καθόλη τη διάρκεια της παράστασης λαμβάνει χώρα ένα παιχνίδι με τα “φύλα” και λεκτικά και ενδυματολογικά γεγονός που καταδεικνύει πως το έργο έχει γραφτεί για τρεις άνδρες ηθοποιούς, είναι όμως τελείως άφυλο. Οποιαδήποτε στιγμή μπορούν οι ήρωες να αλλάξουν είτε γένος είτε είδος, γιατί δεν είναι εκεί το θέμα του έργου.
“Το ενδιαφέρον στους παρουσιαστές είναι πως δεν μπορείς να καταλάβεις ποια είναι η πραγματικότητά τους. Επειδή έχουν μία πολύ ενεργή παρουσία, είναι σαν η προσωπικότητά τους να ταυτίζεται με έναν ρόλο που παίζουν εκείνη τη στιγμή, σαν να μπερδεύεται η πραγματικότητα με την περσόνα” σημειώνει ο Άρης Μπαλής.
Κατά τη διάρκεια της παράστασης το talk show παίρνει διαστάσεις ανθρωποφαγικές. “Στη δική μας εκδοχή παίρνουμε τέτοιες στιγμές που όλοι έχουμε δει σε τηλεοπτικές εκπομπές – το πώς εκμαιεύεται το δράμα για την τηλεθέαση κλπ-και τις μεγεθύνουμε στα θεατρικά δεδομένα. Έχουμε δει πολλές φορές παρουσιαστές να μυρίζονται τον φόβο, το δράμα και όλα αυτά που έχουν μάθει ότι “πουλάνε” και τα εκμαιεύουν για να δημιουργήσουν χειροκροτήματα στο “Κολοσσαίο”. Οδηγούν τον εκάστοτε καλεσμένο εκεί που έχει πιο πολύ ψωμί” λέει ο Γιώργος Κουτλής.
Ακτιβισμός και τηλεόραση μαζί δεν πάνε…
“Η τηλεόραση είναι εκ των πραγμάτων ένας αφομοιωτικός μηχανισμός και αυτό σημαίνει το οτιδήποτε παρουσιάζεται και υποστηρίζεται σε αυτόν είναι εντός ενός κυρίαρχου τρόπου σκέψης. Τη στιγμή που εκφράζεται το οτιδήποτε και δημοσιοποιείται, εκείνη τη στιγμή αφομοιώνεται και έτσι χάνει την αγνότητα και τη διεκδικητικοτητα του. Όλα τα ΜΜΕ είναι αφομοιωτικά, ας μη γελιόμαστε. Ακόμη και αν διατυμπανίζεται ότι η κάθε φωνή ακούγεται. Δεν ακούγεται. Το γεγονός ότι αυτή η φωνή θα βγει στο δελτίο ειδήσεων ή στο πρωινάδικο έχει καταστραφεί οτίδηποτε ριζοσπαστικό μπορεί να είχε. Απλώς πρέπει να το παραδεχτούμε”.
Ενστικτωδώς η συζήτηση γυρνά αμέσως στην 24χρονη Γεωργία Μπίκα που έδωσε συνέντευξη στον Μάκη Τριανταφυλλόπουλο και κατήγγειλε τον βιασμό της, καθώς η κίνησή της αυτή σχολιάστηκε από τα μέσα ποικιλοτρόπως. Άρης Μπαλής και Πανάγος Ιωακείμ σπεύδουν να σχολιάσουν.
“Δημιουργείται το ερώτημα αν θα πάρουμε το γεγονός αυτό ως μεμονωμένο ή αν θα πάρουμε το γεγονός αυτό σαν τι ανάδραση έχει. Εγώ θα στεκόμουν στο πως ζούμε μια περίοδο που οι βιασμοί ή οι κακοποιήσεις γυναικών που συμβαίνουν χρόνια, έχουν τη δυνατότητα να δημοσιοποιηθούν. Και τα υποκείμενα που κακοποιούνται έχουν τον χώρο να βγουν να το πούν και ταυτόχρονα δινουν τον χώρο και σε άλλα υποκείμενα να βγουν να μιλήσουν. Αυτό έχει σημασία. Τώρα το πώς επιλέγει ο καθένας να το διαχειριστεί δεν έχει τόση σημασία” σημειώνει ο Άρης Μπαλής και ο Πανάγος Ιωακείμ συμπληρώνει “πολλές φορές είναι ζήτημα πλάνης. Η είδηση που βγήκε και απασχόλησε πολλούς ήταν το γιατί στον Μάκη Τριανταφυλλόπουλο. η είδηση όμως δεν ήταν αυτή, ήταν πως το κορίτσι έμεινε τρεις μέρες άπλυτο με ότι αυτό συνεπάγεται.. Αυτή είναι η είδηση. Η είδηση είναι πως δεν υπήρχε ιατροδικαστής και η κοπελίτσα “βιαζόταν” επί τρεις μέρες στο σπίτι της. Και αυτό μπορεί να αφήσει και το αντίστοιχο θύμα σε μία παράνοια. Γιατί σίγουρα αναρωτιέται “τι λάθος έκανα”;”
Συντελεστές παράστασης: Κείμενο: Suyako/Σκηνοθεσία: Γιώργος Κουτλής/Σκηνικά – Κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα/Μουσική: Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης/Βίντεο – φωτογραφίες – artwork: Χρήστος Συμεωνίδης/Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα/Βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Κουτσιούμπα/Βοηθός σκηνογράφου – ενδυματολόγου: Αγγελική Βασιλοπούλου Καμπίτση /Παίζουν: Στέλιος Ιακωβίδης, Άρης Μπαλής, Πανάγος Ιωακείμ
