ΕΙΔΑΜΕ ΤΟ “DON’T LOOK BACK” ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΧΟΥΒΑΡΔΑ – ΚΙ ΕΓΙΝΕ Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΜΑΣ

Απόγευμα Δευτέρας, στον δρόμο προς Ελευσίνα για τη νέα δημιουργία του Γιάννη Χουβαρδά “Μυστήριο 76 Don’t Look Back”. Κάθε φορά που πηγαίνω στην πόλη αυτή, πάντα με έκπληξη καταλήγω στο συμπέρασμα πως είναι όντως πολύ κοντά στην Αθήνα. Η αίσθηση που απέπνεε η πόλη τη μέρα αυτή ήταν περίεργη. Ελάχιστοι κάτοικοι στους δρόμους, τα μαγαζιά σχεδόν άδεια, ενώ η ίδια εικόνα επικρατούσε και στο παράκτιο μέτωπο. Παρατήρησα αρκετά τα σπίτια. Όλα έμοιαζαν περίεργα. Σχεδόν κινηματογραφικά.

Στο Αναψυκτήριο είχε ήδη μαζευτεί κάποιος κόσμος. Παραδώσαμε τα κινητά μας τηλέφωνα και πήραμε ανά χείρας από μία θεατρική μάσκα. Λίγο αργότερα, στον χώρο εισέβαλαν τρεις μαυροφορεμένες κοπέλες με μαύρες μάσκες αλά σταρ τρεκ και ακούσαμε τις μαγνητοφωνημένες οδηγίες. Διακριτικά παρών και ο Γιάννης Χουβαρδάς κρατώντας μία μάσκα στο χέρι. Θα έβλεπε μαζί μας την παράσταση. Είχε σχεδόν σκοτεινιάσει. Φορέσαμε τις μάσκες και με την οδηγία να είμαστε όσο πιο σιωπηλοί μπορούμε, ξεκινήσαμε τη θεατρική μας αυτή περιήγηση μέσα στις τρεις αποθήκες του Παλαιού Ελαιουργείου.

Αυτό το πανέμορφο κτίριο της παραλίας, που στέκεται αγέρωχο δίπλα στο θερινό θέατρο, ανακαινίστηκε στο πλαίσιο της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και με τη συμβολή της Εύας Μανιδάκη υπέστη μία εσωτερική μεταφόρφωση σε ξενοδοχείο του Κάτω Κόσμου, όπου οι ένοικοί του είναι χαμένοι εραστές.

Πηγή έμπνευσης του συγγραφέα και σκηνοθέτη, ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Ο Ορφέας κατέβηκε στον κάτω κόσμο και με τη μουσική του απάλυνε την καρδιά του Άδη και της Περσεφόνης, οι οποίοι συμφώνησαν να επιτρέψουν στην Ευρυδίκη να επιστρέψει μαζί του στη γη. Αλλά η συμφωνία που συνόδευε την απόφαση ήταν πως έπρεπε να περπατά μπροστά από αυτήν και να μην κοιτάξει πίσω μέχρι να φτάσει στον πάνω κόσμο. Μέσα στην αγωνία του αθέτησε την υπόσχεση και η Ευρυδίκη εξαφανίστηκε πάλι από τη θέασή του.

Αυτή ακριβώς η αίσθηση της απώλειας σφηνώθηκε μέσα μας από την είσοδο του Ελαιουργείου, εκεί όπου ο Δημήτρης Παπανικολάου μας υποδέχθηκε ως Χάροντας και μας οδήγησε στην αντίπερα όχθη του Άδη με τις μάσκες να μας κάνουν “αόρατους” στους νεκρούς αυτούς εραστές.

Ένα ξενοδοχείο “βουτηγμένο” στην απώλεια

Η ατμόσφαιρα μέσα στο ερειπωμένο Hotel Spectre ήταν μαγική. Στη ρεσεψιόν η Ιωάννα Κολλιοπούλου και ο Αποστόλης Τότσικας ψάχνουν στα κιτάπια του ξενοδοχείου τους ερωτευμένους ενοίκους και στη συνέχεια ένα στυγερό έγκλημα λαμβάνει χώρα μπροστά μας. Περιπλανηθήκαμε σε πολλές ιστορίες και δωμάτια. Είδαμε εραστές να μονολογούν, ακούσαμε ιστορίες, είδαμε την απώλεια να παίρνει σάρκα κι οστά και τα φαντάσματα των μυθικών εραστών Ορφέα και Ευρυδίκης να «ζωντανεύουν» τις μοιραίες στιγμές του έρωτά τους. Είδαμε την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη σαν αερικό να λικνίζεται γύρω από έναν επιβλητικό πολυέλαιο αφημένο στο πάτωμα, την Ράνια Οικονομίδου να κάθεται στον καναπέ και να μιλά με το βλέμμα αφημένο στο κενό. Και τους δύο εραστές τους, Κώστα Κορωναίο, Παντελή Παπαδόπουλο, περιπλανόμενους επίσης μέσα στον αχανή χώρο του πρώτου κτιρίου του Ελαιουργείου.

Μετά από ένα εντυπωσιακό υποκριτικό κρεσέντο της ανδρόγυνα ντυμένης Στεφανίας Γουλιώτη σε έναν διχοτομημενο ρόλο, σειρά παίρνουν τα δωμάτια του ξενοδοχείου στα οποία μπαίνουμε και γινόμαστε μάρτυρες των χαμένων ερώτων, χωρίς ωστόσο να αναπτύσσουμε μία ιδιαίτερη ενσυναίσθηση με τους ήρωες. Το ενδιαφέρον μας επικεντρωνόταν περισσότερο στις σκηνογραφικές λεπτομέρειες του δωματίου και στον ηθοποιό, τον ίδιο σαν ένα απομεινάρι ενός τραγικού, ανεκπλήρωτου ή αλύτρωτου έρωτα.. Ωστόσο, στο δωμάτιο όπου ο Γιάννης Βογιατζής θρηνεί κρατώντας στα χέρια του τη φωτογραφία της γυναίκας του λυγίσαμε. Εκεί ναι, ήρθαμε σε επαφή με το συναίσθημά μας και όλη η παράσταση πήρε μέσα μας άλλες συγκινησιακές διαστάσεις.

Ανάβαση στον έξω κόσμο με αλλόκοτο τσάμικο και τσιφτετέλι

Η έξοδός μας στον έξω κόσμο μάς επεφύλασσε μία μεγάλη έκπληξη. Αφού βγάλαμε τις μάσκες και γίναμε πάλι “ορατοί”, καθίσαμε σε μία τεράστια σειρά παρατεταγμένων τραπεζιών που ήταν στρωμένα με πιάτα και ποτήρια ατάκτως ερριμμένα και λερωμένα με χώματα. Σαν να βρεθήκαμε ξαφνικά σ ένα γλέντι που είναι ήδη στο τέλος του. Και το τέλος του μόνο αποκαλυπτικό και τραγικό συνάμα μπορεί να είναι. Πάνω σε ένα αλλόκοτο τσάμικο που έμοιαζε να αναδύθηκε από τον Άδη, οι πιο σκληρές αλήθειες έρχονται στην επιφάνεια μέσω μιας γλώσσας τραχιάς που εκπλήσσει.

Είναι σαν εκείνη τη στιγμή να καταρρέει και όλο το μεγαλείο του έρωτα. Σαν να φεύγει από πάνω του όλο το ρομαντικό πέπλο κάτω από το οποίο είχαμε μόλις περπατήσει στην κάθοδό μας στον Άδη και η σκληρή αλήθεια να έρχεται στην επιφάνεια με τον πιο άγριο τρόπο. Και αυτό το δίπολο παρουσίασε μεγάλο ενδιαφέρον. Και για κάποιο λόγο εκείνη την ώρα που η Πηνελόπη Τσιλίκα χόρευε πάνω στο τραπέζι ένα θλιμμένο τσιφτετέλι, κόλλησαν στο μυαλό μου οι στίχοι του Παντελή Ροδοστόγλου με τη φωνή του Θάνου Ανεστόπουλου (Διάφανα Κρίνα) να τραγουδά το “Σβήνω τα ίχνη από τα ψέματά μας /παραπατάω στη σιωπή/ Έγινε η απώλεια συνήθειά μας/ κι ο έρωτας μια άρρωστη κραυγή”.

Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων

Ο Γιάννης Χουβαρδάς με την παράσταση αυτή τολμά και μας δείχνει και μία άλλη του πολύ γοητευτική -και νομίζω και προσωπική του- πτυχή. Στήνει μία ονειρικά ατμοσφαιρική περιπατητική θεατρική διαδρομή αντλώντας έμπνευση από άλλες διάσημες τραγικές ιστορίες αγάπης, όπως έχουν αποτυπωθεί κατά καιρούς από διάφορες μορφές Τέχνης και καταργεί τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ κοινού και ερμηνευτών. Το τελικό αποτέλεσμα μοιάζει περισσότερο με μία θεατρική performance στην οποία τον πρώτο λόγο δεν έχει ο λόγος, αλλά τα συναισθήματα και κυρίως η ανάμνησή τους που ξεπηδά από το υποσυνείδητο. Και αυτή η επαφή με το συναίσθημα, στις παραστάσεις του συγκεκριμένου σκηνοθέτη, είναι πάντα κάτι που μπορεί και να αποκαλυφθεί εκ των υστέρων. Άλλωστε και ο ίδιος ο τίτλος της παράστασης στα αγγλικά “Don’t look back” δημιουργεί μία εκ προοιμίου συναισθηματική αποστασιοποίηση. Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει ο Χουβαρδάς. Δε στοχεύει στο συναίσθημα αυτό καθεαυτό αλλά σε μία γενικότερη εκ των έσω κινητοποιήση που τελικά αποβαίνει πολύ πιο γόνιμη.

Οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών ήταν εξαίρετες (Γιάννης Βογιατζής, Στεφανία Γουλιώτη, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Ιωάννα Κολλιοπούλου, Κώστας Κορωναίος, Έκτορας Λυγίζος, Ράνια Οικονομίδου, Παντελής Παπαδόπουλος, Δημήτρης Παπανικολάου, Καλλιόπη Σίμου, Αποστόλης Τότσικας Πηνελόπη Τσιλίκα, Σπύρος Ντόγκας, Κωνσταντίνα Βέρρου), η μουσική του Θοδωρή Οικονόμου είναι συμπρωταγωνιστής και απόλυτα εναρμονισμένη με την όλη ατμόσφαιρα, οι φωτισμοί της Χριστίνας Θανάσουλα πραγματικά ονειρικοί και την ίδια ώρα εφιαλτικοί, ενώ η Εύα Μανιδάκη (σκηνικά) και η Ιωάννα Τσάμη (κοστούμια) έχουν δημιουργήσει μικρά έργα τέχνης.

Συμπέρασμα

Μία θεατρική performance που μοιάζει με ένα ανθρώπινο μουσείο φαντασμάτων μέσα στο οποίο ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με τον “όλον” του έρωτα, αλλά και με την απέραντη μοναξιά που σηματοδοτεί η απώλειά του.