ΕΙΔΑΜΕ ΤΟ “ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ” – ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ, ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Ο Εντουάρ Λουί γεννήθηκε στην Αλλενκούρ της βόρειας Γαλλίας το 1992 με το όνομα Εντυ Μπελγκέλ. Η οικογένειά του ήταν πολύ φτωχή, επιβίωνε στηριζόμενη κυρίως σε κρατικά επιδόματα. Μεγάλωσε σε ένα σπίτι χωρίς καθόλου βιβλία. Για πρώτη φορά διάβασε λογοτεχνία στα 17 του. Είναι ο πρώτος από την οικογένειά του που μπήκε στο πανεπιστήμιο. Σπούδασε Κοινωνικές Επιστήμες και φιλοσοφία στην École Normale. Με το πρώτο βιβλίο του, το “Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ” (μτφρ. Μιχάλης Αρβανίτης, Αντίποδες 2018) κατόρθωσε να δώσει φωνή στην εργατική τάξη, προκάλεσε έντονη δημόσια συζήτηση και ουσιαστικά έδωσε νέα πνοή στο είδος της αυτοβιογραφίας.

Η φτώχεια, ο ρατσισμός, ο αλκοολισμός και η ομοφοβία, θέματα με τα οποία ο συγγραφέας ήρθε αντιμέτωπος τόσο μέσα στην οικογένειά του όσο και στην κλειστή κοινωνία της κωμόπολης αποτελούν και τα κεντρικά θέματα των βιβλίων του. Ο πατέρας του ήταν εργάτης σε ένα εργοστάσιο για μια δεκαετία ώσπου «μια μέρα στη δουλειά, ένα κοντέινερ έπεσε πάνω του και τσάκισε τη μέση του, αφήνοντάς τον κατάκοιτο, να παίρνει μορφίνη για τον πόνο» και ανίκανο να εργαστεί. Η μητέρα του έβρισκε περιστασιακά δουλειά καθαρίζοντας και πλένοντας ηλικιωμένους. Τουτέστιν, ο Εντουάρ Λουί βίωσε στο πετσί του τις επιπτώσεις της διακυβέρνησης των διαφόρων πολιτικών κυβερνήσεων που πέρασαν από τη Γαλλία. Του Σαρκοζί, του Ολάντ και τόσων άλλων ισχυρών που με μια τους και μόνο απόφαση μπορούν να προκαλέσουν ασφυξία στους πολλούς.

Και αυτά του τα βιώματα τα μετουσίωσε στην Τέχνη της συγγραφής. Το 2019 ο Ηλίας Αδάμ ανέβασε το “Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ” στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού και δύο χρόνια αργότερα (2021) είδαμε την “Ιστορία της βίας” δια χειρός Τόμας Οστερμάγιερ. Δύο θεατρικές μεταφορές των έργων του, όχι και τόσο επιτυχημένες, που ήταν εμποτισμένες με το τραχύ άρωμα της νεανικής του γραφής, αλλά δεν κατάφερναν να μας εμβυθίσουν μέσα στον κόσμο του, έναν κόσμο τρομερής ανισότητας, αδικίας, πνιγμένο στον ρατσισμό.

Τώρα ο Χρήστος Θεοδωρίδης και η Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων ανεβάζουν στο θεατρικό σανίδι το τρίτο του βιβλίο “Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου”, άλλη μία καταβύθιση του αιρετικού αυτού συγγραφέα στη μνήμη του. Και το κάνει με τρόπο στιβαρό, βαθιά ψυχαναλυτικό και καθαρόαιμα πολιτικό μέσω μιας συναισθηματικά δυνατής και καίριας σημασίας ανάγνωση, που αναδεικνύει την ανάγκη για δικαιοσύνη και ισότητα στην κοινωνία.

Μπαμπά, κοίτα, κοίτα, κοίτα!

Η ιστορία επικεντρώνεται στη σχέση του συγγραφέα με τον πατέρα του, ο οποίος είχε προβλήματα υγείας εξαιτίας ενός ατυχήματος που υπέστη στη δουλειά του σε μια εργοστασιακή μονάδα. Ο Λουί περιγράφει πώς η οικονομική αδυναμία και η έλλειψη ιατρικής περίθαλψης συνέβαλαν στον βίαιο και πρόωρο θάνατό του και εξαπολύει ένα δριμύ «κατηγορώ» σ’ αυτούς «που ξεφεύγουν από την ντροπή χάρη στη λήθη».

«Μπαμπά, κοίτα, κοίτα, κοίτα!», ουρλιάζει ξανά και ξανά ο Εντουάρ Λουί, αφηγούμενος την ιστορία της ζωής του πατέρα του μέσα από την οδυνηρή σχέση του μαζί του. Αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία, ένα ξύσιμο μιας ανοιχτής πληγής που αφορά τη μη αποδοχή της σεξουαλικής ταυτότητας του γιου από τον πατέρα του και μία απρόσμενη ριζοσπαστική πολιτική θεώρηση. Θεώρηση που επικεντρώνεται σε μία πολιτική πραγματικότητα μέσα στην οποία οι ισχυροί των κρατών και της γης “τσακίζουν” κυριολεκτικά και μεταφορικά τα σώματα των πολιτών και τους αφανίζουν.

Οι ερμηνείες

Ο Χρήστος Θεοδωρίδης κάνει κάτι εξόχως ευρηματικό. “Σπάει” τους κεντρικούς ήρωες -πατέρα και γιο- σε δύο και μοιράζει το κείμενο σε δύο ηθοποιούς, τον Ντένη Μακρή και τον Γιώργο Κισσανδράκη. Οι δυο τους ερμηνεύουν σαν μία φωνή τους ήρωες του έργου και συνθέτουν μία προσωπική και συγκλονιστικά αληθινή εξομολόγηση, ενώ παράλληλα αναδεικνύουν την ανάγκη για πολιτική δράση και αλλαγή. Οι ερμηνείες τους μέσα στον μεγάλο λιτό σκηνικό χώρο της Τίνας Τζόκα και με τη βοήθεια των φωτισμών του Τάσου Παλαιορούτα εκπέμπουν ισχυρά συγκινησιακά σήματα και κύματα συγκίνησης, δημιουργώντας μία βαθιά πολιτική ηχώ.

Η παράσταση αυτή συνιστά ένα σπάνιο παράδειγμα πολιτικού θεάτρου. Και λέμε σπάνιο, γιατί τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι σκηνοθέτες εστιάζουν το βλέμμα τους σε υπαρξιακά ζητήματα και όχι σε πολιτικά, ξεχνώντας πως αυτά τα δύο είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους. “Για τους κυρίαρχους η πολιτική είναι συνήθως “ζήτημα αισθητικής”: ένας τρόπος να σκέφτονται τον εαυτό τους, ένας τρόπος να βλέπουν τον κόσμο, να συγκροτούν το πρόσωπό τους. Για εμάς, ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου”, λέει ο κεντρικός ήρωας αποτυπώνοντας με λόγο ρεαλιστικά κρυστάλλινο τη σχετικότητα και τη σπουδαιότητα του όρου πολιτική.

Συμπέρασμα

Αν μη τι άλλο το “Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου” συνιστά μια γερή επανάσταση. Γιατί το θέατρο πρέπει να παίρνει πολιτική θέση και να μιλάει ακόμη και με ονόματα.