ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ ΒΡΗΚΕ ΤΡΟΠΟ ΝΑ ΠΡΟΛΑΒΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ

Ανοίγεις κάθε μέρα το ια την ενημέρωση σου και δίνεις αγώνα για να βρεις μια ευχάριστη είδηση. Φαντάσου τον αγώνα που δίνουμε όσοι εργαζόμαστε στην ιστοσελίδα, προκειμένου να εντοπίσουμε και να δημοσιεύσουμε κάτι ευχάριστο. Όπως αναζητούσα τα νεότερα για τα θέματα υγείας, έπεσα πάνω σε μια ανακοίνωση Τύπου της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας, που με τη σειρά της με οδήγησε σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Neurology. Ενημέρωνε ότι “τα αντιφλεγμονώδη τρόφιμα μπορούν να μας προστατέψουν από την άνοια”. Προφανώς και ήθελα να μάθω τα ευχάριστα και διάβασα ότι πρόκειται για έρευνα που διενεργήθηκε στην Ελλάδα.

Σημείωση: σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας περισσότεροι από 55 εκατομμύρια κάτοικοι του πλανήτη έχουν διαγνωστεί με άνοια. Επίσης, προκύπτουν κοντά στους 10 εκατομμύρια ασθενείς κάθε χρόνο, γεγονός που κάνει την άνοια την έβδομη αιτία θανάτων. Έχει διαπιστωθεί πως όσο μεγαλώνουμε οι άνθρωποι, βιώνουμε μορφή χρόνιας φλεγμονής χαμηλού βαθμού, στο ανοσοποιητικό μας σύστημα. Επιστήμονες είχαν ήδη συνδέσει αυτού του είδους τη φλεγμονή που σχετίζεται με το πέρας των χρόνων, με την άνοια και την νοητική εξασθένηση.

Αναζητώντας τον επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, εντοπίσαμε το όνομα Δρ. Νικόλαο Σκαρμέα, Καθηγητή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου των Αθηνών στη Νευρολογική κλινική του Αιγινητείου Νοσοκομείου, μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας και Αναπληρωτή Καθηγητή Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbiaτης Νέας Υόρκης. Η επικοινωνία μας έγινε μονόδρομος.

Ο πτυχιούχος ιατρικής του ΕΚΠΑ, ο οποίος έκανε ειδίκευση στη νευρολογία στις ΗΠΑ – εξειδίκευση στον τομέα της Νευροψυχιατρικής και Γηριατρικής Νευρολογίας- και ασχολήθηκε με κλινικές και ερευνητικές μελέτες στο ερευνητικό κέντρο του Πανεπιστημίου Columbia, με αντικείμενο την άνοια και το Αλτσχάιμερ θέλησε να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ αντιφλεγμονώδους διατροφής και της μείωσης του κινδύνου γνωστικής επιδείνωσης, σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας στην Ελλάδα.

Τι είναι Αλτσχάιμερ και τι άνοια;

“Η λέξη άνοια προκύπτει από το στερητικό ‘α’ και το ‘νους’. Σημαίνει πως χάνω το νου, δηλαδή έχω νοητική δυσλειτουργία. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οφείλεται σε μια σειρά παθήσεων, η συχνότερη εκ των οποίων είναι το Αλτσχάιμερ. Αλτσχάιμερ είναι η εναπόθεση ουσιών όπως το αμυλοειδές ή η ουσία ‘τ’ στον εγκέφαλο. Αυτές οι ουσίες προκαλούν βλάβες. Άρα το Αλτσχάιμερ είναι η συχνότερη εκ των αιτιών της άνοιας. Ο σωστός όρος θα ήταν άνοια τύπου Αλτσχάιμερ”.

Είναι μόνο θέμα ηλικίας; “Όχι. Εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, όπως γενετικούς ή τον τρόπο ζωής κλπ”. Ισχύει πως το 65% των θανάτων από άνοια είναι γυναίκες; Η άνοια είναι πιο συχνή στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Η αιτία δεν είναι σαφής. Μπορεί να έχει να κάνει με ορμονικές διαφορές ή και με το μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης των γυναικών” λέει ο Δρ. Σκαρμέας, ενώ για τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης διευκρίνισε πως “είναι μεν σημαντική, αλλά δυστυχώς στην περίπτωση της άνοιας τύπου Αλτσχάιμερ δεν έχουμε αποτελεσματική θεραπεία. Οι βλάβες ξεκινούν στον εγκέφαλο χρόνια πριν αρχίσουν να γίνονται ορατές από τον ασθενή ή το περιβάλλον του”.

Η συνηθέστερη αρχική εκδήλωση της άνοιας είναι απώλεια της πρόσφατης μνήμης.

Πάμε λοιπόν, και στην έρευνα για τη σχέση των αντιφλεγμονωδών τροφίμων και της μείωσης του κινδύνου εμφάνισης άνοιας. “Η διατροφή είναι ένας παράγοντας του τρόπου ζωής που μπορούμε να τροποποιήσουμε και ενδεχομένως να παίζει ρόλο στην καταπολέμηση της φλεγμονής, ενός εκ των βιολογικών οδών που συμβάλλουν στον κίνδυνο για άνοια και τη νοητική εξασθένηση, αργότερα στη ζωή. Είχε προηγηθεί αντικρουόμενη βιβλιογραφία, επί της συσχέτισης μεταξύ των φλεγμονωδών πτυχών της διατροφής και της νοητικής λειτουργίας. Η μελέτη μας ενισχύει το επιστημονικό επιχείρημα ότι η ευνοεί έναν δυνητικά σημαντικό ρόλο της φλεγμονής”.

Ποια ήταν η μεθοδολογία; “Επρόκειτο για μελέτη δείγματος 1059 ατόμων, του γενικού πληθυσμού 65 και άνω. Ουδείς διαγνώστηκε με άνοια, στην αρχική εκτίμηση και όλοι παρείχαν πληροφορίες για τη διατροφή τους, επί των κύριων ομάδων τροφίμων που είχαν καταναλώσει τον περασμένο μήνα. Χωρίστηκαν σε τρία γκρουπ, ανάλογα με το πόσο φλεγμονώδης ήταν η διατροφή τους.

Η επιλογή έγινε από τη Hellenic Longitudinal Investiation in Aging and Diet –HELIAD-, δηλαδή την πληθυσμιακή μελέτη που παρακολουθεί την επιδημιολογία της άνοιας και άλλων νευροψυχιατρικών καταστάσεων, στο ηλικιωμένο πληθυσμό της Ελλάδας. Η μελέτη διενεργήθηκε σε συνεργασία του ΕΚΠΑ με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Αριστοτέλειο και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.

Παρακολουθήσαμε αυτούς τους ανθρώπους για τρία χρόνια -κατά μέσο όρο. Καταγράψαμε τις διατροφικές τους συνήθειες και υπολογίσαμε το δείκτη του βαθμού της φλεγμονής της δίαιτας τους. Έτσι, διαπιστώσαμε πως υπάρχει συσχέτιση”.

Οι έχοντες την πιο φλεγμονώδη διατροφή είχαν 3.43 περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια

Ο δείκτης βαθμού φλεγμονής της δίαιτας λέγεται Dietary Inflammatory Index. Πρόκειται για εργαλείο που αξιολογεί το φλεγμονώδες δυναμικό στη δίαιτα ενός ατόμου και περιλαμβάνει 45 παραμέτρους τροφίμων -πχ μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά, μπαχαρικά και βιοδραστικές ενώσεις.

Το γκρουπ με την πιο αντιφλεγμονώδη διατροφή κατανάλωνε κατά μέσο όρο 20 μερίδες φρούτων, 19 μερίδες λαχανικών, 4 μερίδες όσπρια και 11 μερίδες καφέ ή τσάι, την εβδομάδα. Το γκρουπ με το πλέον φλεγμονώδες διαιτολόγιο, κατανάλωνε 9 μερίδες φρούτων, 10 μερίδες λαχανικών, 2 μερίδες όσπρια και 9 μερίδες καφέ ή τσάι την εβδομάδα.

Εκ των 1059 ατόμων, των οποίων η διατροφή αναλύθηκε, τα 62 εμφάνισαν άνοια κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως αυτοί που είχαν την πιο φλεγμονώδη διατροφή, είχαν περίπου 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια, συγκριτικά με εκείνους που είχαν το λιγότερο φλεγμονώδες διαιτολόγιο.

Κατά την εξήγηση των αποτελεσμάτων, τονίστηκε πως με την πάροδο του βιολογικού χρόνου και τη γήρανση, αρχίζει η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Κατά το γνωστό ως “inflammaging” (inflammation και aging), το ανοσοποιητικό σύστημα αυξάνει την παραγωγή μεσολαβητών υπέρ των φλεγμονών, κάτι που μπορεί να φτάσει στο κεντρικό νευρικό σύστημα και να οδηγήσει σε μια σειρά αλλαγών όπως για παράδειγμα να μειώσει τα επίπεδα του νευροτροφικού παράγοντα (BDNF -είναι πρωτεΐνη που υποστηρίζει την ανάπτυξη, την ωρίμανση και τη συντήρηση των νευρώνων) που προέρχεται από τον εγκέφαλο.

Το “inflammaging” είναι κοινός παράγοντας γήρανσης, εν τούτοις η έρευνα δείχνει πως τα συστατικά των τροφίμων μπορούν να την επηρεάσουν.

Ποια είναι τα αντιφλεγμονώδη τρόφιμα

Στην κατηγορία των τροφών που είναι γνωστές για αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες ανήκουν το ψάρι, τα φρούτα, τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, οι φυτικές ίνες, το τσάι, ο καφές και τα όσπρια.

“Οι συμμετέχοντες που έτρωγαν τρόφιμα πιο αντι-φλεγμονώδη είχαν μικρότερη πιθανότητα να αναπτύξουν άνοια. Με βάση τα ευρήματα μας, μια δίαιτα που περιέχει περισσότερα τέτοια τρόφιμα ενδεχομένως είναι προστατευτική. Ωστόσο, ο βαθμός βεβαιότητας δεν είναι τέτοιος, ώστε να μπορούμε να τα συστήσουμε με απόλυτη σιγουριά γιατί πρόκειται για παρατηρητική (και όχι παρεμβατική) μελέτη και γιατί η διάρκεια παρακολούθησης δεν ήταν πολύ μεγάλη”.