ERIKA LUST, ΓΙΑΤΙ ΟΙ STRAIGHT ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΒΛΕΠΟΥΝ ΛΕΣΒΙΑΚΟ ΠΟΡΝΟ;
Μια γυναίκα που είναι αποφασισμένη να αλλάξει τους κανόνες της βιομηχανίας του πορνό.
Η Erika Lust ή Hallqvist, όπως είναι το πραγματικό της επίθετο, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Στοκχόλμη της Σουηδίας ενώ τα τελευταία περίπου 22 χρόνια ζει και εργάζεται στη Βαρκελώνη ως ανεξάρτητη παραγωγός ερωτικών ταινιών. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες, έχει ήδη γράψει αρκετά βιβλία και οι ταινίες της έχουν καταφέρει να αποσπάσουν δεκάδες βραβεία και διακρίσεις.
Όμως αυτά δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία ακόμα και για την ίδια, καθώς αυτό που την ενδιαφέρει είναι να αφήσει το δικό της στίγμα στη βιομηχανία πορνό. Η Erika έχει δημιουργήσει μια ισχυρή γυναικεία παρουσία στον χώρο ενώ έχει καταφέρει να ταρακουνήσει τις ισορροπίες που έχουν εδώ και δεκαετίες εδραιωθεί στη mainstream παραγωγή.
Την απασχολούν οι έννοιες της συναίνεσης, της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, του ηθικού πορνό αλλά και της φεμινιστικής ματιάς ενώ πιστεύει ακράδαντα πως είμαστε ικανοί να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αρκεί να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά.
Όταν μια γυναίκα τοποθετείται πίσω από την κάμερα ολόκληρη η οπτική αλλάζει
Είναι ένα προσωπικό μου στοίχημα. Θέλω να φέρω όσο το δυνατόν περισσότερες γυναίκες και να τους παρέχουμε την απαραίτητη στήριξη προκειμένου να δημιουργήσουν, να χρηματοδοτήσουν, να παράγουν και να διανείμουν ταινίες, ώστε να έχουμε έναν πιο ισχυρό λόγο στη βιομηχανία. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα. Εάν η πορνογραφία φτιάχνεται από άντρες, προκειμένου να καταναλώνεται από άντρες, αυτό σημαίνει ότι οι γυναίκες έχουν μηδενικό λόγο στην όλη διαδικασία.
Υπάρχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ των ταινιών που δημιουργούν γυναίκες και των ταινιών που δημιουργούν άντρες. Φυσικά, σε ατομική βάση, ένας άντρας μπορεί να φτιάξει μια υπέροχη ταινία. Σε ένα ευρύτερο, όμως, πλαίσιο αυτό που συμβαίνει είναι πως η οπτική και το βλέμμα αλλάζουν, όταν οι γυναίκες παίρνουν τα ηνία. Αυτό που παρατηρώ είναι πως σκέφτονται έξω από το κουτί. Συνθέτουν χαρακτήρες που είναι πολύ πιο κοντά στους καθημερινούς ανθρώπους και στις εμπειρίες που έχουμε όλοι μας. Κάθε χαρακτήρας πρωταγωνιστεί στην ιστορία και δεν καθίσταται απλώς ένα εργαλείο για την ανδρική ευχαρίστηση.
Όταν συνεργάζομαι με γυναίκες που βρίσκονται πίσω από την κάμερα παρατηρώ ότι τείνουν να τραβούν πολλά περισσότερα πλάνα από το αντρικό κορμί. Στην πλειονότητα των ταινιών πορνό ένας άνδρας εκπροσωπείται σχεδόν αποκλειστικά από το πέος του. Όμως δεν υπάρχει μόνο αυτό. Οι γυναίκες θα στρέψουν την κάμερα σε ολόκληρο το σώμα και θα το αναδείξουν με τέτοιο τρόπο, ο οποίος θα εκπληρώσει και τις δικές τους ερωτικές φαντασιώσεις. Τελικά, καταλαβαίνω πως όταν τοποθετείται μια γυναίκα πίσω από την κάμερα, αυτό που τελικά αλλάζει είναι ακριβώς αυτή η οπτική. Από τη γυναίκα που τείνει να μετατρέπεται σε αντικείμενο προς ικανοποίηση ξαφνικά περνάμε σε μια νέα συνθήκη κατά την οποία οι ίδιοι οι χαρακτήρες αφηγούνται τις δικές τους ιστορίες.
Το πορνό έχει επιρροή στην κοινωνία μας και η κοινωνία μας στο πορνό. Αυτό που βλέπουμε είναι οι ίδιες μας οι αξίες. Είναι οι αξίες της πατριαρχίας και του σεξισμού που υπάρχουν βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία μας. Πρόκειται για έναν αντικατοπτρισμό του ίδιου μας του εαυτού.
Στις ταινίες μου κάνω τα πάντα με τρόπο διαφορετικό
Είτε συμφωνούμε είτε όχι το πορνό σήμερα έχει μετατραπεί σε μηχανισμό σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και γι’ αυτό άλλωστε η συζήτηση καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική. Είναι αναπόφευκτο. Είναι ισχυρό. Πιστεύω ακράδαντα πως τα παιδιά από μια πολύ νεαρή ηλικία θα έπρεπε να διδάσκονται πράγματα γύρω από το σεξ καθώς και να έχουν πρόσβαση σε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Πολλά δεν ξέρουν καν την διαφορά μεταξύ κόλπου και αιδοίου. Είναι βασικές πληροφορίες και χρειάζεται να διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις, προκειμένου να μπορούν να εκφραστούν. Χρειάζεται να δημιουργήσουμε νέες αξίες ώστε να μπορούμε να ανατρέψουμε αυτή τη συστημική, σεξιστική βία που υπάρχει απέναντι στις γυναίκες αλλά και σε πολλά μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Στις ταινίες μου κάνω τα πάντα με τρόπο διαφορετικό. Από την αρχή της διαδικασίας μέχρι και το τέλος της. Από τη σύλληψη της ιδέας, μέχρι την εύρεση της τοποθεσίας και των πρωταγωνιστών αλλά και τον τρόπο που θα συνεργαστώ με την ομάδα μου (το 80% του συνεργείου μου αποτελείται από γυναίκες). Όταν μιλάω για φεμινιστικό πορνό αναφέρομαι πάντα σε δύο παράγοντες. Ο ένας είναι η συμμετοχή και ο άλλος η εκπροσώπηση. Ποιοι φτιάχνουν την ταινία, πώς την δείχνουμε στους ανθρώπους, αλλά και οι ηθικές αξίες πίσω από την παραγωγή. Πώς επικοινωνείς με τους πρωταγωνιστές σου. Πόσο λόγο τους επιτρέπεις να έχουν πάνω στη διαδικασία. Είναι σημαντικό να συμφωνούν με ποιον θέλουν να δουλέψουν και με ποιον όχι. Τι όρια έχουν.
Για πολύ καιρό οι γυναίκες δεν είχαν λόγο στη σεξουαλικότητά τους
Με κάποιο τρόπο μας αποθάρρυναν από το να εκφραστούμε ελεύθερα. Αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που πολλές γυναίκες ακόμα και σήμερα φοβούνται να παραδεχτούν ότι παρακολουθούν πορνό. Όμως αυτό αλλάζει. Ολοένα και περισσότερες γυναίκες πλέον καταναλώνουν ταινίες ερωτικού περιεχομένου. Μπορεί αρκετές από αυτές ακόμα να αισθάνονται μπερδεμένες ή να έχουν ανάμεικτα συναισθήματα, όμως εξακολουθεί να τους αρέσει η ιδέα του να παρακολουθούν ανθρώπους να κάνουν σεξ.
Υπάρχει κάτι μέσα μας. Είμαστε σεξουαλικά ενεργά όντα. Είμαστε εδώ, ακριβώς επειδή οι άνθρωποι κάνουν σεξ. Αισθανόμαστε ευχαρίστηση όταν βλέπουμε άλλους ανθρώπους. Όταν όμως είσαι γυναίκα, εάν είσαι σεξουαλικά ενεργή, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που μπορεί να σε χαρακτηρίσουν «τσούλα». Πολλές γυναίκες προσπαθούν να αποφύγουν ακριβώς αυτή την κριτική. Δεν επιθυμούν να ταυτιστούν με αυτή την ευρύτερη αντίληψη και γι’ αυτό ακριβώς δεν μιλούν ανοιχτά γι’ αυτό. Εάν με κάποιο τρόπο καταφέρουν να ξεπεράσουν αυτή τη ντροπή και αρχίσουν να μιλούν ανοιχτά για το πορνό, θα εκπλαγούν από τον αριθμό των γυναικών που μοιράζονται το ίδιο ακριβώς «μυστικό».
Ένα από τα πράγματα που μας έχει διδάξει το φεμινιστικό κίνημα είναι πως όταν μοιραζόμαστε τις ιστορίες μας, ακριβώς τότε είναι που αποκτούμε και περισσότερη δύναμη. Μια από τις ιδέες της πατριαρχίας είναι να μας στερήσει την δυνατότητα να αντιλαμβανόμαστε αυτές τις συστημικές αξίες που ακόμα κυριαρχούν σε πολλά περιβάλλοντα. Κι αυτό μας κρατά πίσω. Εάν πιστεύουμε ότι το πρόβλημα είναι αποκλειστικά δικό μας δεν θα καταφέρουμε ποτέ να το ξεπεράσουμε. Θα συμβούλευα τις γυναίκες να είναι ενεργές. Ενεργές στην πολιτική, στην οικονομία, στον κόσμο της τεχνολογίας. Χρειαζόμαστε ακόμα περισσότερες φιλόδοξες γυναίκες που δεν φοβούνται να εμπλακούν.
Μεγαλώνουμε χωρίς να σκεφτόμαστε ποιοι είμαστε σεξουαλικά
Οι straight γυναίκες λατρεύουν το λεσβιακό πορνό. Πολλές βλέπουν ακόμα και γκέι πορνό. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί στο ομοφυλοφιλικό πορνό λείπει αυτή η συστημική πίεση. Η δομή εξουσίας είναι διαφορετική. Λείπει ο άντρας που «τιμωρεί» τη γυναίκα. Ο άντρας που την χτυπά ή την πνίγει. Πρόκειται για δύο ανθρώπους, ίσο προς ίσο, που απολαμβάνουν μια υπέροχη εμπειρία. Πιστεύω πως αυτό είναι που πολλές γυναίκες βρίσκουν απολαυστικό στο λεσβιακό ή στο γκέι πορνό. Επίσης πολλές φορές μεγαλώνουμε, χωρίς να σκεφτόμαστε ιδιαίτερα ποιοι είμαστε σεξουαλικά. Ίσως να μην έχουμε αμφισβητήσει ποτέ την εσωτερική σεξουαλική μας ταυτότητα ή τον σεξουαλικό μας προσανατολισμό. Ίσως εν τέλει, πολλές γυναίκες να βλέπουν λεσβιακό πορνό, γιατί μπορεί να έχουν μια επιθυμία και για κάτι διαφορετικό.
Είμαστε ικανοί να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αρκεί να είμαστε πρόθυμοι να ανοίξουμε τα μάτια μας
Είμαστε «προϊόντα» της κοινωνίας που μεγαλώνουμε. Αυτό συμβαίνει και σε μένα. Αρκετά συχνά μιλάω με νέες γυναίκες και μου λένε πως έχουν την επιθυμία να είναι υποτακτικές αλλά ταυτόχρονα σκέφτονται «Μα, είμαι φεμινίστρια». Πιστεύω πως είναι αρκετά σημαντικό να αποδεχτούμε πως το σεξ είναι και ένα παιχνίδι ρόλων, ένα παιχνίδι εξουσίας. Και μπορείς να παίξεις αυτό το παιχνίδι ακόμα και αν είσαι μια ισχυρή γυναίκα, μια φεμινίστρια. Δεν υπάρχει τίποτα το αντιφατικό στο να είσαι μια φεμινίστρια και ταυτόχρονα υποτακτική κατά τη διάρκεια του σεξ. Το σημαντικό είναι να διαθέτεις αντίληψη και κριτική σκέψη.
Συχνά μου γράφουν άντρες που βλέπουν τις ταινίες μου και μου λένε: «Γεια σου Έρικά. Μόλις κατέστρεψες το πορνό για εμένα. Διάβασα αυτά που λες στις συνεντεύξεις σου και ταυτίζονται με τις αξίες μου. Τώρα δεν μπορώ πια να δω πορνό».
Μερικές φορές αρκεί μια απλή συζήτηση για να σου ανοίξει τα μάτια. Το έχω δει και στη δική μου περίπτωση. Πώς εγώ έχω αλλάξει μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια, αναφορικά με το φαγητό για παράδειγμα. Συνήθιζα να τρώω κρέας, όμως δεν είχα συνειδητοποιήσει ποτέ περί τίνος ακριβώς επρόκειτο. Πώς δουλεύει η εν λόγω βιομηχανία. Όταν άνοιξα τα μάτια μου και άρχισα να διερευνώ πώς λειτουργεί όλο αυτό το σύστημα, σταμάτησα να τρώω κρέας. Πιστεύω ότι ως ανθρώπινα όντα, είμαστε ιδιαίτερα ικανοί να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε αρκεί να είμαστε πρόθυμοι να ανοίξουμε τα μάτια μας.
