ΕΤΖΕ ΤΕΜΕΛΚΟΥΡΑΝ ΣΤΟ NEWS 24/7: “ΠΑΝΙΚΟΣ ΣΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΜΕΤΑ ΤΟΥΣ ΣΕΙΣΜΟΥΣ”

“Μακριά από την πατρίδα, έχω μάθει πώς να κρατώ τα πουλιά που ζουν μέσα μου σε τάξη, σταθερά, ημερωμένα, φαινομενικά ήρεμα. Αλλά όταν οι δικοί μου άνθρωποι, με όλες τις ερωτήσεις και τους ορατούς τρόπους με τους οποίους εκφράζουν τα συναισθήματά τους, μπαίνουν στο εσωτερικό μου τοπίο φέρνοντας χαρά και λύπη, τα θηρία ξυπνάνε μέσα μου, περιφέρονται, κρύβονται, γίνονται τρομακτικά. Τώρα καταλαβαίνω γιατί οι άνθρωποι που ζουν μακριά συχνά φαίνονται κενοί και παγωμένοι όταν συναντούν αγαπημένα πρόσωπα από την πατρίδα”.

Η Ετζέ Τεμελκουράν, η Τουρκάλα δημοσιογράφος και συγγραφέας που έχει κάνει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να χάνει τον ύπνο του, ζει τα τελευταία χρόνια αυτοεξόριστη στην Κροατία. Στην πατρίδα της είναι εδώ και καιρό ανεπιθύμητη, αν επιστρέψει, θα συλληφθεί.

Στο παραπάνω χωρίο από το βιβλίο της “Πώς χάνεται μία πατρίδα, 7 βήματα από τη Δημοκρατία στη δικτατορία” (εκδόσεις Διόπτρα) μπορεί να αποτυπώνει ένα μέρος των συναισθημάτων της μετά το καταστροφικό σεισμό που έπληξε την ανατολική Τουρκία στις 6 Φεβρουαρίου. Η Τελμεκουράν έζησε την εμπειρία του σεισμού ως Τουρκάλα της διασποράς, πολύ μακριά από τα γεγονότα αλλά και τόσο κοντά αφού όλα τα ΜΜΕ του κόσμου κάλυψαν λεπτό προς το λεπτό αυτή τη μεγάλη καταστροφή.

Αφού την εντοπίσαμε στο Ζάγκρεμπ την ρωτήσαμε για τον τρόπο με τον οποίο προσέγγισε αυτό το δράμα της χώρας της χωρίς να βρίσκεται σ’ αυτήν. “Αφού η Τουρκία βιώνει ένα τεράστιο, μαζικό brain drain λόγω του αυταρχικού καθεστώτος της, πολλοί έπρεπε να βιώσουν τον πόνο, την οργή, το πένθος του σεισμού σε ξένη χώρα, μακριά από την πατρίδα τους. Υποθέτω ότι πολλοί από μας έπρεπε να προσθέσουμε ακόμη ένα στρώμα πόνου που δεν είναι άλλο από το πένθος χωρίς κοινότητα, ένα πένθος ατομικό” απαντά σε πρώτη φάση, χρησιμοποιώντας με χειρουργική ακρίβεια τις λέξεις, συγγραφέας γαρ.

“Ακούω από φίλους και βλέπω αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτυώσης και διαπιστώνω τη μοναξιά των συμπατριωτών μου. Οτι ένιωθαν πραγματικά αποξενωμένοι αφού ο πόνος τους δεν ήταν δυνατόν να μοιραστεί με πολίτες της χώρας από την οποία κατάγονται” μάς εξηγεί μεταφέροντας τα συναισθήματα εκατομμυρίων Τούρκων που ζουν μακριά από την πατρίδα τους, είτε στην Ευρώπη, είτε στην Αμερική.

Η Ετζέ παρατηρεί, παράλληλα, και κάτι άλλο πολύ ενδιαφέρον: “Η κοινή εντύπωση αυτών των ανθρώπων ήταν ότι οι δυτικές κοινωνίες δεν μπορούν να αντιληφθούν την κλίμακα και το βάθος του πόνου που όλοι βιώνουμε αυτή τη στιγμή. Ενα κοινό χαρακτηριστικό στην απελπισία τους ήταν πολλοί γύρω τους δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τον πόνο αφού οι φίλοι και οι οικογένειές τους ήταν καλά. Οι ισχυροί δεσμοί που έχουμε με τη χώρα μας και τους ανθρώπους της είναι μάλλον ακατανόητοι γι’ αυτούς”. Να λοιπόν που αναδεικνύεται, με μία άλλη μορφή, η ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση των μεταναστών αλλά και η αδυναμία των μη μεταναστών να προσεγγίσουν με ενσυναίσθηση τη ψυχολογία των ανθρώπων που για χίλιους δυο λόγους αναγκάστηκαν να ζουν μακριά από τη χώρα καταγωγή τους.

Στη συνέχεια η Τεμελκουράν περνά στην επίθεση λέγοντας τα πράγματα με τ’ όνομά τους: “Ο πόνος και η οργή έφτασε σε πρωτοφανή επίπεδα στην Τουρκία. Πρώτον γιατί το μέγεθος της καταστροφής είναι πολύ μεγάλο, άρα και δύσκολο στη διαχείριση ακόμα και για την πανίσχυση μηχανή προπαγάνδας του καθεστώτος. Δεύτερον, οι άνθρωποι ήδη υπέφεραν από την οικονομική κρίση. Το πιο σημαντικό όμως είναι να υπογραμμίσουμε ότι το καθεστώς κάνει μεγάλες προσπάθειες για να καλύψει την αποτυχία αλλά και τη διαφθορά του που αυτή αυτή τη φορά έγιναν ιδιαίτερα ορατές. Πλέον όλα αυτά δεν μπορούν να καλυφθούν με ψέματα”. Η συνομιλήτριά μας δεν χρησιμοποιεί φυσικά τον όρο καθεστώς στην απάντησή της. Το βιβλίο της “Πώς χάνεται μία πατρίδα” το έγραψε άλλωστε γι’ αυτό ακριβώς το λόγο, για να εξηγήσει πώς ο Ερντογάν μετέτρεψε μία δημοκρατία, έστω προβληματική, σε πρωσοποπαγές καθεστώς.

“Βέβαια είναι πολύ νωρίς για να προβλέψουμε τη συμπεριφορά των ψηφοφόρων” συνεχίζει, “γιατί, όπως λένε στη χώρα μου, “δεν υπάρχει τέλος στα κόλπα των Οθωμανών”. Ωστόσο, μπορώ να σου πω αυτό: Εκατομμύρια άνθρωποι υπόσχονται σήμερα στον εαυτό τους και ο ένας στον άλλον να μην ξεχάσουν τι συνέβη κατά τη διάρκεια της καταστροφής και να μην επιτρέψουν στους υπεύθυνους να ξεφύγουν αυτή τη φορά”. Κρατήστε αυτήν την παρατήρηση για τις εκλογές στην Τουρκία (αν τελικά διεξαχθούν).

Για το πως θα αναδιπλωθεί από εδώ και πέρα η κυβέρνηση Ερντογάν, η Τεμελκουράν είναι ξεκάθαρη: “Ενώ οι όμορφοι άνθρωποι στη χώρα μου συμμετέχουν στην παροχή βοήθειας με τον πιο ανιδιοτελή τρόπο, η κυβέρνηση είναι απασχολημένη με την προετοιμασία της μηχανής προπαγάνδας. Μόλις χθες (σσ Πέμπτη 16/2), σε όλα τα κανάλια της Τουρκίας, μεταδόθηκε ένα τηλεοπτικό “σόου” δωρεών. Είναι φοβερό, είδαμε κρατικούς φορείς να κάνουν δωρεές σε κρατικούς φορείς. Ναι, όπως το λέω. Παίρνουν τα χρήματα των φόρων μας από τη μία τσέπη του κράτους και τα βάζουν στην άλλη μόνο και μόνο για να επιδείξουν την ισχύ του καθεστώτος”.

Και το συμπέρασμα: “Στους διαδρόμους του παλατιού του Ερντογάν επικρατεί πανικός. Πανικός για να σωθεί το πρόσωπο του Προέδρου αλλά και για να μετατραπεί ο σεισμός σε προεκλογικό υλικό για τις επικείμενες εκλογές. Η ντροπή από την οποία υποφέρουμε δεν έχει όρια!”

Η γεννημένη στη Σμύρνη (στις 22 Ιουλίου του 1973) Ετζέ Τεμελκουράν γνωρίζει καλά ότι η αλληλεπίδραση των ανθρώπων στις δύο πλευρές του Αιγαίου μπορεί να νικήσει τον εθνικισμό. Αλλωστε, όπως γράφει η ίδια, “ένα ελληνικό νησί είναι το πλησιέστερο μέρος στην πατρίδα μου, είναι το νησί που συναντώ τους συγγενείς και τους φίλους μου αφού δεν μπορώ να γυρίσω πίσω”.

Ιδού πως έζησε η ίδια την επαναπροσέγγιση των δύο λαών μετά τους σεισμούς: “Ενα τηλεοπτικό κανάλι στην Ελλάδα -δεν θυμάμαι ποιο ακριβώς- τη δεύτερη μέρα μετά το σεισμό άρχισε το δελτίο ειδήσεων μ’ ένα λυπητερό λαϊκό τούρκικο τραγούδι. Δεν είμαι φαν της δραματοποίησης ήδη δραματικών γεγονότων με τη βοήθεια της μουσικής. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι πολλοί άνθρωποι στην Τουρκία συγκινήθηκαν από την αγάπη και την υποστήριξη που έρχεται από την άλλη μεριά του Αιγαίου. Οι στίχοι του τραγουδιού για το οποίο σας μίλησα είναι αρκετά αφηγηματικοί. “Δεν θα έλεγα στον κόσμο ότι σ’ αγαπώ” λέει κάποια στιγμή”.

“Υποθέτω”, καταλήγει, “ότι η αγάπη μεταξύ του ελληνικού και του τούρκικου λαού πρέπει να κρατιέται μυστική γιατί υπάρχουν πάρα πολλοί που την χαρακτηρίζουν προδοσία. Επίτρεψέ μου να επωφεληθώ της ευκαιρίας που μου δίνεις για να ευχαριστήσω, εκ μέρους του τουρκικού λαού, όλους τους Ελληνες διασώστες που πήγαν στην Τουρκία να βοηθήσουν”.

Την ρωτάμε, τέλος, αν οι σεισμοί της 6ης Φεβρουαρίου αποδειχθούν το σημείο-τομή στη σύγχρονη τουρκική ιστορία και απαντά λακωνικά αλλά σαφέστατα: “Ολοι προσπαθούμε έτσι ώστε πράγματι να αποδειχθεί τέτοιο. Τα πάντα θα εξαρτηθούν από την αποφασιστικότητα και την πολιτική δουλειά που θα κάνουμε από το σημείο αυτό και μετά”.

Μοιάζει σαν μία υπόσχεση για μία μεγάλη προσπάθεια αλλαγής που πιθανόν να βρίσκεται πλέον σε εξέλιξη. Ισως να μην είναι τυχαία η τελευταία φράση του “Πως χάνεται μία πατρίδα”.

“Αυτά τα λόγια δεν θα έρθουν από το εγώ που κάθεται μονάχο στην άκρη αλλά από το εμείς που δρα συλλογικά στο κέντρο της αρένας, μετατρέποντάς τη σε παγκόσμια αγορά”.