ΕΧΟΥΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΝΑ ΚΟΨΕΙΣ ΚΑΚΗ ΣΥΝΗΘΕΙΑ, ΑΝ ΤΟ ΘΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ

Έχεις διαπιστώσει πως τελευταία έχεις αποκτήσει μια συνήθεια που κάπως σε εξυπηρετεί, αλλά δεν σου αρέσει ιδιαίτερα. Δηλαδή, ενώ σε βοηθά να νιώσεις λίγο καλύτερα, αυτό το high (η ανάταση ψυχής) διαρκεί για λίγο.

Όταν ‘περάσει’, είσαι βυθισμένος/βυθισμένη σε μεγαλύτερο βούρκο, αφού έχουν προστεθεί άγχη. Επί της ουσίας, δεν έχει γίνει δουλίτσα.

Ποια μπορεί να είναι μια κακή συνήθεια;

Να σε έχει πιάσει κάτι και να θες να ξοδεύεις συνέχεια χρήματα, να νιώθεις -σαν ψυχαναγκασμό- την ανάγκη να τσεκάρεις συνέχεια το κινητό σου, να τρως ό,τι βρεις μπροστά σου -ενώ είχες πει πως θα προσέχεις- ή να αναβάλεις τα πάντα -από ένα σημείο κι έπειτα, για το… σπορ της αναβολής.

Θες να ‘συνέλθεις’, αλλά δεν ξέρεις τον τρόπο.

Θα στον δώσουμε σήμερα.

Δηλαδή, θα στο δώσουν οι νευροεπιστήμονες και οι ψυχολόγοι που βεβαιώνουν πως είμαστε λίγα βήματα μακριά από την ‘απελευθέρωση’ μας.

Φτιάχνεις μια λίστα με όσα θες να αλλάξεις

Στο Νο1 αυτής της λίστας είναι… η δημιουργία λίστας με τις συμπεριφορές που έχεις και έχεις ‘πιάσει’ τον εαυτό σου να σκέφτεται πως θα ήθελες να τις ‘εξαφανίσεις’, γιατί σου κάνουν τη ζωή πιο δύσκολη.

Αφότου γράψεις ό,τι γράψεις (τα πεις και ξεθυμάνεις), φτιάξε λίστα με σειρά προτεραιότητα, ξεκινώντας από την συμπεριφορά που σε ενοχλεί περισσότερο.

Να θυμάσαι πως ο κόσμος δεν ‘φτιάχτηκε’ σε μια ημέρα. Πώς θα φτιάξεις εσύ σε αυτό το διάστημα; Χρειάζεται υπομονή και μια σειρά.

Όπως λέει η Alana Mendelsohn, ψυχίατρος και νευροεπιστήμονας στο Ινστιτούτο Εγκεφαλικής Συμπεριφοράς Zuckerman Mind Brain Behavior του Columbia University στο Wired “αν προσπαθήσετε να αλλάξετε τα πάντα, μαζί το πιθανότερο είναι να ‘πνιγείτε’ και να τα παρατήσετε”.

Συνηθίζω να λέω πως όταν είμαι κουρασμένη ή αγχωμένη, έχω την τάση να επιστρέφω στην έκδοση “Νίκη 1.0”: την ‘κατασκευαστική’, με τις ‘μηχανικές’ λειτουργίες. Που είχε το θυμό για οξυγόνο. Πριν τις αλλαγές που έγιναν στο ‘μοντέλο’, μέσω της ψυχοθεραπείας και τη ‘δημιουργία’ της έκδοσης “Νίκη 2.0”. Χρειάζεται εν τω μεταξύ, πραγματική προσπάθεια για να μην ‘κυλήσω’.

Η Dr. Mendelsohn εξήγησε χαρακτηριστικά πως “όταν είμαστε αγχωμένοι ή κουρασμένοι, επιστρέφουμε στις καθιερωμένες συνήθειες. Αυτό κάνει πιο δύσκολη την προσπάθεια να γίνουμε άλλοι άνθρωποι“.

Είναι χρήσιμο να θυμάστε είναι ότι όσο μεγαλύτερη χρονική περίοδο ζούσατε με μια συνήθεια, τόσο πιο δύσκολο είναι να την αλλάξετε.

Πράγμα που το λες και λογικό.

Εντοπίζεις το πότε και το πώς ξεκίνησαν όλα

Μόλις τελειώσεις με τη λίστα που αναφέρει τις προτεραιότητες σου, προσπάθησε να θυμηθείς -για την κάθε μία, ξεκινώντας προφανώς από την αρχή-

• πότε ‘μπήκε’ στη ζωή σου,
• ποια ήταν η αφορμή,
• τι την πυροδοτεί,
• εάν είχες προσπαθήσει στο παρελθόν να την διαγράψεις,
• τι έκανες για αυτό,
• τι πήρες από την προσπάθεια.

Όπως λέει η συγγραφέας του ‘Good Habits, Bad Habits: Η επιστήμη της πραγματοποίησης θετικών αλλαγών που μένουν’ και επίτιμη καθηγήτρια ψυχολογίας και επιχειρήσεων στο University of Southern California, Wendy Wood “εάν θέλετε να αλλάξετε μια συμπεριφορά, τότε προσπαθήστε να προσδιορίσετε ποιο μπορεί να είναι το έναυσμα που την προκαλεί τη συμπεριφορά.

Τείνουμε να υπερεκτιμούμε τον βαθμό στον οποίο η συμπεριφορά μας καθοδηγείται από τους στόχους και τις επιθυμίες μας. Έτσι, υποτιμούμε τον βαθμό στον οποίο καθοδηγείται από τη συνήθεια. Μεγάλο ρόλο μπορεί να έχουν παίξει περιβαλλοντικοί παράγοντες. Όπως το μάρκετινγκ και η διαφήμιση“.

Βλέπουμε μια διαφήμιση και πιστεύουμε ότι είναι κάτι που θέλουμε να κάνουμε ή κάτι που πρέπει να έχουμε. Όχι ότι σκεφτόμαστε το όποιο προϊόν ή την όποια υπηρεσία, γιατί μόλις είδαμε τη διαφήμιση.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όσοι επιχειρούν να εξετάσουν το ιστορικό μιας συνήθειας τους, είναι ότι δεν ξέρουν ποια είναι η ερώτηση που πρέπει να κάνουν στον εαυτό τους. Eιδικά αν πρόκειται για συνήθεια που έχουν από μικροί.

Η Dr. Mendelsohn λέει ότι “μεγάλο μέρος της εμπειρίας μας στην ανάπτυξη μιας ρουτίνας και μιας συνήθειας διαμορφώνεται από τις οικογένειες και τα σχολεία μας. Άρα σε αυτήν την περίπτωση, ένας θεραπευτής μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμος”.

Δίνεις χρόνο στον εαυτό σου να σκεφτεί τι κάνει

Ο συγγραφέας του -No1 στη λίστα των New York Times bestsellers- ‘Atomic Habits’, James Clear έδωσε μια άλλη οπτική ως προς την αδυναμία που εμφανίζουμε στο να διαχειριστούμε τον εαυτό μας -με τρόπο που να αποφασίσουμε ποιοι θέλουμε να είμαστε και τι θέλουμε να κάνουμε.

Αφορά το χρόνο που δεν δίνουμε στον εαυτό μας για να σκεφτεί όσα κάνουμε -να τα επεξεργαστεί και να αποφασίσει τι θέλει να κρατήσει και τι να παρατήσει. Τι μας κάνει καλό και τι όχι.

“Αν είσαι τόσο απασχολημένος που δεν δίνεις ποτέ στον εαυτό σου χρόνο να σκεφτεί τι κάνεις, είναι πραγματικά δύσκολο να βελτιωθείς. Αυτό συμβαίνει γιατί από κεκτημένη επαναλαμβάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά. Δεν έχεις την ευκαιρία να δεις τη μεγαλύτερη εικόνα”.

Καταστρώνεις το πλάνο εξόντωσης

Άπαξ και δούμε το ‘όλον’, ‘πιάνουμε’ την πρώτη συνήθεια (μαζί με το ιστορικό και ό,τι άλλο την αφορά) και ‘φτιάχνουμε’ το πλάνο της εξόντωσης της.

Τι κάνεις όταν θες να σταματήσεις να ξοδεύεις λεφτά

Η ευκολία των πληρωμών (αρκεί να έχεις μαζί σου το κινητό σου) και η ευκολία πρόσβασης στα προϊόντα που νομίζουμε ότι θέλουμε, μας ρίχνουν στην ‘παγίδα’ του να ξοδεύουμε χρήματα, χωρίς να σκεφτόμαστε ιδιαίτερα αν έχουμε το μπάτζετ.

Πολλές φορές δεν βοηθούν και τα ψυχολογικά μας και έτσι καταλήγουμε στις ‘τύψεις του αγοραστή’.

“Αν θέλετε να ξοδεύετε χρήματα όσο το δυνατόν πιο δύσκολα και στοχαστικά, πρέπει να ‘βγάλετε’ τις πιστωτικές κάρτες από το κινητό σας και μετά από όλες τις διαδικτυακές υπηρεσίες πληρωμών. Έτσι, για να πληρώσετε θα πρέπει να βγάλετε την κάρτα από το πορτοφόλι -γεγονός που δίνει το χρόνο να σκεφτείτε… τι πάτε να κάνετε”, λέει η Dr. Wood.

Τι κάνεις όταν δεν θες να ελέγχεις όλη την ώρα το κινητό

Δεν μπορείς να θυμηθείς πώς έκανες το new normal να τσεκάρεις όλη την ώρα το κινητό σου -λες και έχεις επενδύσει εκατομμύρια σε όλα τα χρηματιστήρια του πλανήτη. Ξέρεις όμως, ότι είναι κάτι που δεν μπορείς να ‘κόψεις’. Έγινε ‘μηχανισμός’ σου.

Ο μετρ των bestsellers βιβλίων για τη δημιουργικότητα και την παραγωγικότητα, συγγραφέας του ‘Mind Management, Not Time Management’, David Kadavy, προτείνει να κλειδώνεις το κινητό σε ένα συρτάρι για κάποιες ώρες της ημέρας.

“Να κάνετε δύσκολη την πρόσβαση σας σε αυτό. Έτσι, όπως θα έχετε την παρόρμηση να ελέγξετε το κινητό, θα πρέπει να σηκωθείτε από όπου είστε, να πάτε στο συρτάρι, να το ξεκλειδώσετε και να το πάρετε στα χέρια σας”.

Σε περίπτωση που θέλεις να ‘κόψεις’ τις ώρες που περνάς ‘αγκαλιά’ με τα social media, χρειάζεται να διαγράψεις τις σχετικές εφαρμογές ή να τις μπλοκάρεις με parental control ή να μην τις έχεις στην αρχική οθόνη.

Τι κάνεις αν θες να κόψεις το ανθυγιεινό φαγητό

Πολύ κοντά στο σπίτι σου υπάρχει κατάστημα αλυσίδας fast food. Και χωρίς να το καταλάβεις, βρίσκεσαι στο ταμείο του πολλές φορές μέσα σε μια εβδομάδα.

“Μπορείς να πάρεις έναν διαφορετικό δρόμο για να φύγεις και να επιστρέψεις στο σπίτι σου -για να μεγαλώσεις την απόσταση από το fast food. Αυτό έκανα κι εγώ: άλλαξα το περιβάλλον μου για να μην εκτίθεμαι διαρκώς, στο logo, έως ότου δημιουργηθεί η απόσταση που οδήγησε στο ‘χωρισμό’”, διευκρίνισε ο James Clear.

Τι κάνεις αν δεν θες να καθυστερείς και να αναβάλεις

Πολλοί άνθρωποι τείνουν να χρονοτριβούν και μετά βασίζονται στο άγχος και τον φόβο, για να ολοκληρώσουν αυτό που έχουν να κάνουν.

“Αυτό μπορεί να είναι αποτελεσματικό ως προς το να γίνονται τελικά, τα πράγματα. Υπάρχει όμως, κόστος: είναι η πρόκληση περιττού άγχους” λέει η Dr. Mendelsohn.

Mια στρατηγική που θα βοηθήσει, είναι ο διαχωρισμός μιας εργασίας σε διάφορες μικρότερες. “Μπορεί να είναι μια πιο δύσκολη στρατηγική, σε ό,τι αφορά την εφαρμογή, αλλά είναι πιο βιώσιμη μακροπρόθεσμα”.

Λέει πως μπορεί να μας βοηθήσει να γράψουμε τις εργασίες σε ένα χαρτί “τρόπος που είναι πολύ χρήσιμος, ώστε να διατηρούμε τις οργανωτικές μας στρατηγικές ξεχωριστές από τα ψηφιακά εργαλεία που χρησιμοποιούμε όλη την ημέρα”.

Σε κάθε περίπτωση, θα χρειαστείς χρόνο και τρόπο. Και αν γίνει πισωγύρισμα, δεν έγινε και κάτι.

Όπως συμφωνούν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, ορισμένες συμπεριφορές απαιτούν πολλαπλές προσπάθειες, μέχρι να καταλάβουμε τι είναι το σωστό για εμάς. Ενδεχομένως να χρειάζεται και αλλαγή τακτικής ή πιο ειλικρινής προσέγγιση ως προς το πώς ξεκίνησαν όλα.

Αν πραγματικά θέλεις να ‘κόψεις’ μια κακή συνήθεια, θα την κόψεις.