ΦΑΝΤΑΣΟΥ ΠΩΣ ΘΑ ΗΤΑΝ ΝΑ ΖΕΙΣ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕΣ ΚΑΠΟΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ
O Paul McCartney φωτογραφίζει τους φίλους του και τυχαίνει να είναι οι Beatles.
Καθώς o Paul McCartney ανακοινώνει ότι θα κυκλοφορήσει το “τελευταίο τραγούδι των Beatles” με τη βοήθεια του AI, προσωπικές φωτογραφίες του συγκροτήματος παρουσιάζονται σε μία έκθεση που καταγράφει την πιο “αθώα” τετραετία της ιστορικής μπάντας. Τα χρόνια εκείνα που οι Beatles ξεκινούσαν την ξέφρενη πορεία τους και όλοι προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν μία φωτογραφία τους, ο McCartney έβγαζε τις δικές του ασπρόμαυρες λήψεις, στην καρδιά του “κυκλώνα”.
Τη δεκαετία του ’60, η κουλτούρα των νέων εξερράγη, η ποπ μουσική άνθισε, τα παντελόνια κόντυναν και οι οπαδοί των συγκροτημάτων ούρλιαζαν ελεύθερα μπροστά στα είδωλά τους. Μάρτυρας αυτής της συναρπαστικής εποχής, ο Sir Paul McCartney που είδε το “έργο” σε όλη του την εξέλιξη. “Εκατομμύρια μάτια στράφηκαν ξαφνικά πάνω μας, δημιουργώντας μια εικόνα που δεν θα ξεχάσω ποτέ για το υπόλοιπο της ζωής μου“, θυμάται ο 81χρονος σήμερα, βραβευμένος Βρετανός τραγουδιστής, στιχουργός και συνθέτης.
Πίσω στο 1963 όταν η περίφημη “Beatlemania” κατέλαβε τη Βρετανία και όχι μόνο, ο Paul βρέθηκε στο επίκεντρο των εξελίξεων σε ηλικία μόλις 21 ετών. Η περίοδος που περιγράφει ο McCartney ως “πανδαιμόνιο” και “μαζική υστερία” έχει καταγραφεί φωτογραφικά σε μεγάλο βαθμό από τα media και τους φανς.
Τι είδε όμως ο McCartney όταν κοίταζε “από μέσα προς τα έξω”;
Η έκθεση με τίτλο “Paul McCartney, Photographs 1963-64: Eyes of the Storm” που φιλοξενεί η National Portrait Gallery (η οποία πρόσφατα επαναλειτούργησε στο Λονδίνο) καθώς και το νέο βιβλίο “1964: Eyes of the Storm”, περιλαμβάνουν περισσότερες από 200 φωτογραφίες που είχε τραβήξει ο McCartney, τις οποίες ανακάλυψε ο ίδιος το 2020 στα σκονισμένα αρχεία της εταιρείας παραγωγής του.
Οι εικόνες καταγράφουν τέσσερις περίπου μήνες της ζωής με τους Beatles (από το 1963 έως το 1964), όταν το συγκρότημα από τις εργατικές κατοικίες του Λίβερπουλ, φτάνει να σαρώσει Λονδίνο και Παρίσι, με αποκορύφωμα το ηλεκτρισμένο ντεμπούτο τους στις ΗΠΑ, με εμφανίσεις στη Νέα Υόρκη, την Ουάσινγκτον και το Μαϊάμι.
Η έκθεση απεικονίζει με αέρα οικειότητας τις λίγες εβδομάδες μέσα στις οποίες οι Beatles μετατράπηκαν από μια τοπική μπάντα σε παγκόσμιο φαινόμενο. Οι άγνωστες μέχρι σήμερα φωτογραφίες του McCartney, που τραβήχτηκαν μεταξύ Δεκεμβρίου 1963 και Φεβρουαρίου 1964, καταγράφουν μια κομβική στιγμή στην ποπ κουλτούρα.
Οι Beatles στο μάτι του κυκλώνα
Ο McCartney δεν ήταν φωτογράφος, αν και αργότερα θα παντρευόταν μια φωτογράφο και πιο μετά η κόρη του από αυτόν τον γάμο θα γινόταν φωτογράφος. Θυμάται όμως με ιδιαίτερη νοσταλγία να ‘φορτώνει’ το πρωτόγονο “Kodak box Brownie” των γονιών του με ένα ρολό φιλμ, που αρκούσε για μόλις οκτώ λήψεις, υπεραρκετές για να καταγράψουν τις μεταπολεμικές διακοπές μιας μικρομεσαίας οικογένειας. Ο McCartney αργότερα απέκτησε μια Pentax 35mm. Αρκετά μικρή για να την κουβαλάει μαζί του στις περιοδείες.
Οι μανιώδεις οπαδοί του συγκροτήματος ήταν πάντα ενθουσιασμένοι με τα τέσσερα νεαρά “σκαθάρια”, αυτό που δεν ξέραμε είναι ότι ο ενθουσιασμός ήταν αμοιβαίος. Στις φωτογραφίες του McCartney εκτός από στιγμές εκτός συναυλιών που δείχνουν το συγκρότημα να χαλαρώνει, υπάρχουν στιγμιότυπα από τα πλήθη των θαυμαστών, τραβηγμένα μέσα από το παρμπρίζ ή πίσω από το παράθυρο ενός ξενοδοχείου. Αθέατες εικόνες που καταγράφουν μια εξαιρετική εποχή, όπως τη βλέπουμε μέσα από τα μάτια ενός ανθρώπου που βρίσκεται στην καρδιά της.
Το “Eyes of the Storm” πήρε το όνομά του από τα μάτια που ήταν παντού. “Ποιος κοιτάζει ποιον;” γράφει ο McCartney στον πρόλογο του ομώνυμου βιβλίου. “Η κάμερα φαίνεται να αλλάζει πάντα, με εμένα να τους φωτογραφίζω, τον Τύπο να μας φωτογραφίζει και αυτούς τους χιλιάδες και χιλιάδες ανθρώπους εκεί έξω που θέλουν να απαθανατίσουν αυτή την καταιγίδα“.
Σε άλλο σημείο του βιβλίου γράφει: “Δεν είναι τόσο ένα αίσθημα απώλειας, όσο μια χαρά για το παρελθόν. Όταν κοιτάζω πίσω και σκέφτομαι, λέω “Ουάου” – τα κάναμε όλα αυτά και ήμασταν απλά παιδιά από το Λίβερπουλ. Και φαίνεται στις φωτογραφίες. Φίλε, πόσο υπέροχος φαίνεται ο Τζον; Πόσο όμορφος είναι ο Τζορτζ και πόσο κουλ είναι ο Ρίνγκο, φορώντας αυτό το αστείο γαλλικό καπέλο; Με εκλύουν επίσης οι φωτογραφίες των φωτογράφων, οι οποίοι δεν ήταν ποτέ εχθροί μας. Μου φέρνουν μνήμες από το πώς ήταν να βρίσκεσαι στη Νέα Υόρκη για πρώτη φορά, να σε πηγαίνουν στο Σέντραλ Παρκ, με όλους αυτούς τους σκληροτράχηλους εικονολήπτες να φωνάζουν: “Έι Beatle, έι Beatle, έι Beatle”. Και γυρνούσαμε στη μεριά τους, τους κοιτούσαμε και έβγαζαν τη φωτογραφία, και μετά άλλη μία, πάντα άλλη μία.”
Η επιμελήτρια του “Eyes of the Storm”, Rosie Broadley, εξηγεί ότι η ουσιαστική διαφορά με αυτές τις φωτογραφίες είναι ότι πρόκειται για την οπτική γωνία του McCartney. “Δεν προορίζονταν ποτέ να δημοσιοποιηθούν ή να μοιραστούν. Είναι ιδιωτικές […] Απεικονίζουν ό,τι τον ενδιέφερε, ποιους ήθελε να θυμάται, και δεν έχει να κάνει τόσο πολύ με τους Beatles – έχει να κάνει με τον Paul και την εμπειρία που είχε με τους φίλους του, οι οποίοι έτυχε να είναι οι Beatles“.
Σπάνιες ματιές μέσα από την κλειδαρότρυπα
Οι ανεπιτήδευτες φωτογραφίες του συγκροτήματος παρέχουν επίσης σπάνιες ματιές μέσα από την κλειδαρότρυπα, καθώς βλέπουμε, για παράδειγμα, τον John να σκουπίζεται μετά το μπάνιο ή τον George να βάζει αντηλιακό. Υπάρχουν και οι αφανείς “παίκτες”: ο οδηγός, ο μάνατζερ, ο σωματοφύλακας… που συλλαμβάνονται να καπνίζουν, να διαβάζουν, να κοιμούνται ή να χαζολογούν κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων στην περιοδεία. Από τις φωτογραφίες μαθαίνουμε ότι η σύζυγος του John, Cynthia, ταξίδευε μαζί του. Και γνωρίζουμε τη συνοδό του Paul στο Μαϊάμι, μια σεμνά ντυμένη έφηβη με μεγάλα μάτια.
Ο McCartney, ένα παιδί της εργατικής τάξης που στο παρελθόν έκανε διακοπές σε οικονομικά θέρετρα του Ηνωμένου Βασιλείου βγάζει φωτογραφίες που αντανακλούν την περιέργειά του για τους νέους κόσμους που ανακάλυπτε. Πολλές φωτογραφίες τραβήχτηκαν από αεροπλάνα – βλέπουμε λήψεις της Αψίδας του Θριάμβου και του Λευκού Οίκου. Από την άλλη οι φωτογραφίες αφισών και διαφημιστικών πινακίδων με το όνομα του συγκροτήματος δείχνουν μια αμήχανη υπερηφάνεια για την νεοαποκτηθείσα διασημότητα της μπάντας, που βρισκόταν τόσο μακριά από την πατρίδα.
“Κοιτάζοντας αυτές τις φωτογραφίες τώρα, δεκαετίες αργότερα, διαπιστώνω ότι υπάρχει ένα είδος αθωότητας σε αυτές“, γράφει ο McCartney. Η πρώτη επίσκεψη στη Νέα Υόρκη αποτυπώνεται σε φωτογραφίες με ουρανοξύστες και κάποιους έφιππους αστυνομικούς της Νέας Υόρκης, που μαζεύουν τους οπαδούς των Beatles έξω από το ξενοδοχείο τους.
Αμερικανικό όνειρο “made in Miami”
Για τον McCartney, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν συνώνυμο της επιτυχίας. “Όλα όσα ακούγαμε ήταν από την Αμερική“, γράφει, περιγράφοντας την περιοδεία στις ΗΠΑ ως “τη μεγάλη στιγμή” και “το μεγάλο βραβείο”. Η ιστορική εμφάνιση των Beatles στο “Ed Sullivan Show” στις 9 Φεβρουαρίου του 1964 προσέλκυσε 73 εκατομμύρια τηλεθεατές, αριθμός ρεκόρ. “Μεθυσμένος” από την επιτυχία ο McCartney φωτογράφισε τους ουρανοξύστες και τα φώτα που αναβόσβηναν στη Νέα Υόρκη, πηγαίνοντας για πρώτη φορά σε ένα drive-in σινεμά.
“Μια από τις αγαπημένες μου φωτογραφίες της συλλογής δείχνει τον George Harrison, με το πρόσωπό του κρυμμένο από γυαλιά ηλίου, να παίρνει ένα ποτό – πιθανότατα ένα ουίσκι με κόκα-κόλα – από μια κοπέλα, και παρόλο που δεν βλέπουμε το πρόσωπό της, βλέπουμε το εκθαμβωτικό κίτρινο μαγιό της. Η σύνθεση ήταν σκόπιμη, και χαίρομαι που δεν απομακρύνθηκα περισσότερο, αλλά κράτησα τον George ως επίκεντρο της εικόνας. Κοιτάζοντας πίσω σε αυτές τις φωτογραφίες της καλής ζωής, δεν εκπλήσσομαι καθόλου που οι έγχρωμες εικόνες άρχισαν να συμβαίνουν όταν φτάσαμε στο Μαϊάμι, γιατί, ξαφνικά, βρισκόμασταν στη Χώρα των Θαυμάτων.” γράφει ο McCartney.
Η σκοτεινή πλευρά της Αμερικής
Ο Κένεντι είχε δολοφονηθεί λίγους μήνες πριν, στις 22 Νοεμβρίου 1963 – το συγκρότημα έφτασε στις ΗΠΑ στις 7 Φεβρουαρίου 1964 – και ένα κοντινό φωτογραφικό πλάνο του McCartney ενός όπλου κρεμασμένου στη μέση ενός αστυνομικού, υποδηλώνει την ανησυχία του. Ήταν, γράφει, “η πρώτη φορά που έβλεπα κάτι τέτοιο”.
Η μπάντα σοκαρίστηκε επίσης από τη φυλετική ανισότητα της αμερικανικής κοινωνίας και αρνήθηκε να παίξει σε κοινό με φυλετικό διαχωρισμό. “Οι Beatles δεν ήταν το πρώτο λευκό συγκρότημα που μίλησε κατά της φυλετικής ανισότητας. Αλλά κανείς δεν είχε ένα βήμα τέτοιου βεληνεκούς” δήλωσε στο BBC η ιστορικός Jill Lepore, που έγραψε την εισαγωγή στο βιβλίο “1964: Eyes of the Storm”.
“Αυτές οι φωτογραφίες έχουν σημαντική ιστορική αξία. Τεκμηριώνουν μια κρίσιμη εποχή στην πολιτική, η οποία εμφορείται από ένα πνεύμα εξέγερσης. Τεράστιες διαρθρωτικές αλλαγές λάμβαναν χώρα” αναφέρει η Lepore, επισημαίνοντας το τέλος της επιστράτευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη μείωση της ηλικίας ψήφου στα 18 έτη στις ΗΠΑ. Οι “αποικίες” σε όλο τον κόσμο διεκδικούν την ανεξαρτησία τους και η κυκλοφορία του αντισυλληπτικού χαπιού συμπίπτει με τα πρώτα βήματα προς τη νομοθεσία για την ισότητα των αμοιβών.
Οι εικόνες στο “Eyes of the Storm” τραβήχτηκαν με Pentax 35mm.
Αρκετές φέρουν τον “γρατζουνισμένο” σταυρό του μολυβιού του McCartney, όπου έχει σημειώσει τις αγαπημένες του λήψεις. Ορισμένες εικόνες, όπως ένας χαμογελαστός Ringo Starr και μια αυτοπροσωπογραφία στον καθρέφτη, είναι θολές. Μερικές φορές αυτό έγινε σκόπιμα και μερικές φορές επειδή απλώς δεν υπήρχε χρόνος. “Κινούμασταν με τέτοια ταχύτητα που απλά έπρεπε να τραβήξεις, να ‘τραβήξεις, να ‘τραβήξεις’!” γράφει. Περιστασιακά, δίνει την κάμερά του σε κάποιον – έναν μάνατζερ ή ένα μέλος του συγκροτήματος – και να ‘τος, ο ίδιος ο McCartney στη φωτογραφία.
Από πάντα έτρεφε μεγάλο σεβασμό για τους επαγγελματίες φωτογράφους και φωτορεπόρτερς. “Συχνά τους φωτογράφιζα, όχι τόσο για εκδίκηση, αλλά επειδή ήταν ενδιαφέροντες άνθρωποι“, γράφει. Το συγκρότημα επέλεγε εξαιρετικούς φωτογράφους για να περιοδεύσει μαζί τους. Ο Harry Benson, ο Dezo Hoffman και ο Robert Freeman εμφανίζονται στις φωτογραφίες του McCartney. Τους παρακολουθούσε στη δουλειά τους, πρόθυμος να μάθει από την τέχνη τους.
Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου ο McCartney συνοψίζει την ατμόσφαιρα της έκθεσης: “Τα λόγια δεν μπορούν να περιγράψουν αυτό που μας συνέβη, αλλά φανταστείτε κάθε όνειρο που είχατε να γίνεται πραγματικότητα και ίσως να πλησιάσετε στο πώς νιώθαμε“.
- Με πληροφορίες από BBC και Guardian
- Photos Παραχώρηση National Portrait Gallery
