ΣΤΟ ΝΙΤΗ ΣΤΟ ΛΑΥΡΙΟ ΓΙΑ ΕΡΓΟΛΑΒΟΥΣ ΜΕ ΣΥΝΤΑΓΗ 150 ΕΤΩΝ

Εργολάβοι βασισμένοι σε μία συνταγή 150 χρόνων βγαίνουν καθημερινά από τις λαμαρίνες και γεμίζουν τις βιτρίνες στον “Νίτη” στο Λαύριο. Είναι τόσο μεγάλη η ιστορία του ζαχαροπλαστείου που χάνεται στα βάθη των δεκαετιών. Ο εργολάβος, αυτό το φινετσάτο γλύκισμα με το μπόλικο αμύγδαλο είναι το νήμα που την ξετυλίγει.

“Η μόνη διαφορά είναι ότι τότε ψήνονταν στα ξύλα, ενώ τώρα στον φούρνο”, λέει ο Σταύρος Νίτης, που παραμένει η ψυχή του μαγαζιού. 

Στο Λαύριο του 1863, ο νεαρός μεταλλειολόγος Α. Κορδέλλας πείθει τον Ιταλό μεταλλειολόγο J.B.Serpieri για την αξιοποίηση των αρχαίων σκωριών. Ένα χρόνο αργότερα, ιδρύεται  η ιταλογαλλική εταιρεία “Hilarion Roux et Cie”, με έδρα τη Μασσαλία, που αναλαμβάνει την εξαγωγή αργυρούχου μόλυβδου.

Το 1865, η εταιρεία εγκαινιάζει ένα πλήρες εργοστάσιο και θεωρείται η σημαντικότερη βιομηχανία στην Ελλάδα εκείνη την εποχή. Την ίδια χρονιά, ο Θεοφάνης Νίτης, με ρίζες από τη Μάλτα (το επώνυμό του προέρχεται από το Ναϊτης), προπάππους του σημερινού ιδιοκτήτη, ανοίγει το ζαχαροπλαστείο & γαλακτοπωλείο Το Σούνιον. 

Η ανάπτυξη της μεταλλουργικής βιομηχανίας ωθεί στη δημιουργία και την οργάνωση μιας πόλης με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. 

Στο “Σούνιον” οι Γάλλοι υψηλόβαθμοι της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου δείχνουν την προτίμησή τους στους εργολάβους, που θυμίζουν το γαλλικό γλύκισμα financier, καθώς και τα δύο βασίζονται στην αμυγδαλόψιχα.

Η εταιρεία έκλεισε οριστικά το 1989 όμως το ζαχαροπλαστείο παρέμεινε σημείο αναφοράς. Σήμερα είναι μια ζωντανή πηγή έρευνας για να συνθέσεις αλλοτινές ιστορίες, απλώς και μόνο παρατηρώντας τις παλιές φωτογραφίες στον χώρο. Εδώ άλλωστε έρχονταν οι Κηφισιώτες προπολεμικά με το τρένο για να απολαύσουν το γλυκό τους.

Η πιο χαρακτηριστική, τραβηγμένη το 1933, δείχνει το ζαχαροπλαστείο στην παλιά του μορφή, τότε που είχε ακόμα τραπεζοκαθίσματα και κάθονταν ακόμα και γυναίκες (ταμπού για την εποχή στα υπόλοιπα Μεσόγεια) αλλά όχι στο Λαύριο που είχε ενστερνιστεί τη γαλλική κουλτούρα. Είναι κι αυτή που κοσμεί όλα τα κουτιά των γλυκών που ταξιδεύουν όχι μόνο σε όλη την Αθήνα αλλά σε όλο τον κόσμο. 

Αρκεί να σηκώσεις το βλέμμα σου ψηλά στους τοίχους για να δεις την “αίθουσα της δόξας”, όπως λέει χαριτολογώντας ο Σταύρος Νίτης. Οι εργολάβοι έχουν ταξιδέψει παντού, από την Ευρώπη μέχρι την Αφρική κι από την Αμερική στο Περού. Ανάμεσα στους ανθρώπους που ποζάρουν χαρούμενοι βρίσκονται και οι οδοντίατροι της ελληνικής αποστολής από τη Λάρισα που ταξιδεύουν στα πιο απίθανα μέρη για να προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους. Και μαζί τους ταξιδεύουν και οι εργολάβοι.

Σε μία άλλη φωτογραφία, φαίνεται ο ΠτΔ, Κωστής Στεφανόπουλος, να δίνει μια τιμητική διάκριση στο ζαχαροπλαστείο ως μία από τις αρχαιότερες ελληνικές επιχειρήσεις που λειτουργούν ακόμα στην Ανατολική Αττική. Είναι πολλές οι αναμνήσεις για τον Σταύρο Νίτη, κυρίως ευχάριστες και γλυκές, όπως λέει, που έχει περάσει εδώ όλη του τη ζωή.  

Ο εργολάβος είναι ένα γλυκό που συνόδευε πάντα χαρούμενες στιγμές. Μάλιστα, το όνομά του είναι συνδεδεμένο με την εργολαβία η οποία τον 19ο αιώνα σήμαινε τόσο το φλερτάρισμα όσο και την ερωτική σχέση και οι εργολάβοι ήταν οι εραστές (sarantakos.wordpress.com). 

Το αμύγδαλο παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στο γλυκό. Κάποτε αγόραζαν όλη την παραγωγή από την Τζια, τώρα επιλέγουν τα αμύγδαλα Βόλου. Ανάμεσα στις δυσκολίες της επιχείρησης, με κυρίαρχα τα υψηλά κόστη, ο Σταύρος Νίτης εντοπίζει ότι έχει μειωθεί η ελληνική παραγωγή αμυγδάλου και βρίσκεις πια από Αμερική και Ισπανία. 

Τα παλιά γλυκά συνεχίζουν να έχουν την τιμητική τους. Το γαλακτομπούρεκο, η σεράνο, το ρετρό γλυκό Κοπεγχάγη και τα κλασικά παστάκια είναι ανάμεσα σε αυτά που θέλει ο κόσμος μαζί φυσικά με τους εργολάβους. “Εδώ, έρχονται συστημένοι. Οι παλιότεροι φέρνουν τους νεότερους και οι νεότεροι έρχονται για να ευχαριστήσουν τους γονείς, τους παππούδες”. 

Δεδομένου ότι δεν υπάρχει διάδοχη κατάσταση, είναι πιθανό το ζαχαροπλαστείο να κλείσει όταν αποχωρήσει ο Σταύρος Νίτης. Θα επιθυμούσε όμως να βρεθεί κάποιος που να το αγαπήσει και να συνεχίσει αυτή τη μεγάλη παράδοση. Θα μείνει όμως όσο αντέχει, γιατί η αγάπη για τη δουλειά του δίνει δύναμη. Είναι άλλωστε τόσο αγαπητός, έχει ακόμα και μια παρέα γατών να αράζουν έξω, και για αυτούς τους εργολάβους κάποιοι είναι διατεθειμένοι να κάνουν πολλά χιλιόμετρα, που αξίζει να μείνει όσο το χαίρεται.