ΓΙΑΤΙ ΚΑΘΕ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ ΔΙΑΨΕΥΔΕΤΑΙ
Χωρίς να αντιμετωπίζονται οι λόγοι που γεννούν τις πληθωριστικές πιέσεις, δεν μπορεί να φανεί ο ορίζοντας αποκλιμάκωσης των τιμών.
Έχει συμπληρωθεί ένα χρόνος και κάτι από τις δηλώσεις της προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ σύμφωνα με τις οποίες οι πληθωριστικές πιέσεις κρίνονταν «παροδικές» και άρα δεν απαιτούνταν κινήσεις εκ μέρους της. Λίγο πριν την εκπνοή του 2021, η Αμερικανίδα Υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν, έδειξε να υπαναχωρεί από όμοιες τοποθετήσεις, παραδεχόμενη -και ακολουθώντας τη γραμμή του δικού της κεντρικού τραπεζίτη, του επικεφαλής της FED, Τζερόμ Πάουελ-, δηλώνοντας πως «ο όρος παροδικός για τον πληθωρισμό θα πρέπει να αποσυρθεί».
Εν ολίγοις, η όποια πρόβλεψη πολιτικών και ισχυρών οικονομικών παραγόντων έχει καταρριφθεί σε λιγότερο από 12 μήνες, γεγονός που ενδεχομένως να μην ξάφνιαζε, αν ακολουθούνταν από κάποιες εκτιμήσεις ορατότητας για το μέλλον…. Προφανώς στα βασικά σενάρια των κεντρικών τραπεζών και των οικονομικών επιτελείων περιγράφονται προβλέψεις για ρυθμούς ανάπτυξης και διαμόρφωσης του πληθωρισμού, ωστόσο, κι αυτά στηρίζονται σε κάποιες βασικές παραδοχές, που δεν μπορούν να αποκλείσουν άλλες παραμέτρους.
Απλούστερα, η Ευρώπη αντιμετώπιζε πιέσεις στο κόστος ενέργειας ήδη από διετίας αλλά οι αγορές της δεν μπορούσαν να προβλέψουν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τα τραγικά επακόλουθα. Η πανδημία και η κλιματική αλλαγή συγκλόνισαν τόσο τη γεωργία και την παραγωγή βασικών τροφίμων ενώ το κόστος μεταφοράς εκτοξεύτηκε εξαιτίας της ακραίας ζήτησης (σε βαθμό αισχροκέρδειας) δημιουργώντας νέο ανυπολόγιστο κόστος για μια παγκοσμιοποιημένη οικονομική αλυσίδα, που επίσης δεν μπορούσε να προβλεφθεί. Κανείς –και ιστορικά- δεν είναι ειδικός στον πληθωρισμό (είναι αρκετά πολυπαραγοντικό φαινόμενο), αλλά και κανείς δεν είναι αρκετά δυνατός να βρει λύση μόνος του, μια και οι τοπικές οικονομίες αλληλοσυνδέονται στην παγκοσμιοποίηση.
Ακόμη και σε συνομιλίες με οικονομικούς παράγοντες, επικεφαλής εταιρειών και στελέχη του χρηματοοικονομικού κλάδου οι απαντήσεις για το «τι θα γίνει με τον πληθωρισμό» είναι λιγοστές και σίγουρα αβέβαιες.
Οι ευθύνες αποτροπής και συγκράτησης αυτού του ξέφρενου ρυθμού προφανώς βαρύνουν πολιτικούς και οικονομικούς ηγέτες αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση, που ξεφεύγει από τις προθέσεις αυτού του κειμένου
Ακόμη και σε συνομιλίες με οικονομικούς παράγοντες, επικεφαλής εταιρειών και στελέχη του χρηματοοικονομικού κλάδου οι απαντήσεις για το «τι θα γίνει με τον πληθωρισμό» είναι λιγοστές και σίγουρα αβέβαιες. Με βάση τις βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις, καύσιμα και τρόφιμα θα διατηρήσουν τον πληθωρισμό σε διψήφιο ρυθμό τον Οκτώβριο για έβδομο συνεχόμενο μήνα, καθώς οι τιμές για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, παρά τις ολιγοήμερες διακυμάνσεις τους, συνεχίζουν σε μέσα επίπεδο την ανοδική τους πορεία, ενώ σε βασικά τρόφιμα οι ανατιμήσεις συνεχίζονται σε 15ήμερη βάση.
Στην Ελλάδα, ο πληθωρισμός είναι σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ενώ κινείται πλέον σε θετικό έδαφος για 16 συναπτούς μήνες. Σε εθνικό επίπεδο, ο δομικός πληθωρισμός (δηλαδή ο πληθωρισμός χωρίς να υπολογίζονται τα καύσιμα και τα εποχικά φρούτα και λαχανικά) έφτασε το Σεπτέμβριο στο 4,98%, δείχνοντας πλέον ότι η ακρίβεια έχει διαχυθεί σε όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες.
ΑΝΟΙΓΕΙ Η ΨΑΛΙΔΑ
Τι συμβαίνει ωστόσο στο πορτοφόλι του καθένα;
Οι αναλυτές καταγράφουν σταθερή αύξηση τζίρου στις επιχειρήσεις η οποία εν πολλοίς αποδίδεται στην άμεση καταγραφή των ανατιμήσεων στις πωλήσεις και τα κέρδη τους. Δεν πρόκειται δηλαδή για οργανική αύξηση των μεγεθών της επιχείρησης που προήλθε από το ό,τι πούλησε περισσότερα προϊόντα ή υπηρεσίες και άρα κέρδισε και μερίδια αγοράς. Στην κάτω γραμμή όμως έγραψε ταχύτατα όλο την ανατίμηση και εν μέρει κάλυψε και το δικό της αυξημένο κόστος λειτουργίας.
Σύμφωνα με τη Moody’s οι μισθοί στην Ελλάδα αυξήθηκαν σε ετήσια βάση μόλις 0,8% στο δεύτερο τρίμηνο φέτος, σε σύγκριση με την αντίστοιχη μέση αύξηση της Ευρωζώνης που ήταν 4,1%.
Αντιθέτως όμως για τους μισθωτούς η απορρόφηση του πληθωρισμού είναι αδύνατη, γιατί ο ρυθμός αύξησης των εισοδημάτων τους (αν υποθέσουμε ότι αυτό μπορεί να έρθει από τις μετρημένες αυξήσεις στον κατώτατο μισθό ή τις συντάξεις) είναι είτε πενιχρός, είτε αργός. Ακόμη και η επιδοματική πολιτική των τελευταίων μηνών επί των τιμών ενέργειας δεν μπορεί να εξουδετερώσει την αύξηση τιμών που παρατηρείτε πλέον σε κάθε κατηγορία προϊόντος ή υπηρεσίας. Σύμφωνα με τη Moody’s οι μισθοί στην Ελλάδα αυξήθηκαν σε ετήσια βάση μόλις 0,8% στο δεύτερο τρίμηνο φέτος, σε σύγκριση με την αντίστοιχη μέση αύξηση της Ευρωζώνης που ήταν 4,1%. Οι δε μισθοί στην Ελλάδα είναι οι χαμηλότεροι, πλην Βουλγαρίας που βρίσκεται στη θέση του ουραγού.
Από αυτά και μόνο τα στοιχεία και εφόσον οι ανατιμήσεις στο όποιο ράφι καλπάζουν διαρκώς είναι σαφές πως το μέσο εισόδημα χάνει τη όποια δύναμη του. Στην απάντηση για ραγδαία αύξηση μισθών, επιδομάτων κτλ, έρχονται βεβαίως και πάλι οι οικονομολόγοι να υπενθυμίσουν πως αν διατηρηθεί η κατανάλωση θα ανατροφοδοτηθεί ο πληθωρισμός και ο φαύλος κύκλος θα συνεχιστεί.
Γραμμα στον Αη Βασιλη
Σ’αυτό το περιβάλλον είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψει κανείς πως θα επέλθει μια ισορροπία. «Εδώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες ένα χρόνο συζητούν για την κοινή του στάση στην ενεργειακή κρίση και δεν έχει βρεθεί άκρη. Πως άραγε να υπολογίσουμε όλοι οι υπόλοιποι το τι θα γίνει» σημειώνει κορυφαίος μάνατζερ κατασκευαστικού ομίλου, ο οποίος επιπλέον προσθέτει στη «σούπα» και την αύξηση του κόστους δανεισμού για τις επιχειρήσεις που εν πολλοίς θέλουν να επενδύσουν.
Επικεφαλής γνωστής λιανεμπορικής αλυσίδας αναφέρει επίσης μια ενδιαφέρουσα ανθρωπολογική παρατήρηση. «Είχαμε ξεχάσει τι είναι ο πληθωρισμός. Εδώ και 50 χρόνια ζούσαμε σε καθεστώς αρνητικού ρυθμού, την τελευταία φορά που άκουσα για πληθωρισμό ήμουν μαθητής του Δημοτικού». Τέτοια απότομη άνοδος του πληθωρισμού, πάνω από 4% σε σχέση με τα επίπεδα του προηγούμενου έτους για αρκετούς μήνες, έχει να παρατηρηθεί παγκοσμίως πενήντα χρόνια, από το μακρινό 1973.
Οι περισσότεροι παρατηρητές και αναλυτές καταλήγουν πως όσο κι αν αυξηθούν τα επιτόκια των κεντρικών τραπεζών για να αναχαιτίσουν τον πληθωρισμό, αυτό ως μέτρο απλώς θα συμμαζεύει πρόσκαιρα την κατάσταση. Για να πέσουν οι τιμές θα έπρεπε τα έθνη να διαπραγματευτούν, να σταματήσουν κάθε είδους πολέμου (γεωστρατηγικό, ενεργειακό ή εμπορικό), τα οικονομικά συμφέροντα να ισορροπήσουν και οι αλυσίδες εφοδιασμού να αναδιαρθρωθούν.
Αλλά αυτό μοιάζει με γράμμα στον Άη Βασίλη με την ευχή για παγκόσμια ειρήνη και ευημερία.
