ΓΙΑΤΙ Ο ΠΟΥΤΙΝ ΕΧΕΙ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕΙ ΤΟΣΟ ΣΦΙΧΤΑ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ

“Λίγοι δυτικοί έχουν απομείνει να παίρνουν μέρος στις εκδηλώσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως στη διάσκεψη “Valdai” στο Σότσι, η οποία πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ήταν και η πιο διάσημη διεθνής συγκέντρωση της Ρωσίας”, γράφει ο Atlantic. “Φέτος, ένας από αυτούς τους ξένους καλεσμένους ήταν ένας δημοσιογράφος μιας γερμανικής ακροαριστερής εφημερίδας, ο οποίος ζήτησε από τον Πούτιν να εξηγήσει μια φαινομενική αντίφαση: αν η Ρωσία απελευθερώνει την Ουκρανία από τους Ναζί, όπως ισχυρίζεται ο Πούτιν, τότε γιατί το Κρεμλίνο διατηρεί επαφές υψηλού επιπέδου με το ακροδεξιό κόμμα Alternative for Germany party”;

Αυτό το ερώτημα είχε ιδιαίτερη σημασία επειδή το AfD αυξάνει την ισχύ και τη δημοτικότητα του σε ολόκληρη τη Γερμανία. Μάλιστα τον Οκτώβριο πέτυχε ιστορικά καλά αποτελέσματα στις περιφερειακές εκλογές στη Βαυαρία και την Έσση, δύο παραδοσιακά κεντρώα ομόσπονδα κρατίδια. Και σε εθνικό επίπεδο όμως το AfD, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, συγκεντρώνει το ποσοστό ρεκόρ του 21%, γεγονός που το καθιστά το δεύτερο δημοφιλέστερο κόμμα στη Γερμανία. Μετά τις περιφερειακές εκλογές του επόμενου έτους, θα μπορούσε ακόμη και να γίνει το ηγετικό κόμμα πολλών κρατιδίων στο προπύργιο του στην ανατολική Γερμανία.

Η απάντηση του Πούτιν ήταν αποκαλυπτική. Αμφισβήτησε την άποψη ότι το AfD είναι ακροδεξιό και υπερασπίστηκε τις επαφές που έχει μαζί του. Συνέχισε λέγοντας ότι το AfD είναι θύμα “ναζιστικών μεθόδων’ και όχι ένα κόμμα που “τις χρησιμοποιεί”. Ως αποδεικτικό στοιχείο, επεσήμανε τις φήμες που κυκλοφόρησαν για απόπειρα δολοφονίας ενός από τους ηγέτες του κόμματος κατά τη διάρκεια μίας πρόσφατης προεκλογικής εκδήλωσης.

Βέβαια, οι γερμανικές αρχές δεν έχουν επιβεβαιώσει ότι έγινε κάποιου τέτοιου είδους απόπειρα αλλά το AfD προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τη φημολογία τις ημέρες πριν από τις περιφερειακές εκλογές. “Η εκπληκτικά λεπτομερής γνώση του Πούτιν για μια ελάχιστα γνωστή θεωρία συνωμοσίας στην οποία εμπλέκεται το AfD δείχνει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που δείχνει το Κρεμλίνο για τη γερμανική ακροδεξιά”, συνεχίζει με νόημα ο Atlantic.

“Ο Πούτιν φαίνεται να ελπίζει ότι μπορεί να γίνει σύμμαχος της γερμανικής ακροδεξιάς σε μια προσπάθεια να σπείρει τη διχόνοια στη γερμανική κοινωνία. Αυτό θα εκπλήρωνε έναν σημαντικό στόχο στην ευρύτερη εκστρατεία του να διαλύσει τη δυτική ενότητα και να μειώσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία”, συνεχίζει το αμερικανικό σάιτ.

Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΧΕΣΗ ΠΟΥΤΙΝ-ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ

Τα χρόνια που πέρασε ζώντας και υπηρετώντας στην Ανατολική Γερμανία πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης είχαν τεράστια επιρροή στη ζωή και τις πολιτικές προτεραιότητες του Πούτιν. Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του, έδειξε μια σταθερή ενασχόληση με τη σχέση της Ρωσίας με τη Γερμανία.

“Η Ρωσία είχε πάντα ιδιαίτερα αισθήματα για τη Γερμανία”, είπε σε μια ομιλία του, που εκφωνήθηκε σε άπταιστα γερμανικά, στην Μπούντεσταγκ το 2001.

Επίσης δεν είναι λίγες οι φορές που έχει αξιοποιήσει την ενοχή που αισθάνεται η Γερμανία για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ευγνωμοσύνη που οφείλει η Γερμανία στον ρωσικό λαό για την επανένωση της χώρας. Οι τακτικές του Πούτιν ήταν πολύ αποτελεσματικές και η Γερμανία έχει από καιρό θέσει τη σχέση της με τη Ρωσία πάνω από οποιονδήποτε άλλη σε σχέση με τους ανατολικοευρωπαίους γείτονές της.

Το 2014, ο Πούτιν το πήγε ακόμα πιο μακριά όλο αυτό κάνοντας έναν παραλληλισμό μεταξύ της επανένωσης της Γερμανίας και της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία. Όπως ο ρωσικός λαός είχε υποστηρίξει την “επιθυμία των Γερμανών για εθνική ενότητα”, είπε σε μια δημόσια ομιλία του, έτσι περίμενε και η Γερμανία να “υποστηρίξει τη φιλοδοξία των Ρώσων, της ιστορικής Ρωσίας, να αποκαταστήσει τη δική της ενότητα”.

Παρόλο που η Γερμανία προσχώρησε στην ευρεία ευρωπαϊκή και αμερικανική καταδίκη της προσάρτησης της Κριμαίας, η εξάρτηση της χώρας από το φυσικό αέριο και τις ρωσικές προμήθειες από αυτό, ολοένα και αυξανόταν. Αυτή η ανάγκη ενίσχυε την πίστη του Πούτιν ότι το επιχειρηματικό πολιτικό σύστημα της Γερμανίας δεν θα τολμούσε να κόψει τους μεταξύ τους δεσμούς, ανεξάρτητα από τις επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας σε άλλες χώρες.

Αυτή η πεποίθηση επιβεβαιώθηκε και από τη στενή σχέση του με τον πρώην καγκελάριο της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ (ο Πούτιν έχει παρευρεθεί στα πάρτι γενεθλίων του Σρέντερ και κάποτε πήγε τον Σρέντερ μια χριστουγεννιάτικη βόλτα με έλκηθρο στη Μόσχα). Μετά την αποχώρηση του το 2005 από τη γερμανική καγκελαρία, διορίστηκε πρόεδρος των διοικητικών συμβουλίων τόσο της Nord Stream AG όσο και της Rosneft, δύο μεγάλων εταιρειών ενέργειας που ελέγχονται από τη Ρωσία. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Σρέντερ έπεσε σε δυσμένεια και το έργο του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας που υποστήριζε ο ίδιος, εγκαταλείφθηκε. Ωστόσο, ο Πούτιν συνεχίζει να υπερασπίζεται τον φίλο του ως “αληθινό γιο του λαού του”.

Η γερμανική απάντηση στην επίθεση της Ρωσίας το 2022 στην Ουκρανία έδειξε ότι τελικά ο Πούτιν δεν γνώριζε τη Γερμανία τόσο καλά όσο νόμιζε. Ακόμη και όταν η Μόσχα διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου στη Γερμανία -μια κίνηση που πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, φοβούνταν από καιρό ότι μπορεί να επηρέαζε τη θέση της χώρας- η Γερμανία συνέχισε να υποστηρίζει την Ουκρανία. Στην πραγματικότητα, το Βερολίνο έγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατιωτικός προμηθευτής του Κιέβου μετά την Ουάσιγκτον. Αν και η Γερμανία έχει διστάσει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη -καθυστερώντας την παράδοση τανκς και συνεχίζοντας να αμφιταλαντεύεται στο αν θα παρέχει πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς στην Ουκρανία- αυτή η εποχή της ειδικής σχέσης μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας έχει πια τελειώσει.

Η αντίδραση του Πούτιν σε αυτό ήταν να συνδέσει τους νεοναζί που βλέπει στην Ουκρανία με τη Γερμανία. “Είναι απίστευτο αλλά αληθινό”, είπε σε μια εκδήλωση νωρίτερα φέτος σχετικά με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. “Μας απειλούν ξανά με γερμανικά τανκς Leopard”.

Οι Γερμανοί, ωστόσο, σκέφτηκαν μια διαφορετική αναλογία εν καιρώ πολέμου για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία: την επίθεση του Χίτλερ στην Πολωνία το 1939. “Ενεργώντας ως αυτοκρατορική δύναμη, η Ρωσία επιδιώκει τώρα να ξαναχαράξει τα σύνορα με τη βία”, έγραψε ο Όλαφ Σολτς, ο σημερινός καγκελάριος της Γερμανίας, και “η ιστορία της χώρας μου της δίνει την ιδιαίτερη ευθύνη να πολεμήσει τις δυνάμεις του φασισμού, του αυταρχισμού και του ιμπεριαλισμού”.

Πάντως ο Πούτιν φαίνεται να ελπίζει ακόμη ότι είναι δυνατή η επιστροφή της σχέσης της Ρωσίας με τη Γερμανία στα επίπεδα του πριν το 2022. Επειδή “η μία γραμμή του Nord Stream 2 έχει επιβιώσει” (η άλλη γραμμή ανατινάχθηκε πέρσι), “ανοίγουμε αύριο κιόλας τη στρόφιγγα”, είπε πρόσφατα, στην περίπτωση που η Γερμανία ζητήσει να συνεχιστεί η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου. Αλλά αυτό είναι κάτι, παραπονέθηκε, που τα “αφεντικά της Γερμανίας στην Ουάσινγκτον” δεν θα επιτρέψουν στη χώρα να το κάνει. (“Η ιδέα ότι οι ΗΠΑ υπαγορεύουν την πολιτική στο Βερολίνο είναι ένα αγαπημένο του τροπάριο”, γράφει ο Atlantic. “Οι Αμερικανοί ‘συνεχίζουν την κατοχή της Γερμανίας’, είπε στη ρωσική τηλεόραση νωρίτερα αυτό το έτος”.)

ΤΟ AFD ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΟΥ

Από τη στιγμή που οι μετριοπαθείς πολιτικοί της Γερμανίας του έχουν γυρίσει την πλάτη, ο Πούτιν αναγκάστηκε να αναζητήσει συμμάχους στα πιο ακραία στοιχεία της γερμανικής πολιτικής. Μια υποτιθέμενη έλλειψη εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας είναι μια δημοφιλής αφήγηση μεταξύ των ακροδεξιών κομμάτων και των συνωμοτικών κινημάτων στη Γερμανία -και όχι μόνο. Για παράδειγμα, το AfD ζητά τη χειραφέτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την προσέγγιση με τη Ρωσία στην πλατφόρμα του για τις ευρωεκλογές του επόμενου έτους. Η ρητορική της συνεχιζόμενης “κατοχής” της Γερμανίας επαναλαμβάνεται και από το υπεραντιδραστικό κίνημα Reichsbürger, τα μέλη του οποίου δεν αποδέχονται τη νομιμότητα της μεταπολεμικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας και επιθυμούν την αποκατάσταση του “γερμανικού Ράιχ” που έληξε με την ήττα των Ναζί. .

Οι ηγέτες του AfD έχουν επανειλημμένα υποστηρίξει ότι η Γερμανία πρέπει να απομακρυνθεί από τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ανοίξει εκ νέου τον αγωγό Nord Stream 2. Εκτός από το κάλεσμα για τερματισμό της υποστήριξης προς την Ουκρανία, έχουν επίσης κατηγορήσει το ΝΑΤΟ και την επέκταση του προς την ανατολή, θεωρώντας ότι αυτή προκαλεί τη Ρωσία.

Από την πλευρά της, η Μόσχα έχει καλλιεργήσει σχέσεις με το AfD, συμπεριλαμβανομένης μιας συνάντησης το 2020 μεταξύ ανώτερων μελών του κόμματος και του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ. Το Κρεμλίνο έφερε επίσης μέλη του AfD στη Ρωσία και τα κάλεσε να ενεργήσουν και ως “παρατηρητές των εκλογών” στην Κριμαία.

Μόλις τον περασμένο Αύγουστο, μια έρευνα από το Der Spiegel διαπίστωσε ότι ένα στέλεχος του AfD που ετοίμαζε μήνυση κατά της γερμανικής κυβέρνησης για τις προμήθειες όπλων της στην Ουκρανία είχε κάνει πολλά ταξίδια στη Ρωσία, επιστρέφοντας με μεγάλα χρηματικά ποσά και ύποπτες επαφές με τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Η στάση του AfD και του Reichsbürger ευθυγραμμίζονται βολικά με ορισμένες από τις απόψεις του Πούτιν για τη Γερμανία. Το Reichsbürger δυναμώνει και πλέον έχει περισσότερα από 20.000 μέλη. Γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν προειδοποιήσει από πέρσι ότι η Ρωσία ενθαρρύνει ενεργά αυτούς τους νεοναζί σε διαδικτυακές εκστρατείες παραπληροφόρησης.

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ο Πούτιν έχει αγκαλιάσει τη γερμανική ακροδεξιά. Όπως γράφει και ο Atlantic “η άνοδος της ακροδεξιάς διευκολύνει τη Ρωσία να υπονομεύσει την κοινωνική συνοχή και τη δημόσια συναίνεση. Το πολιτικό κέντρο στη Γερμανία εξασθενεί: τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού -οι Πράσινοι, οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες- δεν τα πάνε και πολύ καλά. Μπορεί κανένα μεγάλο κόμμα να μην έχει δώσει μέχρι στιγμής κάποια ένδειξη ότι είναι πρόθυμο να συμπεριλάβει το AfD σε έναν συνασπισμό και αυτό να καθιστά απίθανο το AfD να αποκτήσει εξουσία σε ομοσπονδιακό επίπεδο αλλά η δύναμή του στις τοπικές και περιφερειακές εκλογές διαβρώνει το τείχος προστασίας που οι πολιτικές δυνάμεις της Γερμανίας έχουν οικοδομήσει μεταξύ των ίδιων και της ακροδεξιάς”.

Υποστηρίζοντας το AfD και άλλους ακραίους παράγοντες της γερμανικής πολιτικής σκηνής, ο Πούτιν ποντάρει όχι μόνο στη μείωση της υποστήριξης προς την Ουκρανία απ’ τη Γερμανία, αλλά και στην κόπωση της Ευρώπης και της Αμερικής από την πολεμική προσπάθεια.

“Καθώς πλησιάζουν μεγάλες εκλογές στις δυτικές χώρες το 2024 και το 2025”, συνεχίζει ο Atlantic, “η ρωσική παρέμβαση και οι προσπάθειες παραπληροφόρησης αναμένεται να αυξηθούν. Η υποστήριξή της στις ακροδεξιές ομάδες στη Δύση είναι μέρος μιας γεωπολιτικής στρατηγικής. Σε μια εποχή που ο κόσμος αντιμετωπίζει πολιτική αναταραχή σε πολλά μέτωπα, η επιτυχία της τακτικής του Πούτιν θα αποφασιστεί στις κάλπες σε όλη την Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες”, καταλήγει ο αμερικανικός ιστότοπος.