ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΣΕΡΒΟΙ ΘΑΥΜΑΖΟΥΝ ΤΟΝ ΠΟΥΤΙΝ

Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, ο Πούτιν είναι ο παγκόσμιος ηγέτης που θαυμάζουν περισσότερο οι Σέρβοι, τη στιγμή που το 95% του σερβικού λαού βλέπει τη Ρωσία ως μία πραγματική σύμμαχο, σε σύγκριση με μόνο το 11% που βλέπει την ΕΕ με τον ίδιο τρόπο -παρά το γεγονός ότι η ΕΕ είναι ο κύριος οικονομικός υποστηρικτής της Σερβίας.

Στην ίδια δημοσκόπηση, το 68% των Σέρβων δήλωσε ότι πιστεύει ότι το ΝΑΤΟ και όχι ο Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι αυτό που ξεκίνησε τον πόλεμο στην Ουκρανία, με το 82% να είναι αντίθετο με τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία.

Κι ενώ το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης υποστηρίζει την Ουκρανία σε αυτόν τον πόλεμο, η Σερβία κρατά μία πολύ διαφορετική στάση. Η κυβέρνηση της χώρας και ο κόσμος δείχνουν υψηλά επίπεδα υποστήριξης προς τον Πούτιν και τη Ρωσία, γράφει ο Άντι Χοξάι, αρθρογράφος του Conversation.

Για παράδειγμα, η Σερβία είναι μία από τις χώρες που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία ούτε έχει αποστασιοποιηθεί από τον Πούτιν. Αντίθετα, έχει υπογράψει συμφωνία με τη Ρωσία για μεταξύ τους “διαβουλεύσεις” σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ο Πούτιν και ο Σέρβος πρόεδρος, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, υπέγραψαν επίσης μια νέα συμφωνία για το φυσικό αέριο, ενώ και η κρατικά ελεγχόμενη αεροπορική εταιρεία Air Serbia διπλασίασε τις πτήσεις της από το Βελιγράδι προς τη Μόσχα.

Όλα αυτά έρχονται σε αντίθεση με την κοινή εξωτερική πολιτική της ΕΕ που αποφάσισε να διακόψει ορισμένους από τους δεσμούς της με τον Πούτιν εξαιτίας της εισβολής στην Ουκρανία. Και το ίδιο “θα έπρεπε” να κάνει και η Σερβία, ως υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ.

Εντούτοις, αμέσως μετά την εισβολή του στην Ουκρανία, ο Πούτιν γνώρισε ισχυρή υποστήριξη στη Σερβία, με πολλαπλές συγκεντρώσεις να πραγματοποιούνται προς τιμήν του. Τα γκράφιτι στους τοίχους στο Βελιγραδίου περιελάμβαναν επίσης και το σύμβολο “Z”, το οποίο αντιπροσωπεύει τη δημόσια υποστήριξη για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, μια τοιχογραφία που απεικονίζει τον Πούτιν με τις σημαίες της Ρωσίας και της Σερβίας και τη λέξη “αδελφός” εμφανίστηκε στο Βελιγράδι. Διαφημιστικές πινακίδες με μια φωτογραφία του Ρώσου ηγέτη και τις λέξεις “χρόνια πολλά στον Πρόεδρο Πούτιν από Σέρβους αδερφούς” με το γράμμα Ζ πολύ μεγαλύτερο από τα άλλα τοποθετήθηκαν για να τιμήσουν τα 70ά του γενέθλια.

Από την ημέρα που επιβλήθηκαν κυρώσεις, η Σερβία έχει αναδειχθεί ως η κορυφαία χώρα για ρωσικές επιχειρήσεις και άτομα υψηλής ειδίκευσης, ιδιαίτερα στον κλάδο της τεχνολογίας, στην οποία μπορούν να μετεγκατασταθούν προκειμένου να αποφύγουν τις κυρώσεις.

Είναι προφανές ότι η πρόσφατη πολιτική συμμαχία μεταξύ αυτών των δύο χωρών βασίζεται σε ένα βαθύ αίσθημα δυσαρέσκειας προς το ΝΑΤΟ για το ρόλο που έπαιξε στην ίδρυση νέων δημοκρατιών που αποτελούσαν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης και της Γιουγκοσλαβίας, δηλαδή του Κοσσυφοπεδίου και της Ουκρανίας. Ο Πούτιν και ο Βούτσιτς υποστηρίζουν ότι οι χώρες τους εσφαλμένα έχουν παρουσιαστεί ως επιτιθέμενοι όταν προσπαθούν “απλώς να προστατεύσουν τους εθνικούς τους αδελφούς”.

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο του Conversation, η κύρια κινητήρια δύναμη πίσω από την πρόσφατη αύξηση της υποστήριξης προς τον Πούτιν είναι οι ελπίδες της Σερβίας ότι μια νίκη του πρώτου στην Ουκρανία θα της επιτρέψει με κάποιο τρόπο να ανακτήσει τον έλεγχο τμημάτων του Κοσσυφοπεδίου. Πρόσφατα, ο Βούτσιτς έφτασε στο σημείο να προτείνει ότι η Σερβία μπορεί να παρέμβει στο Κοσσυφοπέδιο για να υπερασπιστεί τη σερβική της μειονότητα.

Οι απειλές του έγιναν εν μέρει ως αποτέλεσμα της πίεσης που του άσκησε ο Πούτιν προκειμένου να απειλήσει με ένοπλη εισβολή στο Κοσσυφοπέδιο και να αποσταθεροποιήσει τα Βαλκάνια, έτσι ώστε να τραβήξει την προσοχή από τον πόλεμο της Ουκρανίας. Αλλά ούτε η πραγματική επιρροή του Πούτιν στα Βαλκάνια ούτε η διευκόλυνση της Σερβίας στους γεωπολιτικούς στόχους της Ρωσίας στην περιοχή λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από την ΕΕ.

Από τότε που ανέλαβε ο Βούτσιτς την εξουσία, δέκα χρόνια πριν, η Σερβία διατηρεί επιφανειακά μία στάση ουδετερότητας μεταξύ Ρωσίας και ΕΕ. Έχει καταφέρει έτσι να αυξήσει τη διαπραγματευτική δύναμη της σε θέματα όπως η ενέργεια, η ασφάλεια και η ένταξη στην ΕΕ. Εν τω μεταξύ, η προσχώρηση της Σερβίας στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ έχει μειωθεί σημαντικά από 64% το 2020, σε 45% το 2022.

Αυτή η στρατηγική ήταν επιτυχής για τα συμφέροντα της Σερβίας, η οποία είναι ο κύριος αποδέκτης της χρηματοδότησης της ΕΕ στα Βαλκάνια και θεωρείται πρωτοπόρος για ένταξη στην ΕΕ έως το 2025.

Απ’ την άλλη όμως, αποτελεί και την κύρια πηγή επιρροής του Πούτιν στα Βαλκάνια και ως μέρος της εδραίωσης της είναι το γεγονός ότι ο Βούτσιτς καλωσόρισε μια ρωσική στρατιωτική εγκατάσταση στη Σερβία. Σύμφωνα με το ΝΑΤΟ, η εγκατάσταση λειτουργεί ως κόμβος για ρωσικές επιχειρήσεις κατασκοπείας.

Ο Πούτιν χρησιμοποιεί τα Βαλκάνια, και ιδιαίτερα τη Σερβία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ως διαπραγματευτικό εργαλείο στις συναλλαγές του με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Προσπάθησε μάλιστα να χρησιμοποιήσει την επέμβαση του ΝΑΤΟ στην πρώην Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990 για να υποστηρίξει την επίθεσή του στην Ουκρανία.

Ο Πούτιν ήταν επίσης αποτελεσματικός στην υποστήριξη πολιτικών υποψηφίων και κομμάτων που μπορούν να ενισχύσουν τη φήμη του και να αποδυναμώσουν την επιρροή του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στα Βαλκάνια. Το συντηρητικό Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας έλαβε σχεδόν 500.000 δολάρια κατά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2017, σύμφωνα με πρόσφατη αποχαρακτηρισμένη έκθεση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Ορισμένοι βουλευτές στο Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη έλαβαν επίσης χρηματοδότηση από τη Ρωσία.

Η υπόλοιπη Ευρώπη δεν έχει αναγνωρίσει πλήρως την επιρροή της Ρωσίας στα Βαλκάνια και τον ρόλο της Σερβίας στην προώθηση των γεωπολιτικών στόχων της. Ωστόσο, ορισμένα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν προτείνει ότι η ΕΕ πρέπει να επανεξετάσει τη συμμετοχή της Σερβίας.

Τα κράτη της ΕΕ, ιδίως η Γερμανία και η Γαλλία, εξακολουθούν να είναι διχασμένα σχετικά με τη σημαντική επιρροή του Πούτιν στα Βαλκάνια και έχουν εκφράσει μόνο την “απογοήτευσή” τους για τις αποφάσεις του Σέρβου Πρόεδρου.

Η επιρροή του Πούτιν στα Βαλκάνια δεν πρέπει να αγνοηθεί και δεδομένου ότι η Σερβία έχει καταστήσει προφανές ότι θέλει να εμβαθύνει τους δεσμούς της με τη Ρωσία, η ΕΕ δεν πρέπει να εξαπατηθεί από την όψη της ουδετερότητας που επιδέξια διατήρησε ο Βούτσιτς όλα αυτά τα χρόνια.

“Εάν η ΕΕ προειδοποιεί τη Σερβία ότι οι σχέσεις μιας υποψήφιας για ένταξη στην ΕΕ χώρας με τη Ρωσία δεν μπορούν να είναι “αυτού του είδους”, τότε η γειτονική χώρα ίσως χρειαστεί να επανεξετάσει την φιλορωσική της πολιτική”, καταλήγει ο αρθρογράφος του Conversation.