ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΥΠΟΦΕΡΟΥΝ ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΠΟΛΥ

H νέα μορφή απιστίας που έχει διαπιστωθεί να συμβαίνει παγκοσμίως, δεν περιλαμβάνει σεξ, με τις σχέσεις των ανθρώπων να έχουν επαναπροσδιοριστεί γενικότερα και σε όλα τα επίπεδα και τα ακραία φαινόμενα να έχουν γίνει καθημερινά. Μόλις την Πέμπτη 11/11 μια 49χρονη γυναίκα πυροβόλησε τον πρώην σύζυγο της, μέσα στη μέση του δρόμου, στο Χαλάνδρι.

Το ‘γιατί δεν έφυγε’ είναι η ερώτηση που κατά κανόνα συνοδεύει την αποκάλυψη του όποιου βίαιου περιστατικού, με τις απαντήσεις να φαίνονται απλές. Ωστόσο, δεν είναι, κάτι που ισχύει για κάθε συνθήκη που αφορά το ‘εγώ’ του ανθρώπου.

Η θεραπεύτρια οικογένειας και ζεύγους, μέλος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Οικογένειας και Ζεύγους (IAPCF), Καθηγήτρια στο Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Αναστασία Τσαμπαρλή εξηγεί στο Magazine τι έχει συμβεί με τους δεσμούς των ανθρώπων, αρχής γενομένης από τη μείωση του σεξ που κάνουν τα ζευγάρια -ώστε να το συνδέσουμε και με το τελευταίο μας θέμα και να το συνεχίσουμε από εκεί.

“Η αποχή από την ερωτική συνεύρεση δεν ήταν κάτι που δεν προέκυψε με την πανδημία. Τότε όμως, αυξήθηκε”, λέει η ειδικός, προσθέτοντας ότι “παρατηρούμε ένα αριθμό αιτημάτων για θεραπεία ζεύγους με αντικείμενο τη σεξουαλική αποχή στα ζευγάρια τα τελευταία χρόνια και πριν από την εμφάνιση του Covid.

Τώρα έχει να κάνει με αυτόν και την οικονομική κρίση που αυξάνει τις διαμάχες και τις συγκρούσεις μέσα στο ζευγάρι. Η δυσκολία επικοινωνίας κάνει τη σχέση ‘παγωμένη’. Απουσιάζει το συναίσθημα” και όλο αυτό γίνεται ολοένα και πιο τακτικό φαινόμενο.

Με τι εχει να κανει;

“Οι δεσμοί των ανθρώπων υποφέρουν όλο και πιο πολύ. Αυτό που μπορεί να δώσει στους ανθρώπους την ικανότητα της συναισθηματικής επικοινωνίας, την αντοχή στις ματαιώσεις που δίνει το άλλο μέλος, τη θέληση να επενδύουν συναισθηματικά και πραγματικά να ενδιαφέρονται -να αναπτύσσουν αυτό που λέμε ενσυναίσθηση- είναι το να έχουν ασφαλή βάση μέσα τους. Δηλαδή, να έχουν έναν πυρήνα επαρκούς ψυχικής συγκρότησης που τους κάνει να νιώθουν σίγουροι και ότι δεν θα καταρρεύσουν, όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τη πρώτη δυσκολία. Για να φτάσει κάποιος εκεί, χρειάζεται δυο πράγματα:

α) μια καλή σχέση με το πρόσωπο που σε φροντίζει τα πρώτα χρόνια της ζωής σου -πατέρας, μητέρα- και αναγνωρίζει τις ανάγκες σου, ανταποκρίνεται σε αυτές και δημιουργεί έναν κόσμο προβλέψιμο και

β) να έχει συγκροτήσει μέσα σου το μοντέλο ενός ζευγαριού, ιδανικά το συνεργατικό μοντέλο των γονιών σου (να αγαπά ο ένας τον άλλον, να φροντίζει ο ένας τον άλλον). Αυτό δεν είναι ένα μοντέλο που υπάρχει όλο και λιγότερο τα τελευταία 40 χρόνια.

Η ικανότητα κάθε ανθρώπου να μπει σε συνεργατική σχέση, να φτιάξει συγκροτήσει ένα κοινό διαψυχικό πεδίο με έναν άλλον άνθρωπο, να μοιράζεται και να είναι ζωντανός συναισθηματικά απαιτεί αυτά τα δύο αναπτυξιακά γεγονότα να έχουν επιτευχθεί. Στις μέρες μας, οι δεσμοί των ανθρώπων έχουν υποστεί επίθεση από κοινωνικά φαινόμενα. Φερ’ ειπείν υπάρχει πολύ ρευστό κοινωνικό περιβάλλον.

Τα πράγματα αλλάζουν και οι άνθρωποι δεν είναι ασφαλείς, κοινωνικά και οικονομικά. Γενικώς, είναι μια εποχή που όλες οι συλλογικές αξίες και το ενδιαφέρον για τον δίπλα έχουν δεχθεί επίθεση”

Αυτό που υπερτερεί, σε αυτές τις εποχές, δεν είναι η αγάπη για τον διπλανό μας, αλλά πιο ναρκισσιστικές και ατομιστικές αξίες. Το εγώ μου, η ανάγκη μου, ο εαυτός μου.

“Βάλλεται η ίδια η οικογένεια, εξ ου και τα υπάρχουν διαζύγια και διπλοί γάμοι”, δηλαδή, γάμοι μεταξύ χωρισμένων που συνθέτουν τις κοινώς λεγόμενες ‘μεικτές οικογένειες’. Η κυρία Τσαμπαρλή λέει πως “έχει αλλάξει πια, το μοντέλο. Η αίσθηση του ανήκειν και η εσωτερική αίσθηση του “εγώ και ο άλλος” βάλλεται τρόπον τινά. Δεν είναι εύκολο για την οικογένεια να δώσει στα παιδιά αυτήν την αίσθηση της ασφάλειας.

Συχνά τα ζευγάρια δεν έχουν κοινό χώρο επικοινωνίας. Αυτό που φαίνεται να υπάρχει τώρα στα ζευγάρια, έχει να κάνει με δυο άξονες. Κατ’ αρχάς, ένα παρελθόντα άξονα, ένα κάθετο, ιστορικό και μετά ένα οριζόντιο που αναφέρεται στο παρόν”.

Στα του παρελθόντος άξονα “αν ένα παιδί μεγαλώνει σε διασπασμένη οικογένεια ή με γονείς που δεν μπορούσαν να του δημιουργήσουν το συναίσθημα ασφάλειας ή να του δώσουν μοντέλο συνεργατικής σχέσης, πώς θα δώσει εκείνο αυτό το μοντέλο στα παιδιά του;

Η νέα πραγματικότητα δεν είναι όπως παλιά, που είχες έναν άνθρωπο (συνήθως τη μητέρα) θα φροντίζει τα παιδιά. Τώρα και οι δυο γονείς είναι υπέρ απασχολημένοι και ο χρόνος που έχουν να ζήσουν με τα παιδιά τους είναι ελάχιστος. Η ζωή των οικογενειών είναι κατακερματισμένη -ανεξάρτητα από τον Covid-19, την οικονομική κρίση και άλλες ανησυχίες”.

Υπάρχει τεράστια μοναξιά -και μέσα στις σχέσεις

Σε ό,τι αφορά τον οριζόντιο άξονα “αφορά το γεγονός ότι ζούμε σε εποχή, η οποία δεν προβιβάζει τη συλλογικότητα, το ενδιαφέρον για τον πλησίο. Δεν δίνει ασφάλεια και κυριαρχεί η ρευστότητα, ενώ η επικοινωνία γίνεται κυρίως μέσω τρίτου (του διαδικτύου). Έχει χαθεί και η αμεσότητα στην επικοινωνία”.

Το δεδομένο είναι πως υπάρχει πολύ μοναξιά που γίνεται ακόμα μεγαλύτερη, όταν τη βιώνεις ενώ είσαι μέσα σε σχέση. Πολλοί επιλέγουν να συνεχίσουν σε αυτό το μοτίβο -με το σεξ να είναι μεταξύ όσων ‘πληρώνουν τη νύφη’. Ένα δεύτερο είναι η ψυχική υγεία, καθώς ζουν σε μια ευθεία γραμμή -χωρίς πάνω και κάτω. Χωρίς παλμό. Γιατί δεν φεύγουν; Aν όντως, θες μια ειλικρινή απάντηση, μπορείς να δεις το Maid στo Netflix. Προηγουμένως, θα πρότεινα να διαβάσεις τι είχε να πει η κυρία Τσαμπαρλή.

“Η κοινή λογική λέει πως όταν δεν περνώ καλά, φεύγω. Οι άνθρωποι ωστόσο, πολλές φορές λειτουργούν με άλλη λογική: τη ψυχολογική, την εσωτερική που συνδέεται με τις ανασφάλειες τους και έτσι διαλέγουν το λιγότερο επώδυνο”. Τους νικούν οι φόβοι τους και κυρίως αυτός για το άγνωστο και έτσι προτιμούν να μείνουν σε αυτό που ξέρουν. “Λειτουργούν με γνώμονα τη λογική της ψυχικής τους πραγματικότητας.

Αυτή είναι η δική τους «αλήθεια». Σε κάποιους συντρόφους , η πραγματικότητα αυτή υποβάλλει στο να επιλέξεις το λιγότερο επώδυνο. Έτσι, οι σύντροφοι που είναι υπερβολικά εξαρτημένοι, αδυνατούν να αντέξουν τον αποχωρισμό.

Κάποιοι άνθρωποι λειτουργούμε με αυτό που φοβόμαστε λιγότερο. Βλέπεις ζευγάρια που ταλαιπωρούνται για χρόνια και λες ‘γιατί το κάνουν αυτό;’. Μη νομίζετε πως θυσιάζεται κάποιος από τους δύο. Και οι δύο φοβούνται να κάνουν το βήμα” προς την έξοδο. “Είναι η έλλειψη ανεξαρτησίας και διαφοροποίησης. Ναι, τους νικούν οι φόβοι τους”.

Η εμφάνιση τρίτου στη σχέση είναι ένας από τους λόγους που ζευγάρια αναζητούν τη βοήθεια συμβούλων ή θεραπευτών ζεύγους . “Συνήθως λένε ‘δεν πάει άλλο’ ή ‘δεν ξέρουμε τι να κάνουμε πια’. Τα ζευγάρια που δεν κάνουν σεξ και γενικά δεν επικοινωνούν, χρειάζονται θεραπεία. Δεν βοηθιούνται όλοι -είναι κάτι πολυπαραγοντικό. Εν τούτοις, είναι πολύ καλύτερο να προσπαθήσεις να κάνεις κάτι, για να ζήσεις καλύτερα, από το να μην κάνεις τίποτα. Ο θεραπευτής ζεύγους θα τους βοηθήσει να ξεκαθαρίσουν μέσα τους τα πράγματα και να ωριμάσουν”.