ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΣΤΟ NEWS 24/7: ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΠΟΥ ΓΚΡΕΜΙΖΕΤΑΙ Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ, ΠΟΥ ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΒΛΕΠΟΥΝ ΝΑ ΧΑΝΟΥΝ ΠΟΛΛΑ

Και σήμερα ακόμη, η Γλυκερία συνεχίζει να βαδίζει πλάι στα σμυρνέικα. Εκείνα ξεκίνησαν τη βόλτα τους στον κόσμο πολύ νωρίτερα, δεκαετίες προτού πέσει πάνω τους ως μικρό κοριτσάκι στα σπιτικά γλέντια του χωριού της στις Σέρρες. Την πήραν απ’ το χέρι και από τότε συνέχισαν μαζί, μέχρι και την επισημοποίηση της σχέσης τους, το 1981.

Ήταν η χρονιά ορόσημο και για τους δυο τους: ο δίσκος “Σμυρνέικα” έβαλε τους μικρασιάτικους σκοπούς στα σπίτια χιλιάδων ανθρώπων και η ίδια μπήκε για τα καλά στον δρόμο για να γίνει αυτό που είναι σήμερα: ένα από τα πιο οικεία πρόσωπα του ελληνικού τραγουδιού.

Καθώς ετοίμαζε τη συναυλία “Σμυρνέικα Μινόρε” για τις 31 Ιανουαρίου στο Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο “Μαρία Κάλλας”, μου έκανε την τιμή να μιλήσουμε τηλεφωνικά. Και όχι μόνο για τα σμυρνέικα, αλλά για ένα μεγάλο κομμάτι της ασύλληπτα γεμάτης από “δουλειές” πορείας της. Τόσο γεμάτης που δυσκολεύτηκα πολύ να βρω από πού να ξεκινήσω.

Έχετε δει ποτέ τον κόσμο να μπερδεύεται ή να μην ξέρει ποιο τραγούδι είναι δικό σας, εννοώ ποιο είναι πρώτη εκτέλεση και ποιο επανεκτέλεση;
Ε, έχει συμβεί κι αυτό (σ.σ. γελάει και έχει ένα πολύ ζωντανό, χαρακτηριστικό γέλιο). Είναι κάποιοι άνθρωποι που δεν έχουν ακούσει τις πρώτες εκτελέσεις και μπορεί να αγάπησαν ένα τραγούδι μέσα απ’ τη φωνή μου και να μην ανήκουν στο είδος των ακροατών που ενδιαφέρονται να ψάξουν τις καταβολές και τις ρίζες.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αν θα πάνε στην πρώτη εκτέλεση θα τους αρέσει περισσότερο γιατί και εγώ έχω ακούσει αρκετές εκτελέσεις, και δεύτερες και τρίτες, που μου άρεσαν πιο πολύ από τις πρώτες.

Δεν είμαι δογματική, ότι “α, όχι, επειδή το ‘πε πρώτος εκείνος, αυτό είναι και το καλύτερο”. Δεν ισχύει πάντα.

Νομίζω για παράδειγμα ότι το “Μου ‘φαγες όλα τα δαχτυλίδια” από εσάς είναι πιο καλό απ’ την πρώτη εκτέλεση.
Αυτό το έχω πει και μαζί με τον Μητσάκη (σ.σ. εκείνος το είχε γράψει). Εκείνη την εποχή αυτοί οι μεγάλοι συνθέτες δεν είχαν πάντα στις εκτελέσεις των τραγουδιών τους πολύ σπουδαίους τραγουδιστές, εκτός από κάποιους που θεωρούνται σήμερα αξεπέραστοι και δεν θα μπορούσες να συγκρίνεις κανέναν μαζί τους. Όπως ήταν ο Στράτος Παγιουμτζής, ο Ρούκουνας, η Ρόζα Εσκενάζυ κλπ, που είχαν κάτι πολύ χαρακτηριστικό και αυθεντικό, είχαν προσωπικότητα και φοβερό όγκο.

Αλλά και στην εποχή μας έχουμε σπουδαίους τραγουδιστές που άφησαν το στίγμα τους σ’ αυτά τα τραγούδια.

Μη ξεχνάμε ότι ο Νταλάρας σεβάστηκε πάρα πολύ όλο αυτό το υλικό. Και μπορεί μια δική του εκτέλεση να μην ειχε το αυθεντικό άρωμα του Βαμβακάρη αλλά ήταν πολύ ωραία μεταφερμένη στην εποχή μας, με τρόπο που μπόρεσε να αγγίξει κι έναν πιο σύγχρονο άνθρωπο που δεν γνώριζε αυτά τα τραγούδια.

Ειδικά τα “Ρεμπέτικα της Κατοχής”.
Ναι, και πολλά άλλα με τα οποία καταπιάστηκε ο Γιώργος.

Δεν βοηθήθηκα καθόλου απ’ τα ΜΜΕ, δεν ξέρω για ποιους λόγους.

Πιστεύω ότι και το “Πήγα σε μάγισσες σε χαρτορίχτρες”, πολλοί ίσως να το θεωρούν ακόμα πιο παλιό λαϊκό που του κάνατε επανεκτέλεση. Ότι είναι τραγούδι του ‘50 πχ και όχι του Νικολόπουλου.
Μπορεί… Αυτό ήταν ένα καινούργιο τραγούδι, και μάλιστα όταν μου το ‘δωσε ο Νικολόπουλος το έβαλε με ψευδώνυμο επειδή είχε αποκλειστικό συμβόλαιο με μια εταιρεία και θα έπρεπε να γράφει μόνο για τους δικούς της τραγουδιστές.

Εμείς είχαμε γνωριστεί με τον Χρήστο, πίστευε πολύ σε μενα, με αγαπούσε και του είχαμε ζητήσει τραγούδια. Μας έδωσε αυτό σε στίχους του Λευτέρη Χαψιάδη. Και όταν απελευθερώθηκε από το συμβόλαιο, το πήρε και στο όνομά του.

Αυτό το τραγούδι μου θύμιζε πάντα λίγο το “γιατί τα πεντοχίλιαρα δεν είναι πετσετάκια”.
Τα “Πεντοχίλιαρα” είναι του Γιάννη Καραλή και γράφτηκαν πριν καν γίνουν τα κανονικά πεντοχίλιαρα. Εσείς, βέβαια, θα ήσασταν αγέννητος τότε, δεν ξέρω την ηλικία σας…

Όχι, πρέπει να είχα γεννηθεί. Του ‘83 είμαι. Πότε βγήκε;
Πότε βγήκε, ε; Θυμάμαι, λέτε; (γελάει) Τόσους δίσκους που έχω κάνει; Θυμάμαι μόνο ότι βγήκε πριν βγουν τα πεντοχίλιαρα. Νομίζω ότι ακόμα τότε το μεγαλύτερο χαρτονόμισμα ήταν το χιλιάρικο.

Σαν να το οραματίστηκε δηλαδή ότι κάποια μέρα θα έχουμε κι ένα πεντοχίλιαρο.
Απλά ο συνθέτης το είδε ρομαντικά. Αυτό το τραγούδι μπορεί να λέγεται “Πετσετάκια” και να θεωρείται ανάλαφρο, αλλά αυτός έλεγε μέσα στο τραγούδι “γιατί να μην είναι τα πεντοχίλιαρα, τα χρήματα δηλαδή, πετσετάκια που να τα κάνω ραβασάκια εγώ για να στέλνω στην αγαπημένη μου”… Αυτό έλεγε με απλό και λαϊκό τρόπο, με ισοκρατήματα κτλ.

Δεν φέρνει λίγο σε Ρασούλη αυτός ο στίχος;
Ναι, θα μπορούσε να το είχε γράψει ο Ρασούλης. Άλλος μεγάλος…

Θυμίζει λίγο αυτήν τη σχολή της Θεσσαλονίκης… Είχατε συναντηθεί και με τον Παπάζογλου και είχατε κάνει και μια μεγάλη περιοδεία στην Αμερική.
Και πριν ακόμα ανέβει στη συνείδηση του κόσμου και αναγνωριστεί με τόσο θαυμαστό τρόπο, γιατί το άξιζε, ήταν σπουδαίος καλλιτέχνης, τον είχαμε καλέσει στον Λυκαβηττό μαζί με τον Χρόνη Αηδονίδη. Και στον δίσκο που βγάλαμε μετά απ’ αυτό το λάιβ είχαμε βάλει και το “Κανείς εδώ δεν τραγουδά” που το είχαμε πει μισό μισό και το κάναμε πολύ μεγάλη επιτυχία. Πολύς κόσμος με είχε συνδέσει τότε με αυτήν την πιο σύγχρονη εκτέλεση.

Εμείς είχαμε αγκαλιάσει αυτόν τον δίσκο του Ρασούλη και του Ξυδάκη και πιστεύαμε σ’ αυτήν την αλλαγή που είχαν φέρει στο σύγχρονο λαϊκό τραγούδι.

Απλά να σας ρωτήσω κάτι άλλο. Λίγο αργότερα βγάλατε ένα τραγούδι που ήταν η δεύτερη ή τρίτη εκτέλεση που λεγόταν “Ζαλίστηκα, γκρεμίστηκα…” το θυμάστε;
Ναι, αυτό ήταν της ποπ εποχής.

Μου κάνει πολύ εντύπωση αυτή η “ποπ εποχή”, μου φαίνεται πολύ διαφορετική απ’ αυτά που θα περίμενα από σας. Πώς προέκυψε τότε αυτό;
Ήταν μια εποχή που ακουγόταν πάρα πολύ αυτό το είδος του τραγουδιού. Σαν ένα πείραμα μπορείτε να το δείτε, ότι πέρασα και απ’ αυτήν την εποχή, με έναν δύο δίσκους. Αυτό είναι ίσως το πιο ποπ τραγούδι που έχω πει.

Μοιάζει σαν να το ήθελε η εταιρεία, σαν να είπατε κι εσείς “ε, ας το δοκιμάσουμε, δεν πειράζει”.
Ναι, εντάξει, δεν βρίσκω τίποτα κακό σ’ αυτό το τραγούδι.

Ναι, δεν το λέω γι’ αυτό, είναι ωραίο τραγούδι.
Αρέσει σε πολύ κόσμο. Νομίζω ότι ένας καλλιτέχνης έχει το δικαίωμα να κάνει διάφορα πράγματα. Βέβαια, στο τέλος ο κόσμος είναι αυτός που θα κρίνει.

Όταν ένας τραγουδιστής έχει μια δύναμη εσωτερική που μπορεί να τη μεταφέρει μέσα απ’ τα τραγούδια του, νομίζω ότι δεν μπορούν να τον αγγίξουν και πολλά. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα: όλη η πορεία μου, από την αρχή μέχρι σήμερα, δεν στηρίχτηκε πολύ στην υποστήριξη των ΜΜΕ.

Ό, τι έκανα το έκανα σχεδόν μόνο με τη βοήθεια του Στέλιου Φωτιάδη, ο οποίος είναι συζυγός μου και συνθέτης, έχω πει πολλά τραγούδια του: το “Μέχρι να βρούμε ουρανό”, το “Σε μια σχεδία”…

…“Αναπνοή ανατολή”.
…και πολλά άλλα ωραία δικά του. Και τα κατάφερα και με τη δική του βοήθεια και στο πρακτικό μέρος, πέρα απ’ το μουσικό. Δεν βοηθήθηκα καθόλου απ’ τα ΜΜΕ, δεν ξέρω για ποιους λόγους. Αλλά κι εγώ δεν είμαι άνθρωπος που έκανα παρέες ή ήμουν κοσμική κτλ. Ήμουν πολύ στον εαυτό μου, πολύ με αυτούς που επέλεγα να είμαι, με τους συνεργάτες μου, με την οικογένειά μου…

Κάποιοι άνθρωποι που γράφουν ή σχολιάζουν στα ΜΜΕ με γνώρισαν και αποδέχτηκαν την πορεία μου εκ των υστέρων. Όχι απ’ την αρχή. Πάντα με συνέκριναν.

Όταν κάποιος λέει ότι ακούει μόνο Χατζιδάκι αλλά όχι και τον Τάκη Σούκα, κάτι θέλει να δηλώσει μ’ αυτό.

Τι εννοείτε;
Ότι “αυτό που κάνει η Γλυκερία το ‘χει κάνει κι εκείνος, το ‘χει κάνει κι ο άλλος…”. Δεν με αποδέχτηκαν. Και τέλος πάντων, δεν το εκφράζω ως παράπονο αυτό, απλά θέλω να τονίσω ότι δεν είχα τη βοήθεια των ΜΜΕ όταν έκανα τις μεγάλες επιτυχίες, καταλάβατε;

Οι μεγάλες επιτυχίες ανάγκαζαν αυτούς του ανθρώπους να αναφερθούν στο όνομά μου.

Γιατί πιστεύετε συνέβη αυτό; Ήσασταν αντιτηλεοπτική; Γιατί εμένα μια χαρά μου φαίνεται ότι γράφατε στην τηλεόραση και άνετα μιλούσατε πάντα.
Δεν το λέω γι’ αυτό, έχω κάνει πάρα πολύ τηλεόραση. Με προτιμούσαν γιατί ήμουν και πολύ καλή στα λάιβ, δεν τους έτρωγα και χρόνο… Αλλά δεν σημαίνει κάτι αυτό. Εννοώ, πώς να σας το πω, ότι δεν με “ύμνησαν”, ότι δεν με προώθησαν με το να με αναγνωρίσουν. Με αναγνώρισαν κατόπιν εποχής.

Δεν με πειράζει καθόλου όμως γιατί δεν θα μου άρεσε να είναι αυτό το στοιχείο το οποίο θα με έφερνε στο επίπεδο, το οποίο εγώ θεωρώ ότι είμαι σήμερα επειδή με καταξίωσε ο κόσμος. Και δεν το λέω από εγωισμό, δεν θα το χρησιμοποιούσα κιόλας αυτό.

Νομίζω ότι αν ήταν και με σπρώξιμο απ’ την τηλεόραση δεν θα κρατούσε κιόλας.
Δεν ξέρω… Μερικοί καλλιτέχνες πιστεύω ότι βοηθήθηκαν πάρα πολύ. Βέβαια είναι πολύ πλατύ το θέμα, είναι και το θέμα του ρεπερτορίου, είναι και το θέμα του πως αντέχει η φωνή στον χρόνο, το για ποιο λόγο τραγουδάει ένας καλλιτέχνης κλπ.

Ο κόσμος σε τελική ανάλυση ξέρει να βγάζει τα συμπεράσματά του. Μπορεί να παρασυρθεί, μπορεί να φάει την προπαγάνδα για το οτιδήποτε του προτείνεται για διάφορους λόγους αλλά στο τέλος μέσα του ξέρει να επιλέξει.

Και θέλω να πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στον κόσμο που μ’ αγκάλιασε και εξακολουθεί να θέλει να βρει ό, τι κάνω, να γίνει ένα μ’ αυτό και να συμβαδίσει μαζί του.

Σαν να άργησαν δηλαδή λίγο να καταλάβουν οι δημοσιογράφοι πόσο σπουδαία είστε;
Άργησαν και πιστεύω ότι ακόμα πολλοί απ’ αυτούς φορούν παρωπίδες. Αλλά θα μου πείτε ότι αυτά είναι πράγματα που έχουν να κάνουν με το πως έχει μεγαλώσει κάποιος, ή τι προσλαμβάνουσες είχε, ή τι ήθελε να υπηρετήσει στον κόσμο του πνεύματος… Τι ήθελε να δείξει στους γύρω του, καταλάβατε;

Για παράδειγμα όταν κάποιος λέει ότι ακούει μόνο Χατζιδάκι αλλά όχι και τον Τάκη Σούκα, κάτι θέλει να δηλώσει μ’ αυτό. Άσχετα αν ο Χατζιδάκις ήταν ένας τεράστιος συνθέτης…

Κάπου είχατε πει ότι ο “Μεγάλος Ερωτικός” είναι ένας απ’ τους αγαπημένους σας δίσκους.
Είναι ένας συγκλονιστικός δίσκος, με συγκλονιστικούς τραγουδιστές, με σπουδαία ποιήματα… Τραγουδούσε ο Ψαριανός που ήταν πολύ φίλος μας και η Νταντωνάκη, για την οποία πραγματικά αξίζει να πω αυτήν τη λέξη που την απεχθάνομαι: ιέρεια. Απεχθάνομαι που τη χρησιμοποιούν σήμερα τόσο εύκολα. Εκείνη όμως πραγματικά ήταν πολύ σπουδαία.

Ήθελαν, λοιπόν, κάποιοι άνθρωποι να είναι πιο πολύ στην παρέα που ακούει Χατζιδάκι παρά στην παρέα που ακούει τον Σούκα και τον Μουσαφίρη, για να μην τους πουν ότι δεν ήταν διανοούμενοι, ότι δεν ήταν της κουλτούρας.

Ο καθένας όμως έχει τον δικό του χώρο στη μουσική. Από τη μία είναι ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης κλπ, και από την άλλη μεριά είναι οι λαϊκοί μας δημιουργοί, όπως είναι και ο Νικολόπουλος για παράδειγμα.

Τεράστιος.
Πραγματικά τεράστιος. Άφησαν μεγάλο έργο και δεν μπορούμε να τους αγνοούμε. Εγώ δεν είμαι δογματική. Αγαπώ τον Χατζιδάκι, αγαπώ τον Λοΐζο και τον Μικρούτσικο αλλά αγαπώ και τον Σούκα… Ο καθένας έχει προσφέρει πάρα πολλά στο ελληνικό τραγούδι, το οποίο δεν είναι ένα είδος μόνο, είναι πολύ πλούσιο, συμπεριλαμβάνει τα πάντα.

Τώρα, το τι θα αφήσει πίσω του το σύγχρονο τραγούδι μας δεν το γνωρίζω γιατί και αυτό πάλι η ιστορία θα μας το πει, αλλά είμαστε σε ένα μεταίχμιο τώρα, σε μια μεταβατική κατάσταση, που ψάχνουμε να βρούμε μία καινούργια μουσική ταυτότητα, πάντα δανειζόμενοι και από το παρελθόν.

Από την παράδοση.
Αλλά επαναλαμβανόμαστε, κάνουμε τα ίδια πράγματα, βγαίνει ένα τραγούδι γίνεται επιτυχία και κάνουν άλλα δεκαπέντε ίδια. Επίσης πολλές φωνές μοιάζουν γιατί μιμείται ο ένας τον άλλον… Δεν κατηγορώ κάποιον μ’ αυτό το πράγμα.

Απλά περιμένετε να βγει κάτι καινούργιο και ακόμα είμαστε σε μια φάση που αυτό δεν έχει γεννηθεί.
Και θα βγει γιατί είναι πια και ανάγκη κοινωνική. Τώρα δεν μπορεί να βγει ένα καινούργιο είδος που θα ζητάει για παράδειγμα την επανάσταση με τον τρόπο που το έκανε το ‘60, γιατί σήμερα δεν γίνεται η επανάσταση όπως γινόταν τότε. Σήμερα γίνεται με κάποιον άλλον τρόπο.

Αλλά δεν γίνεται με αυτόν τον τρόπο που βλέπουμε σε κάποια χυδαία τραγούδια που ακούγονται, κάποια σύγχρονα, που ούτε ξέρω και την ονομασία τους…

Έχω καταλάβει ποια λέτε, δεν ξέρω αν θέλετε να μιλήσουμε για την τραπ μουσική…
Όχι δεν θέλω να μιλήσω καθόλου πραγματικά, το είπα έτσι πολύ περαστικά για να πω αυτό που ήθελα. Τέλος πάντων, είμαστε σε μια μεταβατική εποχή και σίγουρα θα βγει κάτι που να εκφράζει την εποχή μας, αλλά να σέβεται και το κοινό.

Αυτό βέβαια θα συμβεί αφού οι άνθρωποι σεβαστούμε πρώτα τον εαυτό μας και το κάθε τι που έχει αξία στη ζωή. Την ίδια τη ζωή πρώτα απ’ όλα.

Πολλές φορές όταν τραγουδάω Θεοδωράκη, αν αφοσιωθώ αποκλειστικά στον στίχο, μπορεί να δακρύσω.

Θα σας αλλάξω λίγο δρόμο τώρα γιατί μ’ αρέσουν πολύ οι ιστορίες πίσω απ’ τα τραγούδια. Ας πούμε στο “Πάρε με απόψε, πάρε με” υπάρχει κάτι; Πώς προέκυψε;
Από πολλούς ανθρώπους αυτό το τραγούδι έχει κατοχυρωθεί σε μένα αλλά είναι του Ζιώγαλα, το ‘χε ξαναπεί παλιότερα. Αυτό δεν ήταν πρώτη εκτέλεση απλά έγινε πολύ μεγάλη επιτυχία όταν το είπαμε μαζί.

Το ξέρατε από πριν εσείς, το είχατε ακούσει;
Βέβαια, τον αγαπάω πολύ τον Νίκο, έχει μια όμορφη αγνότητα μέσα του ως μουσικός. Και αγαπάει και την παράδοση πολύ, τη φοράει στις μελωδίες του. Είναι και ροκ και παραδοσιακός.

Νομίζω ότι αυτό το τραγούδι μπήκε σε έναν δίσκο με τραγούδια του σε δεύτερες εκτελέσεις, δεν θυμάμαι τώρα. Μου το είχε προτείνει ο Άγγελος Σφακιανάκης που ήταν στην Οπισθοδρομική Κομπανία. Μου άρεσαν τα φωνητικά του τραγουδιού πολύ και είπα “ναι”.

Και εκείνη την εποχή κάναμε και ένα εκπληκτικό ανάλαφρο χαρούμενο βιντεοκλίπ στους δρόμους του Πειραιά το οποίο λειτούργησε πολύ καλά.

Έχετε πει ότι το τραγούδι που σημαίνει πολλά για σας είναι το “Σε μια σχεδία”, αλλά υπάρχει κάποιο άλλο που όταν το ηχογραφούσατε να συγκινηθήκατε πολύ, να σταματήσατε επειδή ίσως βουρκώσατε;
Δεν θυμάμαι αν στο στούντιο συνέβη αυτό αλλά ένα απ’ τα τραγούδια που με συγκινεί πάντα είναι του Μίκη Θεοδωράκη, το “Επιτύμβιο”, που λέει “το παλικάρι που ‘πεσε με ορθή την κεφαλή του δεν το σκεπάζει η γης”, από τότε που είχαμε κάνει τα λαϊκά του Μίκη.

Με συγκινεί πολύ γιατί το ‘χω συνδέσει με τον πατέρα μου, ο οποίος έφυγε απ’ την καρδιά του μέσα σε λίγες ώρες, χωρίς να είναι ασθενής -ευτυχώς δεν υπέφερε. Μάλιστα αυτόν τον στίχο τον έβαλα και στο μνήμα του.

Πολλές φορές στα λάιβ όταν τραγουδάω τραγούδια του Θεοδωράκη, αν αφοσιωθώ αποκλειστικά στον στίχο, μπορεί να συγκινηθώ και να δακρύσω. Βέβαια, δεν έχεις τη δυνατότητα να αφήσεις τον εαυτό σου να παρασυρθεί τόσο πολύ σε μια ζωντανή εμφάνιση αλλά πολλές φορές έχω αισθανθεί τη φωνή μου να κάνει διακοπές από τη συγκίνηση.

Με τη Βιτάλη έχετε μία σχέση ζωής. Σας έχει παντρέψει κιόλας. Θέλετε να μου πείτε πώς γνωριστήκατε;
Και έχει βαπτίσει και τον γιο μου, τον Κωνσταντίνο.

Με την Ελένη γνωριστήκαμε όταν εγώ ήμουν σχεδόν στο ξεκίνημά μου, τη χρονιά που γνώρισα και τον σύζυγό μου. Βρεθήκαμε για πρώτη φορά μαζί σε μια δουλειά που έκανε ο Κοινούσης. Είχε φέρει και τον Αντώνη Βαρδή, και διάφορους άλλους νέους και κάναμε το δίωρο πρόγραμμα στην αρχή. Και λέγαμε τότε θυμάμαι τραγούδια απ’ την “Τρίτη Ανθολογία” του Σπανού, πχ “Αν είσαι μια μικρή παραπονεμένη πέτρα” και τέτοια.

Μετά με την Ελένη βρεθήκαμε και σε κάποια άλλη καλοκαιρινή δουλειά και λίγο αργότερα έγινε και η κουμπαριά.

Αν σας ρωτούσε κάποιος τι ξεχωρίζετε στον χαρακτήρα της, τι είναι αυτό που διαχρονικά αγαπάτε σε αυτήν, τι θα λέγατε;
Αν και νομίζω ότι ο άνθρωπος είναι το σύνολο των χαρακτηριστικών του, για εκείνη θα έλεγα ότι είναι ένας άνθρωπος ευλύγιστος. Εννοώ δηλαδή ότι για να αποφύγει τις κακοτοπιές, ελίσσεται, αν και δεν δείχνει ότι μπορεί να είναι έτσι. Έχει περάσει από τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη και έχει επιβιώσει και αυτό είναι προς τιμήν της πραγματικά.

Είναι μία διαχρονική αξία, είναι μια μεγάλη τραγουδίστρια, και ό, τι έχει καταφέρει το έχει κάνει με τη δύναμη της φωνής της.

Γεννήθηκα σε μια οικογένεια που αγαπούσε πολύ τη μουσική, από εκεί έχω και τα πρώτα μου ακούσματα.

Σε μια συνέντευξη σε έναν ραδιοφωνικό σταθμό που είχατε πάει μαζί με τη Βιτάλη και τη Μαρινέλλα, άκουσα τη Μαρινέλλα να σας λέει “το μικράκι μου”. Σας λέει έτσι συχνά ή απλώς έτυχε εκεί;
(γελάει δυνατά) Επειδή είμαι μικροκαμωμένη, κοντούλα… Γι’ αυτό με λέει έτσι.

Είναι χαϊδευτικό, εμένα μ’ άρεσε που το είπε.
Ναι, είναι χαϊδευτικό. Μεγάλη καλλιτέχνις… Η Μαρινέλλα ξέρει να αναγνωρίζει τις αξίες και είναι πάρα πολύ απαιτητική στη δουλειά της, ακόμα και στις πιο μικρές λεπτομέρειες, γι’ αυτό και βρίσκεται στην πρώτη γραμμή εδώ και τόσα χρόνια.

Πήγε να πει και μια ιστορία πίσω απ’ το “Μέχρι να βρούμε ουρανό”, αλλά μπερδεύτηκα λίγο. Ήταν στην Αμερική και σας είπε απ’ το τηλέφωνο να του προσθέσετε σιγόντο;
Όχι, εγώ ήμουν σε περιοδεία στην Αμερική, όχι εκείνη, και ο άνθρωπος που είχε αναλάβει την περιοδεία μου ήταν ένας πολύ καλός της φίλος. Εγώ τότε μόλις είχα βγάλει τον δίσκο που είχε μέσα αυτό το τραγούδι σε στίχο του Σαράντη Αλιβιζάτου, πολύ δυνατός στιχουργός, και της το έβαλε στο τηλέφωνο αυτός ο φίλος της για να το ακούσει και εκείνη. Κι επειδή έχει τρέλα με τα σιγόντα και πάντα βρίσκει να βάλει ένα κι εκεί που δεν υπάρχει, είπε ότι “εγώ θα έβαζα κι ένα σιγόντο εδώ”.

Και τελικά την ακούσατε ή όχι;
Τη πρώτη φορά κυκλοφόρησε χωρίς σιγόντο, γιατί οι δίσκοι είχαν ήδη κοπεί αλλά στην επόμενη φουρνιά που κυκλοφόρησε, βάλαμε, ναι. Την ακούσαμε γιατί πραγματικά είχε δίκιο.

Άσχετο αλλά σας είδα και σε ένα βίντεο να τραγουδάτε το “Singing in the rain” σε μια παράσταση με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Μου έκανε εντύπωση.
Ήταν μία πολύ ωραία μουσικοθεατρική παράσταση αυτή στο Ρεξ, τότε που ακόμη το ταβάνι του ήταν ζωγραφισμένο από τον Τσαρούχη. Τις χορογραφίες τις είχε κάνει ο Σειληνός και ήμασταν μαζί με τον Δημήτρη Μητροπάνο, τον Νικολόπουλο, τον Μηλιώκα και τη Βλαχοπούλου.

Ήταν τότε που είχε έρθει μαζικά στη χώρα μας ζητώντας άσυλο μία εξαιρετική φουρνιά Ρώσων χορευτών, απ’ τα μπαλέτα Κίροφ, και είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμά μας.

Ε, και ήμουν και εγώ (γελαει) που κλήθηκα να πλαισιώσω αυτό που είχε ονειρευτεί ο Σειληνός με τις ομπρέλες και τους χορευτές, να κάνουμε το “Singing in the rain”. Βέβαια, τότε δεν γνώριζα γρι αγγλικά.

Είχε μια φοβερά μεγάλη ποικιλία αυτό το πρόγραμμα. Ξεκινούσε με τον Μηλιώκα που έφερνε με βέσπα τη Βλαχοπούλου στη σκηνή και τελείωνε με ένα λαϊκό ποτ πουρί που κάναμε με τον Μητροπάνο και τον Νικολόπουλο.

Με τον Μηλιώκα είχατε πει κι ένα τραγούδι μαζί.
Μετά το “Ροζ” που είχε κάνει με την Αφροδίτη Μάνου και είχε γνωρίσει επιτυχία, έκανε και το “Κάπου θα συναντηθούμε” μαζί μου. Το άλλο ήταν πιο μπαλάντα, πιο τρυφερό, αυτό ήταν λίγο πιο κωμικό, μιλούσε για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, που τρέχουν όλη μέρα για να προλάβουν τις δουλειές τους.

Και εδώ είχαμε κάνει ένα ωραίο βιντεοκλίπ, έτσι χιουμοριστικό, να φοράμε πιτζάμες κλπ. Θεωρώ τον Μηλιώκα έναν απ’ τους πλέον σπουδαίους καλλιτέχνες.

Θέλω να σας ρωτήσω και για τα σμυρνέικα, μιας και έχετε σε λίγες μέρες τη συναυλία-αφιέρωμα. Εσείς πότε τα ακούσατε για πρώτη φορά;
Γεννήθηκα σε μια οικογένεια που αγαπούσε πολύ τη μουσική, από εκεί έχω και τα πρώτα μου ακούσματα, καθώς και από τα γλέντια που γίνονταν είτε στο σπίτι μας είτε σε διάφορα σπίτια φίλων. Μπορούσαν να ξεκινήσουν αυτοσχέδια γλέντια στη γειτονιά απ’ το πουθενά και το τραγούδι πάντα τα συνόδευε

Αυτοι έμαθαν τα τραγούδια είτε απ’ το ραδιόφωνο είτε από τις πλάκες γραμμοφώνου. Είχαμε δίπλα μας κι έναν συγγενή που ειχε δίσκους παλιούς με σμυρνέικα, και όταν έπινε λιγάκι κι ερχόταν στο κέφι, άρχιζε να τα τραγουδά -η “Ελένη η Ζωντοχήρα” κτλ.

Τραγουδούσαμε και δημοτικά, και λαϊκά (Καζαντζίδη, Περπινιάδη κλπ), αλλά και το ύστερο ρεμπέτικο εκείνης της εποχής όπως ήταν ο Τσιτσάνης, ο Τζουανάκος…

Και μάλιστα τραγουδούσαν όλοι πολύ ωραία. Από εκείνους έμαθα κι εγώ. Ήμουν πολύ μικρό παιδάκι και τους συνόδευα στα φωνητικά.

Τώρα είναι μια άλλη εποχή που η γυναίκα έχει αποκτήσει άλλα δικαιώματα και καλώς τα έχει αποκτήσει.

Και τα τραγούδια που είπατε το ‘81 σ’ αυτόν τον κλασικό πια δίσκο, στα “Σμυρνέικα”, αυτά τα συγκεκριμένα πώς τα βρήκατε για να τα μελετήσετε;
Από τη στιγμή που μπήκα στις δισκογραφικές είχα διάφορες προτάσεις να κάνω το ένα ή το άλλο, αλλά εγώ έχοντας στη μνήμη μου αυτά τα τραγούδια με τα οποία ήμουν δεμένη, που ήταν πια στο αίμα μου, ήθελα ένα τέτοιο υλικό να τραγουδήσω.

Θυμάμαι απευθυνθήκαμε σε συλλέκτες που είχαν παλιά δισκάκια, όπως τον Κουνάδη αλλά κυρίως τον Σπύρο Παπαιωάννου. Εκείνος είχε κάνει και μία σειρά ραδιοφωνικών εκπομπών τις οποίες είχε ηχογραφήσει, και μας έδωσε αρκετό υλικό για να κάνουμε μία επιλογή και τελικά να κάνουμε την πρώτη σύγχρονη ηχογράφηση κάποιων εξ αυτών.

Ο Στέλιος Ελληνιάδης, σε μια συνέντευξη είχε πει επί λέξη ότι φέρατε μια “διακριτική φρεσκάδα στο σμυρνέικο”.
Ο Στέλιος Ελληνιάδης είναι φίλος μου και σέβομαι πολύ τη γνώμη του. Είναι μεγάλος γνώστης, αγαπά πολύ τη μουσική και τον πολιτισμό γενικότερα από όποια πλευρά του κόσμου κι αν προέρχεται.

Από εκεί και πέρα τι να πω, νομίζω ότι ήταν μια εποχή που πραγματικά έφερε μια αλλαγή στο χώρο του παραδοσιακού τραγουδιού. Εγώ ήμουν ένα νέο κορίτσι που έβαλα αυτά τα τραγούδια στο στόμα πολλών ανθρώπων, που τους τα ξαναθύμησα με έναν τρόπο αρκετά παραδοσιακό αλλά και που ακουμπούσε και στο σήμερα, που έφερνε και την πνοή του τώρα.

Πώς καταφέρατε να δώσετε το δικό σας χρώμα και να μην πουν οι άλλοι ότι “α, αυτή αντιγράφει τη Ρόζα ή τη Ρίτα Αμπατζή”;
Δεν έκανα κάποια ιδιαίτερη προσπάθεια. Κοιτάξτε, ο κάθε άνθρωπος είναι γεννημένος με κάποιο ταλέντο κι εγώ το δικό μου είχα την τύχη να το κάνω και επάγγελμα.

Άκουσα πολύ τις πρώτες εκτελέσεις, μπήκα στο πνεύμα των τραγουδιών… Κάθε φορά που τραγουδάω ένα σμυρνέικο, θυμάμαι τις ιστορίες που έχω διαβάσει, βλέπω τις εικόνες μπροστά μου και είναι σαν να ζω μέσα στην ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής.

Βεβαίως, δεν είμαι η Παπαγκίκα, βεβαίως δεν είμαι ο Ρούκουνας, είμαι η Γλυκερία, και με πολλή αγάπη για αυτό είδος, και αφού δανείστηκα στοιχεία και από τις φωνές και από τους μουσικούς που τα έπαιξαν, έβγαλα τον παρονομαστή ας το πούμε έτσι. Έβγαλα το δικό μου συμπέρασμα εσωτερικά, γιατί έτσι λειτουργεί αυτό, και το απέδωσα με αυτόν τον τρόπο που βγήκε τελικά.

Σήμερα που έχει μια άλλη ωριμότητα η φωνή σας, και που έχετε και μια πιο μεγάλη εμπειρία, όποτε ακούτε τις παλιές ηχογραφήσεις σας, είστε ευχαριστημένη με τον εαυτό σας; Θα αλλάζατε κάτι σήμερα αν τα ηχογραφούσατε ξανά;
Το κάθε πράγμα έχει την αξία του γιατί έγινε μια συγκεκριμένη στιγμή, κάτω από συγκεκριμένα συναισθήματα να το πούμε έτσι. Νομίζω ότι ακόμα και μια απειρία να υπάρχει, παράλληλα υπάρχει και μια αυθεντικότητα. Είναι μια ηχογράφηση που χαρακτηρίζει εμένα την εποχή εκείνη.

Βεβαιως, σήμερα οταν τα τραγουδάω είναι με έναν λίγο πιο διαφορετικό τρόπο, λίγο πιο έμπειρο όπως λέτε, αλλά δεν θα το άλλαζα γιατί αυτό είναι ένα ντοκουμέντο και της δικής μου νεότητας, και των δικών μου συναισθημάτων την εποχή εκείνη, όπως είχα εκλάβει όλη αυτήν την ψυχή που κουβαλάνε αυτά τα τραγούδια.

Αυτός ο δίσκος του ‘81, τα “Σμυρνέικα” πόσο πούλησε περίπου, θυμάστε;
Τότε αν κάτι γινόταν αγαπητό στον κόσμο, πουλούσε πάρα πολύ. Βεβαίως, υπήρχε και πολλή πειρατεία, ακόμα και πειρατικοί δίσκοι έβγαιναν, όχι μόνο κασέτες. Να φανταστείτε σε ένα ταξίδι μας στην Αυστραλία βρήκαμε εκεί έναν δίσκο δικό μου “made in Malaysia”.

Παρόλα αυτά οι δίσκοι πουλούσαν εκατοντάδες χιλιάδες κι έτσι κι εγώ πούλησα, όχι μόνο με τα “Σμυρνέικα” αλλά και με τη “Γλυκερία στην όμορφη Νύχτα”, το λάιβ αυτό που κάναμε, και με άλλα πολλά.

Είστε νομίζω μέσα στις πέντε πιο ευπώλητες Ελληνίδες τραγουδίστριες και έχετε και δύο δίσκους μέσα στην πρώτη δεκάδα των πιο εμπορικών;
Μπορεί και περισσότερους, δεν ξέρω τώρα. Κάποτε τα ψάχναμε αυτά. Είναι μαζί με τα “Λάτιν” του Νταλάρα, μαζί με τον “Δρόμο” του Πλέσσα, τα “Νησιώτικα” του Πάριου… Όλα αυτά είναι σε μια πρώτη γραμμή τέλος πάντων.

Έχω πάνω από 15 χρόνια να δω τηλεόραση, και κυρίως ειδήσεις -με εκνευρίζουν.

Πιστεύετε ότι κάποιοι στίχοι που έχουν γεράσει άσχημα; Θα σας πω τι εννοώ. Για παράδειγμα το “Στρίβε λόγια” που λέει μέσα ότι αν δεν με πάρεις θα “ακουστούν μοιρολόγια για τα σε στη γειτονιά” κλπ. Τώρα πχ με τις γυναικοκτονίες, έτσι όπως έχει αναδυθεί το θέμα.
Δεν μπορούμε να τα συγκρίνουμε αυτά τώρα, πόσο μάλλον και με βάση έναν στίχο της εποχής. Είναι πιο βαθύ το θέμα.

Τώρα είναι μια άλλη εποχή που η γυναίκα έχει αποκτήσει άλλα δικαιώματα και καλώς τα έχει αποκτήσει. Είναι μια εποχή που γκρεμίζεται η πατριαρχία, που οι άντρες βλέπουν να χάνουν πάρα πολλά. Δεν είναι όλοι οι άντρες γυναικοκτόνοι, βέβαια, αλλά όταν συμβαίνει είναι πολύ άσχημο γιατί υποτίθεται ότι το φύλο αυτό το ανδρικό είναι πιο δυνατό, πρακτικά εννοώ, έχει τη δύναμη να επιβάλλεται σωματικά στο πιο αδύναμο φύλο, που είναι η γυναίκα -σωματικά πάλι.

Αλλά τα πράγματα αλλάζουν και θα αλλάξουν πολύ.

Εγώ δεν είμαι της άποψης ότι πρέπει να υπερισχύσει κάτι απέναντι του άλλου. Δική μου άποψη είναι ότι όλοι πρέπει να ζούμε με ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις, με σεβασμό στον συνάνθρωπό μας, στο σύντροφό μας, με σεβασμό σε οτιδήποτε σε σχέση μας με τους ανθρώπους και χωρίς κραυγές.

Να αποδεχόμαστε όλους τους ανθρώπους με όποιον τρόπο θέλουν να υπάρχουν στη ζωή τους.

Ξέρετε απλά για να μην παρεξηγηθώ, και εγώ πιστεύω ότι κάθε τραγούδι γράφτηκε σε μια συγκεκριμένη εποχή, από μια συγκεκριμένη ομάδα και ότι πρέπει να αξιολογείται έτσι, με βάση αυτά, και όχι με τα σημερινά δεδομένα.
Ακριβώς. Οι ρεμπέτες με αυτούς τους στίχους περιέγραφαν και την εποχή τους. Είναι πολύ μεγάλη ιστορία για να την αναλύσουμε τώρα μέσα σε πέντε κουβέντες.

Έχω δει ότι είστε και πολύ ευαίσθητη με το θέμα της σύγχρονης προσφυγιάς.
Eίναι ένα θέμα που βασανίζει την ανθρωπότητα από πάντα, απλά τώρα έχει φτάσει στην αυλή μας και το βλέπουμε πιο φανερά. Συμβαίνει όλα τα χρόνια με τους κατακτητικούς πολέμους.

Είναι πολύ θλιβερό να υπάρχουν άνθρωποι σήμερα τον 21ο αιώνα που να μπαίνουν σε ένα σαπιοκάραβο και να πνίγονται. Να πεθαίνουν στη θάλασσα παιδάκια, μανάδες, πατεράδες…

Πρέπει ο άνθρωπος να βρει τον δρόμο τον “ανθρωπινό”, γιατί τώρα είμαστε σε μια ημιζωώδη κατάσταση, όπου επιτρέπουμε να εκδιώκονται άνθρωποι απ’ τις πατρίδες τους, να υπάρχει αυτός ο φανατισμός με τις θρησκείες…

Είναι ένα θέμα που πρέπει να το δούμε παγκόσμια, πρέπει όλη η ανθρωπότητα να ξυπνήσει, να δούμε τα δικαιώματα του ανθρώπου και ο καθένας απ’ τη μεριά του να φροντίσει να ανακουφίσει. Και αυτό δεν σημαίνει ελεημοσύνη, δωρεές ή όλα αυτά, είναι πιο βαθιά αυτά τα πράγματα.

Και μια τελευταία ερώτηση. Διαβάζετε ακόμα πολύ;
Ακόμα πιο πολύ.

Τι διαβάζετε;
Τα πάντα. Πολύ πεζογραφία, από την πιο δύσκολη έως την πιο εύκολη. Τώρα έχω πάρει “Τα βιβλία του Ιακώβ” της Όλγκα Τοκάρτσουκ, μίας Πολωνής που πήρε και Νόμπελ αλλά επειδή έχω κάνει μία μικροεπέμβαση στο μάτι δεν μπορώ να το διαβάσω γιατί έχει πολύ μικρά γράμματα.

Αν του αρέσει κάποιου να διαβάζει, δεν σταματάει ποτέ. Μπορεί να κάνει ένα διάλειμμα για κάποιο χρονικό διάστημα επειδή μπούκωσε αλλά δεν σταματάει γιατί είναι μια συντροφιά συμπυκνωμένης γνώσης, που δεν την βρίσκεις πουθενά αλλού.

Ίσως το παρακάνω λίγο τώρα αλλά σκέφτηκα ότι ίσως να ήσασταν και κάπως τυχερή μέσα στην ατυχία σας που κάνατε αυτήν τη μικροεπέμβαση, γιατί χάσατε όλο αυτό που συνέβη με την κηδεία του τέως, δεν είδατε τις εικόνες στην τηλεόραση.
Μα δεν βλέπω τηλεόραση.

Δεν θα τον βλέπατε ούτως ή άλλως όλον αυτόν τον παροξυσμό δηλαδή.
Δεν θα το ‘βλεπα γιατί αποφεύγω τέτοια γεγονότα που τα προβάλλουν ως μεγάλα ή που τα προβάλλουν με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύψουν κάποια άλλα.

Έχω πάνω από 15 χρόνια να δω τηλεόραση, και κυρίως ειδήσεις -με εκνευρίζουν λίγο. Διαβάζω, βέβαια, στο διαδίκτυο, δεν είμαι ανενημέρωτη προς Θεού, αλλά δεν θέλω να ενημερώνομαι με τον τρόπο που το κάνει η τηλεόραση και με τον τρόπο που μου το επιβάλλει.

Δεν σας αρέσει η προπαγάνδα της να το πούμε λίγο πιο χοντρά.
Δεν μ’ αρέσει και δεν θέλω να είμαι μέρος του κόσμου που θα επηρεαστεί από την προπαγάνδα οποιουδήποτε. Όχι ότι δεν έχω παρασυρθεί κι εγώ προς Θεού, είναι τόσο έξυπνη η προπαγάνδα που καμιά φορά ακόμα και να πεις ότι “αποφεύγω αυτό”, μπορεί ήδη να έχεις υποκύψει σε κάτι που ήθελαν εξ αρχής. Αλλά, τέλος πάντων, αυτός είναι ένας τρόπος για να αντιστέκομαι.

Γλυκερία – Σμυρνέικα Μινόρε, Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρία Κάλλας, Ακαδημίας 59, Αθήνα, Τρίτη 31 Ιανουαρίου, ώρα 20:30